ارتودنسی دندان چیست؟ بررسی انواع، مزایا و کاربردهای آن

برای زیباسازی دهان و دندان درمان‌ها و تکنیک‌های مختلفی وجود دارد؛ ارتودنسی هم یکی از این روش‌ها و البته از محبوب‌ترین‌هایشان است. ارتودنسی نوعی درمان دندان‌پزشکی است که با استفاده از آن دندان‌ها صاف ومرتب می‌شوند و ناهماهنگی سطح تماس دندان‌های بالا و پایین را اصلاح می‌کند.

ارتودنسی انواع مختلفی دارد و هر کدام مزایا و معایبی دارند و هزینه هر کدام با دیگری متفاوت است. برای همین در ادامه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر از شما دعوت می‌کنیم تا با ما همراه باشید تا درباره ارتودنسی و هزینه‌های آن در سال 1402 برایتان بگوییم.

اگر سوالی درباره ارتودنسی دارید، می‌توانید در انتهای همین مطلب و در بخش نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.

ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی (Orthodontics) یکی از درمان‌های دندان‌پزشکی است که با استفاده از براکت یا سیم دندان و به‌وسیله قطعات فلزی کوچک به دندان چسبیده می‌شوند و با یک سیم دندان‌ها را در فرم و نظامی مرتب قرار می‌دهد. سیم‌کشی دندان‌ها به‌منظور مرتب شدن آنها و اصلاح فرم نامرتبشان در فک بالا و پایین است.

انواع ارتودنسی دندان

4 نوع روش برای انجام ارتودنسی وجود دارد؛ الاینر شفاف، براکت پشت دندانی، براکت معمولی یا ثابت و براکت سرامیکی. در ادامه درباره هرکدام از این روش‌ها برایتان خواهیم گفت:

الاینر شفاف

ارتودنسی با الاینر شفاف به این‌صورت است که هرکاری انجام دهید اصلا جلوه بیرونی ندارد و خبری از سیم و کش فلزی در دندان نیست. الاینر پلاکی کامل است که کل سطح دندان‌ها را در بر می‌گیرد و با وارد کردن نیرو به آنها، فرمشان را اصلاح می‌کند. به این نکته توجه داشته باشید که هر دو هفته یک بار باید این الاینر خود را عوض کنید.

مزیت الاینر این است که شفاف است و مشخص نیست از طرفی هم عیب بزرگ آن این است که ثابت نیست و هزینه بالایی هم دارد. به این روش ارتودنسی شفاف هم می‌گویند.

براکت پشت دندانی

براکت پشت دندانی یا بریس‌های لینگوال مثل براکت فلزی است و به سطح پشتی دندان‌ها یعنی همان بخشی که دندان رو به زبان قرار می‌گیرد، متصل می‌شود. لازم است بدانید که سطح پشتی دندان‌ها با سطح جلویی آنها تفاوت زیادی دارد و برای براکت پشت دندانی، باید سیستم براکت به صورت اختصاصی ساخته شود.

براکت پشت دندانی به سطح پشت دندان چسبیده می‌شود و دیده نمی‌شود اما هم هزینه بالایی دارد و هم کار بیشتری برای دندانپزشک یا دیگر شهرهای ایران دارد. به این روش ارتودنسی نامرئی هم می‌گویند.

براکت سرامیکی

براکت سرامیکی مثل براکت فلزی است البته به جای نگین‌های فلزی، نگین‌های کوچک سرامیکی یا پلاستیکی روی دندان می‌چسبانند. همچنین به جای سیم نقره‌ای از سیم سفید برای آن استفاده می‌شود. براکت سرامیکی شکننده است و در صورت عدم رعایت درست بهداشت دهان و دندان، تغییر رنگ پیدا می‌کند.

براکت معمولی یا فلزی

براکت فلزی با استفاده از نگین‌های براکت به تعداد دندان‌ها، سیم ارتودنسی، حلقه فلزی، حلقه کشی یا سیمی لیگاچور و حلقه‌های کشی الاستیک، روی دندان‌ها قرار می‌گیرد. در این روش، سیم ارتودنسی به نگین‌های براکت شده و از سطح جلوی همه دندان‌ها عبور می‌کند. این کار دندان‌های بالایی و دندان‌های پایینی را مرتب می‌کند. براکت معمولی بسیار مقاوم است و هزینه‌ای کمتر از دیگر روش‌ها دارد اما ظاهری که برای دندان‌ها ایجاد می‌کند را هر کسی دوست ندارد.

چه کسانی به ارتودنسی نیاز دارند؟

تشخیص این که چه کسانی به ارتودنسی نیاز دارند، کاملا برعهده پزشک است اما در مجموع ارتودنسی برای این افراد مناسب است:

• افرادی که درست نمی‌توانند غذای خود را بجوند؛
• کسانی که در ناحیه فک خود احساس درد می‌کنند؛
• کسانی که دارای ناهنجاری در ناحیه فک و صورت خود هستند؛
• افرادی که به‌دلیل مشکلات دندانی، نمی‌توانند درست صحبت کنند؛
• افرادی که در ناحیه فک و دندان دارای ناهنجاری هستند؛
• و کسانی که قصد ایجاد تغییرات ظاهری دارند.

بهترین سن برای انجام ارتودنسی چه زمانی است؟

سن مناسب شروع ارتودنسی دندان‌ها، از 9 سالگی به بعد است. البته برای کودکان از 9 تا 14 سالگی بهترین زمان انجام ارتودنسی محسوب می‌شود. هرچند که انجام ارتودنسی در سنین بزرگسالی نیز امکان‌پذیر است.

ارتودنسی کودکان

ارتودنسی کودکان باعث درمان ناهنجاری‌ها و نامنظمی موقعیت دندان‌ها و فک اطفال می‌شود. اگر دندان‌های کودک دچار نامنظمی، فاصله، مشکل در بستن دهان و دندان، جلو بودن یکی از فک‌ها جلو یا دیگر مشکلات دهانی باشد یا نتواند دهان خود را ببندد، باید به ارتودنتیست کودکان مراجعه کنید. بهترین زمان برای ارتودنسی کودکان بین 9 تا 14 سال است.

ارتودنسی دندان برای چه افرادی مناسب نیست؟

مجددا روی این مسئله تاکید می‌کنیم که تشخیص انجام این کار برعهده دندانپزشک است با این‌حال ارتودنسی برای این دسته از افراد توصیه نمی‌شود:

• کسانی که دندان‌های بهم ریخته دارند؛
• افرادی که فک کوچک دارند؛
• و بیمارانی که دردندان و لثه‌های خود مشکلات ریشه‌ای دارند.

مراحل ارتودنسی دندان شامل چه بخش هایی می شود؟

این روش توسط دندانپزشک با بررسی دقیق ساختار دندان‌ها و فک آغاز می‌شود. سپس با استفاده از براکت‌ها و سیم‌ها، دندان‌ها به تدریج به موقعیت صحیح خود هدایت می‌شوند تا به تراز و زیبایی مطلوب برسند. مراحل انجام ارتودنسی به ترتیب زیر است:

1. آماده شدن برای انجام ارتودنسی قدماول است. برای این مرحله باید از قبل تمام آگاهی‌های لازم را کسب کنید و هیچ استرسی نداشته باشید.
2. مرحله دوم، معاینه توسط متخصص ارتودنسی است. بعد از بررسی کامل وضعیت دهان و دندان، ارتودنتیست روش کار را مشخص می‌کند و بعد شما را برای گرفتن عکس‌های رادیولوژی از دهان و دندان به بخش مربوطه ارجاع می‌دهد.
3. مرحله سوم گرفتن عکس از دهان و دندان و بررسی ناهنجاری‌هاست. لازم است بدانید که هرگونه بیماری و پوسیدگی در ناحیه دهان و دندان قبل از شروع درمان ارتودنسی باید درمان شوند.
4. در گام چهارم، ارتودنتیست قبل از نصب براکت‌های ارتودنسی، دندان‌ها را تمیز می‌کند.
5. در قدم پنجم، پزشک با توجه به نتیجه معاینات، بهترین روش ارتودنسی را انتخاب و دستگاه‌های مورد استفاده و روش درمانی را مشخص می‌کند.
6. قدم بعدی، صبر و تحمل شما را به چالش می‌کشد زیرا باید برای ارتودنسی هر 4 تا 8 هفته یک بار به‌صورت مرتب به مطب پزشک مراجعه کنید.
7. مرحله هفتم یا آخر، استفاده از ریتینر یا نگهدارنده است. این مرحله مربوط به بعد از اتمام ارتودنسی است. بعد از خارج کردن ارتودنسی از دهان ، دندان‌ها تمایل به بازگشت به موقعیت قبلی خود را دارند. برای همین به‌منظور تثبیت درمان، امکان دارد پزشک دستور استفاده از ریتینر بین ۶ ماه تا ۲۴ ماه را توصیه کند.

تغذیه در دوران ارتودنسی

بهترین رژیم غذایی ارتودنسی، میل کردن مواد غذایی است که سیم و کش ارتودنسی را به چالش نکشد. مواد غذایی مانند:

• انواع سبزیجات
• نان‌های نرم و کیک‌های کوچک
• انواع غذاهای آبکی و نرم، مانند سوپ شیر
• غذاهای دریایی و نرم، مانند ماهی سالمون
• مواد غذایی لبنی نرم مثل ماست و بستنی
• انواع میوه‌های نرم
• برش‌های نازک و قابل خوردن گوشت سفید و قرمز
• غلات پخته شده مثل برنج

تمیز کردن براکت ارتودنسی

تمیز کردن براکت ارتودنسی بسته به انواع مختلف آن متفاوت است. براکت ثابت را باید با مسواک مخصوص و خمیردندان تمیز کرد هرچند که با مسواک‌ها بین دندانی هم می‌توان این کار را انجام داد. استفاده از دهان‌شویه‌های دارای فلوراید به‌شکل منظم به پیشگیری از پوسیدگی و کلسیم‌زدایی دندان‌های ارتودنسی شده نیز کمک می‌کند.

براکت متحرک را چگونه تمیز کنیم؟

برای تمیز کردن براکت متحرک، آن را درون یک سینک یا کاسه آب تمیز بگذارید تا در صورت افتادن، آسیب نبیند. وبعد با استفاده از یک براش مخصوص و با خمیردندان با ملایمت روی آن بکشید تا نشکند.

معاینه ارتودنسی هر چند وقت یک بار است؟

برای معاینه ارتودنسی، باید هر 4 یا 6 هفته یک بار به دندان پزشک خود مراجعه کنید. قبل از انتخاب پزشک بهتر است اطلاعاتی درباره این‌که تخصص دندانپزشکی چیست کسب کنید.

هزینه ارتودنسی سال 1402

ارتودنسی روشی گران برایدرست کرن دندان است و تقریبا هزینه بالایی دارد. هزینه ارتودنسی در سال 1402، از 15 میلیون تومان شروع شده و تا 65 ملیون تومان هم می‌رسد. جدول هزینه‌های ارتودنسی 1402 به‌صورت تقریبی به شرح زیر است:

اصول بهداشت دهان و دندان در زمان ارتودنسی

ارتودنسی درمانی پرهزینه است که برای جواب گرفتن از آن باید به یک سری اصول ثابت مخصوصا در زمینه بهداشت دهان و دندان را به خوبی و با صبر و حوصله اجرا کرد. اصول بهداشت دهان و دندان در زمان ارتودنسی عبارتند از:

• یادتان باشد که مقدار مناسبی از فلوراید و خمیر دندان را روی مسواک بگذارید.
• زیر سیم‌ها و دور و اطراف براکت‌ها را با دقت مسواک بزنید.
• بین 2 الی 5 دقیقه مسواک بزنید.
• هر روز دندان‌ها و براکت‌های خود را در آینه و زیر نور آفتاب بررسی کنید.
• از مسواک نرم استفاده کنید.
• از حرکات افقی در زمان مسواک زدن اجتناب کنید.
• با براش مخصوص ارتودنسی دندان بسیار آهسته بین براکت‌ها و زیر سیم‌ها را تمیز کند
• اگر پزشک بین براکت‌ها، کش ارتودنسی قرار داده، باید قبل از مسواک زدن آنها را بردارید و بعد از مسواک زدن دندان‌ها دوباره در جای خود قرار دهید.
• نخ دندان ارتودنسی و پستانک ارتودنسی از ملزومات مهم آن هستند. حتما به سلامت و وجود آنها توجه کنید.

تفاوت ارتودنسی و لمینت چیست؟

مهم‌ترین فرق ارتودنسی با لمینت در این است که ارتودنسی فرم دندان را درست می‌کند اما لمینت ظاهر دندان را اصلاح می‌کند. می‌توان گفت که هیچ کدام کار یکدیگر را انجام نمی‌دهند و تکمیل کننده یکدیگر هستند. ضمن این که ارتودنسی بیشتر برای دندان‌های بهم ریخته استفاده می‌شود.

تفاوت ارتودنسی و کامپوزیت چیست؟

ارتودنسی درمانی است که موقعیت فکی و دندانی را اصلاح می‌کند. اما کامپوزیت برای ترمیم و اصلاح نواقص ظاهری دندان‌ها هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تغییر فرم لب ها بعد از ارتودنسی

بعد از ارتودنسی فرم لب‌ها تغییر پیدا می‌کند. علتش هم این است که دندان‌ها و لب‌ها به کمک یک شیار کوچک (شیار ماگزیلاری لبی یا فرنوم) به یکدیگر متصل می‌شوند. همبن امر باعث می‌شود تا تغییر در فرم دندان‌ها روی قسمت درونی لب‌ها که به لثه‌ها متصل هستند نیز تاثیر بگذارد.

پلاک دندان و ارتودنسی

در ارتودنسی، پلاک نوعی وسیله سفت و سخت است که در روی دندان‌های فک بالا، دندان‌های فک پایین یا هر دو فک قرار می‌گیرد. دو نوع پلاک متحرک ارتودنسی وجود دارد که یکی تمام پلاستیکی و قالبی است و دیگری از ترکیب فلز و پلاستیک ساخته شده است.

جرم دندان و ارتودنسی

قبل از ارتودنسی باید حتما جرم‌گیری کنید اما بعد از آن هم دندان جرم می‌گیرد. جرم‌گیری دندان در ارتودنسی، برای از بین بردن جرم دندان در دوره درمان ارتودنسی است و کاملا تحت نظر پزشک ارتودنتیست انجام می‌شود.

جرم‌گیری دندان بعد از ارتودنسی پس از برداشتن براکت از روی دندان‌ها لازم است. همچنین جرم‌گیری دندان در زمان ارتودنسی برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و آسیب به لثه‌ها در اثر نشستن پلاک و جرم ضرورت دارد.

تشخیص انجام ارتودنسی را به پزشک بسپارید

هر آنچه که درمورد انجام ارتودنسی لازم بود بدانید را برایتان گفتیم. با این‌حال باز هم تاکید می‌کنیم که تشخیص انجام ارتودنسی با دندانپزشک است پس اگر نیاز نبود به آن اصرار نکنید یا بالعکس. برای مشاوره پزشکی می‌توانید از طریق سیستم نوبت دهی اینترنتی دکتردکتر اقدام کنید. در انتها اگر سوالی در این زمینه دارید، از مشاور سلامتی دکتردکتر بپرسید.

سوالات متداول ارتودنسی دندان