انجام حرکات غیرارادی یا صداهای غیرارادی مداوم نشان‌دهنده تیک عصبی است. با وجود ناشناخته بودن علت تیک عصبی، اما ژنتیک، ابتلا به عفونت در کودکی و اختلالات مغزی در وقوع آن نقش دارند. چشمک زدن پی‌در‌پی، تکان دادن سر و پاها و تولید صداهایی مانند خرخر از شایع‌ترین علائم تیک عصبی هستند. متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک برای تشخیص تیک عصبی از مصاحبه روانپزشکی، معاینه عصبی و ارزیابی روانشناختی استفاده می‌کنند.
با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر پی خواهید برد که موثرترین روش‌های درمان تیک عصبی چیست. دارودرمانی، رفتاردرمانی، مشاوره و حمایت اجتماعی خانواده از درمان قطعی تیک عصبی در بزرگسالان بوده و به بهبود و کاهش علائم تیکهای عصبی کمک خواهند کرد. دریافت به‌موقع این درمان‌ها از وقوع عوارض تیک عصبی همچون مشکلات روانی و اجتماعی ناشی از آن جلوگیری خواهد کرد.
در انتها، اگر سوالی درباره ابتلا به انواع تیکهای عصبی دارید، در قسمت نظرات مطرح کنید. کارشناس سلامتی ما به آن پاسخ خواهد داد.
تیک عصبی چیست؟
تیک عصبی، حرکات یا صداهای ناگهانی، غیرارادی و تکراری‌ست که فرد نمی‌تواند آن‌ها را کنترل کند. تیکهای عصبی به دو نوع اصلی تیکهای حرکتی (مانند پلک زدن یا شانه بالا انداختن) و تیکهای صوتی (مانند صاف کردن گلو یا فریاد زدن) تقسیم میشوند. این اختلالات معمولا در کودکی شروع شده و شدت آن‌ها از موارد خفیف تا شدید متغیر است. هرچند علت دقیق تیکها ناشناخته است؛ اما براساس تحقیقات انجام شده عوامل ژنتیکی و تغییراتی در نواحی کنترل حرکت در مغز در بروز این تیکها نقش دارند. استرس و خستگی هم تیکهای عصبی را تشدید می‌کنند.
تیکهای عصبی چه علائمی دارند؟
هر یک از دو نوع تیک حرکتی و صوتی می‌توانند ساده یا پیچیده باشند. در جدول زیر به مهم‌ترین علائم ساده و پیچیده هر یک از این دو نوع تیک عصبی اشاره کرده‌ایم:
| نوع تیک عصبی | علائم تیک عصبی |
| تیکهای حرکتی ساده | پلک زدن مداوم تکان دادن شانه‌ها اخم کردن یا جمع کردن صورت تکان دادن سر |
| تیکهای حرکتی پیچیده | پرش یا حرکات ناگهانی لمس کردن اشیا یا افراد به صورت مکرر انجام ژست‌های خاص اقدام به خودآزاری |
| تیکهای صوتی ساده | خرخر کردن صاف کردن گلو سرفه مداوم فریاد زدن مداوم |
| تیکهای صوتی پیچیده | تکرار کلمات یا جملات دیگران (اکولالیا) بیان ناگهانی کلمات نامناسب (کوپرولالیا) |
این علائم، در شرایط استرس‌زا یا خستگی تشدید شده و گاهی با احساس تنش یا پیش‌نشانه همراه هستند که با انجام تیک کاهش پیدا می‌کنند.
تیک عصبی کدام بخش‌های بدن را بیشتر درگیر میکند؟
تیک عصبی بخش‌های مختلفی از بدن را درگیر میکند. برخی از رایج‌ترین بخش‌های بدن، تحت تاثیر تیکهای عصبی شامل چشم‌ها، سر، شانه‌ها، صورت، دست و پا و تیک عصبی گردن هستند. در ادامه، به چگونگی اثرگذاری تیکهای عصبی بر این اندام‌ها پرداخته‌ایم:
تیک عصبی پلک؛ پلک زدن مکرر
پلک زدن مکرر یکی از رایج‌ترین تیکهای عصبی حرکتی است. این تیک اغلب به شکل بسته شدن سریع و غیرارادی پلک‌ها بروز کرده و به شکل‌های چندین بار پلک زدن متوالی یا پلک زدن‌های نامنظم و پراکنده رخ می‌دهد. گاهی فرد قبل از وقوع تیک، احساس ناخوشایند یا فشار در ناحیه چشم‌ها را تجربه کرده که با پلک زدن مکرر کاهش می‌یابند. تیک عصبی چشم در کودکان شایع‌تر بوده و گاهی با افزایش سن بهبود یافته یا ناپدید می‌شود. با این حال، در بسیاری از مواقع، این تیکها در بزرگسالی هم ادامه پیدا می‌کنند.
تیک عصبی سر؛ تکان دادن مداوم سر
تکان دادن سر شامل حرکات غیرارادی و تکراری سر به جهات مختلف بوده که با حرکات دیگری مانند بالا انداختن شانه‌ها یا پلک زدن همراه است. این تیک عصبی به‌ویژه در افراد مبتلا به سندرم تورت دیده شده و تحت تاثیر عواملی همچون استرس یا خستگی شدت پیدا میکند.
طبق مقاله منتشر شده در موسسه ملی اختلالات عصبی آمریکا (NINDS)،
سندرم تورت، یک اختلال عصبی‌ست که باعث ایجاد حرکات سریع و مکرر ناگهانی ناخواسته و کنترل نشده یا صداهای صوتی می‌شود. تیکهای حرکتی یا صوتی ناشی از سندرم تورت در طول زمان می‌آیند و می‌روند و از نظر نوع، فرکانس، مکان و شدت متفاوت هستند. اولین علائم معمولا بین سنین 5 تا 10 سالگی در ناحیه سر و گردن رخ می‌دهد. این علائم پیشرفت کرده و ماهیچه‌های نیم‌تنه، بازوها و پاهای فرد را هم درگیر میکند. تیکهای حرکتی قبل از ایجاد تیکهای صوتی رخ می‌دهد. سندرم تورت پسران را بیشتر از دختران مبتلا میکند.
برخی افراد قبل از وقوع تیکهای حرکتی، تنش یا ناراحتی در عضلات خود احساس کرده که با انجام این تیک احساسات ناخوشایند کاهش می‌یابند.
تیک عصبی شانه‌ها؛ بالا انداختن یا تکان دادن شانه‌ها
بالا انداختن یا تکان دادن شانه‌ها به صورت غیرارادی و تکراری رخ می‌دهد. گاهی، این نوع تیک عصبی به شکل ساده و بدون هماهنگی با سایر بخش‌های بدن رخ می‌دهد و گاهی، با حرکات پیچیده‌تر مانند چرخش سر یا بازوها همراه خواهد شد. عواملی مانند اضطراب، خستگی و حتی تمرکز طولانی‌مدت موجب تشدید این تیک عصبی میشوند. روش‌های مختلف درمانی همچون رفتاردرمانی و تکنیک‌های کاهش استرس به کنترل این نوع تیکها کمک می‌کنند.
تیک عصبی صورت؛ جمع کردن یا اخم کردن صورت
جمع کردن یا اخم کردن صورت به‌عنوان تیکهای عصبی، به صورت حرکات غیرارادی و مکرر در عضلات صورت مانند فشردن لب‌ها، جمع کردن گونه‌ها یا بالا بردن ابروها رخ می‌دهد. این حرکات معمولاً به صورت ناگهانی و بدون کنترل فرد اتفاق افتاده و تحت تثیر شرایط استرس‌زا یا خستگی تشدید میشوند. گاهی، افراد مبتلا به این تیکها قبل از وقوع آن‌ها، احساس فشار یا ناراحتی در ناحیه صورت داشته که با انجام این تیک عصبی، آن علائم از بین می‌روند.
تیک عصبی دست؛ ضربه زدن به اشیا یا گرفتن انگشتان
ضربه زدن به اشیا یا گرفتن انگشتان نوعی تیک حرکتی بوده که در دست‌ها یا انگشتان ظاهر میشوند. این تیکها شامل ضربات مکرر و غیرارادی به سطوح یا فشردن انگشتان به‌هم هستند. تیک عصبی دست‌ها به صورت حرکات ساده و بدون هماهنگی با سایر قسمت‌های بدن یا به شکل پیچیده‌تر همراه با حرکات دیگر مانند تکان دادن دست‌ها یا بازوها اتفاق می‌افتد. کنترل این تیکها اغلب دشوار بوده و درمان‌های رفتاری مانند تکنیک‌های معکوس‌سازی عادت به کاهش تکرار این تیکها کمک میکند.
تیک عصبی پاها؛ پریدن یا قدم زدن با الگوی خاص
پریدن یا قدم زدن با الگوی خاص یکی از تیکهای پیچیده بوده که در پاها رخ داده و گاهی با حرکات دیگری مانند چرخش بدن یا تکان دادن دست‌ها همراه می‌شود. این تیک عصبی شامل حرکات غیرارادی پاها مانند پریدن ناگهانی یا قدم زدن با الگوی خاص شده که در شرایط استرس‌زا یا خستگی، بیشتر دیده می‌شود. افراد مبتلا به سندرم تورت تیکهای عصبی پا را تجربه کرده که بر کیفیت زندگی آن‌ها تاثیر می‌گذارد. درمان تیک عصبی دست و پا با درمان‌های رفتاری و کاهش استرس امکان‌پذیر است.
انواع تیک عصبی
تیکهای عصبی به دو نوع اصلی تیکهای حرکتی و تیکهای صوتی تقسیم میشوند. تیکهای حرکتی شامل حرکات غیرارادی عضلات هستند که می‌توانند ساده (مانند پلک زدن یا تکان دادن شانه‌ها) یا پیچیده (مانند پرش یا لمس کردن اشیا) باشند. تیکهای صوتی شامل تولید صداهای غیرارادی بوده که به صورت تیکهای عصبی صوتی ساده (مانند صاف کردن گلو یا سرفه) یا پیچیده (مانند تکرار کلمات یا جملات دیگران) رخ می‌دهند. در ادامه، با جزئیات بیشتری به انواع تیک عصبی در بزرگسالان و کودکان پرداخته‌ایم:
تیک حرکتی ساده
تیک حرکتی ساده شامل حرکات غیرارادی و تکراری عضلات است که فقط یک گروه عضلانی را درگیر میکند. این تیکها به شکل پلک زدن، بالا انداختن شانه‌ها، تکان دادن سر یا جمع کردن عضلات صورت رخ می‌دهند. تیک عصبی حرکتی ساده، سریع و کوتاه بوده و در کودکان شایع‌تر است. عواملی مانند استرس، خستگی یا هیجان شدت این تیکها را افزایش می‌دهند. تیکهای حرکتی ساده اغلب در کودکان بین ۵ تا ۱۰ ساله بروز کرده و با گذر زمان کاهش می‌یابند. در اغلب موارد، این تیکها تاثیر جدی بر زندگی فرد نداشته و به مرور زمان بهبود می‌یابند.
تیک حرکتی پیچیده
تیک حرکتی پیچیده شامل حرکات هماهنگ و گسترده‌ای‌ست که چندین گروه عضلانی را درگیر میکند. این تیکها شامل حرکات غیرمعمول مانند پرش، چرخش بدن، لمس اشیا یا افراد و حتی ژست‌های نامناسب هستند. این نوع تیک عصبی حرکتی، به دلیل پیچیدگی و تکرار بیشتر، تاثیرات منفی بیشتری بر فعالیت‌های روزانه فرد برجای می‌گذارند. مدیریت این تیکها نیازمند درمان‌های تخصصی مانند تکنیک‌های رفتاردرمانی جامع است.
تیک صوتی ساده
تیک صوتی ساده به صداهای غیرارادی و تکراری اشاره دارد که بدون دخالت عمدی فرد ایجاد میشوند. نمونه‌های رایج شامل صاف کردن گلو، سرفه کردن، خرخر کردن یا فریاد زدن یک کلمه است. این نوع تیک معمولا کوتاه و ناگهانی بوده و همراه با تیکهای حرکتی ظاهر می‌شود. در اغلب موارد، افراد مبتلا قادر به پیش‌بینی وقوع تیک نیستند و کنترل آن‌ها دشوار است.
تیک صوتی پیچیده
تیک صوتی پیچیده شامل صداها یا جملات پیچیده‌تری‌ست که به صورت غیرارادی و مکرر توسط فرد بیان می‌شود. این تیکها شامل تکرار کلمات یا جملات دیگران (اکولالیا)، تکرار کلمات خود فرد یا حتی بیان ناگهانی کلمات نامناسب (کوپرولالیا) هستند. تیکهای عصبی صوتی پیچیده، تاثیر منفی قابل‌توجهی بر روابط اجتماعی و عملکرد روزانه فرد خواهد داشت. موثرترین درمان تیک عصبی صوتی پیچیده، درمان‌های رفتاری و دارویی هستند.
تیک عصبی در کودکان
تیکهای عصبی در کودکان اغلب به صورت حرکات یا صداهای غیرارادی و تکراری بروز میکند. این تیکها به صورت پلک زدن مکرر، تکان دادن شانه‌ها، صاف کردن گلو یا سرفه ظاهر شده و در کودکان بین سنین ۵ تا ۱۰ سال رخ می‌دهند. بسیاری از انواع تیک عصبی کودکان و نوجوانان به‌مرور زمان کاهش یافته یا کاملا ناپدید میشوند؛ اما برخی از آن‌ها تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کنند.
درمان تیک عصبی کودکان معمولا نیاز به مداخله فوری ندارد؛ اما در موارد شدیدتر، رفتاردرمانی و تکنیک‌های کاهش استرس موثر واقع میشوند. ایجاد محیطی آرام و حمایت روانی برای کودکان در کاهش شدت تیکهای عصبی آن‌ها نقش بسیار مهمی برعهده دارند.
چرا به تیک عصبی دچار می‌شویم؟
علت تیکهای عصبی هنوز به‌طور کامل مشخص نیست؛ اما عوامل مختلفی در ایجاد آن نقش دارند. در ادامه، به مهم‌ترین علل ابتلا به انواع تیکهای عصبی اشاره کرده‌ایم:
- ژنتیک؛ قابلیت موروثی بودن انواع تیکهای عصبی در خانواده‌ها و نقش غیرقابل اجتناب عوامل ژنتیکی در ابتلا به تیک عصبی
- تغییرات مغزی؛ ایجاد اختلال در بخش‌های کنترل‌کننده حرکات در مغز همچون ناهنجاری در انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین
- عوامل محیطی؛ تشدید یا شروع تیکهای عصبی در اثر عواملی مانند استرس، خستگی، اضطراب و حتی عفونت‌های دوران کودکی
- شرایط همزمان؛ همزمانی وقوع انواع تیکهای عصبی با اختلالات دیگر مانند اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) و اختلال وسواس فکری عملی (OCD)
برای تشخیص علت باید به دکتر تیک عصبی مراجعه کنید. این متخصص با شناسایی عوامل موثر بر وقوع تیکهای عصبی، انواع درمان تیک عصبی را پیشنهاد خواهد داد.
روش‌های تشخیص تیک عصبی چیست؟
تشخیص تیکهای عصبی با روش‌های مختلفی توسط دکتر مغز و اعصاب انجام می‌شود که شامل ارزیابی‌های پزشکی و مشاهده علائم بالینی است. در ادامه، به مهم‌ترین روش‌های تشخیص تیکهای عصبی پرداخته‌ایم:
- ارزیابی بالینی؛ تشخیص اولیه با ارزیابی سابقه پزشکی، علائم، مشاهده تیکهای حرکتی یا صوتی و بررسی مدت زمان بروز آن‌ها با پرسیدن سوالاتی از والدین یا بیمار درباره زمان شروع، شدت و نوع تیکها
- معاینه فیزیکی؛ انجام ارزیابی‌های فیزیکی برای اطمینان از وقوع تیک عصبی ناشی از سایر بیماری‌ها
- آزمایش‌های تصویربرداری مغز؛ انجام MRI یا CT اسکن در صورت وجود احتمال مشکلات ساختاری در مغز
- تست‌های روانپزشکی؛ برای ارزیابی شرایط همراه مانند ADHD یا OCD
دکتر مغز و اعصاب یا روانپزشک به کمک این روش‌های تشخیصی، علت تیکهای عصبی را شناسایی کرده و موثرترین روش‌های درمان تیک عصبی در خواب و زندگی روزمره شخص را ارائه خواهد داد.
تیک عصبی چه عوارض و خطراتی به دنبال دارد؟
تیک عصبی عوارض و خطرات مختلفی برای فرد به همراه خواهد داشت؛ به‌ویژه اگر شدت تیکها بالا بوده یا با اختلالات دیگری همراه باشد. شایع‌ترین عوارض و خطرات تیکهای عصبی شامل موارد زیر هستند:
- تاثیرات اجتماعی و روانی؛ ابتلا به اضطراب اجتماعی، افسردگی، خجالت و کاهش اعتماد به نفس در اثر تیکهای عصبی به‌ویژه در محیط‌های اجتماعی و مدرسه
- مشکلات آموزشی؛ ایجاد اختلال در تمرکز کودک در کلاس درس و افت عملکرد تحصیلی در اثر تیکهای شدید عصبی
- آسیب فیزیکی؛ آسیب‌های فیزیکی ناشی از تکان‌های ناگهانی سر یا خودآزاری همچون درد مفاصل و ماهیچه‌ها
- اختلالات همراه؛ همچون اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)، اختلال وسواس فکری عملی (OCD) و اختلالات اضطرابی
مراجعه به موقع به متخصصان مغز و اعصاب و روانپزشکی، احتمال وقوع خطرات تیک عصبی را به میزان قابل‌توجهی کاهش خواهد داد.
چگونه تیکهای عصبی را درمان کنیم؟
درمان تیک عصبی بسته به شدت و نوع تیکها به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. در ادامه، به معرفی موثرترین روش‌های درمان تیکهای عصبی پرداخته‌ایم:
رفتاردرمانی (Behavioral Therapy)
یکی از موثرترین روش‌های درمان تیک عصبی، رفتاردرمانی‌ست که به فرد کمک میکند با جایگزین کردن رفتارهای سالم، تیکهای خود را کنترل کند. یکی از تکنیک‌های رایج در این روش، معکوس‌سازی عادت (Habit Reversal Training) است. در این تکنیک، فرد ابتدا یاد می‌گیرد تا آگاهی بیشتری نسبت به تیک عصبی خود پیدا کند و سپس با تمرین، رفتاری جایگزین و متضاد با تیک را انجام دهد. این رفتارها شامل حرکات آرام و قابل کنترلی هستند که جایگزین حرکت تکراری تیک میشوند.
رفتاردرمانی در جلسات فردی یا گروهی تحت نظر دکتر روانپزشک انجام شده و برای بسیاری از افراد، به‌ویژه کسانی که تیکهای خفیف تا متوسط دارند، نتایج خوبی به همراه دارد. در این روش، با تمرین مداوم و تقویت رفتارهای مثبت، تیکهای غیرارادی از بین رفته یا کاهش پیدا می‌کنند.
دارودرمانی (Pharmacotherapy)
افراد مبتلا به تیکهای شدید و مزمن عصبی به دارودرمانی نیاز دارند؛ به‌گونه‌ای که این تیکها در زندگی روزمره آن‌ها تداخل ایجاد می‌کنند. رایج‌ترین داروها برای درمان تیک عصبی شامل موارد زیر هستند:
| نوع دارو | نحوه اثرگذاری دارو |
| آنتی‌سایکوتیک‌ها مانند هالوپریدول و ریسپریدون | کمک به تنظیم فعالیت‌های عصبی و کاهش تیکها |
| داروهای مسدودکننده دوپامین | کاهش عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی مرتبط با تیکها |
| داروهای ضداضطراب یا محرک‌های ADHD | درصورت همزمانی تیکها با اضطراب یا ADHD |
این داروها در کاهش تکرار و شدت تیکها عملکرد موثری دارند؛ اما معمولاً با عوارض جانبی همراه بوده و باید تحت نظر متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک استفاده شوند.
کاهش استرس و مدیریت سبک زندگی
استرس و اضطراب، شدت انواع تیک عصبی را افزایش می‌دهند. به همین دلیل، کاهش استرس و بهبود مدیریت سبک زندگی به کاهش تکرار تیکها کمک خواهد کرد. تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن، تمرینات تنفس عمیق و یوگا سطح استرس افراد را کاهش داده و بدن را در وضعیت آرام نگه می‌دارند. همچنین برخورداری از برنامه خواب منظم و داشتن تغذیه سالم تاثیر مثبتی بر کنترل انواع تیک عصبی دارد. ایجاد محیطی آرام در خانه و محل کار هم در کاهش عوامل تحریک‌کننده بسیار موثر هستند. این روش‌ها به‌عنوان یک درمان مکمل در کنار درمان‌های دیگر توصیه میشوند.
تحریک مغزی عمیق (Deep Brain Stimulation)
تحریک مغزی عمیق یکی از روش‌های پیچیده و پیشرفته برای درمان تیکهای عصبی شدید است. این درمان تیک عصبی در شرایط کارآمد نبودن سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، الکترودهایی برای تنظیم و کنترل فعالیت‌های عصبی در نواحی خاصی از مغز کاشته میشوند. این الکترودها به یک دستگاه کنترل متصل بوده که شدت تحریکات عصبی توسط پزشک تنظیم خواهد شد. تحریک مغزی عمیق برای افرادی با تیکهای شدید و ناتوان‌کننده، به‌ویژه بیماران مبتلا به سندرم تورت استفاده می‌شود. اگرچه این روش در کاهش تیکها عملکرد بسیار موثری دارد؛ اما معمولا آخرین گزینه درمانی بوده و نیازمند مراقبت‌های ویژه است.
موثرترین روش‌های پیشگیری از تیک عصبی چیست؟
پیشگیری از تیکهای عصبی به‌طور کامل امکان‌پذیر نیست؛ اما برخی اقدامات پیشگیرانه به کاهش شدت و دفعات بروز آن کمک می‌کنند. در ادامه، به مهم‌ترین اقدامات برای پیشگیری از تیک عصبی اشاره کرده‌ایم:
- استفاده از تکنیک‌های مدیریت استرس مانند مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفس عمیق
- برخورداری ازخواب کافی و منظم برای کنترل تیکها
- برخورداری از تغذیه متعادل و مصرف مواد غذایی مناسب، به‌خصوص غذاهای حاوی امگا۳ و ویتامین‌های B برای بهبود عملکرد عصبی و کاهش تیکها
- کاهش تحریک سیستم عصبی با کاهش مصرف کافئین و محرک‌ها
- کاهش استرس و بهبود کلی عملکرد عصبی با انجام تمرینات بدنی منظم
هرچند پیشگیری قطعی برای تیک عصبی وجود ندارد؛ اما این اقدامات پیشگیرانه به کاهش شدت و تعداد تیکها کمک کرده و کیفیت زندگی فرد را بهبود می‌بخشد.
برای درمان تیک عصبی باید به چه دکتری باید مراجعه کنیم؟
برای درمان تیک عصبی، باید به دکتر مغز و اعصاب یا دکتر روانپزشک مراجعه کنید. دکتر مغز و اعصاب با استفاده از روش‌هایی مانند آزمایش‌های تصویربرداری مغز و معاینه عصبی، علت تیک عصبی را شناسایی کرده و در صورت نیاز، دارودرمانی یا سایر روش‌های درمانی را توصیه میکند.
از سوی دیگر، دکتر روانپزشک نقش مهمی در مدیریت مشکلات روانی و رفتاری مرتبط با انواع تیکهای عصبی دارد. دکتر روانپزشک تکنیک‌های مدیریت استرس و رفتاردرمانی را برای کنترل تیکهای عصبی به کار می‌گیرد. برای آگاهی از نقش موثر این متخصص در درمان تیکهای عصبی، بهتر است مطلب تخصص روانپزشکی چیست را مطالعه کنید.در بیشتر موارد، ترکیب دارودرمانی و روان‌درمانی تحت نظارت این دو متخصص بهترین نتایج را در بهبود علائم تیک عصبی به همراه دارد.
اگر با علائم تیکهای عصبی در خود یا هر یک از اعضای خانواده‌تان مواجه شده‌اید و می‌خواهید بدانید علت تیک عصبی چیست، باید هرچه زودتر به این دو متخصص مراجعه کنید. برای دریافت نوبت، می‌توانید از امکان نویت‌دهی آنلاین دکتر مغز و اعصاب یا روانپزشک در سایت دکتردکتر بهره‌مند شوید.
منابع:
nhs.uk
webmd.com
