به عنوان یک پدر و مادر نوزاد شاید نگران باشید که چرا کودکتان شیر دلمه‌شده را بیرون می‌دهد. شیر در ترکیب با اسید معده پنیری می‌شود که البته در طول عمل هضم، طبیعی است. گاهی‌اوقات، نوزادان به دلیل داشتن سیستم گوارشی نابالغ، شیر هضم نشده را تف می‌کنند. تا زمانی که نوزاد شیرخوار علائم دیگری از بیماری را نشان نمی‌دهد، هوشیار است و وزن اضافه می‌کند، بالا آوردن پنیرک دلیلی برای نگرانی نیست و معمولاً در سن 12 تا 18 ماهگی محدود می‌شود.
اما در موارد بالا آوردن بیش از حد شیر دلمه باید با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید زیرا ممکن است به دلایل زمینه‌ای باشد که حتی در مواردی به مراقبت‌های پزشکی یا حتی جراحی نیاز پیدا کند.
در این مقاله از مجله سلامت دکتردکتر، دلایل و نکات احتمالی برای مدیریت بالا آوردن شیر پنیری در نوزادان شیرخوار را بررسی می‌کنیم، با ما همراه باشید.
در زمان بالا آوردن شیر پنیری چه اتفاقی می‌افتد؟
تف کردن یا بالا آوردن شیر در نوزادان سالم رایج است. در طول سه ماه اول زندگی، تقریباً نیمی از نوزادان با بازگشت محتویات معده به مری مواجه می‌شوند، وضعیتی که به عنوان رفلاکس معده به مری، رفلاکس نوزاد یا رفلاکس اسید نوزاد شناخته می‌شود.
به طور معمول، ماهیچه ای بین مری و معده (اسفنکتر تحتانی مری) محتویات معده را در جایی که به آن تعلق دارد نگه می‌دارد. تا زمانی که این عضله به بلوغ برسد، تف کردن ممکن است مشکل ساز باشد؛ به خصوص اگر کودک شما نسبتاً سیر باشد.
در نوزادان شیرخوار آب دهانی که شبیه شیر دلمه یا پنیرک است دلیلی برای نگرانی نیست. اگر کودک شما در حین یا بلافاصله پس از شیر دادن آب دهانش را بیرون می‌دهد، احتمالاً بافتی صاف و شیری خواهد داشت؛ اما اگر بعد از اینکه شیر با اسید معده او مخلوط شد، شیر را بالا بیاورد، احتمالاً آب دهان به شکل دلمه یا پنیرک به نظر می‌رسد.
دلیل بالا آوردن پنیرک در نوزادان چیست؟
برخی از نوزادان بیش از دیگران برگشت شیر دارند؛ مهم است که به خاطر داشته باشید که معده نوزاد بسیار کوچک است و می‌تواند به سرعت پر شود. به طور کلی علل احتمالی بالا آوردن شیر پنیری در نوزادان شیرخوار عبارت است از:
1. رفلاکس اسید
رفلاکس اسید می‌تواند یکی از دلایل رایج تف کردن شیر دلمه در نوزادان باشد. اسفنکتر معده نابالغ ممکن است باعث شود محتویات معده از طریق مری بالا آمده و به دهان برسد. تغذیه در وضعیت عمودی، دادن غذا به مقدار کم در وعده‌های بیشتر و نگه داشتن کودک در وضعیت عمودی به مدت 20 دقیقه پس از شیر خوردن معمولا به کاهش رفلاکس اسید در نوزادان کمک می‌کند.
برخی از نوزادان مبتلا به رفلکس شدید اسید معده ممکن است به غلیظ کننده‌های غذا برای شیر مادر یا شیر خشک نیاز داشته باشند.
بهتر است برای انتخاب بهترین روش برای مدیریت رفلاکس اسید در نوزادتان از یک متخصص اطفال مشاوره بگیرید. در مواردی برای جلوگیری از رفلاکس اسید نیاز به دارو خواهد بود.
2. عدم تحمل غذایی یا آلرژی
عدم تحمل لاکتوز یا آلرژی به شیر می‌تواند باعث بالا آوردن شیر پنیری در برخی از نوزادان شود. متخصص تغذیه به شما در بررسی آلرژی و اینکه آیا نیاز به حذف برخی از گروه‌های غذایی در دوران شیردهی دارید یا خیر، کمک می‌کند.
در مواردی که نوزاد از شیر مادر تغذیه نمی‌کند نیز با تغییر شیر خشک به شیرخشک‌های خاص، مانند شیر خشک کم لاکتوز یا هیپوآلرژنیک (شیر خشک هیدرولیزات)، وضعیت کودک بهبود پیدا می‌کند.
برخی از نوزادان با خوردن شیر گاو شیر دلمه را بیرون می‌دهند؛ در این موارد حذف شیر گاو از رژیم غذایی می‌تواند این مشکل را حل کند. به طور کلی بهتر است شیر گاو را فقط زمانی که کودک بیشتر از 12 ماه سن دارد، به رژیم غذایی او وارد کنید.
3. تنگی پیلور
پیلور دریچه خروجی معده است و تنگی پیلور وضعیتی است که در آن دریچه باریک و مسدود می‌شود. این وضعیت در حرکت غذا از معده به روده اختلال ایجاد می‌کند و باعث می‌شود نوزاد شیر پنیری را از معده خارج کند.
نوزادان ممکن است استفراغ پرتابه‌ای از شیر دلمه، عدم حرکت روده یا یبوست و کاهش وزن را به دلیل تنگی پیلور داشته باشند. بنابراین حتما برای تشخیص و درمان به دنبال مراقبت‌های پزشکی تخصصی باشید.
4. تغذیه بیش از حد
نوزادانی که بیش از مقدار لازم تغذیه می‌شوند، از آنجایی که معده‌شان پر است، معمولاً شیر پنیری یا معمولی اضافی را بیرون می‌دهند. در این زمان اسفنکترهای معده در اثر فشار باز شده و باعث برگشت محتویات معده در نوزادانی می‌شود که بیش از حد تغذیه شده‌اند.
5. سیستم گوارشی نابالغ
ساختارها و عملکردهای گوارشی نابالغ یا توسعه نیافته می‌تواند دلیلی برای تف کردن مکرر در بسیاری از نوزادان باشد. نوزادان نارس بیشتر احتمال دارد که سیستم گوارش نابالغ داشته باشند.
6. موقعیت تغذیه
نوزادانی که در حالت درازکش تغذیه می‌شوند، در مقایسه با نوزادانی که عمدتاً در وضعیت عمودی تغذیه می‌شوند، بیشتر آب دهان خود را بیرون می‌آورند.
شیر تمایل دارد به سرعت در حالت عمودی به سمت پایین حرکت کند و همچنین ممکن است به بسته نگه داشتن اسفنکترهای مری کمک کند. از طرفی نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند از تغذیه در وضعیت آرام شیردهی نسبت به سر شیشه شیر که می‌تواند به سرعت جریان شیر کمک کند، سود می‌برند.
7. بلعیدن هوا
بلعیدن هوا به دلیل جریان سریع شیر یا وضعیت نامناسب سینه یا بطری در حین شیردهی ممکن است احتمال بالا آوردن پنیرک را افزایش دهد. اسفنکترهای معده مری برای آروغ باز می‌شوند و نوزادان ممکن است همراه با آروغ زدن، شیر یا شیر پنیری شده را تف کنند.
تفاوت بین بالا آوردن شیر پنیری و استفراغ در نوزاد
تف کردن یا بالا آوردن شیر پنیری با استفراغ نوزاد متفاوت است زیرا جریان تف کردن معمولا کندتر است و نزدیک به دهان نوزاد می‌ماند، در حالی که استفراغ شدیدتر و پرتابی بوده و می‌تواند نشان‌دهنده بیماری باشد. بالا آوردن شیر، جریان آرام محتویات معده نوزاد از طریق دهان و احتمالاً همراه با آروغ است. اگر کودک شما استفراغ می‌کند، باید فورا به پزشک کودکان مراجعه کنید.
روش‌های کاهش آب دهان نوزاد
اگر کودک شما مکرراً شیر را بالا می آورد و شما می‌خواهید سعی کنید میزان آن را کاهش دهید، چند راه وجود دارد که می‌تواند کمک کننده باشد:
- به نوزاد در وضعیت عمودی یا نیمه ایستاده شیر بدهید.
- سعی کنید در هر بار شیردهی به نوزادتان شیر کمتری بدهید.
- اگر کودک شما با شیر خشک تغذیه می‌شود، شیر خشک دیگری را امتحان کنید تا ببینید آیا این کمک می‌کند یا خیر
- اگر در حال شیردهی هستید، سعی کنید رژیم غذایی خود را کنترل کنید تا ببینید. غالبا حذف لبنیات از رژیم غذایی مادر می‌تواند باعث کاهش بالا آردن شیر در نوزاد شود.
- اگرچه آروغ زدن پس از شیر دادن اغلب به والدین جوان توصیه می‌شود، اما یک مطالعه در سال 2015 نشان داد که آروغ زدن خطر آب دهان را در نوزادان تا سه ماهگی افزایش می‌دهد.
از پیروی از توصیه‌هایی که به شما دستور می‌دهد تا کودک خود را در هنگام خواب روی شکم قرار دهید تا از تف کردن او جلوگیری کنید، خودداری کنید. مهم است که کودک خود را به پشت بخوابانید، زیرا این امر خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش می‌دهد که به نام SIDS نیز شناخته می‌شود.
چه زمانی باید به سراغ پزشک رفت؟
تف کردن معمولی در سلامت نوزاد اختلالی ایجاد نمی‌کند. تا زمانی که کودک شما راحت به نظر می‌رسد و خوب غذا می‌خورد و وزن اضافه می‌کند، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. به خاطر داشته باشید که به راحتی می‌توان میزان بالا آوردن کودک را بر اساس اندازه لکه تف کردن بیش از حد تخمین زد. پس هوشیاد باشید و با دقت نوزاد و مقدار و دفعات بالا آوردن شیر را کنترل کنید.
ابتدا سعی کنید علت احتمالی بالا آوردن شیر پنیری را در نوزاد شیرخوار شناسایی کرده و از آن اجتناب کنید. اگر مشکل رفع نشد و کودک به بیرون ریختن شیر دلمه ادامه داد، به پزشک مراجعه کنید.
آیا بالا آوردن شیرپنیری نشانه رفلاکس معده نوزادان است؟
برخی از نوزادان به بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) مبتلا می‌شوند. GERD در صورت عدم درمان می‌تواند باعث عوارض زیادی خواهد شد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر با پزشک کودک خود مشورت کنید، زیرا می‌تواند نشان دهنده GERD یا سایر بیماری‌های جدی باشد:
- وجود خون در آب دهان یا شیر بالا آورده شده
- رنگ دهان کودک شما سبز یا زرد است.
- تف کردن کودک شما شبیه تفاله قهوه است.
- کودک شما از خوردن امتناع می‌کند.
- نوزاد شما پس از شش ماهگی ناگهان شروع به تف کردن می‌کند.
- در مدفوع کودک شما خون وجود دارد.
- وزن کودک شما متوقف شده است.
- متوجه سرفه مداوم یا مشکل در تنفس می‌شوید.
- کودک شما بی حال به نظر می‌رسد.
- تعداد پوشک‌های خیس به طور ناگهانی کاهش یافته است.
پیشگیری از بالا آوردن پنیرک در نوزاد شیرخوار
به عنوان والد برای جلوگیری از بالا آوردن شیر پنیری چه کاری می‌توانید انجام دهید؟ این نکات را در نظر بگیرید:
- کودک خود را صاف نگه دارید. کودک خود را در وضعیت عمودی تری تغذیه کنید. هر تغذیه را 30 دقیقه در وضعیت عمودی دنبال کنید. از بازی فعال فوری یا استفاده از تاب نوزاد خودداری کنید.
- از تغذیه بیش از حد خودداری کنید. تغذیه کودک با مقادیر کمتر و دفعات بیشتر ممکن است کمک کند.
- برای آروغ زدن کودکتان وقت بگذارید. آروغ زدن‌های مکرر در طول و بعد از هر شیر خوردن می‌تواند از تجمع هوا در معده کودک شما جلوگیری کند.
- کودک را به پشت بخوابانید.
- با رژیم غذایی خود آزمایش کنید. اگر در دوران شیردهی هستید، پزشک ممکن است به شما توصیه کند که محصولات لبنی یا برخی مواد غذایی دیگر را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
بالا آوردن شیر پنیری طبیعی است؛ اما آگاه باشید!
اگر نوزاد شما شیر را با آروغ بیرون می‌ریزد و حتی اگر این اتفاق بعد از هر بار شیر خوردن رخ دهد، معمولاً مشکلی نیست. اما، استفراغ متفاوت است و اگر کودک به طور مکرر یا بیش از 24 ساعت استفراغ می‌کند، می‌تواند نشانه بیماری یا عفونت باشد. بنابراین لازم است حتما تفاوت بین این دو را بدانید تا به موقع اقدامات لازم را انجام داده و کودک را به دکتر برسانید.
شما می‌توانید برای دریافت وقت ویزیت از بهترین پزشکان سراسر ایران از سیستم نوبت دکتر سایت دکتردکتر استفاده کنید.
اگر نوزاد شیرخوار شما پنیرک بالا می‌آورد یا مدام تف می‌کند، نگران نباشید. می‌توانید تجربیاتتان را برای ما و دیگر والدین بنویسید و سوالاتتان را بپرسید.
منابع:
