انواع ناهنجاری در یک یا چند دیسک و بالشتک بین استخوان‌های گردن (مهره‌ها)، با جراحی دیسک گردن انجام می‌شود. این درد باعث بروز التهاب و اسپاسم عضلانی در ناحیه گردن می‌شود. در صورت بروز این عارضه، جراحی دیسک گردن با هدف بهبود درد و کم شدن فشار روی دیسک‌ها انجام خواهد شد. به‌طور معمول، دیسک گردن با استراحت و فیزیوتراپی بهبود پیدا می‌کند و نیازی به عمل جراحی دیسک گردن نخواهد بود. اما در صورت شدت گرفتن درد در ناحیه مهره‌های گردن، عمل جراحی توسط پزشک انجام می‌شود. با توجه به شدت عارضه، پزشک ارتوپد یا متخصص مغز و اعصاب، یکی از انواع عمل دیسک گردن مانند تعویض دیسک، پیوند استخوان یا عمل با لیزر را برای اصلاح وضعیت مهره‌ها و دیسک انتخاب می‌کند.
با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتر دکتر که به ۵ دقیقه زمان نیاز دارد، انواع جراحی‌های دیسک گردن و نحوه انجام این عمل را خواهید شناخت.
در انتها، اگر سوالی درباره جراحی دیسک گردن دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر، به آن پاسخ خواهد داد.
جراحی دیسک گردن
در بالای ستون فقرات، 7 مهره گردنی قرار دارند. در بین این مهره‌ها، بالشتک‌هایی قرار گرفته‌اند که به عنوان ضربه‌گیر عمل می‌کنند. این بالشتک‌ها که به عنوان دیسک گردن شناخته می‌شوند، امکان حرکت آزادانه را به گردن می‌دهند. در این بخش از بدن، اعصاب نخاعی نیز قرار دارند. وقتی فضای بین مهره‌های خیلی باریک می‌شود، بخشی از مهره‌ها یا دیسک گردن به نخاع یا اعصاب ستون فقرات فشار می‌آورد. در این شرایط، فرد احساس درد، بی‌حسی یا ضعف خواهد داشت. در صورتی که این علائم با درمان‌های غیر جراحی بهبود پیدا نکنند، دکتر ارتوپد جراحی دیسک گردن را تجویز می‌کند. جراحی تعویض دیسک گردن شامل برداشتن دیسک گردن بیمار و جایگزینی آن با دیسک مصنوعی است.
به نقل از mayfieldclinic،
دیسککتومی قدامی گردن در 92 تا 100 بیماران موجب التیام و کاهش درد ناحیه گردن و بازو می‌شود. با این وجود، در صورت ماندگاری درد و بی حسی بازو، پزشک فیزیوتراپی را برای تکمیل روند درمان و بهبودی کامل تجویز می‌کند.
این عمل جراحی با هدف کاهش فشار و درد روی مهره‌های گردن و بهبود حرکت آزادانه گردن انجام می‌شود.
انواع جراحی‌های دیسک گردن
با توجه به شدت عارضه دیسک گردن، پزشکان متخصص روش‌های مختلفی را برای درمان این عارضه در نظر می‌گیرند. از جمله متداول‌ترین روش‌های درمان دیسک گردن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
پیوند استخوان
در صورتی که دیسک گردن به دلیل ساییدگی استخوان مهره‌های این ناحیه رخ داده باشد، پیوند استخوان انجام می‌شود. در این شرایط، پزشک از استخوان‌های سایر نواحی بدن یا بانک استخوان برای پیوند استفاده می‌کند. تا بافت استخوانی گردن را ترمیم کرده و عارضه ساییدگی مهره‌ها و زدگی دیسک را برطرف کند.
جایگزین پیوند استخوان
در این روش، براده‌های ساخته شده از استخوان طبیعی یا ترکیبات مصنوعی مشابه، برای ترمیم بافت استخوانی گردن استفاده می‌شود. بتا تری کلسیم فسفات (β-TCP) یکی از جایگزین‌های رایج برای ترمیم بافت استخوانی بدون پیوند استخوان است. این ماده ساختاری مشابه بافت استخوانی دارد. این ترکیب، به مرور توسط بدن جذب شده و به ترمیم بافت استخوانی کمک می‌کند.
تعویض دیسک گردن
در این روش دیسک گردن برداشته شده و دیسک مصنوعی جایگزین آن می‌شود. دیسک‌های مصنوعی شباهت ساختاری زیادی به دیسک طبیعی گردن دارند. در نتیجه، پس از عمل تعویض دیسک گردن، بیمار مشکلی بابت حرکات آزادانه گردن نخواهد داشت. این عمل جراحی، فشاری که روی مهره‌ها و نخاع وجود دارد را برطرف می‌کند. در نتیجه، درد مزمن گردن از بین می‌رود.
عمل جراحی دیسک گردن از جلو
در دیسککتومی قدامی گردنی (ACD)، پزشک برشی را در ناحیه گلو برای دسترسی به دیسک گردن ایجاد می‌کند. در این حالت، شدت آسیبی که به سایر مهره‌ها و عضلات گردن وارد می‌شود کم است؛ اما، احتمال صدمه وارد شدن به عضلات و بافت حنجره، تارهای صوتی و عروق خونی ناحیه گلو وجود دارد. در این روش، دکتر آزادی عملی بیشتری برای جراحی خواهد داشت. عمل جراحی دیسک گردن از جلو، برای کسانی انجام می‌شود که نیاز به تعویض دیسک یا مهره گردن دارند.
جراحی دیسک گردن از پشت
در دیسککتومی خلفی گردن (PCDF)، پزشک از ناحیه پشت گردن عمل را انجام می‌دهد. در این حالت، دکتر مستقیماً به کانال نخاعی، رباط‌های ستون فقرات و فتق دیسک خلفی دسترسی دارد. این روش معمولاً برای کسانی در نظر گرفته می‌شود که ضایعه یا آسیب نخاعی دارند. جراح مغز و اعصاب، برای شناسایی آسیب‌های رباطی یا ضعف اعصاب این ناحیه، جراحی دیسک گردن از پشت را انجام می‌دهد.
جراحی دیسک گردن 360 درجه
این روش به‌عنوان «فیوژن 360 درجه (قدامی و خلفی)» نیز شناخته می‌شود. این عمل جراحی، از طریق برش در ستون فقرات گردنی قدامی و یک برش در ستون فقرات گردنی خلفی انجام می‌شود. در صورتی که فشار روی دیسک‌های گردن و کانال نخاعی شدید باشد، این روش از بین جراحی های ارتوپدی انتخاب می‌شود. تا پزشک متخصص با دسترسی کامل به ناحیه گردن، عارضه ایجاد شده را برطرف کند.
عمل دیسک گردن با لیزر
در جراحی دیسک گردن با لیزر، سوزن مخصوص وارد بخش مورد نظر می‌شود. سپس با تابش لیزر توسط فیبر نوری به دیسک آسیب دیده، مواد ژلاتینی درون دیسک تبخیر شده و مایع مفصلی به دیسک بازگردانده توسط دکتر لیزر دیسک گردن می‌شود. سپس، فشار از روی کانال نخاعی و ریشه‌های عصبی برداشته می‌شود.
معرفی تکنیک‌های عمل دیسک گردن
درد، التهاب و شدت فشاری که روی مهره‌ها، دیسک گردن و کانال نخاعی وجود دارد، برای هر فردی متفاوت است. در برخی از افراد این موضوع خفیف بوده و فقط با استراحت برطرف می‌شود؛ اما بعضی از بیماران، تنها با عمل جراحی می‌توانند درد دیسک گردن را برطرف کنند. با توجه به شدت عارضه دیسک گردن و درد مزمن این ناحیه، پزشک متخصص یکی از تکنیک‌های زیر را برای انجام عمل در نظر می‌گیرد.
دیسککتومی
در صورتی که دیسک گردن روی ریشه عصبی یا نخاع فشار بیاورد، این عمل توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. دیسککتومی شامل برداشتن بخشی از دیسک بین مهره‌ای است که با فشار بر نخاع یا اعصاب گردن، باعث درد، ضعف یا بی حسی می‌شود. در حالت کلی، دیسککتومی برای کاهش فشاری که فتق دیسک بر روی عصب نخاعی وارد می‌کند، انجام می‌شود. فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که مقداری از مواد نرم داخل دیسک از دیسک بیرون می‌زند.
فورامینوتومی
فورامینوتومی با هدف کاهش فشار روی اعصابی که بین مهره‌ها قرار دارد و فشار روی کانال نخاعی انجام می‌شود. کسانی که دچار عارضه تنگی نخاع هستند، کاندیدای مناسبی برای این عمل خواهند بود. چون در این حالت استخوان‌ها و بافت‌های اضافی مجرای نخاعی برداشته شده و این فضا باز می‌شود. در نتیجه، درد ناشی از تنگی کانال نخاعی و فشار عصبی روی مهره‌ها برطرف خواهد شد.
لامینکتومی
لامینکتومی نوعی جراحی است که در آن، پزشک متخصص بخشی یا تمام استخوان مهره (لامینا) را برمی‌دارد و به کاهش فشار روی نخاع یا ریشه‌های عصبی کمک می‌کند. این عمل، برای کاهش فشار و دردی که در اثر آسیب، فتق دیسک، تنگی کانال (تنگی نخاع) یا تومور ایجاد شده کاربرد دارد.
نحوه انجام عمل دیسک گردن
برای انجام عمل دیسک گردن، ابتدا پزشک علت عارضه را شناسایی کرده و نوع عمل را انتخاب می‌کند. سپس نکات لازم برای قبل و بعد از عمل را در اختیار بیمار قرار می‌دهد، تا دوران نقاهت را بدون مشکل طی کند. در نهایت زمان انجام عمل برای فرد تعیین خواهد شد. در روز عمل، مراحل زیر برای درمان دیسک گردن انجام می‌شود.
آماده کردن بیمار برای عمل
در قدم اول بیمار به پشت روی محل دراز کشیده و بی‌هوش خواهد شد. سپس، ناحیه گردن برای عمل تمیز و آماده می‌شود. اگر فیوژن مد نظر باشد و امکان اهدای استخوان از بدن فرد وجود دارد، ناحیه لگن نیز برای گرفتن پیوند استخوان آماده می‌شود. اگر از استخوان اهدا کننده استفاده می‌شود، برش مفصل ران ضروری نخواهد بود و نیازی به آماده‌سازی آن نیست.
ایجاد برش در ناحیه گردن
در قدم بعدی، یک برش حدود 4 تا 5 سانتی‌متری در سمت راست یا چپ گردن ایجاد می‌شود. تا جراح با کنار زدن عضلات کناری گردن و نای، مری و شریان‌ها، بتواند تونلی به سمت ستون فقرات بسازد. در نهایت، ماهیچه‌هایی که جلوی ستون فقرات قرار دارد برش زده شده و کنار زده می‌شود. تا جراح بتواند مهره‌ها و دیسک‌های استخوانی را به وضوح ببیند.
تعیین محل دیسک آسیب دیده
در این مرحله، پزشک با کمک فلوروسکوپ (اشعه ایکس ویژه) پزشک محل دیسک آسیب دیده را پیدا می‌کند. برای پیدا کردن این دیسک، باید پزشک استخوان‌های مهره‌های بالا و پایین دیسک را از هم جدا کند. این کار با کمک ابزار مخصوص انجام می‌شود.
برداشتن دیسک
در قدم بعدی، جراح دیواره بیرونی دیسک را برمی‌دارد. در نهایت با کمک میکروسکوپ، باقی‌مانده دیسک نیز خارج می‌شود. سپس جراح رباطی که پشت مهره‌ها قرار دارد را برمی‌دارد، تا به کانال نخاعی برسد. در نهایت، هرگونه مواد دیسکی که روی اعصاب نخاعی فشار می‌آورد، برداشته می‌شود.
باز کردن کانال نخاعی
در این گام، خارهای استخوانی که به عصب نخاع فشار می‌آورند با کمک مته مخصوص حذف می‌شوند. این روش که فورامینوتومی نامیده می‌شود، به فضای بیشتری در کانال نخاعی ایجاد می‌کند. در نتیجه، دردی که به دلیل تنگی نخاع وجود داشت نیز برطرف خواهد شد.
آماده‌سازی جهت پیوند استخوان
در این مرحله، بافت استخوانی طبیعی یا مصنوعی در محل دیسک پیوند خورده و بین آن‌ها مهره فلزی قرار می‌گیرد. این مهره فلزی، همجوشی بافت استخوانی را تسریع می‌کند. در نتیجه، پیوند استخوانی در زمان کمتری به بافت استخوانی اطرافش جوش می‌خورد.
اشعه ایکس برای تشخیص مشکل دیسک گردن
آیا عمل دیسک گردن خطرناک است؟
هیچ عمل جراحی بدون خطر نیست، عمل دیسک گردن نیز عوارض عمومی هر جراحی مانند خونریزی، عفونت، لخته شدن خون (ترومبوز ورید عمقی) و واکنش به بیهوشی را دارد. در این روش، اگر فیوژن ستون فقرات همزمان با دیسککتومی انجام شود، خطر بیشتری برای بیمار وجود دارد. عوارض خاص مربوط به عمل جراحی ACDF (دیسککتومی قدامی گردن با فیوژن) عبارت‌اند از:
| نوع عارضه | علت عارضه |
| گرفتگی صدا و مشکلات بلع | آسیب وارد شدن به تارهای صوتی و عضلات حنجره حین جراحی |
| عدم جوش خوردن مهره‌ها | سیگار کشیدن، پوکی استخوان، چاقی و سوء تغذیه |
| شکستن پیچ‌ها و صفحات فلزی | حرکت کردن پیچ‌ها و صفحات فلزی قبل از جوش خوردن استخوان، وارد شدن صدمات ناگهانی به گردن |
| تغییر موقعیت پیوند استخوان | عدم استفاده از پیچ‌ها و صفحات فلزی جهت تعیین محل استخوان، ادغام چندین مهره در عمل |
| آسیب عصبی یا درد مداوم | صدمه وارد شدن به اعصاب یا نخاع |
در صورتی که مشکلاتی مانند درد شدید محل عمل، آسیب وارد شدن به بافت‌های مجاور یا صدمات ناحیه نخاع رخ داده باشد، لازم است که حتماً تحت نظر پزشک متخصص باشید. پزشک با بررسی عوارض جراحی دیسک گردن، علت آسیب به عصب، بی حسی دائمی و سایر عوارض ناشی از عمل را شناسایی کرده و مشکل را برطرف می‌کند.
چه افرادی باید عمل دیسک گردن انجام دهند؟
اگر شرایط زیر را دارید، تحت نظر پزشک متخصص ارتوپدی می‌توانید عمل دیسک گردن را انجام دهید.
- بروز دیسک فتق یا دژنراتیو و فشار روی ناحیه اعصاب گردن
- وجود ضعف قابل توجه در دست یا بازو
- وجود درد شدید و مداوم در ناحیه گردن
- تنگی کانال نخاعی یا باریک شدن فضای بین ستون فقرات
- خشک شدن و جمع شدن دیسک‌ها با افزایش سن
- بی حسی یا احساس «سوزن و سوزن» در بازوها
در صورت بروز علائم دیسک گردن، پزشک ابتدا جایگزین‌های جراحی را برای بهبود این عارضه تجویز می‌کند؛ اما در صورتی که هیچ‌کدام از این موارد تسکین دهنده درد نبود، جراح دیسک گردن عمل دیسک را انجام می‌دهد. تا درد و ضعفی که به دلیل صدمات دیسک و مهره‌های گردن وجود دارد، برطرف شود.
چه افرادی نمی‌توانند جراحی دیسک گردن انجام دهند؟
همه افرادی که در ناحیه گردنشان درد دارند، کاندیدای مناسبی برای انواع جراحی دیسک گردن نیستند. در صورتی که دارای شرایط زیر هستید، ممکن است پزشک عمل تعویض دیسک گردن را برایتان مناسب نداند.
- افراد مبتلا به پوکی استخوان
- افراد مبتلا به بیماری مفصلی
- کسانی که به فولاد ضد زنگ آلرژی دارند
- افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات
- افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید
- افراد مبتلا به دژنراسیون شدید مفصل فاست یا آرتروز مفصل فاست
این گروه، با کمک درمان‌های جایگزین مانند فیزیوتراپی می‌توانند عارضه دیسک گردن و سایر بیماری های ارتوپدی را بهبود دهند. البته استراحت و عدم فشار روی گردن نیز، شدت درد دیسک را برای این افراد کاهش می‌دهد.
مراقبت‌های قبل از جراحی دیسک گردن
در صورت نیاز به عمل دیسک گردن، رعایت موارد زیر قبل از عمل ضروری خواهد بود.
- اطلاع دادن سابقه پزشکی به دکتر مانند سابقه آلرژی، مصرف داروها یا ویتامین‌ها، سابقه خونریزی، واکنش‌های بیهوشی، جراحی‌های قبلی
- انجام آزمایش خون، الکتروکاردیوگرام و اشعه ایکس در صورت نیاز
- عدم مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و ادویل
- عدم مصرف رقیق‌کننده‌های خون مانند کومادین، آسپرین و پلاویکس
- عدم مصرف دخانیات و الکل حداقل یک هفته قبل جراحی
- استحمام با صابون آنتی باکتریال و آماده شدن برای عمل
توصیه می‌شود که حداقل 12 ساعت قبل از عمل غذا نخورید و فقط مایعات مصرف کنید. همچنین، روز عمل آرایش نکنید و لاک ناخنتان را پاک کنید.
مراقبت‌های بعد از جراحی دیسک گردن
پس از اینکه عمل جراحی دیسک گردن به پایان رسید، باید به منزل رفته و استراحت کنید. در دوران بعد از عمل، توجه به نکات زیر ضروری است.
- در صورت بروز درد در محل عمل، مسکن‌های تجویز شده توسط پزشک را مصرف کنید.
- از خم شدن یا چرخاندن گردن خودداری کنید.
- سیگار نکشید و از محصولات نیکوتین دار استفاده نکنید. چون همجوشی استخوان‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
- از مصرف نوشیدنی‌های بر پایه الکل و داروهای رقیق کننده خون اجتناب کنید. تا دچار خونریزی نشوید.
- حتماً محل عمل را استریل کرده و نکات بهداشتی را برای پیشگیر از عفونت رعایت کنید.
- تا زمانی که پزشک اجازه نداده رانندگی نکنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین یا فعالیت‌های بدنی شدید اجتناب کنید.
- تا زمانی که پزشک اجازه نداده استحمام نکنید، یا به استخر نروید.
با رعایت این موارد، عوارض ناشی از عمل کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه بیمار ظرف مدت کمتری بهبود پیدا کرده و به زندگی طبیعی خودش بر خواهد گشت.
دوره نقاهت جراحی دیسک گردن
به‌طور معمول کسانی که این عمل را انجام می‌دهند، 2 روز در بیمارستان بستری خواهند شد. بع از آن، حدود 4 تا 6 هفته، زمان لازم است که جراحت ایجاد شده برطرف شود. سپس بیمار می‌تواند فعالیت‌های سبک روزانه را شروع کند. بهبودی کامل پس از عمل دیسک گردن، حدود 2 تا 3 ماه زمان نیاز خواهد داشت.
بعد از عمل دیسک گردن چند روز باید استراحت کرد؟
مدت نقاهت پس از عمل دیسک گردن برای بیماران متفاوت است. برخی از افراد ظرف چند هفته شاهد بهبودی درد و اثرات جراحی خواهند بود. در صورتی که برای عده‌ای، این موضوع ممکن است چند ماه یا حتی یک سال طول بکشد. به‌طور معمول، مدت زمان استراحت بعد از عمل حدود یک ماه خواهد بود. سپس پزشک در ویزیت‌های دوره‌ای شرایط فرد را بررسی می‌کند. در صورتی که بهبودی کامل حاصل شده باشد، این موضوع به بیمار اطلاع داده خواهد شد.
عوارض جراحی دیسک گردن
عمل دیسک گردن نیز مانند هر جراحی دیگری با عوارض خاصی همراه است. برخی از خطرات احتمالی جراحی دیسک گردن عبارت‌اند از:
- خونریزی محل عمل
- عفونت
- آسیب عصبی
- نشت مایع نخاعی
- تغییر صدا و آسیب تارهای صوتی
- دشواری در تنفس
- مشکل در بلع
- لخته شدن خون و سکته
- جوش نخوردن مهره‌ها یا شکستگی پیچ‌ها و صفحات فلزی
- فلج شدن بعد از عمل دیسک گردن
در صورت مشاهده هر کدام این علائم، لازم است به پزشک ارتوپد مراجعه کنید. برای شناخت بیشتر فعالیت پزشکان این حوزه، لازم است که دربار تخصص ارتوپدی چیست اطلاعات کسب کنید.
جایگزین‌های جراحی دیسک گردن
کسانی که کاندیداهای جراحی دیسک گردن نیستند، می‌توانند از روش‌های زیر برای درمان گردن درد کمک بگیرند.
- تزریق آستروئید اپیدورال در گردن
- تمرینات گردن جهت تقویت و کشش عضلات گردن
- فیزیوتراپی برای تسکین درد گردن
- ماساژ درمانی برای درمان گردن درد غیرتهاجمی
این فعالیت‌ها باید تحت نظر پزشک انجام شود، تا شدت درد و فشار وارد شده رو اعصاب نخاع کاهش پیدا کند. در غیر این صورت، احتمال افزایش درد گردن و فشار روی مهره‌ها وجود خواهد داشت.
هزینه عمل دیسک گردن در سال 1403 چقدر است؟
هزینه این عمل جراحی با توجه به نوع عمل، تکنیک عمل و دستمزد پزشک متخصص تعیین می‌شود. البته، عواملی مانند موقعیت جغرافیایی کلینیک انتخابی، نوع پوشش بیمه‌ای و هزینه‌های جانبی عمل نیز باید در تخمین قیمت عمل لحاظ شود. در صورتی که پوشش بیمه‌ای مناسبی داشته باشید، هزینه عمل برایتان کمتر تمام می‌شود؛ اما در صورتی که عمل را بدون بیمه در بیمارستان‌های خصوصی انجام دهید، هزینه جراحی دیسک گردن برایتان بیشتر خواهد شد. به صورت تقریبی، در سال 1403هزینه عمل دیسک گردن از 14 میلیون تومان شروع می‌شود.
برای جراحی دیسک گردن به چه دکتری باید مراجعه کرد؟
برای انجام جراحی دیسک گردن، لازم است که به دکتر ارتوپد یا جراح متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. پزشک قبل از عمل دیسک گردن، ابتدا علت بروز درد را شناسایی می‌کند. سپس با کمک سی تی اسکن و تصویربرداری، محل وقوع عارضه را تشخیص می‌دهد.
در نهایت، عمل جراحی دیسک گردن با هدف برداشتن دیسک آسیب دیده، پیوند استخوان یا باز کردن کانال نخاعی انجام خواهد شد. پس از اتمام عمل، پزشک نکات مراقبتی را برای دوران نقاهت به بیمار ارائه می‌کند. تا فرد طول درمان را کامل کرده و شاهد بهبودی ناحیه گردن باشد.
اگر مبتلا به دیسک گردن هستید و به مشورت با دکتر ارتوپد یا متخصص مغز و اعصاب نیاز دارید، می‌توانید از خدمات آنلاین و تلفنی سایت دکتردکتر استفاده کنید.
منابع:
mayfieldclinic.com
webmd.com
spine-health.com
hopkinsmedicine.org
clevelandclinic.org
سؤالات متداول جراحی دیسک گردن
دوران نقاهت این عمل 4 تا 6 هفته است. پس از این دوران، با مشورت پزشک می‌توانید فعالیت‌هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین را انجام دهید.
در صورتی که بیمار درباره نوع عمل کنجکاو است، تماشای فیلم جراحی می‌تواند به سوالاتش پاسخ دهد.
بعد از عمل دیسک گردن نباید روی محل عمل بخوابید. در صورتی که عمل از سمت گلو انجام شده، استراحت به پشت، انتخاب مناسبی خواهد بود.
در روزهای اول بعد از عمل، مشکل بلع موقتی وجود دارد. در نتیجه بهتر است در این دوران مایعات مصرف کنید.
تا زمانی که پزشک اجازه نداده، نباید پس از انجام عمل جراحی رانندگی کنید.
