درماتیت آتوپیک (AD) نوعی بیماری مزمن پوستی است که با خشکی، التهاب و خارش پوست همراه است. علت دقیق این مشکل مشخص نیست. برای درمان هم باید به دکتر پوست مراجعه کنید. در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر می‌خواهیم اطلاعاتی درباره این وضعیت پوستی در اختیارتان بگذاریم؛ با ما همراه باشید.
بیماری درماتیت آتوپیک پوست چیست؟
درماتیت آتوپیک چیست؟ نوعی درماتیت پوستی است که با خارش و بروز خشکی و التهاب روی پوست همراه است. زمانی که پوست معمولا خشک و متورم می‌شود یا تغییر رنگ می‌دهد، پوست دچار درماتیت می‌شود که البته مسری نیست و علل مختلفی دارد. برای این که کامل‌تر با درماتیت، انواع آن و دلایلی که باعث بروز آن می‌شوند آشنا شوید، می‌توانید مقاله‌ای تحت همین عنوان در مجله دکتردکتر را مطالعه کنید.
به درماتیت آتوپیک باز می‌گردیم و در ادامه باید بگوییم که یکی از عواملی که باعث بروز این وضعیت می‌شود، تولید بیش از حد سلول‌ها در سیستم ایمنی بدن است. این افزایش تولید سلول‌ها باعث افزایش التهاب می‌شود.
درماتیت آتوپیک در نوزادان و کودکان هم رخ می‌دهد و به طور دوره‌ای ظاهر می‌شود. افراد مبتلا به آن اغلب ناحیه آسیب دیده را می‌خارانند و این کار منجر به التهاب بیشتر پوست و بدترشدن علائم می‌شود. در حال حاضر، هیچ درمانی برای درماتیت آتوپیک وجود ندارد اما راه‌کارهایی برای کم‌کردن عوارض توصیه می‌شود.
انواع درماتیت آتوپیک
انواع مختلف اگزما باعث خارش و قرمزی می‌شوند اما درماتیت آتوپیک شدیدترین و مزمن‌ترین نوع آنها است. انواع دیگر اگزما عبارتند از:
اگزمای دست
اگزمای دست فقط روی دست‌ها تأثیر می‌گذارد و اغلب در اثر تماس مکرر با مواد شیمیایی تحریک‌کننده ایجاد می‌شود.
درماتیت تماسی
تحریک پوستی یا درماتیت تماسی در اثر تماس با محرک‌های خاص ایجاد می شود.
اگزمای دیشیدروتیک
اگزمای دیشیدروتیک (Dyshidrotic) نوعی اگزما است که فقط در انگشتان دست، کف دست و کف پا به وجود می‌آید.
نورودرماتیت (لیکنفیکاسیون)
نورودرماتیت (Neurodermatitis) با لکه‌های ضخیم پوست به دلیل مالش یا خراش مکرر ایجاد می‌شود.
اگزمای عددی
اگزمای عددی هم بیماری مزمنی است که باعث ایجاد لکه‌هایی به اندازه سکه روی پوست می‌شود. این لکه‌ها خارش هم به وجود می‌آورند.
درماتیت استاز
درماتیت استاز (Stasis) نوعی مشکل پوستی است که در افرادی با گردش خون ضعیف و به طور معمول در ساق پا ایجاد می‌شود.
پزشکان و محققان در تلاش برای درک بهتر نحوه عملکرد اگزما و علت آن هستند. در حال حاضر هیچ درمان شناخته شده‌ای برای این بیماری رایج وجود ندارد.
تفاوت درماتیت آتوپیک و اگزما چیست؟
درماتیت آتوپیک اغلب با نام اگزما شناخته می‌شود. درماتیت به شرایط پوست و آتوپیک به بیماری‌های ناشی از واکنش‌های آلرژیک گفته می‌شود.
درماتیت آتوپیک در طبقه‌بندی مشکلات زیر قرار می‌گیرد:
- حساسیت غذایی
- تب یونجه
- آسم
علائم درماتیت آتوپیک چیست؟
علامت اولیه درماتیت آتوپیک، پوستی خشک و دچار خارش است که بثوراتی قرمز روی آن ظاهر می‌شوند. بسیاری از عوامل فیزیکی و داخلی مختلف می توانند باعث تشدید اگزما شوند. التهاب حاصل باعث افزایش جریان خون و میل به خاراندن می‌شود.
بازگشت اگزما بخشی از چرخه دردناک خارش و خاراندن است. مبارزه با عناصر فیزیکی و روانی که این چرخه را به پیش می‌برند، سخت است. خاراندن احساس خوبی دارد اما می‌تواند منجر به التهاب بیشتر و حتی عفونت‌های پوستی شود. درماتیت آتوپیک در بزرگسالان و کودکان رخ می‌دهد و بنا به سن‌وسال هر فرد، ظهور و بروز متنوعی دارد.
علائم در نوزادان
نشانه‌های درماتیت آتوپیک اطفال به شکل زیر است:
- پوست خشک و دچار خارش، پوسته‌پوسته
- بثورات روی پوست سر یا گونه‌ها
- بثورات پوستی که ممکن است حباب یا مایعی شفاف ایجاد کنند.
نوزادان دچار این مشکل به سختی می‌خوابند و با خاراندن پوستشان، احتمال عفونت در این ناحیه را افزایش می‌دهند.
علائم در کودکان
علائم در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بثورات در چین‌های آرنج، زانو یا هر دو
- لکه‌های پوسته‌پوسته در محل بثورات
- لکه‌های پوستی روشن یا تیره
- پوست ضخیم و چرمی
- پوست بسیار خشک و پوسته‌پوسته
- بثورات روی گردن و صورت، به خصوص اطراف چشم
علائم در بزرگسالان
بزرگسالان مبتلا به درماتیت آتوپیک معمولاً پوستی بسیار خشک و پوسته‌پوسته دارند. مناطق آسیب دیده در بیشتر موارد عبارتند از:
- پشت زانوها
- خمیدگی آرنج‌ها
- پشت گردن
- صورت
امکان بروز درماتیت آتوپیک چشم در بزرگسالان هم زیاد است. امکان دارد، بزرگسالانی که در کودکی مبتلا به این وضعیت بوده‌اند، لکه‌های پوستی چرمی داشته باشند یا مبتلا به لکه‌هایی روی پوست شوند که تغییر رنگ می‌دهند و به راحتی تحریک می‌شوند. افرادی که در دوران کودکی درماتیت آتوپیک را تجربه کرده‌اند، شاید تا سال‌ها و زمانی که بعداً در بزرگسالی بیماری بازگردد، علائمی نداشته باشند.
شکل درماتیت آتوپیک چگونه است؟
از نظر ظاهری نواحی درگیر با بیماری روشن‌تر یا تیره‌تر از بقیه پوست هستند. درماتیت آتوپیک در طول عود و تشدید، اغلب به صورت بثورات در نوک آرنج و زانو ظاهر می‌شود. انواع مختلفی از این مشکل وجود دارد. در ادامه نمونه‌ای رایج از این موارد را در تصاویر می‌بینید. در تصویر زیر اگزمای دست را مشاهده می‌کنید که از رایج‌ترین حالت‌های اگزما است.
- اگزمای دست
در تصویر بعدی شاهد درماتیت تماسی هستید. این مشکل روی پوست دست ظاهر شده است.
- درماتیت تماسی
از انواع دیگر اگزما هم می‌توانید تصویر زیر را ببینید. این مشکل درماتیت دیسهیدروتیک نام دارد و با بروز تاول‌هایی روی پوست همراه است.
- درماتیت دیسهیدروتیک
درماتیت آتوپیک به شکل‌های مختلف روی پوست نواحی مختلف بدن ظاهر می‌شود و همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، درمانی قطعی برایش وجود ندارد.
علت درماتیت آتوپیک چیست؟
علت دقیق این مشکل ناشناخته است. درماتیت آتوپیک مسری نیست، بنابراین نمی‌توانید بثورات را به شخص دیگری انتقال بدهید. یافته‌های علمی نشان می‌دهد که این وضعیت پوستی در اثر بروز واکنشی نادرست از سوی سیستم ایمنی رخ می‌دهد.
این واکنش ایمنی باعث ایجاد سلول‌های التهابی بیش از حد در پوست می‌شود و خشکی و خارش را به همراه دارد. افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک معمولاً پوست خشکی دارند.
پوست مبتلا بیشتر در معرض از دست‌دادن آب و ورود مواد محرک است. همه اینها منجر به ایجاد بثورات قرمزی می‌شوند که خارش‌زا هستند.
تشدید و عود درماتیت آتوپیک می‌تواند محرک‌های مختلفی داشته باشد، اما محرک‌های رایج و محیطی عبارتند از:
- حرارت
- استرس
- خاراندن
- عرق کردن
- هوای سرد و خشک
- دوش یا حمام طولانی و داغ
- صابون‌ها، شوینده‌ها و پاک‌کننده‌ها
- پارچه‌های پشمی و مصنوعی
- محرک‌های فیزیکی ( خاک، ماسه، دود)
- آلرژن‌ها (گرده، شوره، گرد و غبار)
- تمرین‌های ورزشی سنگین
عوارض درماتیت آتوپیک چیست؟
درماتیت آتوپیک می‌تواند منجر به ترک‌خوردگی و شکستگی پوست شود و همین امر با خاراندن نواحی تحت تأثیر، احتمال عفونت ویروسی و باکتریایی را زیاد می‌کند.
برخی از انواع عفونت‌ها، مانند عفونت ویروسی اگزما هرپتیکوم (eczema herpeticum)، مشکلی جدی و قابل پیگیری هستند. علائم این وضعیت در زیر آمده است:
- اگزمای دردناکی که به سرعت بدتر می‌شود.
- تاول‌های پر از مایع که می‌ترکند و زخم‌های باز به جای می‌گذارند.
- احساس تب، لرز یا احساس ناخوشی.
اگر فکر می‌کنید که ممکن است، مبتلا به اگزما هرپتیکوم باشید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
از عوارض دیگر درماتیت آتوپیک پوست باید به این موارد اشاره کنیم:
- برخی از افراد مبتلا به درماتیت آتوپیک با در نظر گرفتن ظاهر پوستی خود، دچار کمبود اعتماد به نفس می‌شوند.
- اگر خارش شدید باشد هم می‌تواند منجر به اختلال در خواب شود و چنین چیزی تأثیر منفی بر خلق و خو، تمرکز و رفتار دارد.
درمان درماتیت آتوپیک چگونه است؟
درمان قطعی و مخصوصی برای درماتیت آتوپیک وجود ندارد. یافتن درمان مناسب برای کمک به کاهش خارش و ناراحتی مهم است. کاهش خارش فشار وارد بر پوست را کاهش می‌دهد و از عفونت‌های پوستی جلوگیری می‌شود.
درمان‌های مختلفی برای تسکین این وضعیت توصیه می‌شود:
- درمان‌های خانگی
- داروهای بدون نسخه
- درمان‌های پزشکی
درمان‌های خانگی درماتیت آتوپیک
بهترین اقدام پیشگیرانه این است که پوست خود را مرطوب کنید. این کار باعث بهبود عملکرد سد پوستی می‌شود. پوست سالم‌تر کمتر ملتهب می‌شود و سد بهتری در برابر آلرژن‌ها و محرک‌ها ایجاد می‌کند.
حمام و مرطوب کردن روزانه ساده‌ترین راه برای آب‌رسانی به پوست است. استفاده از نرم‌کننده پوست در عرض چند دقیقه پس از حمام‌کردن بسیار مهم است. نرم کننده‌ها لایه محافظی روی پوست ایجاد می‌کنند که رطوبت را به دام می‌اندازد.
داروهای بدون نسخه برای درمان درماتیت آتوپیک
مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند به شما در مدیریت ناراحتی و التهاب کمک کنند. آنتی هیستامین‌ها هم برای تسکین خارش هستند و برخی از آنها داروهای آرامبخشی برای کمک به خواب دارند. برخی از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی که ممکن است برای درمان درماتیت آتوپیک استفاده شوند، عبارتند از:
- ستیریزین (cetirizine)
- کلرفنیرامین (chlorpheniramine)
- دیفن هیدرامین (diphenhydramine)
- دوکسیلامین (doxylamine)
- فکسوفنادین (fexofenadine)
- لوراتادین (loratadine)
کورتیکواستروئیدهای موضعی مانند هیدروکورتیزون هم می‌توانند به کاهش التهاب و خارش کمک کنند. کورتیکواستروئیدها را می‌توانید به صورت محصولات زیر تهیه کنید:
- ژل
- کرم
- لوسیون
- پماد
برای پیشگیری از بروز عوارض جانبی، بهتر است که هریک از این محصولات را مطابق دستور موجود در بروشورشان استفاده کنید.
درمان پزشکی درماتیت آتوپیک
ممکن است که پزشک کورتیکواستروئیدهای قوی‌تری را نسبت به داروهای بدون نسخه داروخانه‌ای برای کمک به مدیریت التهاب و خارش تجویز کند. در موارد نادر، شاید کورتیکواستروئیدهای خوراکی برای ۵ تا ۷ روز تجویز شوند. احتمال بروز عوارض جانبی بیشتر با مصرف این قرص‌ها وجود دارد و به طور کلی هم مصرفشان آنچنان توصیه نمی‌شود.
دارویی به نام دوپیلوماب (dupilumab) از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا برای درمان درماتیت آتوپیک تأیید شده است. مصرف این دارو نیاز به راهنمایی پزشکان دارد و از راه کاهش انتشار مولکول‌های سیگنال‌دهنده عامل تحریک التهاب به نام اینترلوکین‌ها (interleukins) عمل می‌کند.
گاهی هم پزشک برای مرطوب نگه‌داشتن پوست و جلوگیری از خاراندان، باندها یا پوشش‌های مرطوبی را برای استفاده روی نواحی آسیب‌دیده تجویز می‌کند.
چه زمانی باید برای درمان درماتیت آتوپیک به پزشک مراجعه کنید؟
برای دریافت تشخیص اولیه باید به یک متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک می تواند در ایجاد برنامه درمانی موثر و درک عوامل محرک به شما کمک کند. در صورت مشاهده علائم عفونت پوستی زیر فوراً با پزشک تماس بگیرید:
- درد، تورم، حساسیت، یا گرما در اطراف بثورات.
- رگه‌های قرمزی که از بثورات امتداد یافته است.
- ترشح از پوست.
- تب.
پیشگیری از درماتیت آتوپیک وضعیت ممکن است؟
کاملاً مشخص نیست که چرا برخی افراد به درماتیت آتوپیک مبتلا می‌شوند و در حال حاضر هیچ راه قطعی و مشخصی برای جلوگیری از ایجاد آن وجود ندارد. اما مرطوب نگه داشتن پوست و دوری از محرک‌ها به کاهش علائم کمک می‌کند. محرک‌ها معمولاً شامل استرس و برخی مواد غذایی حساسیت‌زا هستند.
مواد غذایی حساسیت‌آور رایج عبارتند از:
- لبنیات
- تخم مرغ
- بادام زمینی
- غذای دریایی
- سویا
برخی از مواد محرک که با پوست در تماس هستند هم می‌توانند باعث تشدید علائم شوند. این عوامل تحریک‌کننده اغلب عبارت هستند از:
- پشم
- دود سیگار
- گرد و غبار یا ماسه
- صابون، مواد شوینده، لوازم پاک کننده
- الیاف مصنوعی
چشم انداز بیماری درماتیت آتوپیک چگونه است؟
با شناخت محرک‌هایی که منجر به درماتیت آتوپیک می‌شوند و مراقبت از پوست خود، می‌توانید دفعات و شدت عود و تشدید بیماری را کاهش دهید. حتی اگر نخستین برنامه درمانی شما جواب نداد، باز هم روش‌هایی برای کنترل اوضاع وجود دارد. برای رسیدن به برنامه درمانی مناسب باید از کمک پزشک متخصص پوست استفاده کنید.
برای دریافت نوبت هم می‌توانید از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر استفاده کنید. اگر پرسش و نکته‌ای درباره درماتیت آتوپیک برایتان بی‌پاسخ مانده، حتماً ما را در جریان بگذارید.
منبع:
