عمل بسته دیسک کمر یا دیسککتومی اندوسکوپی یکی از موثرترین راه‌ها برای درمان کمردرد و کاهش فشار در اعصاب مجاور کمر است. دیسککتومی یک نوع جراحی تهاجمی است که برای ترمیم دیسک بیرون‌زده در ستون فقرات انجام می‌شود. عمل بسته دیسک کمر معمولاً زمانی تجویز می‌شود که سایر روش‌های درمانی، مانند داروها، فیزیوتراپی و تزریقات استروئیدی، موثر نبوده یا باعث بهبود قابل توجهی در علائم بیمار نشده باشند. در این شرایط پزشک ارتوپد باتوجه به شرایط بیمار عمل جراحی بسته دیسک کمر را تجویز می‌کند.
در ادامه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که کمتر از 10 دقیقه از شما زمان می‌گیرد، با ما همراه باشید تا با این روش جراحی، عوارض و مزایا آن آشنا شوید.
محتوای پزشکی این مطلب، تحت نظر دکتر امیرحسین یزدانی، متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی به رشته تحریر درآمده است.
اگر سوالی درباره عمل بسته دیسک کمر دارید، می‌توانید در انتهای همین مطلب مطرح کنید تا پزشک پاسخ دهد.
عمل بسته دیسک کمر یا دیسککتومی چیست؟
دیسک‌بیرون زده هنگامی رخ می‌دهد که هسته ژلاتینی دیسک از طریق پارگی از حلقه بیرونی دیسک خارج شود. این شرایط فشار زیادی به کمر وارد کرده و باعث درد، بی‌حسی و ضعف در پاها می‌شود. در این مواقع عمل جراحی بسته می‌تواند موثر باشد. دیسککتومی معمولاً به‌عنوان یک عمل سرپایی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
در این روش جراح برش کوچکی در پشت کمر ایجاد و از میکروسکوپ برای مشاهده دیسک بیرون‌زده استفاده می‌کند. سپس از ابزارهای اندوسکوپی مخصوص برای برداشتن مواد دیسک بیرون‌زده استفاده می‌کنند. این کار به کاهش فشار از روی اعصاب مجاور کمک کرده و می‌تواند باعث کاهش درد شود.
زمان ریکاوری عمل بسته دیسک کمر معمولاً سریع و آسان است؛ اکثر بیماران می‌توانند همان روز جراحی مرخص شوند. البته ممکن است در ناحیه برش کمی درد و ناراحتی داشته باشند که بعد از چند روز بهبود می‌یابد.
| ویژگی | عمل بسته دیسک کمر |
|---|---|
| برش | برش کوچک (حدود 1 سانتی‌متر) |
| ابزار جراحی | ابزارهای کوچک و دوربین |
| بیهوشی | بیهوشی موضعی یا نخاعی |
| مدت زمان جراحی | حدود یک ساعت |
| بستری در بیمارستان | معمولاً یک روز |
| دوره نقاهت | معمولاً یک تا دو هفته |
عمل بسته دیسک کمر برای چه افرادی باید انجام شود؟
زمانی که دیسک بیرون‌زده به اعصاب مجاور فشار زیادی وارد کند یا باعث ناتوانی شدید در بیمار شود، عمل بسته دیسک کمر تجویز می‌شود. بیشتر کمردردها با روش‌های درمانی مختلف مثل دارودرمانی، فیزیوتراپی و روش‌های تزریقی درمان خواهند شد، اما زمانی که هیچ کدام از این روش‌ها وضعیت بیمار را بهتر نکرد، باید عمل بسته دیسک کمر انجام شود.
اگرچه تنها پزشک ارتوپد می‌تواند درخصوص انجام این جراجی نظر بدهد اما بااین‌حال اگر بیمار شرایطی مشابه موارد زیر را داشته باشد، احتمال تجویز عمل دیسککتومی وجود دارد.
- درد شدید یا غیرقابل تحمل در کمر یا پاها
- ضعف یا بی حسی در پاها
- اختلال در راه رفتن یا فعالیت‌های روزمره
- ناتوانی در کنترل مثانه یا روده و موارد دیگر.
این عمل جراحی تنها درصورتی که سایر روش‌ها کارآمد نباشند تجویز می‌شود. بااین‌حال، موارد دیگری نیز در تجویز عمل بسته دیسک کمر موثر است.
پزشک باتوجه به سن و سلامت عمومی بیمار، شدت علائم بیمار، محل و اندازه دیسک بیرون‌ده و سایر شرایط پزشکی بیمار که ممکن است خطرات جراحی را افزایش دهد، دراین خصوص تصمیم می‌گیرد.
انواع عمل بسته دیسک کمر
انواع مختلفی از عمل بسته دیسک کمر وجود دارد که باتوجه به محل و اندازه دیسک بیرون‌زده، شرایط بیمار و همچنین نظر جراح و دکتر دیسک کمر انتخاب می‌شود. برخی از انواع رایج عمل بسته دیسک کمر عبارتند از:
1. دیسککتومی اندوسکوپی (Endoscopic discectomy)
در این روش از یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر به نام آندوسکوپ برای دیدن فتق دیسک و برداشتن مواد بیرون‌زده استفاده می‌شود. آندوسکوپ از طریق یک برش کوچک در پشت کمر وارد می‌شود.
2. میکرودیسککتومی (Microdiscectomy)
این روش مشابه دیسککتومی آندوسکوپی است، اما در این روش جراح از یک میکروسکوپ برای بزرگنمایی فتق دیسک کمک می‌گیرد. این روش می‌تواند برای حذف مواد بیرون‌زده از دیسک‌های عمیق یا پیچیده‌تر استفاده شود.
3. فورامینوتومی (Foraminotomy)
یکی دیگر از انواع عمل بسته دیسک کمر فورمینوتومی است، این روش شامل برداشتن بخشی از استخوان برای باز کردن سوراخی در ستون فقرات است که اعصاب از آن عبور می‌کنند. این کار به کاهش فشار از روی اعصاب کمک کرده و می‌تواند باعث کاهش درد شود.
در این روش جراح یک برش کوچک در پشت ایجاد و از یک ابزار جراحی برای برداشتن بخشی از استخوان استفاده می‌کند. سپس از یک میکروسکوپ برای مشاهده اعصاب استفاده می‌کند. اگر اعصاب تحت فشار باشند، جراح ممکن است بخشی از دیسک بیرون‌زده را نیز بردارد.
4. روش انسداد حلقوی (Annular closure)
این روش یک عمل جراحی کم‌تهاجمی است که برای درمان دیسک بیرون‌زده کمر استفاده می‌شود. این روش پارگی در حلقه فیبری (annulus fibrosus)، که لایه بیرونی دیسک است را ترمیم کرده و از بیرون زدن مجدد دیسک کمک جلوگیری می‌کند.
نحوه انجام عمل بسته دیسک کمر در روش انسداد حلقوی به این‌صورت است که بیمار به پشت دراز کشیده و بیهوشی عمومی دریافت می‌کند؛ جراح یک برش کوچک در پشت ایجاد و از یک ابزار جراحی برای ترمیم پارگی استفاده می‌کند. این کار می‌تواند با استفاده از بخیه، ایمپلنت یا چسب انجام شود.
5. عمل بسته دیسک کمر با لیزر
فتودرمولیز که به‌عنوان عمل بسته دیسک کمر با لیزر نیز شناخته می‌شود، نوعی جراحی کم تهاجمی برای درمان دیسک بیرون‌زده است. در این روش، از لیزر برای تبخیر مواد دیسک بیرون‌زده استفاده می‌شود. این روش عموما برای درمان دیسک کوچک یا دیسک بیرون‌زده‌ای که در نزدیکی نخاع قرار دارد توسط دکتر لیزر دیسک کمر استفاده می‌شود.
6. لامینوکتومی (Laminectomy)
در روش لامینکتومی نواحی استخوان یا بافتی که به نخاع فشار وارد می‌کند، برداشته می‌شود. جراح یک برش (برشی) روی بخش آسیب‌دیده ستون فقرات تا لامینا (قوس استخوانی مهره) ایجاد می‌کند تا به عصب فشرده‌شده دسترسی پیدا کند. عصب به سمت مرکز ستون فقرات به عقب کشیده می‌شود و بخشی از استخوان یا رباطی که روی عصب فشار وارد می‌کند، برداشته می‌شود.
7. همجوشی ستون فقرات (Spinal fusion)
همجوشی ستون فقرات برای اتصال 2 یا چند مهره به یکدیگر با قرار دادن یک بخش اضافی از استخوان در فضای بین آنها استفاده می‌شود. این کار به جلوگیری از حرکات بیش‌ازحد بین 2 مهره مجاور کمک کرده و خطر تحریک بیشتر یا فشرده شدن اعصاب مجاور را کاهش می‌دهد.
برای افزایش شانس فیوژن موفقیت‌آمیز، برخی از جراحان ممکن است از پیچ‌ها و میله‌های اتصال برای محکم کردن استخوان‌ها استفاده کنند.
مراقبت‌های قبل از عمل
مراقبت‌های قبل از عمل به نوع جراحی و شرایط خاص شما بستگی دارد. بااین‌حال، برخی از دستورالعمل‌های عمومی وجود دارد که می‌تواند به بهبود شما کمک کند. برای مثال برای کمک به بهبودی پس از عمل و کاهش خطر عوارض، تا حد ممکن تناسب اندام داشته باشید و سیگار را ترک کنید. درکنار توصیه‌های پزشک معالج خود به موارد زیر نیز توجه کنید:
در هفته‌های قبل از عمل
- با جراح خود در مورد مزایا، خطرات و گزینه‌های درمانی خود صحبت کنید.
- اگر دارویی مصرف می‌کنید، با جراح خود در مورد اینکه آیا باید مصرف آن را ادامه دهید یا نه صحبت کنید.
- از سیگار کشیدن خودداری کنید.
در روز عمل
- از خوردن یا نوشیدن چیزی حداقل هشت ساعت قبل از عمل خودداری کنید.
- لباس‌هایی بپوشید که به راحتی بتوان آنها را درآورد.
- وسایل مورد نیاز خود مانند داروها، عینک یا سمعک را همراه خود داشته باشید.
مراقبت‌های بعد از عمل بسته دیسک کمر
بخش زیادی از موفقیت‌آمیز بودن عمل بسته دیسک کمر به مراقبت‌های بعد از آن بستگی دارد. عموما پزشک آموزش‌های لازم را دراین خصوص به بیمار خواهد داد، اما بد نیست تا به نکات زیر هم توجه داشته باشید:
در چند روز اول پس از جراحی
- استراحت و محدود کردن فعالیت: فعالیت‌های سنگین را محدود کنید و تا چند هفته پس از جراحی از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- استفاده به‌موقع از داروهای تجویزشده: داروهای مسکن تجویزشده را طبق دستور پزشک مصرف کنید تا بتوانید دوره نقاهت پس از عمل جراحی را به‌خوبی پشت سر بگذارید.
- مراقبت از زخم: محل برش را تمیز و خشک نگه دارید تا از عفونت جلوگیری شود. پانسمان را طبق دستور پزشک تغییر دهید.
- کمپرس آب بخ: برای کاهش تورم و التهاب، کیسه‌های یخ را روی محل برش قرار دهید. البته بهتر است درخصوص این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
در چند هفته پس از جراحی
- ورزش سبک: به تدریج فعالیت بدنی را در حد تحمل افزایش دهید، با پیاده‌روی سبک و کشش‌های ملایم شروع کنید. از فعالیت‌هایی که باعث درد یا ناراحتی می‌شود خودداری کنید.
- از حرکات ناگهانی خودداری کنید: هنگام بلند کردن، حمل کردن یا نشستن، از حرکات ناگهانی و چرخشی خودداری کنید تا فشار بر ستون فقرات به حداقل برسد.
- به علائم خود دقت کنید: از فعالیت‌هایی که باعث درد یا ناراحتی می‌شود خودداری کنید. زمانی که احساس خستگی می‌کنید استراحت کنید. زمان خواب از به پشت دراز بکشید و از بالش‌های مخصوص استفاده کنید.
چند ماه پس از جراحی
- ورزش منظم: برای تقویت عضلات کمر، بهبود انعطاف‌پذیری و جلوگیری از مشکلات بعدی کمر، فعالیت بدنی منظمی داشته باشید.
- مدیریت وزن: برای کاهش فشار بر ستون فقرات، وزن مناسب خود را حفظ کنید.
- ترک سیگار: سیگار را ترک کنید، زیرا سیگار می‌تواند روند بهبودی را مختل کرده و خطر عوارض را افزایش دهد.
مزایای عمل بسته دیسک کمر
عمل بسته دیسک کمر نسبت به روش‌های دیگر مزایای متعددی دارد، از جمله:
برش کوچکتر: برش در عمل بسته دیسک کمر معمولاً کمتر از یک اینچ است، در حالی که برش در جراحی باز دیسک کمر می‌تواند تا چهار اینچ باشد. این برش کوچکتر باعث می‌شود که درد و ناراحتی پس از عمل کمتر باشد و بهبودی سریعتر اتفاق بیفتد.
احتمال کمتر عوارض جانبی: به دلیل برش کوچکتر، احتمال بروز عوارض جانبی مانند عفونت، خونریزی و آسیب عصبی در عمل بسته دیسک کمر کمتر است.
بازگشت سریعتر به فعالیت های روزمره: اکثر افراد پس از عمل بسته دیسک کمر می‌توانند ظرف یک تا دو هفته به فعالیت‌های عادی خود بازگردند. این در حالی است که افراد تحت عمل باز دیسک کمر ممکن است به چند هفته یا حتی چند ماه زمان برای بهبودی کامل نیاز داشته باشند.
عوارض عمل عمل بسته دیسک کمر
دیسککتومی معمولا یک روش ایمن و بی‌خطر است، اما بااین‌حال این روش نیز مانند تمام روش‌های درمانی پزشکی عوارضی نیز دارد. اگر از درد کمر رنج می‌برید و پزشک برای شما عمل بسته دیسک کمر تجویز کرده، خوب است تا با عوارض این نوع جراحی آشنا شوید:
- عفونت: عفونت یکی از شایع‌ترین عوارض عمل جراحی است. عفونت در محل برش می‌تواند باعث درد، قرمزی، تورم و تب شود.
- خونریزی: خونریزی در محل برش نیز یک عارضه احتمالی است.
- آسیب عصبی: آسیب عصبی یک عارضه جدی اما نادر است. آسیب عصبی می‌تواند باعث درد، بی‌حسی، ضعف یا فلج شود.
- عود دیسک بیرون‌زده: عود دیسک بیرون‌زده یک عارضه احتمالی است. اگر دیسک دوباره بیرون بزند، ممکن است نیاز به جراحی مجدد داشته باشید.
هزینه عمل دیسک بسته کمر چقدر است؟
هزینه عمل دیسک بسته کمر به موارد مختلفی بستگی دارد؛ به‌طورکلی، هزینه عمل دیسک بسته کمر در ایران بین 10 تا 50 میلیون تومان است. این هزینه شامل هزینه‌های بیمارستان، جراح و آزمایشات مربوطه است. بیماران تحت پوشش بیمه در بیمارستان دولتی مبلغ کمتری نسبت به بیمارانی که این عمل را در بیمارستان خصوصی انجام می‌دهند، پرداخت می‌کنند.
بیمارستان‌های خصوصی معمولاً تحت پوشش بیمه‌های عادی مانند تأمین اجتماعی نیستند. با این حال، برخی از آنها با شرکت‌های بیمه تکمیلی خاصی همکاری می‌کنند. بیمارانی که بیمه تکمیلی دارند نیز معمولاً می‌توانند پس از پرداخت هزینه‌ها، بخشی یا کل هزینه عمل دیسک کمر را با ارائه فاکتورهای بیمه دریافت کنند.
منبع:
