پیچ خوردن پا، وارد شدن ضربه شدید به مچ پا، سقوط از ارتفاع و زمین خوردن موجب شکستگی مچ پا می‌شوند. شکستگی قوزک پا، با علائمی مانند ضعف و درد شدید در ناحیه مچ پا همراه است. برای تشخیص این عارضه از رادیوگرافی، CT اسکن و mri استفاده می‌شود. در صورتی که شکستگی با پاره شدن رباط‌ها همراه باشد، راه رفتن برای بیمار سخت می‌شود.
با توجه به اینکه شکستگی در قسمت درشت نی، نازک نی یا استخوان تالوس مچ پا رخ داده، درمان شکستگی مچ پا متفاوت خواهد بود. شکستگی‌های خفیف قوزک پا با استفاده از درمان‌های غیر جراحی مانند آتل بندی و گچ گیری بهبود پیدا می‌کنند؛ اما در صورت پاره شدن رباط‌ها و بیرون زدگی استخوان، نیاز به عمل جراحی خواهید داشت. دکتر ارتوپد پس از تشخیص علت شکستگی قوزک پا، راهکار درمانی مناسب را برای بهبود این عارضه انتخاب می‌کند.
با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتر دکتر که به 4 دقیقه زمان نیاز دارد، انواع شکستگی مچ پا و نحوه درمان آن را خواهید شناخت.
در انتها، اگر سوالی درباره درمان شکستکی مچ و قوزک پا دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر، به آن پاسخ خواهد داد.
شکستگی مچ پا چه علائمی دارد؟
تشخیص اینکه آیا این درد مچ پا یا درد ساق پا به دلیل شکستگی است یا رگ به رگ شدن، کار چندان ساده‌ای نیست. در برخی از مواقع، تنها پزشک می‌تواند شکستگی را تشخیص دهد. با این وجود، علائم رایج نشان دهنده شکستگی خفیف یا شدید مچ پا عبارت‌اند از:
- عدم امکان ایستادن و فشار وارد کردن روی مچ پا
- تورم، التهاب و کبودی مچ پا
- درد داشتن مچ پا در اثر لمس
- تغییر فرم مچ و قوزک پا
- وجود درد فوری و ضربان دارد در ناحیه مچ پا
- بیرون زدگی استخوان از پوست
- بی حسی و سرد شدن پا
هر کدام از این علائم ممکن است بعد از تصادف یا ضربه به ناحیه مچ پا دیده شود. در صورتی که پا تنها متورم شده باشد، پزشک با جا انداختن آن سعی می‌کند که در رفتگی را برطرف کند؛ اما در صورتی که تصویر برداری نشان دهنده آسیب شدید به استخوان پا باشد، نیاز به درمان جدی خواهید داشت.
به نقل از hss.edu:
شکستگی مچ معمولاً در اثر حرکات چرخشی رخ می‌دهد، زمانی که مچ پا در حین راه رفتن یا دویدن، فعالیت ورزشی، پیچ خورده و پا می‌چرخد، احتمال شکستگی در استخوان‌های مچ و قوزک پا وجود دارد.
در چنین شرایطی، هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
چه عواملی باعث شکستگی قوزک پا می‌شوند؟
شکستگی قوزک پا و مچ پا در هر سنی ممکن است دیده شود. از جمله عوامل اصلی بروز این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زمین خوردن یا سقوط از ارتفاع مانند سقوط از نردبان
- ضربه در هنگام تصادف
- چرخیدن مچ پا به سمت داخل یا بیرون موقع راه رفتن یا دویدن
- اعمال نیروی شدید به مفصل مچ پا
- فشار وارد شدن روی مچ پا در ورزش‌های پرتحرک مانند راگبی و فوتبال
- نامناسب بودن کفش و چرخید پا به سمت داخل یا بیرون
- افتادن در چاله به صورت ناگهانی و فشار وارد شدن به مچ پا
در اثر این ضربان و کشیدگی‌ها، مفصل، تاندون، عضله، رباط و استخوان پا آسیب می‌بیند. در نتیجه، تورم کبودی و ضعف عضلات در قسمت مچ و قوزک پا دیده می‌شود. در صورت خفیف بودن عارضه، مواردی مانند مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب تجویز می‌شود؛ اما در صورت شدید بودن شکستگی، پزشک عمل جراحی در بیمارستان را برای درمان در نظر می‌گیرد.
شکستگی مچ و قوزک پا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
رایج‌ترین روش‌هایی که برای تشخیص شکستگی مچ پا توسط پزشکان استفاده می‌شود عبارت‌اند از:
- معاینه بالینی یا فیزیکی بیمار
- استفاده از اشعه ایکس
- سی‌تی اسکن (CT scan)
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا MRI
- اسکن استخوان
با توجه به نتیجه معاینات، پزشک متوجه خواهد شد که شدن عارضه خفیف است یا شدید. سپس فیزیوتراپی یا توانبخشی، دارو درمانی، ماساژ یا حتی جراحی را برای بهبود درد مچ پا تجویز می‌کند.
انواع حالت‌های شکستن مچ پا
مفصل مچ پا از سه استخوان نازک نی، درشت نی و تالوس تشکیل شده است. در نتیجه، انواع مختلفی از شکستگی مچ پا ممکن است رخ دهد. این شکستگی ممکن است به صورت ترکیبی در دو یا سه استخوان مچ دیده شود. قسمت پایینی استخوان درشت نی، سقف و میانی (داخل) مچ پا را تشکیل می‌دهد، در حالی که قسمت پایینی استخوان نازک نی، بخش جانبی (خارج) و خلفی (پشت) مچ پا را تشکیل می‌دهد. استخوان تالوس، استخوانی است که قسمت تحتانی آن به مفصل مچ پا متصل شده و در قسمت بالایی به استخوان درشت نی و نازک نی متصل می‌شود. با توجه به این تقسیم بندی، رایج‌ترین انواع شکستگی مچ پا عبارت‌اند از:
شکستگی قوزک خارجی پا
در صورتی که پا به سمت داخل بچرخد یا خم شود، احتمال شکستگی قوزک داخلی پا وجود دارد. شکستگی مالئول داخلی، در برآمدگی داخلی مچ پا که در انتهای درشت‌نی (تیبیا) قرار دارد دیده می‌شود. این شکستگی ممکن است خفیف یا شدید و همراه با بیرون‌زدگی استخوان قوزک پا باشد.
شکستگی قوزک خلفی پا یا مالئول خلفی
شکستگی مالئول خلفی در استخوانی که در قسمت پشت پا یا ساق پا قرار دارد رخ می‌دهد. این عارضه معمولاً به صورت همزمان با شکستگی قوزک پا دیده می‌شود و با درد شدید همراه است. در ورزش‌هایی مانند فوتبال یا راگبی که شدت تحرکات فرد زیاد است، احتمال بروز این عارضه افزایش پیدا می‌کند.
شکستگی مالیولوس میانی
این عارضه زمانی رخ می‌دهد که دستگیره استخوانی داخل مچ پا دچار شکستگی شود. در صورتی که استخوان داخلی تنها چند ترک خفیف برداشته باشد، با کمک گچ یا آتل این عارضه درمان خواهد شد. در غیر این صورت، احتمال دارد که فرد نیاز به عمل جراحی مچ و قوزک پا داشته باشد.
شکستگی مچ پا دو مالئولار
این عارضه دومین شکستگی رایج استخوان مچ پا است. شکستگی مچ پا دومالئولار، عارضه‌ای است که در اثر شکستن هر دو دستگیره استخوانی مچ پا رخ می‌دهد. در صورت سقوط از ارتفاع یا وارد شدن فشار زیاد روی یک یا هر دو پا، این عارضه دیده می‌شود. شدت شکستگی به شدت ضربه وارده به مچ بستگی خواهد داشت.
شکستگی تری مالئولار
در شکستگی‌های سه قوزکی (تری مالئولار)، هر سه قوزک داخلی و خارجی و خلفی دچار صدمه می‌شوند. برای درمان این عارضه، عمل جراحی ضروری خواهد بود. زیرا احتمال بیرون‌زدگی یا تغییر مسیر استخوان‌ها وجود دارد. برای اینکه پزشک شدت عارضه را ارزیابی کند، انجام عکس‌برداری یا سی تی اسکن ضروری خواهد بود.
شکستگی پایلون
استخوان درشت نی به سقف مچ پا وصل می‌شود. در صورت سقوط از ارتفاع یا وارد شدن ضربه به این ناحیه، شکستگی پایلون رخ می‌دهد. در شکستگی پایلون، درد شدیدی در قسمت مچ و قوزک دیده می‌شود که حتی تا ساق پا هم می‌رسد. احتمال نیاز به جراحی و گچ گرفتن پا در این حالت نیز زیاد است.
شکستگی Maisonneuve
این عارضه زمانی رخ می‌دهد که رباط‌های مچ پا دچار کشیدگی شده یا رگ به رگ شوند. در این حال، قسمت بالایی نازک نی در نزدیکی زانو دچار آسیب شده است. معمولاً پزشک برای درمان این عارضه، پا را از زانو تا کف پا گچ می‌گیرد. تا رباط‌های آسیب دیده ترمیم شوند.
آسیب سیندسموز
مفصل سیندسموز بین نازک نی و ساق پا (استخوان ساق پا) قرار دارد. سیب سیندسموتیک زمانی اتفاق می‌افتد که حداقل یک شکستگی در استخوان درشت نی یا نازک نی رخ داده باشد و رباط‌های مفصل سیندسموتیک، رگ به رگ شده باشند. در صورت بروز این عارضه، پزشک بهترین راهکار درمانی مانند جا انداختن پا، آتل بندی یا گچ کردن را انتخاب می‌کند.
درمان شکستگی مچ پا
با توجه به شدت عارضه شکستگی مچ پا، روش درمانی مشخص خواهد شد. انواع درمان‌هایی که برای بهبود این عارضه وجود دارند عبارت‌اند از:
جراحی مچ پا
در صورتی که شدت آسیب مچ پا زیاد باشد، پزشک جراحی را برای بهبود عارضه انجام می‌دهد. با توجه به شرایط بیمار، پزشک ممکن است جراحی کاهش باز و فیکساسیون داخلی (ORIF) را انجام دهد. تا استخوان‌های تغییر شکل یافته به حالت قبلی برگردند. در صورت نیاز، پزشک عمل جا انداختن استخوان را نیز در طول عمل انجام می‌دهد. تا تراز استخوان‌های مچ پا مانند قبل شود. جهت شناخت انواع جراحی مچ پا، لازم است درباره تخصص ارتوپدی چیست شناخت بیشتری کسب کنید.
پین گذاری و پلاتین مچ پا
این عمل جراحی برای اصلاح فرم استخوان‌های شکسته انجام می‌شود. برای پین گذاری، پزشک ابتدا چند برش در ناحیه مچ ایجاد می‌کند. تا استخوان‌های دو طرف شکستگی مشخص شود. سپس با استفاده از پین گذاری، پلاتین و صفحات فلزی، فرم استخوان‌ها را اصلاح می‌کند. تا استخوان‌ها سریع‌تر جوش بخورند و فرم مناسبی بعد درمان داشته باشند.
گچ گرفتن مچ پا
در صورت خفیف بودن شکستگی یا دررفتگی مچ پا، پزشک ناحیه آسیب دیده را گچ می‌گیرد. قبل از گچ گرفتگی، رگ به رگ شدن پا برطرف شده و استخوان‌ها جا انداخته می‌شود. سپس پزشک از زانو یا ساق پا تا کف پا را گچ می‌گیرد. تا مچ بی‌حرکت بماند و درد و عارضه ایجاد شده برطرف شود.
دارو درمانی مچ پا
داروها و مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند درد و التهاب مچ پا را کاهش دهند. در برخی از مواقع، تنها با مصرف یک قرص دیکلوفناک یا ایبوپروفن شاهد کاهش شدت درد خواهید بود. اگر درد شدیدی در این ناحیه دارید، لازم است تحت نظر پزشک از داروهای قوی‌تری استفاده کنید.
فیزیوتراپی مچ پا و قوزک پا
پس از اینکه شکستگی مچ پا بهبود پیدا کرد و گچ یا آتل باز شد، نیاز به فیزیوتراپی خواهید داشت. فیزیوتراپیست با توجه به شرایط بیمار، حرکات اصلاحی یا ورزش‌های مخصوص را به او ارائه می‌کند. تا خشکی پا برطرف شده و انعطاف پذیری مچ بهبود پیدا کند. برای شروع فیزیوتراپی، حتماً باید نظر پزشک متخصص را جویا شوید. تا دکتر فیزیوتراپی، توانبخشی را در بهترین زمان برایتان انجام دهد.
ورزش برای درمان مچ پا
برای تقویت عضلات و رفع عوارض گچ گرفتگی یا جراحی مچ پا، ورزش تجویز می‌شود. در طول ورزش کردن، استخوان کالکانئوس، متاتارسال و مچ پا تقویت خواهد شد. اگر درد مزمنی در طول ورزش حس کردید، لازم است که ادامه حرکات را متوقف کنید. پیاده‌روی با کفش مناسب می‌تواند یکی از بهترین ورزش‌ها برای بهبود مچ پا بعد عمل باشد.
مراقبت‌های خانگی برای بهبودی سریع‌تر شکستگی قوزک پا
با رعایت مراقبت‌های خانگی، شاهد بهبود عوارض شکستگی مچ پا و درد و التهاب این ناحیه خواهید بود. از جمله بهترین مراقبت‌های خانگی برای این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| نوع عارضه | درمان خانگی |
| شکستگی مچ پا یا قوزک پا | استراحت کردن و اجتناب از ایستادن‌های طولانی و فشار وارد کردن به مچ پا |
| درد، کبودی و التهاب در مچ و قوزک پا | استفاده از کمپرس سرد |
| درد قوزک و مچ موقع خواب | قرار دادن پا روی بالش |
| پیچ خوردگی یا کشیدگی رباط‌ها | بستن مچ پا با باندهای مخصوص جهت بی‌حرکت ماندن بخش آسیب دیده |
| خشک شدن پا بعد از گچ گرفتگی | ماساژ دادن مچ و قوزک پا طبق دستورالعمل پزشک |
| درد مزمن و ضربان دار | مصرف مسکن‌هایی مانند ایبوپروفن و دیکلوفناک |
رعایت این موارد کمکتان می‌کند تا فشار روی پا را کاهش داده و دوره نقاهت را سریع‌تر پشت سر بگذارید. اگر موارد ذکر شده جوابگو نبود و به دلیل شکستگی مچ پا راست یا شکستگی مچ پا چپ دردتان بیشتر شد، برای تصویر برداری و تشخیص شکستگی به پزشک مراجعه کنید.
شکستگی مچ پا چه عوارضی دارد؟
عوارض شکستگی مچ پا برای تمام افراد رخ نمی‌دهد؛ اما احتمال بروز آن‌ها غیر ممکن نیست. از جمله این عوارض می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
آرتروز
شکستگی‌هایی که به داخل مفصل کشیده می‌شوند می‌توانند سال‌ها بعد موجب بروز آرتروز شوند. این عارضه ممکن است چند ماه پس از شکستگی مچ دیده شود، یا اینکه سال‌ها بعد بروز کند. اگر مدت طولانی بعد از استراحت مچ پا، در این ناحیه دردی را احساس کردید، برای تشخیص آرتروز به پزشک مراجعه کنید. .
عفونت استخوان (استئومیلیت)
عفونت یکی از مشکلات شایعی است که در انواع شکستگی‌ها و زخم‌ها دیده می‌شود. اگر شکستگی باز دارید و استخوان مچ از پوست بیرون زده است، ممکن است استخوان در معرض باکتری‌هایی بگیرد که عامل ایجاد عفونت هستند. در صورت مشاهده ترشحات زرد رنگ یا علائم نشان دهنده عفونت، حتماً این موضوع را با پزشک متخصص در میان بگذارید.
سندرم کمپارتمان
این وضعیت به ندرت با شکستگی مچ پا رخ می‌دهد. با این وجود، بروز آن باعث درد، تورم و ناتوانی در عضلات آسیب دیده پاها خواهد شد. البته این عارضه در بین تمام کسانی که شکستگی در ناحیه مچ و قوزک و پا را تجربه می‌کنند شایع نیست؛ یعنی برخی از افراد درگیر این عارضه، ممکن است این سندرم را تجربه کنند.
آسیب عصبی یا عروق خونی
ضربه به مچ پا می‌تواند به اعصاب و رگ‌های خونی آسیب برساند و آن‌ها را پاره کند. در صورت مشاهده هرگونه بی حسی یا مشکلات گردش خون در ناحیه صدمه دیده به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا، کمبود جریان خون در مچ و قوزک می‌تواند باعث مرگ و فروپاشی استخوان شود.
مدت زمان جوش خوردن مچ و قوزک پا
پس از انجام جراحی، درد و التهاب قوزک و مچ پا کاهش پیدا می‌کند؛ اما برای بهبودی کامل شکستگی خفیف یا شدید استخوان‌ها، باید 6 تا 12 هفته را در نظر داشته باشید. این بازه زمانی با توجه به وضعیت بدنی و سلامتی فرد متغیر است. به طور معمول، کسانی که دچار پوکی استخوان یا بیماری‌های مزمن هستند، باید زمان بیشتری را تا جوش خوردن کامل مچ پا صبر کنند.
شکستگی مچ پا در کودکان
شکستگی مچ پا کودک نیز ممکن است به دلیل ضربه یا حرکات ناگهانی مچ به سمت بیرون یا داخل رخ دهد. به طور کلی، این عارضه ظرف 4 تا 6 هفته بهبود پیدا می‌کند. البته، درد اولیه‌ای که در مچ و قوزک وجود دارد، حدود یک تا دو هفته بعد به طور کامل برطرف می‌شود. پزشک با توجه به میزان آسیب، گچ، آتل یا جراحی را برای درمان انتخاب می‌کند. همچنین، داروهای مسکن برای کاهش شدت درد کودک تجویز خواهد شد.
راه رفتن بعد از شکستگی مچ پا
در صورت عدم نیاز به عمل جراحی، حدود 6 تا 8 هفته بعد از صدمه مچ پا می‌توانید به تنهایی راه بروید؛ اما در صورت نیاز به عمل، ممکن است حدود 2 هفته پایتان در گچ بماند؛ بنابراین 4 تا 6 هفته بعد از عمل جراحی مچ پا، می‌توانید راه رفتن را شروع کنید. در این شرایط، برای شروع حرکت می‌توانید از واکر یا عصا کمک بگیرید. تا به مچ فشار زیادی وارد نشود و بهتر تعادلتان را حفظ کنید.
برای درمان شکستگی مچ و قوزک پا باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟
برای درمان شکستگی یا رگ به رگ شدن مچ پا، لازم است به پزشک ارتوپدی مراجعه کنید. پزشک ابتدا با کمک سی تی اسکن، تصویربرداری و ام آر آی میزان شکستگی مچ پا را بررسی می‌کند. سپس داروهای لازم را برای کاهش درد و التهاب مچ پا تجویز خواهد کرد.
در صورت نیاز به عمل جراحی، پزشک توصیه‌های مهم جهت مراقبت بعد از عمل شکستگی مچ پا و پیشگیری از عفونت محل شکستگی قوزک پا بعد عمل را در اختیار بیمار قرار می‌دهد. تا درمان شکستگی مچ پا با کمترین عوارض انجام شود. پس از عمل و جوش خوردن شکستگی مچ پا، با کمک ورزش و فیزیوتراپی می‌توانید مجدداً به زندگی طبیعی خودتان برگردید.
اگر دچار شکستگی مچ یا قوزک پا شده‌اید و به مشورت با دکتر ارتوپد نیاز دارید، می‌توانید از خدمات آنلاین و تلفنی سایت دکتردکتر استفاده کنید.
منابع:
hss.edu
my.clevelandclinic.org
mayoclinic.org
webmd.com
reboundmd.com
سؤالات متداول شکستگی مچ پا
در صورت شکستگی شدید مچ و قوزک پا، احتمال آسیب وارد شدن به عضلات و اعصاب این ناحیه و بروز آرتروز بعد از بهبودی وجود دارد.
با مصرف کلسیم و ویتامین دی، پوشیدن کفش‌های مناسب و تقویت عضلات مچ پا می‌توانید از بروز شکستگی مچ و قوزک پا پیشگیری کنید.
پس از باز کردن گچ؛ احساس درد، خشکی و ضعف عضلات در ناحیه شکستگی وجود دارد. با کمک فیزیوتراپی می‌توانید این موارد را بهبود دهید.
در صورتی که استخوان به خوبی در محل مورد نظر قرار نگیرد، یا پیچ و پلاتین‌های تعبیه شده در مچ و قوزک پا جابجا شود، احتمال شکستگی مجدد مچ پا وجود دارد.
