واژن چیست؟ آناتومی، وظایف و مراقبت از سلامت ساختار واژن

ساختار واژن، کانالی لوله‌مانند و عضلانی در دستگاه تناسلی زنان است که بین رحم و دنیای خارجی قرار دارد. آناتومی واژن شامل چندین جزء مهم است که هر کدام نقش خاصی در عملکرد آن ایفا می‌کنند. شکل واژن به‌طور طبیعی به صورت نوعی لوله‌ی انحنا دار است و در حالت استراحت حدود 7 تا 10 سانتی‌متر طول دارد.

بافت واژن شامل سه لایه اصلی است: یک لایه خارجی حاوی بافت عضلانی، یک لایه میانی با ویژگی‌های الاستیک و یک لایه داخلی از بافت مخاطی که ترشحات مرطوب‌کننده تولید می‌کند. این بافت داخل واژن است که به ایجاد محیطی مناسب برای زنده ماندن اسپرم و جلوگیری از عفونت‌ها کمک می‌کند.

شکل داخل واژن به صورت یک کانال با دیواره‌های منعطف و قابلیت انبساط است که اجازه عبور نوزاد در زمان زایمان را می‌دهد. مراقبت از سلامت واژن شامل رعایت بهداشت شخصی، اجتناب از محصولات شیمیایی مضر و مشاوره منظم با پزشک است. همچنین توجه به تغییرات در اجزای واژن و بافت داخل آن می‌تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات سلامتی کمک کند. با رعایت این نکات، می‌توان از سلامت واژن و دستگاه تناسلی اطمینان حاصل کرد. برای پیدا کردن بهترین متخصص ها و پزشک ها در این حوزه به سایت دکتر دکتر مراجعه کنید.

محل قرارگیری واژن کجا است؟

واژن از دهانه رحم شروع و به سوراخی در بیرون بدن ختم می‌شود. این بخش از بدن میان مثانه (محل نگهداری ادرار)‌ و رکتوم (محل حفظ و خروج مدفوع) قرار دارد. دهانه واژن یکی از مهم‌ترین حفره‌های بدن است که به اتصال بخش‌های بیرونی و درونی دستگاه تناسلی زنان و تولید مثل کمک می‌کند.

باید دقت کنید که واژن و فرج، یعنی بخش بیرونی اندام تناسلی زنان با هم متفاوت است. بسیاری از افراد واژن را با اندام بیرونی تناسلی یکسان می‌دانند، این اشتباه است. ساختار واژن حالتی کانال‌مانند دارد و هم با سوراخی در بیرون در بخش خارجی اندام تناسلی قرار می‌گیرد و هم به درون این دستگاه راه پیدا می‌کند و به رحم متصل می‌شود.

نقش واژن در رابطه جنسی

دیواره واژن دارای پایانه‌های عصبی است که با ورود آلت تناسلی یا موارد مشابه به ایجاد حس لذت در بدن کمک می‌کنند. با تحریک جنسی، واژن مرطوب می‌شود و با وجود خاصیت ارتجاعی که دارد، امکان تغییر حالت آن برای پذیرش آلت تناسلی یا اسباب‌بازی‌های جنسی پیدا می‌شود.

نقش واژن در زایمان

در زمان زایمان بچه از سمت رحم به دهانه آن و بعد کانال واژن منتقل می‌شود. با خروج از دهانه واژن، امکان زایمان به وجود می‌آید. در واقع، با گشاد و بازشدن دهانه واژن است که بچه از بدن مادر در زایمان خارج می‌شود.

آناتومی واژن را بشناسید

واژن یک ساختار مهم در سیستم تناسلی زنان است و به‌عنوان کانالی از دستگاه تناسلی خارجی به رحم متصل می‌شود. درون واژن، بافت خاصی وجود دارد که به حفظ بهداشت و سلامتی ناحیه کمک می‌کند. ساختمان واژن از چندین لایه تشکیل شده است که شامل لایه مخاطی داخلی، لایه میانسالی عضلانی و لایه خارجی بافت همبند می‌شود.  بافت درون واژن به‌طور طبیعی مرطوب است و از ترشحات غددی تولید می‌شود که به تعادل pH و جلوگیری از عفونت کمک می‌کند. این بافت همچنین دارای میکروبیوم خاصی است که به حفظ سلامت واژن یاری می‌رساند. اعضای واژن شامل ورودی واژن، دهانه رحم و قسمت‌های دیگر هستند که برای عملکردهای مختلف مانند زایمان و قاعدگی ضروری‌اند. بخش‌های واژن در طول زمان ممکن است تغییر کنند، به ویژه در دوران بارداری و پس از زایمان.

واژن از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. برای اینکه این بخش از بدن را بهتر بشناسید و بتوانید مراقب سلامت آن باشید، لازم است که با هریک از بخش‌های آن هم آشنا شوید. بخش‌های مختلف ساختار واژن شامل موارد زیر هستند:

• دهانه یا دهلیز
• کانال واژن
• دیواره واژن
• پرده بکارت
• محل دخول واژن
• نقطه جی یا جی اسپات

در ادامه شما را با هر بخش آناتومی واژن بیشتر آشنا خواهیم کرد.

دهانه یا دهلیز

دهانه واژن نقطه‌ای است که خون قاعدگی از آن خارج می‌شود. از همین نقطه است که آلت تناسلی مردانه به واژن وارد می‌شود و بچه در زمان زایمان بیرون می‌آید.

کانال واژن

واژن کانالی مرتجع است که رحم و دهانه آن را به فرج یعنی بیرون ناحیه تناسلی متصل می‌کند. شکل و ظاهر این بخش در هر فرد متفاوت به‌ نظر می‌رسد. برای برخی، شمایل این عضو حالت استوانه‌ای دارد و در برخی هم بیشتر شبیه ساختار دوکی یک تخم‌مرغ است.

طول واژن

طول واژن در حدود ۷ سانتی‌متر است. البته این اندازه در بدن هر فرد می‌تواند متفاوت هم باشد. در هر حال، به‌طور متوسط همین اندازه برای آن اعلام می‌شود.

دیواره واژن

دیواره واژن بافتی شبیه به داخل دهان دارد و از لایه‌هایی با بافت کشسانی درست شده است. سطح این دیواره بافتی قابل ارتجاع و گسترده‌شدن دارد.

پرده بکارت

پرده هم در آناتومی و ساختار واژن به لایه‌ای از بافتی گفته می‌شود که دهانه واژن و بخشی از آن را می‌پوشاند. به این بخش از واژن، هایمن (hymen) می‌گویند و به دلایل مختلف از جمله ورزش‌کردن یا رابطه جنسی می‌تواند پاره یا مخدوش شود. شکل پرده بکارت در افراد گوناگون متفاوت است و در بعضی موارد هم قابل دیدن نیست و وجودش احساس نمی‌شود.

محل دخول واژن

دهانه رحم نقطه‌ای است که واژن و رحم را به هم پیوند می‌دهد. نقطه‌ای کوچک در دهانه رحم وجود دارد که محل دخول واژن به‌حساب می‌آید. این نقطه محل عبور خون قاعدگی و اسپرم است. در زمان زایمان هم گشاد می‌شود تا به خروج بچه کمک کند.

نقطه جی یا جی اسپات

نقطه جی (ّGräfenberg) در چند سانتی‌متری فضای داخلی واژن قرار دارد و با تحریک جنسی حالت متورمی پیدا می‌کند. وجود این بخش و تحریکش باعث لذت جنسی می‌شود.

غدد بارتولن

در دو سمت دهانه واژن، غده‌هایی موسوم به بارتولن (Bartholin)‌ قرار دارند. معمولا این غدد قابل دیدن و حس‌کردن نیستند. در طول تحریک جنسی، این غده‌ها مایعی ترشح می‌کنند که باعث خیس‌شدن واژن و تسهیل رابطه جنسی می‌شود.

به‌طور کلی، واژن نه‌تنها یک عضو جنسی است بلکه نقش کلیدی در سلامت عمومی زنان ایفا می‌کند. حفظ بهداشت و آگاهی از ساختار و عملکرد آن برای سلامت زنان بسیار مهم است.

بیماری های واژن

مشکلات و بیماری‌های مختلفی می‌توانند واژن را تهدید کنند. از جمله رایج‌ترین موارد محتمل باید به بیماری های دستگاه تناسلی زنان و مشکلات زیر اشاره کنیم. انواع گوناگونی از عارضه‌ها و مشکلات از توده واژن تا موارد دیگر این بخش را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

فیستول

فیستول واژینال شکافی غیر طبیعی بین واژن و سایر اندام‌های مجاور لگن از جمله مثانه یا راست روده است. فیستول می‌تواند عوارض زیادی مانند نشت ادرار و مدفوع، ترشحات واژن غیر طبیعی، آسیب بافتی، عفونت کلیه و سایر علائم تحریک کننده ایجاد کند.

بیماری‌های مقاربتی

بیماری‌های مقاربتی که در نتیجه برقراری رابطه جنسی محافظت‌نشده و با یک شریک جنسی مریض به وجود می‌آیند، شامل مواردی نظیر تبخال تناسلی، کلامیدیا، سوزاک و موارد پرشمار دیگر می‌شوند. عفونت‌ قارچی واژن یا عفونت میکروبی ناشی از این بیماری‌ها در نتیجه وجود ویروس‌ها یا باکتری‌های مختلف شکل می‌گیرد.

واژینیسموس یا واژینیموس

یکی از مشکلاتی که برای ناحیه و ساختار واژن پیش می‌آید، واژینیسموس (Vaginismus) است. این حالت به ترس بدن و واکنش خودکار آن به ورود چیزی به واژن است. با دخول آلت تناسلی مردانه یا هر چیز دیگری به واژن، امکان سفت‌شدن عضلات این بخش و بسته‌شدن آن قوت می‌گیرد.

واژینیت یا ورم مهبل

تورم مهبل یا واژینیت (Vaginitis) عفونت و التهاب واژن است که می‌تواند روی وضعیت فرج یعنی ناحیه بیرونی دستگاه تناسلی زنانه هم اثر منفی بگذارد. این مشکل همراه با ایجاد بوی ناخوشایند، ترشحات غیرعادی و درد و خارش است.

پرولاپس واژن

پرولاپس (prolapse)‌ یا افتادگی واژن در نتیجه ضعیف‌شدن عضلات کف لگن رخ می‌دهد. در این حالت، به دلیل شل‌شدن واژن در بخش عضلات مذکور، واژن از محل قرارگیری خود خارج می‌شود.

سرطان واژن

این نوع از سرطان بسیار نادر است و با ایجاد تومورهایی در ناحیه و ساختار واژن رخ می‌دهد. کسانی که دچار عفونت‌های HPV هستند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به سرطان واژن قرار دارند.

عفونت های واژن

باکتری‌های مختلف می‌توانند در واژن باعث بروز عفونت‌هایی شوند که عوارض ناخوشایندی مانند خارش، درد یا سوزش واژن به وجود می‌آورند. برای آشنایی با انواع عفونت واژن مقاله درمان عفونت واژن را در مجله دکتردکتر مطالعه کنید.

شل‌شدگی واژن

دو عامل اصلی شل‌شدن واژن، بالارفتن سن و زایمان‌ است. یادتان باشد که داشتن روابط جنسی زیاد باعث بروز شل‌شدگی در واژن نمی‌شود.

خارش واژن

عفونت‌های مختلف یا خشکی واژن باعث بروز مشکلاتی نظیر خارش واژن می‌شوند. برای رفع این حالت باید علت زمینه‌ای مشکل کشف شود.

آتروفی واژن

یکی دیگر از مشکلات واژن هم آتروفی است. آتروفی واژن وضعیتی که پس از یائسگی رخ می‌دهد و در آن دیواره‌های واژن به دلیل کاهش استروژن خشک و نازک می‌شوند.

برای درمان مشکلات و بیماری‌های واژن باید از دکتر زنان کمک بگیرید. پزشک زنان با معاینه و روش‌های تشخیصی دیگر به شما در درمان کمک خواهد کرد. اگر با تخصص این پزشک و خدماتی که با مراجعه به او دریافت خواهید کرد آشنا نیستید مقاله دکتر زنان کیست به شما اطلاعات مفیدی خواهد داد.

علائم بیماری های واژن و وضعیت های غیر طبیعی آن چیست؟

در زیر جدول علائم بیماری‌های واژن و وضعیت‌های غیرطبیعی آن را مشاهده می‌کنید:

مهم است که زنان به علایم غیر معمول توجه کنند و در صورت بروز علائم فوق به پزشک مراجعه کنند. تشخیص زودهنگام می‌تواند به درمان به‌موقع و کاهش خطر عواقب جدی کمک کند. همچنین حفظ مراقبت‌های بهداشتی سلامتی و بررسی‌های منظم می‌تواند به تشخیص زودهنگام مشکلات کمک کند.

بهداشت و سلامت واژن را رعایت کنید

حفظ سلامت واژن بسیار مهم است. بعد از اینکه با ساختار واژن آشنا می‌شوید، باید به حفظ بهداشت و سلامت آن هم دقت ویژه‌ای داشته باشید.

با توجه به سایت Vaginal Hygiene که درباره بهداشت و سلامت واژن می‌گوید:

بهداشت مناسب واژن برای سلامت زنان بسیار مهم است. چه در سنین باروری باشد یا در هر سنی، تمیز نگه داشتن فرج به روش صحیح می‌تواند تفاوت بزرگی در مورد عفونت‌های واژن ایجاد کند. واژن شما ناحیه حساسی است و خوشبختانه رعایت بهداشت فوق‌العاده ساده است.

برای هر موضوع غیر طبیعی مانند بوی بد واژن، خارش و سوزش و ترشحات غیر عادی به پزشک مراجعه کنید و به نکات زیر درباره این موضوع دقت کنید:

لباس زیر

برای دورشدن از عفونت‌های قارچی و میکروبی مختلف باید به تعویض لباس زیر دقت داشته باشید. نگذارید که لباستان خیس و مرطوب باقی بماند. بهتر است که از لباس‌های زیری استفاده کنید که از جنس نخ هستند.

تغذیه

مصرف برخی از مواد غذایی روی سلامت واژن اثرگذار است. برای نمونه، موادی حاوی ویتامین A می‌توانند روی تقویت دیواره‌های واژن اثرگذار باشند. اسیدهای چرب امگا۳ هم در خون‌رسانی بهتر به این عضو نقش دارند.

شست‌ و شوی واژن

یادتان باشد که محیط واژن می‌تواند بهداشتش را از درون تنظیم کند. استفاده از دوش‌های واژینال برای شستشوی واژن توصیه نمی‌شود. چرا؟ به دلیل اینکه تعادل محیط واژن را به هم می‌زنند و باکتری‌های مفید این بخش از بدن را از بین می‌برند.

بهداشت واژن در زمان رابطه جنسی

هرچقدر که بهداشت رابطه جنسی را بیشتر رعایت کنید، کمتر شاهد بروز اختلال و مشکل در ساختار واژن و بخش‌های مختلف آن خواهید بود. استفاده از کاندوم راهی برای پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های مقاربتی است. در طول رابطه به نظافت اندام‌های بیرونی هم دقت کنید.

بهداشت واژن در زمان پریود

در طول دوران پریود هم باید حواستان به نظافت خود باشد. ساختار واژن حساس است و اگر پد بهداشتی یا تامپون را به‌موقع عوض نکنید، امکان بروز مشکلات و مسمومیت‌هایی به وجود می‌آید که عوارض بسیار ناخوشایندی دارند.

ترشحات واژن

شناسایی ترشحات واژن در بخش‌های مختلف سیکل قاعدگی ضروری است. حواستان باشد که وضعیتتان در طول ماه چگونه است. با آگاهی از این موضوع می‌توانید موارد غیرعادی را شناسایی کنید و با پیگیری متوجه وجود عفونت‌ها و مشکلاتی مشابه باشید.

باورهای اشتباه درباره واژن چیست؟

درباره واژن و بخش‌های مختلف آن به ویژه پرده بکارت اشتباهات زیادی وجود دارد. بهتر است که با مرور ساختار واژن و آشنایی با آن، نگاهی هم به این باورهای اشتباه داشته باشیم:

• واژن با سکس زیاد گشاد و شل می‌شود. این اشتباه است و تعداد و بسامد روابط جنسی نقشی در این موضوع ندارد.
•  خارش واژن همیشه نشانه عفونت است. این طور نیست و خارش واژن می‌تواند دلایل متنوعی از جمله ابتلا به بیماری‌های مقاربتی یا حتی تحریک و آزردگی در اثر استفاده از محصولات بهداشتی داشته باشد.
• رسیدن به ارگاسم در گروی دخول واژنی است. باید بگوییم که این عبارت هم اشتباه است و روش‌های مختلفی برای تحریک اندام‌های جنسی از جمله تحریک کلیتوریس و رسیدن به ارگاسم وجود دارد.
• بیماری‌های مقاربتی علائم ظاهری دارند. این اشتباه است. بعضی از انواع بیماری‌هایی از این دسته بدون نشانه در بدن به وجود می‌آیند.
• واژن به محصولات بهداشتی و مراقبتی نیاز دارد. باید بگوییم که این هم اشتباه است و نباید از دوش‌های واژنی و شوینده‌های مخصوص برای این بخش از بدن استفاده کنید.

این روزها عمل لابیاپلاستی هم بسیار رونق گرفته است و افراد با این عمل ظاهر بخش بیرونی واژن را تغییر می‌دهند. باید بدانید که اسیرشدن در دام تبلیغات حاضر اشتباه است.

شناخت آناتومی واژن به حفظ سلامت آن کمک می کند

شناخت آناتومی واژن و بخش‌های مختلف آن می‌تواند به بهبود آگاهی و حفظ سلامت کلی زنان کمک کند. واژن یک عضو حساس و مهم در سیستم تناسلی زنان است و در جنبه‌های مختلف زندگی روزمره و سلامت جنسی تاثیر دارد. درک ساختار داخلی واژن از جمله بافت‌ها و میکروبیوم آن، اهمیت زیادی دارد زیرا تغییرات در این ناحیه می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات بهداشتی باشد.

آگاهی از علائم ناهنجاری‌ها مانند عفونت‌ها، التهاب یا تغییر در ترشحات می‌تواند منجر به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثر شود. همچنین شناخت کافی از بهداشت مناسب واژن از جمله روش‌های صحیح شستشو و استفاده از محصولات بهداشتی، برای پیشگیری از عفونت‌ها و حفظ تعادل pH اهمیت دارد.

به علاوه، اطلاعات در مورد دوره‌های قاعدگی و تغییرات هورمونی در بدنه زنان، می‌تواند تأثیر مثبتی بر روی سلامت روان و جسم آنها داشته باشد. به طور کلی، داشتن اطلاعات جامع و صحیح در مورد آناتومی و عملکرد واژن نه تنها به افزایش اعتماد به نفس زنان کمک می‌کند بلکه به آنها این امکان را می‌دهد که فعالانه در مراقبت از سلامت خود مشارکت کنند. این شناخت کلید پیشگیری و درمان به‌موقع مشکلات بهداشتی است. برای پیدا کردن بهترین متخصص زنان در این حوزه به سایت دکتر دکتر مراجعه کنید.

منابع:

healthshots.com

my.clevelandclinic.org

سوالات متداول واژن چیست