تا به حال، مصرف شوینده‌ها یا محصولات پوستی جدید باعث قرمزی و آزردگی پوست‌تان شده است؟ اگر پاسخ مثبت است، یعنی به احتمال زیاد درماتیت تماسی را تجربه کرده‌اید. چنین چیزی زمانی رخ می‌دهد که پوست بدنتان نسبت به تماس با بعضی از مواد شیمیایی یا عوامل حساسیت‌زا واکنش نشان می‌دهد. اگر عوارض و علائم ناشی از آن آزاردهنده است، باید به دکتر پوست مراجعه کنید. در این مقاله از دکتردکتر هم درباره این مشکل پوستی توضیحات کاملی برایتان آماده کرده‌ایم.
با درماتیت تماسی آشنا شوید و علائمش را بشناسید
درماتیت اصطلاحی برای بیان بروز التهاب در پوست است. گاهی هم با عنوان اگزما از آن یاد می‌شود. شاید خودتان هم از همین عنوان برای بیان التهابات پوستی استفاده می‌کنید. البته لازم به ذکر است که اگزما دقیقا همان درماتیت نیست. درماتیت اصطلاحی کلی برای انواع التهابات پوستی است و اگزما یکی از انواع آن است.
درماتیت تماسی یکی از انواع درماتیت است که به صورت زخم‌ها و بثورات پوستی خارش‌دار بروز می‌کند. تماس مستقیم با ماده‌ای شیمیایی با واکنشی آلرژیک از سوی سیستم ایمنی باعث می‌شود که چنین مشکلی به وجود بیاید.
زخم‌ها و علائم پوستی این نوع درماتیت مسری نیستند اما آزاردهنده‌اند. مواد متنوعی می‌توانند باعث ایجاد چنین عارضه‌ای شوند؛ برخی از مواد آرایشی، عطرها، گیاهان و بدلیجات. زخم و علائم پوستی درماتیت تماسی معمولاً چند روز بعد از تماس با ماده محرک ظاهر می‌شوند.
درماتیت تماسی می‌تواند در هر نقطه از بدن به وجود بیاید. بخشی از بدن که در تماس با محرک‌های یا مواد حساسیت‌زا بوده، دچار این عارضه می‌شود. درماتیت تماسی زیر بغل یا پاها و هر نقطه دیگری رخ می‌دهد.
البته در بیشتر مواقع، این عارضه در دست‌ها دیده می‌شود. با این‌حال، امکان بروز درماتیت چشمی هم وجود دارد. پلک در تماس با مواد آرایشی محرک یا پاک‌کننده‌های آرایشی دچار این وضعیت می‌شود.
برای رهایی از چنین مشکلی روی پوست باید از مواد محرک دوری کنید. بعد از قطع تماس با محرک‌ها، ۲ تا ۴ هفته بعد از تماس اولیه شاهد بهبود اوضاع پوست خواهید بود. روش‌هایی هم برای تسکین عوارضی مانند خارش وجود دارد که در ادامه از آنها برایتان می‌گوییم. تصویر درماتیت تماسی را در عکس بالا مشاهده می‌کنید.
علائم درماتیت تماسی پوست چیست؟
بنا به اینکه چه چیزی باعث بروز درماتیت تماسی شده است، علائم و نشانه‌های مختلفی روی پوست ظاهر می‌شوند. دو دسته‌بندی برای انواع درماتیت در نظر گرفته می‌شود:
- درماتیت تماسی آلرژیک؛ وجود عاملی حساسیت‌زا باعث بروز عوارض پوستی می‌شود.
- درماتیت تماسی تحریکی؛ وجود عاملی محرک باعث می‌شود که سطح بیرونی پوست دچار مشکلاتی می‌شود.
علائم درماتیت آلرژیک
در این نوع از درماتیت پوستی، سیستم ایمنی بدن نسبت به عاملی حساسیت‌زا واکنش نشان می‌دهد. نشانه‌های آن هم به شکل زیر هستند:
- پوست خشک و پوسته‌پوسته
- کهیر
- تاول‌های آب‌دار
- قرمزی پوست
- تیره و ضخیم‌شدن پوست
- سوزش پوست
- خارش شدید
- حساسیت به آفتاب
- تورم به ویژه در چشم‌ها، کشاله ران و صورت
علائم درماتیت تحریکی
نشانه‌های درماتیت تماسی تحریکی چیست؟ علائمی که در این نوع از درماتیت رخ می‌دهد با مورد آلرژیک کمی فرق دارد:
- تاول
- تورم
- زخم
- سفتی پوست
- زخم‌های باز پوسته‌پوسته
- ترک‌خوردن پوست به خاطر خشکی زیاد
دلایل درماتیت تماسی پوست چیست؟
علت درماتیت تماسی پوست چیست؟ برای پاسخ‌دادن به این پرسش باید بدانید که همان‌طور که پیش‌تر هم گفتیم، دو دسته‌بندی برای درماتیت تماسی در نظر گرفته می‌شود.
علاوه بر دو مورد قبلی، نوع دیگری موسوم به درماتیت فوتوکانتکت (Photocontact dermatitis) هم وجود دارد. این نوع از درماتیت تماسی رایج نیست و زمانی رخ می‌دهد که مواد فعال موجود در محصولات پوستی در معرض نور قرار می‌گیرند و باعث آزردگی پوست می‌شوند.
اجازه بدهید که درباره دو نوع دیگر درماتیت پوستی بیشتر توضیح بدهیم.
درماتیت تماسی آلرژیک
گاهی در تماس پوست با ماده‌ای خارجی، پوست واکنشی آلرژیک از خود نشان می‌دهد. به عبارت دقیق‌تر، بدن بعضی از افراد نسبت به برخی از مواد حساس است و زمانی که در تماس با آنها قرار می‌گیرد، موادی شیمیایی تولید می‌کند.
این مواد شیمیایی باعث خارش و آزردگی پوست می‌شوند. از دلایل اصلی بروز چنین حساسیتی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- بلوط یا پیچک سمی
- طلا یا بدلیجاتی از جنس نیکل
- دستکش‌هایی از جنس لاتکس
- عطرها یا مواد شیمیایی موجود در لوازم آرایشی و محصولات پوستی
درماتیت تماسی تحریکی
این نوع از درماتیت تماسی بسیار شایع است و زمانی رخ می‌دهد که پوست در تماس با ماده‌ای سمی قرار می‌گیرد. از مواد سمی که موجب بروز چنین مشکلی می‌شوند هم باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- اسید باتری
- سفیدکننده
- نفت سفید
- مواد شوینده
- اسپری فلفل
- پاک‌کننده‌های تخلیه
درماتیت تحریکی در تماس پوست با مواد غیرسمی دیگری مانند صابون یا حتی آب هم گاهی رخ می‌دهد. افرادی که در تماس زیادی با آب هستند؛ برای مثال، آرایشگرها یا نظافت‌چی‌های بیمارستان هم در معرض ابتلا به درماتیت تماسی تحریکی‌اند.
تشخیص درماتیت از نوع تماسی چگونه است؟
اگر علائم درماتیت تماسی‌تان بسیار شدید است و مدت حضورشان روی پوست زیاد شده، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشکان پوست‌تان را معاینه می‌کنند و از سوابق پزشکی‌تان می‌پرسند. احتمالاً پرسش‌های زیر را هم با شما مطرح می‌کنند:
- چه زمانی نخستین علائم را مشاهده کرده‌اید؟
- چه چیزهایی علائمتان را بدتر یا بهتر می‌کنند؟
- پیش از ظهور نشانه‌ها به پیاده‌روی و کوه‌نوردی رفته بودید؟
- از چه محصولات پوستی به طور روزانه استفاده می‌کنید؟
- با چه مواد شیمیایی به طور روزانه در ارتباط هستید؟
- شغلتان چیست؟
امکان دارد که آزمایش‌هایی برای بررسی وجود حساسیت در شما هم از سوی پزشکان انجام شود. درماتیت تماسی در بارداری هم رخ می‌دهد. به طور کلی، در این دوران با نوسانات هورمونی روبه‌رو می‌شوید و این موضوع می‌تواند موجب بروز اگزما یا درماتیت شود.
درمان درماتیت تماسی چگونه است؟
بیشتر انواع درماتیت تماسی پوست با قطع تماس با عامل محرک از بین می‌روند و نیازی به درمان ندارند. با این حال، روش‌هایی وجود دارند که با به‌کارگیری آنها در خانه می‌توانید به بهبود علائم کمک کنید:
- یکی از بهترین‌ها یا شاید بهترین پماد برای درماتیت تماسی کرم هیدروکورتیزون است. درباره مصرف آن با پزشک مشورت کنید.
- از خاراندن پوست خودداری کنید. این کار می‌تواند باعث ایجاد زخم‌هایی دچار عفونت شود. در این صورت، نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک وجود دارد.
- برای کاهش علائم خارش می‌توانید از داروهای آنتی‌هیستامینی مانند دیفن‌هیدرامین استفاده کنید.
- پوست را با آب ولرم و صابون بشویید تا عوامل حساسیت‌زا یا محرک را از بین ببرید.
- استفاده از محصولاتی را که مشکوک به ایجاد حساسیت هستند، کنار بگذارید.
- از محصولات ضدخارش و تسکین‌دهنده‌ای مانند لوسیون کالامین استفاده کنید.
- برای تسکین وضعیت پوست از وازلین کمک بگیرید.
درمان درماتیت تماسی یا حساسیت پوستی معمولاً نیازی به مراجعه به پزشک ندارد. با این حال، اگر علائم آن در حوالی دهان یا چشم‌ها ظاهر شده، بهتر است که موضوع را به طور جدی پیگیری کنید.
اگر عوارض مدتی طولانی با شما همراه بودند یا ناحیه وسیعی از بدنتان را پوشاندند هم نیاز به مراجعه به پزشک دارید. در صورتی که درماتیت تماسی با روش‌های بالا بهبود پیدا نکند، پزشکان به سراغ تجویز کرم‌های استروئيدی قوی‌تر می‌روند.
درمان درماتیت تماسی با طب سنتی
اگر دوست دارید که درمان درماتیت تماسی پوست سر یا نقاط دیگر به روش‌های سنتی را بدانید، به موارد زیر نگاهی داشته باشید. یادتان باشد که توصیه‌های طب سنتی از نظر علمی و از سوی دانشمندان تأیید نشده‌اند. احتمال دارد که عوارضی با استفاده‌کردن از این روش‌ها برایتان به وجود بیاید:
- روغن نارگیل در صورتی که به این میوه حساسیت نداشته باشید، گزینه خوبی برای مرطوب‌کردن پوست است. با آن می‌توانید از رشد باکتری‌های مختلف روی پوست هم جلوگیری کنید.
- عسل هم خاصیت ضدمیکروبی و ضدعفونی‌کننده دارد. با مصرف موضعی آن می‌توانید پوست را تسکین بدهید.
چطور می‌توانید از بروز درماتیت تماسی جلوگیری کنید؟
برای پیشگیری از بروز درماتیت تماسی صورت یا نواحی دیگر بدن به توصیه‌های زیر دقت کنید:
- از محصولات بهداشتی و مراقبتی پوست استفاده کنید که فاقد رایحه و عطر هستند و برچسبی با عنوان هایپوآلرژنیک (Hypoallergenic) دارند.
- از پوشیدن دستکش‌هایی از جنس لاتکس خودداری کنید. اگر نیاز به استفاده از دستکش دارید به سراغ جنس وینیل بروید.
- در زمان رفتن به طبیعت و کوه، لباس‌های آستین‌بلند بپوشید.
همیشه زمانی که محصول آرایشی و بهداشتی جدیدی می‌خرید، آن را روی بخشی از پوست امتحان کنید. بعد از اینکه مطمئن شدید به آن حساسیت ندارید یا باعث بروز واکنشی از سوی پوست نمی‌شود، مصرف را شروع کنید.
امکان بروز درماتیت تماسی واژن هم وجود دارد. این بخش از بدن هم در اثر حساسیت یا تحریک‌شدن با کرم‌ها، پودرها، دستمال‌های توالت عطری و… دچار خارش، سوزش و آزردگی می‌شود.
درماتیت تماسی در کودکان هم رخ می‌دهد؟
درماتیت تماسی پوست در کودکان و نوزادان هم رخ می‌دهد. این مشکل باعث بروز خارش، قرمزی و تاول‌های پوستی می‌شود. اگر نوزادان و کودکان به این مشکل دچار شده‌اند، باید تماسشان با ماده حساسیت‌زا یا محرک را قطع کنید.
با پارچه خنک، کرم‌ها و لوسیون‌های مناسب و گاهی داروهایی که از سوی پزشک تجویز می‌شود به درمان این وضعیت می‌پردازند. با مشاهده علائم درماتیت در کودکان باید حتماً به پزشک مراجعه کنید.
به علائم و مشکلات پوستی دقت کنید!
به دلایل مختلفی، پوست‌تان در نواحی گوناگون بدن دچار تغییراتی می‌شود. باید به این تغییرات دقت کنید و ببینید که علت چیست. درماتیت تماسی هم از انواع عارضه‌های پوستی است که با خارش، زخم و قرمزی نواحی مختلف بدن همراه می‌شود.
گاهی اوقات، مدیریت علائم و عوارض درماتیت کار ساده‌ای نیست. در این مواقع باید به پزشک مراجعه کنید. برای دریافت زمان ملاقات با متخصصان خبره می‌توانید از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر استفاده کنید.
تا به حال دچار درماتیت از نوع تماسی شده‌اید؟ در حال حاضر با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید؟ اگر پرسشی دارید، حتماً با ما درمیان بگذارید.
منابع:
