داشتن پوست حساس یک مشکل شایع است، اما به‌خودی‌خود یک شرایط پزشکی حساس به حساب نمی‌آید. پوست حساس بیشتر به حالتی اطلاق می‌شود که فرد مستعد التهاب است. دلیلش هم ممکن است برای افراد مختلف متفاوت باشد. مثلا ممکن است فردی که پوست حساسی دارد به مواد شیمیایی، رنگ‌ها و عطرهای موجود در محصولات پوستی واکنش موضعی نشان دهد. یا مثلا امکان دارد به دلیل جنس لباس یا اصطکاک دچار بثورات یا راش‌های پوستی شود. حتی برخی از افراد به مواد خاصی حساسیت دارند که به صورت واکنش روی پوست ظاهر می‌شود. در هر صورت بررسی و معاینه این مشکل بر عهده دکتر پوست مو زیبایی است. خشکی، قرمزی و پوسته پوسته شدن، از علائم پوست حساس هستند.
پوست حساس ممکن است علائم یک بیماری زمینه‌ای و شرایط پزشکی باشد. یافتن روش‌هایی برای جلوگیری از محرک‌های بالقوه و تسکین پوست تحریک شده ممکن است به افراد دارای پوست حساس کمک کند تا تسکین پیدا کرده و زندگی باکیفیت‌تری را دنبال کنند.
به همین منظور، در این مطلب از مجله دکتردکتر به این پرداخته‌ایم که پوست حساس چیست و چطور باید با آن مدارا کرد.
اگر سوالی دارید، می‌توانید در انتها بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
پوست حساس چیست؟
علائم پوست حساس
علائم پوست حساس، متنوع و مختلف هستند و در افراد مختلف، به شکل‌های گوناگونی ظاهر می‌شوند. مهم‌ترین علائم رایج پوست حساس عبارتند از:
قرمزی
از شایع‌ترین نشانه‌های پوست حساس، قرمزی مداوم یا موقتی است که پس از استفاده از محصولات یا قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی رخ می‌دهد.
خشکی شدید
پوست حساس، معمولا دچار خشکی و کم‌آبی است و با پوسته‌پوسته شدن بدن همراه است.
سوزش و احساس گزگز
دارندگان پوست‌های حساس، پس از استفاده از محصولات مراقبت از پوست یا حتی در تماس با آب، احساس سوزش یا گزگز می‌کنند.
التهاب و تورم
در برخی موارد، پوست حساس ممکن است در واکنش به عوامل تحریک‌کننده، متورم یا ملتهب شود.
جوش
افراد با پوست حساس ممکن است در برخی نواحی صورت یا بدن، جوش‌های کوچک یا دانه‌های قرمز و ریز را تجربه کنند.
چه عواملی باعث حساسیت پوستی می‌شوند؟
حالت طبیعی
اگر فردی پوست حساسی داشته باشد و در کنارش هیچ بیماری زمینه‌ای نداشته باشد، ممکن است پوست او راحت‌تر تحریک شود. بسیاری از افراد پس از قرار گرفتن در معرض موارد زیر دچار حساسیت پوستی می‌شوند:
- نور خورشید
- باد شدید
- دمای بسیار سرد
- دمای بسیار گرم
علاوه‌براین فردی با پوست حساس ممکن است بیشتر مستعد واکنش به محصولات مراقبت از پوست، آرایشی یا لباسی با جنس خاص باشد. علائم پوست حساس یا واکنشی ممکن است به طرق مختلف ظاهر شود، از جمله:
- اگزما
- کهیر
- لکه‌های قرمز رنگ
- راش‌هایی که ممکن است خارش یا سوزش داشته باشند
- خارش یا سوزش بدون بثورات قابل مشاهده
- آفتاب سوختگی
لازم به ذکر است که واکنش و علائم دیگری هم وجود دارد.
درماتیت تماسی
درماتیت تماسی به واکنش التهابی پوست اشاره دارد که در اثر تماس پوست با یک عامل حساسیت‌زا ایجاد می‌شود. انواع مختلفی از درماتیت تماسی وجود دارد:
درماتیت تماسی از نوع تحریکی
درماتیت تماسی از نوع تحریکی در اثر تماس با محصولاتی مانند صابون، مواد شوینده لباس و حتی قرار گرفتن در معرض آب ایجاد می‌شود. یک واکنش غیرمشخص و التهابی پوست در واکنش به مواد شیمایی که در این محصولات وجود دارد. افراد همچنین ممکن است با زیورآلات ساخته شده از فلزاتی مانند نیکل نیز حساسیت داشته باشند.
در این صورت، پوست قرمز و ملتهب شده و خارش آن شروع می‌شود. در برخی از موارد، بسیار خشک می‌شود و ترک می‌خورد و حتی ممکن است تاول‌هایی بر روی پوست ظاهر شوند. درماتیت تماسی فوتو آلرژیک زمانی اتفاق می‌افتد که پوست پس از تماس با چیزی پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید، معمولاً محصولی مانند لوسیون ضد آفتاب، تحریک می‌شود.
درماتیت تماسی از نوع آلرژیک
درماتیت تماسی از نوع آلرژیک وقتی رخ می‌دهد که پوست فرد در تماس با چیزی قرار می‌گیرد که فرد به آن حساسیت یا همان آلرژی دارد. آلرژی یک واکنش ایمنی است که موجب اگزما و کهیر می‌شود. آلرژی‌های رایج که می‌توانند موجب واکنش پوستی شوند، عبارتند از:
- نیکل
- عطرها
- لاتکس یا لاستیک
- رنگ
- مواد شیمیایی یا مواد تشکیل‌دهنده کرم‌ها یا محصولات مراقبت از پوست و زیبایی
- واکنش به برخی گیاهان مانند پیچک سمی، بلوط سمی یا گزنه
علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- قرمزی با یا بدون تورم
- بثورات یا کهیر
- پوست خشک و پوسته پوسته شده
- تاول یا ترک خوردگی پوست
- لکه‌های تیره و چرمی پوست
اگر عامل آلرژی‌از را برطرف کنید، ممکن است علائم به صورت خودبه خودی برطرف شوند. در صورتی که فرد در شناسایی عواملی که موجب بروز علائم می‌شوند مشکل دارد باید به پزشک متخصص پوست مراجعه نماید.
پوست خشک
فردی که پوست خشک دارد ممکن است پوست حساسی نیز داشته باشد. چنین پوستی به دلیل از دست دادن رطوبت محافظ و چربی که از خشک شدن پوست جلوگیری می‌کند، حساس‌تر می‌شود. پوست خشک بیشتر بر روی نواحی ظاهر می‌شود که بیشتر در تماس با وسایل مختلف هستند، مانند دست‌ها، پاها و بازوها. انجام اقداماتی به منظور مرطوب نگه داشتن پوست می‌تواند به جلوگیری از خشک شدن پوست کمک کند. استفاده روزانه از لوسیون‌های مرطوب کننده و کرم‌های صورت در پیشگیری از علائم موثر هستند.
اگزما
اگزما یا درماتیت آتوپیک عارضه‌ای است که معمولاً باعث ایجاد لکه‌های خشک و خارش‌دار بر روی پوست می‌شود، اگرچه علائم در افراد مختلف متفاوت است. معمولاً اگزما در کودکان رخ می‌دهد، اما ممکن است در بزرگسالان نیز رخ دهد. شایع‌ترین نواحی برای بروز اگزما عبارتند از: صورت، آرنج، گردن، مچ دست، مچ پا و ساق پا. افراد در این نواحی دچار بثورات می‌شوند که معمولا برجسته و همراه با خارش است. در پوست‌های تیره‌تر، علائم ممکن است سخت‌تر باشند.
آکنه روزاسه
افراد مبتلا به آکنه روزاسه ممکن است پوست قرمز و رگ‌های خونی قابل مشاهده، به طور معمول در صورت داشته باشند. در برخی از افراد، پوست ممکن است با برجستگی‌های کوچک پر از چرک ایجاد شود. آکنه روزاسه می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد و علائم مختلفی ایجاد کند. این علائم می‌تواند شامل قرمزی، برافروختگی، تحریک و تورم چشم‌ها و بثورات پوستی باشد که ممکن است شبیه آکنه باشد.
فتودرماتوز
فتودرماتوز یک واکنش غیرطبیعی به نور خورشید در خود پوست است. در افراد مبتلا به این عارضه، اشعه ماوراءبنفش موجود در نور خورشید موجب تحریک سیستم ایمنی حساس فرد شده و در نتیجه واکنشی بر روی پوست ظاهر می‌شود.
واکنش به نور خورشید در یک فرد مبتلا به فتودرماتوز می‌تواند علائمی شامل راش، تاول و پوسته پوسته شدن را به وجود آورد. هرچه مدت زمان قرار گرفتن پوست در معرض نور خوشید بیشتر باشد، علائم شدیدتر می‌شوند.
پوستی که با لباس، کلاه یا حتی مو پوشیده شده باشد معمولا دچار این علائم نمی‌شود.
شرایط ریسکی و حساسیت پوست حساس
در حالی که درمان‌ها می‌توانند به تسکین سوزش و سایر علائم پوست حساس کمک کنند، بهترین راه حل برای یافتن منشا اصلی حساسیت پوستی مراجعه به یک پزشک متخصص پوست است. متخصص پوست می‌تواند پوست را تست کرده و هرگونه حساسیت احتمالی یا بیماری زمینه‌ای را تشخیص دهد.
شناسایی دلیل اصلی بروز حساسیت اغلب موجب می‌شود تا درمان علائم راحت‌تر صورت گیرد. اگرچه نادر است، اما ممکن است فردی واکنش آلرژیک شدید به محصولات مراقبت از پوست داشته باشد و آنافیلاکسی را تجربه کند. همچنین ممکن است که بثورات پوستی نشانه برخی از بیماری‌های جدی دیگر باشد.
افراد باید برای علائم زیر سریعا به پزشک مراجعه کنند:
- مشکل در تنفس، خس خس سینه یا نفس نفس زدن
- تورم در صورت، زبان یا گلو
- تب
- بثورات پوستی تمام بدن را پوشانده است
- سرگیجه یا غش
- تاول
- علائم عفونت در پوست مانند چرک
- جوشی که دردناک است
موارد دیگری وجود دارند که نسبتا، نادر هستند.
درمان پوست حساس
درمان پوست حساس معمولا شامل یافتن و حذف محرک‌ها و نیز استفاده از درمان‌های خانگی یا داروهای تجویز شده به منظور کاهش علائم است.
درمان‌های پزشکی
بسته به دلیل بروز پوست حساس و علائم همراه آن، پزشک چند داروی مختلف را برای شما تجویز می‌کند. این داروها عبارتند از:
- کرم‌های استروئیدی؛ هم کرم‌های استروئیدی بدون نسخه (OTC) و هم کرم‌های استروئیدی قوی مانند هیدروکورتیزون ممکن است به تسکین التهاب و خارش کمک کنند. دقت کنید که نباید آنها را روی صورت استفاده کنید.
- کرم‌های ضد درد؛ کرم‌های بی‌حس‌کننده ممکن است به کاهش خارش کمک کنند، که می‌تواند باعث کاهش احتمال تحریک ناحیه ملتهب شود.
- آنتی هیستامین‌ها؛ مصرف یک آنتی هیستامین خوراکی، مانند دیفن هیدرامین (بنادریل)، ممکن است در از بین بردن برخی از واکنش‌های آلرژیک موثر باشد.
- کرم ضد آفتاب؛ کرم ضد آفتاب با طیف وسیع با فاکتور محافظت از آفتاب SPF 30 یا بالاتر می‌تواند به محافظت از پوست حساس در برابر اشعه ماوراء بنفش (UV) کمک کند.
درمان‌های خانگی و پیشگیری
برخی از درمان‌های خانگی نیز برای درمان و پیشگیری از علائم پوست حساس مفید هستند. این درمان‌ها عبارتند از:
مرطوب‌کننده‌ها
مرطوب‌کننده‌ها و لوسیون‌های ضد حساسیت بدون تحریک پوست میزان خشکی آن را کاهش می‌دهند. برخی از محصولات بسته به نوع حساسیت ممکن است عملکرد بهتری نسبت به سایرین داشته باشند. به عنوان مثال، برای افراد با پوست بسیار خشک به موادی مانند اوره و اسید لاکتیک واکنش خوبی نشان می‌دهند.
برخی از روغن‌های ساده مانند شی باتر و روغن نارگیل نیز برای پوست‌های خشک مفید هستند. همیشه مهم است که یک محصول را ابتدا بر روی ناحیه‌ی کوچکی از پوست خود تست کنید و سپس با خیال راحت بر روی ناحیه آسیب دیده استعمال کنید.
جودوسر
جودوسر می‌تواند برای افراد با پوست حساس بسیار سودمند باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که استفاده از جو دوسر کلوئیدی روی پوست ممکن است به علائمی مانند بثورات پوستی، خشکی پوست و اگزما کمک کند. جودوسر مفید است زیرا علاوه بر تسکین علائم خشکی پوست، سد پوستی را تقویت می‌کند. استفاده از خمیر جو دوسر کلوئیدی روی پوست حساس ممکن است به مدیریت علائم کمک کند.
چه محصولات پوستی برای دارندگان پوست حساس مناسب است؟
کسانی که پوست حساس دارند، باید از محصولاتی با ترکیبات و ph خاص استفاده کنند. در جدول زیر، محصولات مناسب برای پوست افراد حساس را آورده‌ایم:
| نوع محصول | ویژگی‌های مهم برای پوست حساس | مواد پیشنهادی | مواد اجتناب‌شدنی |
|---|---|---|---|
| پاک‌کننده صورت | فرمولاسیون ملایم، فاقد صابون و الکل، pH متعادل | عصاره آلوئه‌ورا، گلیسیرین، روغن جوجوبا | سولفات‌ها، صابون‌های قوی، عطرها، پارابن‌ها |
| مرطوب‌کننده | فاقد عطر، غیر کومدوژنیک، حاوی مواد آرام‌بخش، مناسب برای پوست خشک و حساس | هیالورونیک اسید، نیاسینامید، پانتنول، سرامیدها | عطرها، رنگ‌های مصنوعی، الکل‌های خشک‌کننده |
| ضدآفتاب | ضدآفتاب‌های فیزیکی (مینرال)، حاوی اکسید روی یا دی‌اکسید تیتانیوم، SPF حداقل 30 | اکسید روی (Zinc Oxide)، دی‌اکسید تیتانیوم (Titanium Dioxide) | ضدآفتاب‌های شیمیایی حاوی اکسی‌بنزون (Oxybenzone) و آووبنزون (Avobenzone) |
| سرم‌ها (آبرسان و ضد التهاب) | فرمولاسیون ملایم، حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد تسکین‌دهنده پوست، فاقد عطر و مواد حساسیت‌زا | ویتامین C (فرمول‌های ملایم)، هیالورونیک اسید، عصاره چای سبز، روغن بابونه | اسیدهای قوی مانند گلیکولیک اسید (در غلظت‌های بالا)، رتینول‌های قوی، عطرهای مصنوعی |
| تونر | بدون الکل، ملایم و آرام‌بخش، مناسب برای تنظیم pH و مرطوب‌کنندگی | عصاره گل رز، عصاره خیار، عصاره چای سبز، گلاب | الکل، عطر، مواد قابض قوی (مانند ویچ‌هزل در غلظت‌های بالا) |
| ماسک صورت | حاوی مواد تسکین‌دهنده و مرطوب‌کننده، مناسب برای کاهش التهاب و قرمزی | عصاره جو دوسر، آلوئه‌ورا، عسل، خاک رس کائولین | عطرهای مصنوعی، مواد لایه‌بردار خشن، اسیدهای قوی |
| کرم دور چشم | بدون عطر، فرمولاسیون ملایم برای کاهش پف و حساسیت ناحیه دور چشم | کافئین، پپتیدها، هیالورونیک اسید | عطر، پارابن‌ها، مواد شیمیایی تحریک‌کننده |
| لایه‌بردار ملایم | آنزیم‌های طبیعی یا اسیدهای میوه (AHA/BHA در غلظت‌های بسیار کم)، بدون دانه‌های خشن | آنزیم‌های میوه‌ای (مثل پاپایا)، AHA/BHA (غلظت کم) | لایه‌بردارهای مکانیکی (دانه‌های خشن)، اسیدهای قوی مانند گلیکولیک اسید و سالیسیلیک اسید در غلظت‌های بالا |
توجه! این جدول می‌تواند به عنوان یک راهنمای کلی برای انتخاب محصولات مناسب برای پوست حساس مورد استفاده قرار گیرد. برای انتخاب محصولاتی با فرمولاسیون ملایم و اجتناب از مواد تحریک‌کننده، بهتر است با متخصص پوست مشورت کنید.
براساس یکی از مالات منتشر شده در سایت nbcnews، صد محصول مناسب برای دارندگان پوست حساس، این ویژگی را دارند:
محصولات پوستی مناسب پوست حساس، نه تنها باعث تسکین حساسیت‌های می‌شوند بلکه باعث بهبود آن نیز می‌شوند.
توصیه می‌کنیم این مطلب را بخوانید.
نکات مهم مراقبتی پوست حساس
افراد دارای پوست حساس ممکن است با انجام اقدامات زیر علائم را به حداقل برسانند:
- کوتاه کردن مدت زمان حمام و دوش گرفتن؛ این میزان بهتر است تاکمتر از 10 دقیقه طول بکشد
- اجتناب از استفاده از آب بسیار داغ برای استحمام و شستن دست‌ها
- اجتناب از عطرهای تند، مواد شوینده یا سایر مواد شیمیایی
- استفاده از محصولات بدون عطر و ضد حساسیت مانند صابون، دئودورانت و مواد شوینده
- اجتناب از پاک کننده‌های شیمیایی خشن
- خشک کردن آرام پوست
- آزمایش محصولات جدید بر روی ناحیه کوچکی از پوست قبل از استفاده از آنها در مناطق وسیع‌تر
فرد می‌تواند مجموعه‌ای از محصولاتی که هر روز استفاده می‌کند را یادداشت کند تا به او در شناسایی محرک‌های احتمالی بروز علائم بر روی پوست کمک کند. اگر فرد محصولی که موجب حساسیت پوست شده است را پیدا کند، باید مصرف را قطع کرده و آن را نزد متخصص پوست ببرد تا مورد آزمایش آلرژی قرار گیرد.
برای مراقبت و درمان پوست حساس باید به کدام پزشک مراجعه کرد؟
به طور معمول داشتن پوست حساس نشانه‌ای از یک بیماری یا شرایط جدی نیست. برخی از افراد نسبت به محصولاتی که در معرض یا در تماس با پوست قرار می‌گیرند، حساس‌تر هستند. در بسیاری از موارد، اجتناب از مواد شیمیایی قوی، عطرها و سایر مواد محرک موجود در محصولات مراقبت از پوست می‌تواند در تسکین علائم پوست حساس موثر باشد. درمان‌های خانگی ساده نیز می‌تواند به تسکین راش‌های پوستی و به حداقل رساندن آلرژی پوست به این محصولات کمک کند.
هر فردی که علائم مداوم یا تشدید شده را تجربه می‌کند باید برای آزمایش و درمان باید به دکتر پوست مراجعه کند. ممکن است یک بیماری زمینه‌ای یا آلرژی وجود داشته باشد که باعث واکنش شود. پزشکان همچنین ممکن است بتوانند درمان‌های دیگری را توصیه کنند. حال که می‌دانید پوست حساس چیست، برای دریافت مشاوره در زمینه پوست خود می‌توانید با دریافت نوبت دکتر از پلتفرم آنلاین دکتردکتر، قدیم موثر برای سلامت و زیبایی پوست خود بردارید.
منبع:
medicalnewstoday
سوالات متداول پوست حساس
پوست حساس معمولاً با علائمی مانند قرمزی، خشکی، خارش یا سوزش پس از استفاده از محصولات مراقبت از پوست یا قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی همراه است.
عوامل محیطی مانند آب و هوای سرد یا گرم، آلودگی، نور خورشید و همچنین محصولات شیمیایی مانند مواد شوینده، عطرها و مواد نگهدارنده می‌توانند باعث تحریک پوست حساس شوند.
استفاده از کرم‌های ضد التهاب حاوی موادی مانند آلوئه‌ورا، روغن بابونه، یا پانتنول می‌تواند به تسکین پوست حساس کمک کند.
استفاده کردیم