یکی از انواع عفونت ویروسی شایع در کودکان، بیماری خروسک است. مهم‌ترین عامل ایجادکننده این عفونت را می‌توان ویروس پاراآنفولانزا دانست. با شیوع فصل سرما، این ویروس با انتقال از فرد به فرد کودکان بسیاری به آن مبتلا میشوند. این کودکان، علائم خروسک را به صورت سرفه خشک، تب، گرفتگی بینی، التهاب حلق و صدای گرفته تجربه می‌کنند. دکتر کودکان، برای تشخیص خروسک، روش‌های معاینه بالینی، آزمایش خون و در موارد شدیدتر رادیوگرافی از گردن را به‌کار می‌گیرد. پس از شناسایی کروپ، این متخصص از انواع درمان حمایتی، داروهای ضدتب و داروهای ضدسرفه برای درمان خروسک استفاده میکند.
از خطرناک‌ترین عوارض این بیماری، می‌توان به پنومونی و التهاب گوش میانی اشاره کرد. دکتر خروسک، برای پیشگیری از ابتلا به این ویروس، شستن دست‌ها، پوشاندن دهان و بینی هنگام تنفس و واکسیناسیون را توصیه خواهد کرد.
با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که به 4 دقیقه زمان نیاز دارد، با انواع درمان کروپ آشنا خواهید شد.
در انتها، اگر سوالی درباره بیماری کروپ دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس پزشکی ما به آن پاسخ خواهد داد.
بیماری خروسک چیست؟
بیماری خروسک یا لارنگوتراکئوبرونشیت (laryngotracheobronchitis)، یک عفونت ویروسی شایع در کودکان است که باعث التهاب و تورم حنجره و نای می‌شود. این تورم، بروز سرفه‌هایی شدید و با صدایی شبیه به پارس سگ در پی دارد. خروسک، اغلب با علائمی مانند تب، صدای خشن و تنفس دشوار همراه بوده که در شب‌ها بدتر می‌شود. عامل اصلی این بیماری، ویروس‌های پاراآنفلوآنزا هستند و بیشتر در کودکان بین ۶ ماه تا ۳ سال رخ میدهد.
طبق مقالات منتشرشده در سایت موسسه سلامت جان هاپکینز آمریکا،
کودکان کوچکتر بیشتر تحت تاثیر کروپ قرار می‌گیرند؛ زیرا مجاری هوایی آنها کوچکتر است. مقدار کمی ورم می‌تواند تنفس نوزاد یا کودک خردسال را بسیار سخت کند. خروسک بیشتر در کودکان 3 ماهه تا 5 ساله دیده می‌شود؛ البته زمان اوج بروز کروپ 2 سالگی است.
برای درمان کروپ در موارد خفیف، مراقبت‌های خانگی مانند استفاده از رطوبت‌ساز و مصرف مایعات گرم توصیه می‌شود. در موارد شدیدتر، به داروهای کورتیکواستروئید و اپی‌نفرین جهت کاهش التهاب و بهبود تنفس نیاز خواهد بود.
آیا خروسک واگیر دارد؟
خروسک، یک بیماری واگیردار بوده که توسط ویروس‌های پاراآنفلوآنزا ایجاد می‌شود. این بیماری، از طریق ذرات معلق در هوای ناشی از سرفه یا عطسه فرد مبتلا به کروپ، به دیگران منتقل خواهد شد. همچنین، ویروس‌ها روی سطوحی مانند اسباب‌بازی‌ها و دستگیره‌ها باقی می‌مانند و اگر کودک دیگری این سطوح را لمس کرده و دست خود را به دهان، بینی یا چشم‌هایش بمالد، به احتمال زیاد به این بیماری مبتلا می‌شود. دوره واگیری خروسک، از ابتدای ظهور علائم تا حدود سه روز پس از بهبود علائم است. بنابراین، کودکان مبتلا، در این مدت از دیگران دور نگه داشته شوند تا از انتشار بیماری جلوگیری شود.
کودکان به چند نوع کروپ مبتلا میشوند؟
بیماری خروسک یا کروپ، در اثر عفونت‌های ویروسی، باعث التهاب در حنجره، نای و گاهی برونش‌ها می‌شود. این بیماری، به دو نوع ویروسی و اسپاسمودیک رخ میدهد. شایع‌ترین نوع خروسک، در اثر عفونت با ویروس پاراآنفولانزا و در کودکان زیر 5 سال ایجاد می‌شود. علائم خروسک اسپاسمودیک به‌طور ناگهانی و در شب‌ها تحریک می‌شود. در ادامه، به اصلی‌ترین انواع این بیماری کودکان پرداخته‌ایم:
خروسک ویروسی
شایع‌ترین نوع خروسک که توسط ویروس‌های پاراآنفلوآنزا ایجاد می‌شود. علائم این نوع عفونت ویروسی شامل سرفه‌های بلند و پارسی، صدای خس‌خس هنگام تنفس و گاهی تب است. این بیماری، باعث التهاب در ناحیه حنجره، نای و مجاری تنفسی فوقانی می‌شود. علائم، در شب شدت یافته و باعث تنفس دشوار و صدای سوت‌مانند هنگام دم خواهند شد. این علائم کروپ، بین ۳ تا ۵ روز طول می‌کشند. این نوع کروپ، اغلب خودبه‌خود بهبود می‌یابد و درمان‌های خانگی مانند استفاده از مرطوب‌کننده‌های هوا و استراحت کافی برای بهبودی و تسکین علائم موثر هستند.
خروسک اسپاسمودیک
نوع اسپاسمودیک، به صورت ناگهانی در نیمه‌شب همراه با سرفه‌های خشک و دشواری در تنفس رخ میدهد. علائم این نوع کروپ، به دفعات و در شب‌های متوالی تکرار شده و کودک در روز هیچ علائمی ندارد. علت دقیق نوع اسپاسمودیک این بیماری، به‌طور کامل مشخص نیست؛ اما آلرژی‌ها یا محرک‌های محیطی در ابتلا به آن نقش دارند. درواقع، در این نوع کروپ، التهاب و تورم مجاری هوایی ایجاد میشوند و کودک، علائمی مشابه با خروسک ویروسی اما بدون تب و سایر نشانه‌های عفونت را تجربه میکند.
درمان کروپ اسپاسمودیک مانند نوع ویروسی، معمولا با درمان خانگی اتفاق می‌افتد. اما گاهی، به درمان‌های بیشتر مانند استفاده از کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب نیاز خواهد داشت. در این شرایط حتما باید به دکتر خروسک مراجعه کنید.
بیماری کروپ چه علائمی دارد؟
کودک مبتلا به بیماری خروسک، معمولا علائم زیر را تجربه خواهد کرد:
- سرفه‌های پارس‌مانند و بلند؛ سرفه‌های شدید و صدادار و شبیه به صدای پارس سگ و شدت یافتن این سرفه‌ها در طول شب
- خس‌خس یا صدای سوت هنگام تنفس؛ صدای خس‌خس یا سوت، هنگام تنفس به‌خصوص هنگام دم به دلیل التهاب و تنگی مجاری هوایی
- خشونت یا گرفتگی صدا؛ صدا خشن یا گرفته به دلیل ملتهب شدن حنجره و تارهای صوتی
- تب؛ در موارد خفیف تا متوسط
- تنگی نفس؛ احساس تنگی نفس در کودک به دلیل انسداد راه‌های هوایی
- بی‌قراری و اضطراب؛ ظهور اضطراب در کودک به دلیل مشکلات تنفسی و تشدید علائم کروپ به دلیل بی‌قراری کودک
- تشدید علائم در شب؛ شدت یافتن علائم خروسک در شب و بیدار شدن کودک از خواب
علائم خروسک، معمولا پس از ۳ تا ۵ روز، به تدریج بهبود می‌یابند. اگر علائم به‌ویژه تنفس کودک شدیدتر شوند، به مراقبت پزشکی فوری نیاز خواهد بود. برای درک بیشتر اهمیت دریافت مراقبت‌های پزشکی برای کودکان در شرایط حاد، مطلب تخصص اطفال چیست را مطالعه کنید.
علت ابتلای کودکان به خروسک چیست؟
بیماری خروسک، عمدتا توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود. شایع‌ترین ویروس‌های عامل این بیماری، ویروس‌های پاراآنفلوآنزا هستند. از سایر ویروس‌های منجر به خروسک می‌توان به ویروس‌های آنفلوانزا، ویروس سنسیشیال تنفسی و آدنوویروس‌ها اشاره کرد. این ویروس‌ها از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده یا از طریق ذرات هوای معلق شده در هوا در اثر سرفه کودکان یا عطسه، منتقل میشوند. همچنین، تماس با سطوحی که ویروس روی آنها قرار دارد و سپس لمس چشم‌ها، بینی یا دهان، انتقال ویروس و ایجاد عفونت را به دنبال خواهد داشت.
بیماری خروسک را چگونه تشخیص می‌دهند؟
تشخیص بیماری کروپ، براساس علائم بالینی و مشاهدات فیزیکی صورت می‌گیرد. پزشک به کمک اطلاعات دریافتی از والدین، به همراه معاینه فیزیکی، این بیماری را تشخیص میدهد. در بیشتر موارد، نشانه‌های مشخص این بیماری، مانند سرفه‌های پارس‌مانند، صدای خس‌خس هنگام تنفس و خروسک شدن صدای بچه، برای تشخیص کافی هستند. در جدول زیر، مراحل و تکنیک‌های تشخیص این بیماری شایع در کودکان را آورده‌ایم:
| روش تشخیص | نحوه تشخیص |
| بررسی علائم بالینی | علائمی همچون سرفه پارسی، خس‌خس هنگام تنفس و خشونت صدا |
| معاینه فیزیکی | ارزیابی میزان التهاب و انسداد راه‌های هوایی با گوش دادن به صدای ریه‌ها و حنجره کودک با استفاده از گوشی پزشکی |
| عکس‌برداری با اشعه ایکس | رادیوگرافی گردن و قفسه سینه برای شناسایی تنگی زیر اپی‌گلوت به‌عنوان نشانه‌ای از خروسک |
| پالس اکسیمتری | برای بررسی سطح اکسیژن خون کودک |
| تست‌های آزمایشگاهی | در صورت مشکوک بودن به عفونت‌های باکتریایی یا مشکلات جدی‌تر |
تشخیص بیماری خروسک، اغلب با تکیه بر علائم و نشانه‌های واضح آن انجام می‌شود و در بیشتر موارد نیازی به آزمایش‌های پیچیده نیست.
بیماری خروسک چه عوارضی دارد؟
کروپ معمولا به خودی خود بهبود می‌یابد و عوارض جدی ایجاد نمی‌کند؛ اما در شرایط خاص و در صورت عدم درمان خروسک، عوارضی بروز خواهد کرد. عوارض این بیماری ویروسی شامل موارد زیر هستند:
- نارسایی تنفسی؛ در موارد شدید، اکسیژن‌رسانی ناکافی به بدن در اثر نارسایی تنفسی ناشی از التهاب و تورم در مجاری هوایی
- عفونت‌های ثانویه؛ مانند عفونت‌های باکتریایی دستگاه تنفسی فوقانی یا ذات‌الریه
- دهیدراتاسیون؛ کم‌آبی بدن به دلیل تنفس سریع و کاهش دریافت مایعات
- بستری شدن در بیمارستان؛ نیاز به نظارت و درمان مداوم به دلیل علائم شدید خروسک یا عدم پاسخ به درمان‌های اولیه
در صورت مشاهده علائم شدید کروپ مانند مشکلات شدید تنفسی حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمان خروسک چگونه انجام می‌شود؟
درمان خروسک، به شدت علائم بستگی دارد. در بیشتر موارد، این بیماری خفیف بوده و با مراقبت‌های خانگی قابل کنترل است. اما در موارد شدیدتر، به مداخلات و مراقبت‌های تخصصی‌تر پزشکی نیاز خواهد بود. در ادامه، به معرفی روش‌های درمان این عفونت ویروسی پرداخته‌ایم:
مراقبت‌های خانگی در موارد خفیف
در صورت ابتلای کودک به نوع خفیف خروسک، مراقبت‌های خانگی برای تسکین علائم کافی هستند. استفاده از مرطوب‌کننده هوا در اتاق کودک، با کاهش خشکی و التهاب در مجاری هوایی، تنفس را آسان‌تر میکند. علاوه‌بر این، بودن کودک در حمامی پر از بخار آب گرم باعث کاهش تورم می‌شود. تنفس هوای خنک شبانه هم برای او مفید خواهد بود؛ برای مثال، حضور کودک برای چند دقیقه در هوای خنک شبانه، تورم را کاهش میدهد. سرفه نوزاد یا کودک را با نوشاندن مایعات گرم به او بهبود دهید. همچنین، استراحت و ایجاد محیطی آرام، با جلوگیری از استرس و گریه، علائم خروسک را کنترل میکند.
درمان دارویی برای موارد متوسط تا شدید
در مواردی که خروسک با شدت بیشتری بروز میکند، به درمان دارویی نیاز خواهد بود. کورتیکواستروئیدهایی همچون دگزامتازون یا پردنیزولون، به‌طور موثری التهاب مجاری هوایی را کاهش می‌دهند. این داروها به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز شده و اغلب ظرف چند ساعت اثر خود را بر جای می‌گذارند. برای موارد مزمن‌تر، دکتر کودکان، استفاده از اپی‌نفرین از طریق نبولایزر را تجویز خواهد کرد. این روش به سرعت تورم را کاهش داده و به تسهیل تنفس کمک میکند. اما اثر آن کوتاه‌مدت است و نیاز به نظارت دقیق در بیمارستان دارد.
درمان‌های بیمارستانی
در مواردی که خروسک با دشواری شدید در تنفس یا کاهش سطح اکسیژن خون همراه است، کودک باید در بیمارستان بستری شود. در بیمارستان، اکسیژن‌درمانی برای کمک به تنفس کودک و تزریق مایعات از طریق ورید برای بهبود کم‌آبی بدن کودک انجام خواهد شد. همچنین، نظارت مداوم بر وضعیت تنفسی کودک همچون اندازه‌گیری‌های سطح اکسیژن و گازهای خونی، برای اطمینان از بهبود علائم و جلوگیری از هرگونه عوارض جدی ضروری است.
غذای مناسب برای خروسک کودکان
برای کودکان مبتلا به خروسک، ارائه غذای مناسب به کاهش علائم و بهبودی آنها کمک میکند. غذاها و نوشیدنی‌هایی تسکین‌دهنده گلو و حافظ هیدراتاسیون بدن بهترین گزینه‌ها هستند. در ادامه، چند توصیه مهم غذایی برای کودکان مبتلا به خروسک آورده‌ایم:
- مایعات گرم و شفاف؛ سوپ‌های شفاف، آب گرم و چای بدون کافئین
- میوه‌های نرم و سبزیجات پوره‌شده؛ میوه‌هایی مانند موز، سیب پخته شده و سبزیجات پوره‌شده با هضم آسان
- پوره‌ها و غذاهای نرم؛ غذاهایی مانند پوره سیب‌زمینی، ماست و فرنی
- اجتناب از غذاهای تند و خشک؛ به دلیل تحریک بیشتر گلو و شدت یافتن سرفه‌ها
- پرهیز از نوشیدنی‌های سرد و گازدار؛ تحریک گلو و تشدید علائم
هیدراته نگه‌داشتن بدن کودک و تغذیه‌هایی با بلع آسان، از مهم‌ترین جنبه‌های تغذیه کودکان مبتلا به کروپ است.
از ابتلا به خروسک چگونه پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از ابتلا به کروپ شامل رعایت چندین اقدام بهداشتی و ایمنی‌ست که خطر انتقال ویروس‌های عامل این بیماری را کاهش میدهد. در ادامه، به چند راهکار موثر برای پیشگیری از خروسک اشاره کرده‌ایم:
- واکسیناسیون؛ واکسیناسیون‌های معمول مانند واکسن دیفتری و هموفیلوس آنفلوآنزا نوع B (Hib)
- رعایت بهداشت دست؛ تشویق کودک به شستشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه بعد از بازی، قبل از غذا خوردن و پس از استفاده از دستشویی
- اجتناب از تماس با افراد بیمار؛ دور نگه داشتن کودکان از افرادی با علائم بیماری‌های تنفسی مانند سرفه و عطسه و نگه داشتن کودکان بیمار در خانه برای جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران
- تمیز نگه‌داشتن سطوح و اسباب‌بازی‌ها؛ ضدعفونی کردن برای از بین بردن ویروس‌های خروسک روی سطوح مختلف مانند اسباب‌بازی‌ها و میزها
- آموزش به کودکان؛ آموزش برای استفاده از دستمال یا آرنج خود هنگام سرفه یا عطسه و اجتناب از لمس کردن صورت خود، به ویژه چشم‌ها، بینی و دهان
این اقدامات پیشگیرانه، خطر ابتلا به خروسک را کاهش داده و از سلامت کودک و سایر اعضای خانواده محافظت میکند.
برای درمان خروسک به چه دکتری باید مراجعه کرد؟
بهترین متخصص برای درمان خروسک متخصص کودکان است. این متخصص، تنها با مشاهده علائم خروسک مانند سرفه پارسی و خشک، التهاب حلق و صدای گرفته و خشن به این بیماری پی می‌برد. با این حال، در صورت شدیدتر بودن علائم و اطمینان از عدم وجود مشکلات دیگر، علاوه‌بر معاینه بالینی، تست‌های آزمایشگاهی و رادیوگرافی را هم انجام خواهد داد.
دکتر کودکان، پس از شناسایی بیماری کروپ، انواع درمان حمایتی، داروهای ضدسرفه و داروهای ضدتب برای درمان خروسک توصیه میکند. همچنین، هشدارهای لازم درمورد عدم درمان کافی و به‌موقع کودکان و عوارض آن همچون پنومونی و التهاب گوش میانی را به والدین آنها ارائه میدهد.
اگر شما هم در کودک خود علائمی مشکوک به این عفونت ویروسی را مشاهده کردید، در اولین فرصت از دکتر کودکان وقت گرفته و به او مراجعه کنید. برای دریافت نوبت، می‌توانید از امکان نوبت‌دهی آنلاین دکتر کودکان در سایت دکتردکتر استفاده کنید.
منبع:
nhs.uk
kidshealth.org
سوالات متداول خروسک
ایا بیماری خروسک مسری است؟
بله. این بیماری از طریق تماس با فرد آلوده یا سطوح آلوده منتقل می‌شود.
آیا بزرگسالان هم به خروسک مبتلا میشوند؟
کروپ عمدتا در کودکان دیده می‌شود، اما بزرگسالان نیز می‌توانند مبتلا شوند.
آیا واکسنی برای خروسک وجود دارد؟
واکسنی خاص برای این عفونت ویروسی وجود ندارد، اما واکسن‌هایی مانند دیفتری و Hib می‌توانند از برخی عفونت‌های مشابه جلوگیری کنند.
آیا بیماری خروسک خطرناک است؟
در بیشتر موارد این بیماری خفیف است، اما در موارد نادر می‌تواند به مشکلات تنفسی جدی منجر شود.
آیا مصرف آنتی‌بیوتیک برای درمان خروسک موثر است؟
خیر. چون این بیماری توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود، آنتی‌بیوتیک‌ها روی آن بی‌تاثیر هستند.
کودک مبتلا به خروسک چه زمانی می‌تواند به مدرسه بازگردد؟
وقتی تب کودک کاملا برطرف شد و علائم بهبود یافت.
برای اینکه بیشتر از حد حاد نشه چه کاری میشه کرد؟
سلام
در صورت بروز سرفه های مشکوک به کروپ فورا به پزشک یا اورژانس مراجعه شود
سلام وقت بخیر.اگه کسی خروسک بگیره ممکنه به دبکران هم بذه؟ یعنی مسریه؟
سلام
خروسک یا کروپ در اثر ویروس های تنفسی ایجاد میشوند
ممکن است ویروس به دیگران سرایت کند و احتمال کروپ را تشدید کند
بچه من خروسک گرفت ولی در کمال تعجب، دکترا متوجه نشدن. الان بچه تو خواب خس خس میکنه. این مشکل وقتی بزرگ شه برطرف میشه؟
سلام عزیزم
کروپ یا همان به اصطلاح عامیانه خروسک، در اثر تورم راه هوایی فوقانی ایجاد میشه و به درمان دارویی فورا پاسخ میدهد
در صورت تداوم خس خس باید سایر علل مثل برونشینت، آسم، مشکلات لوزه بررسی شوند
فقط بچه ها خروسک میگیرن یا بزرگام میگیرن؟
سلام
کروپ یا همان به اصطلاح عامیانه خروسک ، ناشی از ویروس هاست که راه هوایی فوقانی رو درگیر کرده و بیشتر در کودکان بروز میکند