در روزها و ماه‌های اول تولد هر نوزادی، چند شاخصه یکسان وجود دارد که یکی از آن‌ها، از خواب پریدن گاه و بی‌گاه است. طبیعی است که والدینی که دچار خستگی جسمی شده‌اند و در انتظار چرت زدن کودک به‌دنبال کمی زمان برای استراحت می‌گردند، به‌دنبال علت پریدن نوزاد از خواب هستند.
بیدار شدن بی‌مقدمه نوزاد از خواب در بیشتر اوقات علت خاصی ندارد اما در برخی از مواقع ممکن است به دلیل مشکلی درونی باشد. اگر مدت نسبتا زیادی است که فرزندتان مشکل از خواب پریدن را مخصوصا در شهری پر سر و صدا مثل تهران دارد، به دکتر اطفال تهران مراجعه کنید هرچند که لیست کاملی از پزشکان اطفال در تمامی شهرهای ایران برای شما در دکتردکتر وجود دارد که می‌توانید نوبت خود را آنلاین از آن‌ها بگیرید.
اما قبل از آن تا به انتهای این مطلب از مجله دکتردکتر با ما همراه باشید زیرا قصد داریم تا علت پریدن نوزاد از خواب را مورد بررسی قرار دهیم.
علت پریدن نوزاد در خواب
تصور کنید شما در حال تماشای خواب کودکتان هستید که ناگهان متوجه می‌شوید او در حال تکان خوردن است. ممکن است فکر کنید تکان‌های کوچکی که در کودک خود می‌بینید پاسخی به یک رویا است. حتی در برخی موارد این تکان‌ها ممکن است سریع باشد و این می‌تواند شما را نگران کند؛ نکران نباشید و در عوض علت پریدن نوزاد در خواب را جستجو کنید.
برخی از محققان بر این باورند که انقباضات در طول خواب REM چیزی بیش از یک اسپاسم یا حرکت بی معنی مربوط به رویاها هستند. آن‌ها این موارد از تکان خوردن نوزاد در خواب را با رشد حسی حرکتی مرتبط دانسته‌اند. به این معنی که وقتی کودک در خواب تکان می‌خورد، در واقع مدارهایی را در مغز در حال رشد خود فعال می‌کند. مباحث اینچنینی را در مطلب خواب کودک کاملا مورد بررسی قرار داده‌ایم.
برخی محققان بر این باورند که بسیاری از این انقباضات به رشد مهارت های حرکتی کودک شما کمک می‌کنند. به‌طورکلی، این انقباضات کاملا طبیعی هستند. در واقع، از نظر تعدادی از محققان این انقباضات میوکلونیک به نوزادان کمک می‌کند تا حرکات ابتدایی خود را به حرکات هماهنگ تبدیل کنند.
در ادامه دلایل پریدن نوزاد در خواب را به تفکیک مورد بررسی قرار خواهیم داد:
تکان خوردن طبیعی نوزاد
نوزادان تازه متولد شده زیاد تکان می‌خورند. آن‌ها همچنین ممکن است در هنگام خواب یا حتی بیداری دست و پاهای خود را تکان دهند.
وقتی والدین در مورد تکان خوردن نوزاد صحبت می‌کنند، معمولاً به حرکات کوچکی اشاره می‌کنند که معمولاً فقط چند ثانیه مخصوصا در زمان خواب طول می‌کشد. این حرکات اگرچه کوتاه هستند اما ممکن است به طور مکرر اتفاق بیفتند. نوزادان همچنین در پاسخ به‌آغوش گرفتن، حرکت دادن یا ترسیدن، مانند زمانی که صدای بلندی می‌شنوند، تکان می‌خورند.
سیستم عصبی نابالغ
نوزادان دارای سیستم عصبی نابالغ هستند. مسیرهایی که سیگنال‌ها را از مغز به قسمت‌های بدن منتقل می‌کنند هنوز به طور کامل توسعه نیافته‌اند، بنابراین حرکات آن‌ها می‌تواند تند و سریع به نظر برسد. تکان‌ها و تکان‌خوردن‌ها پس از چند هفته اول زندگی، با بالغ شدن سیستم عصبی نوزاد، کمتر می‌شوند.
حرکات طبیعی در طول خواب
تکان خوردن در طول چرت زدن و حرکات شبانه که به عنوان میوکلونوس خواب نیز شناخته می‌شود، ممکن است با رشد نوزادان مرتبط باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که انقباضات خواب رشد حسی-حرکتی نوزادان را تقویت می‌کند.
استارتل رفلکس (مورو رفلکس)
هنگامی که نوزاد ناگهان غافلگیر می‌شود، درست مانند زمانی که صدای بلندی می‌شنود، می‌پرد یا تکان می‌خورد، به نظر می‌رسد تمام بدنش سفت شده است. برای همین دست‌ها و پاهایش به سرعت صاف و باز می‌شوند.
بعد نوزاد بازوها و پاهای خود را به سمت عقب و نزدیک بدنش می‌کشد. رفلکس مبهوت که به عنوان رفلکس مورو نیز شناخته می‌شود، تنها چند ثانیه طول می‌کشد.
کافئین بیش از حد در شیر مادر
اگر شیر می‌دهید و نوشیدنی‌های کافئین‌دار زیاد (مانند قهوه، چای یا نوشابه) مصرف می‌کنید، کافئین مصرفی وارد شیر مادر می‌شود. مقدار کمی کافئین معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما وجود کافئین بیش از حد در شیر مادر ممکن است باعث شود کودک شما تحریک‌پذیر شود، به سختی بخوابد و شروع به نشان دادن علائم انقباض یا لرزش کند.
قند خون پایین
یکی از اولین نشانه‌های قند خون پایین (هیپوگلیسمی) لرزش است. اگر سطح قند خون (گلوکز) نوزاد کاهش یابد، می تواند باعث لرزش و لرزش شود.
مصرف مکمل‌های مناسب کودک و نوزاد به داشتن خوابی آرام و به‌دور از هیاهو کمک می‌کند و قند خون کودک را تنظیم می‌کند. می‌توانید از طریق لینک زیر، به‌راحتی و آنلاین مکمل غذای کودک را خریداری کنید:
عدم تعادل الکترولیت یا کمبود ویتامین
سدیم پایین (هیپوناترمی) می‌تواند باعث افزایش فعالیت عضلانی شود که به‌نظر می‌رسد نوزاد در حال تکان خوردن است. اگر کودک شما عدم تعادل الکترولیت دارد، ممکن است به مایعات داخل وریدی (IV) نیاز داشته باشد.
ترک دارو
نوزادانی که از افراد مبتلا به اختلالات مصرف مواد یا داروهای آرامبخش به دنیا می آیند ممکن است در روزها یا هفته‌های پس از تولد دچار لرزش، انقباض و لرزش شوند. برخی از نوزادان برای ترک دارو نیازی به درمان ندارند، اما اگر در چنین شرایطی هستید حتماً با پزشک کودکان مشورت کنید.
دندان درآوردن
تقریبا از سه ماهگی الی یک سالگی و سنین بیشتر باید منتظر دندان درآمدن بود؛ این اتفاق با درد همراه است به طوری که ممکن است کودک از شدت درد از خواب بیدار شود. توجه داشته باشید که در این صورت با مشورت دکتر متخصص اطفال می‌توانید از مسکن‌های مخصوص اطفال استفاده کرده و درد را کمتر کنید.
ایجاد سر و صدا در محیط
توجه نوزادان به انواع صداها نسبت به بزرگسالان بسیار بیشتر است؛ این موضوع نه تنها در خواب و بلکه در بیداری هم صدق می‌کند. حتما به این موضوع دقت کرده‌اید که نوزاد سریعا به هر صدایی توجه‌ش جلب می‌شود و یا ممکن است آن صدا باعث ترس و حتی گریه او شود. پس در هنگام خواب با هرصدایی در خانه همچون صحبت کردن یا تلوزیون و در در خارج خانه همچونه صدای بوق ماشین، نوزاد از خواب می‌پرد و احساس ترس می‌کند.
احساس نا امنی و ترس
نوزادان به صورت غریزی چه در هنگام بیداری و چه در زمان خواب، احساس نا امنی دارند و این یعنی نیاز به کنار پدر یا مادرشان بودن. در همین راستا ممکن است در بسیاری از شب‌ها به دلیل حس ترس و نا امنی از خواب بیدار شود و بهترین کار برای والدین، بغل‌کردن و آرام‌کردن نوزاد است تا دوباره با به دست آوردن احساس امنیت به خواب رود.
نامناسب بودن هوای اتاق
نوزادان نسبت به گرما و سرما سریعا از خودشان واکنش نشان می‌دهند و این واکنش اغلب با گریه کردن همراه است. در بسیاری مواقع پدر و مادرها به دلیل ترس از سرما خوردن فرزندشان، اتاق را به شدت گرم می‌کنند و همین اتفاق باعث عرق کردن و بیدار شدن نوزاد از خواب می‌شود.
قطع تنفس در هنگام خواب
اگر به نفس کشیدن نوزادان دقت کنید، متوجه آرام بودن آن می شوید و ممکن است تا حتی 10 الی 15 ثانیه هم نفس نکشند، این موضوع اغلب طبیعی است و جای نگرانی ندارد و در هنگام خواب نیز احتمال رخ دادنش وجود دارد و شاید باعث سرفه و بیدار شدن از خواب شود. البته توجه داشته باشید که موضوع ذکر شده برای نوزادان زیر 6 ماه است و اگر فرزند شما بزرگتر شده و همچنان تنفسش به این صورت است باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
آلرژی یا سرماخوردگی
معمولا در کودکان خرخر کردن هنگام خواب اتفاق غیر طبیعی‌ای نیست اما اگر این موضوع بیشتر ادامه پیدا کرد و یا با سرفه کردن باعث بیدار شدن کودک از خواب شد، یا به دلیل سرماخوردگی است یا آلرژی. این خرخر و سرفه کردن ممکن است به دلیل بسته شدن مجرای تنفسی فرزند شما باشد و باید برای درمان آن با مراجعه به پزشک اطفال اقدام کرد.
گرسنگی نوزاد
نوزادان احساس گرسنگی را با گریه مطرح می‌کنند. این موضوع درحالی است که سه الی چهار ساعت پس از شیر خوردن احساس گرسنگی در آن‌ها ایجاد شده و نیاز به تغذیه دارند. در این موضوع نیز بیداری یا خواب نوزاد فرقی نمی‌کند و خیلی از بیدارشدن‌های ناگهانی از خواب به دلیل همین احساس گرسنگی است. برای رفع این مشکل بهتر است یک برنامه منظم برای شیر دادن به نوزاد درست کرد و طبق آن پیش رفت.
عرق کردن زیاد
همانطور که در بالا نیز عنوان شد، گاهی اوقات والدین با گرم کردن زیاد هوا باعث عرق کردن در نوزادان می‌شوند. تعریق در هنگام خواب موضوع نگران کننده‌ای نیست اما تا جایی که شدت آن بیش از حد معمول نشود. در صورت تعریق زیاد کودکان در هنگام خواب بهتر است به پزشک مراجعه کرد چراکه این موضوع می‌تواند به بیماری‌های قلبی مادرزادی برگردد.
عفونت گوش
احتمال دارد یکی از دلایل بیدار شدن کودکان درد گرفتن گوش باشد. این موضوع به این دلیل که هنگام خواب فشار روی گوش بیشتر می‌شود و اگر کودک دچار عفونت گوش باشد رخ می‌دهد. توجه داشته باشید که اگر فرزندتان بیش از حد به گوش‌هایش دست می‌زند و دچار مشکل بیدارشدن‌های مدام است، به پزشک برای معاینه گوش مراجعه کنید.
چند نوع انقباض خواب نوزاد وجود دارد؟
دو نوع انقباض خواب وجود دارد:
- انقباضات میوکلونیک ناشی از انقباضات ناگهانی عضلانی؛ این مورد به عنوان میوکلونوس مثبت شناخته می‌شود.
- انقباضات میوکلونیک ناشی از شل شدن عضلات؛ این مورد میوکلونوس منفی نام دارد.
اگر تا به حال در آستانه خواب بوده‌اید و به طور ناگهانی احساس کرده‌اید که بدنتان تکان می خورد، نوعی از میوکلونوس را تجربه کرده‌اید ، یک حرکت تند و سریع هیپناگوژیک. نوع دیگری از میوکلونوس که احتمالاً با آن آشنا هستید سکسکه است.
چه زمانی تکان خوردن در خواب نگران کننده است؟
اگر این انقباض بلافاصله پس از بیدار شدن نوزاد متوقف شود، احتمالاً انقباضات میوکلونیک بی‌ضرر است.
اگر کودک شما هنگام بیداری حرکات انقباض یا سفتی را تجربه می‌کند، ممکن است با یک مشکل تشنجی مانند اسپاسم نوزادی رو به رو شده باشد که معمولاً بین 2 تا 12 ماهگی شروع می‌شود.
نوع دیگر تشنج، تشنج ناشی از تب نام دارد که در طول بیماری، همراه با افزایش سریع دما اتفاق می‌افتد. اختلالات صرع همچنین می‌توانند باعث تشنج شوند.
روش‌های بهبود خواب نوزاد
برای اینکه کودکتان خواب راحتی داشته باشد و به سادگی از خواب نپرد بهتر است پیش از خواب به آرامی او را در آغوش بگیرید و پس از به خواب عمیق رفتنش از او جدا شوید. همچنین سعی کنید یک برنامه خواب منظم برای نوزاد ایجاد کنید و در کنار آن طبق برنامه‌ریزی به او شیر دهید.
از خواب پریدن کودک ترسناک نیست اما هوشیار باشید…
فراموش نکنید که از خواب پریدن کودک در بسیاری از مواقع امری طبیعی است و دلایل آن در گرسنگی، گرما، تعویض پوشک و عوامل دیگری از این دست خلاصه می‌شود اما اگر حس کردید که از این موضوعات فاصله گرفته یا بیش از اندازه معمول است به دکتر متخصص کودکان مراجعه نمایید.
برای گرفتن نوبت دکتر به صورت آنلاین در هر ساعت از شبانه‌روز، می‌توانید از پلتفرم دکتردکتر استفاده کنید.
در انتها از شما می‌خواهیم که اگر تجربه‌ای در این زمینه دارید، با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.
منبع:
