انواع مشکلات کلیوی در دیابت

متاسفانه روز به روز بر مبتلایان به دیابت افزوده می شود همچنین سن ابتلا به دیابت نیز کاهش یافته است . هر دو موضوع نشان می دهد که اکنون و در آینده افراد زیادی با عوارض مختلف دیابت دست به گریبان هستند و خواهند بود . کلیه یکی از مهم ترین ارگان های بدن می باشد که دیابت صدمات شدیدی به آن وارد کند و حتی آن را به دیالیز نیز پیش می‌کشاند. 

شیوع مشکلات کلیوی در دیابت

شایع ترین علت نارسایی کلیوی در تمام جهان دیابت می باشد که در بسیاری از موارد حتی فرد را به سمت دیالیز پیش می برد . متاسفانه پیش آگهی انجام دیالیز در فرد مبتلا به دیابت ، بسیار ضعیف است .

چگونه دیابت منجر به آسیب به کلیه ها می شود؟

در کلیه ها واحد های عملکردی به نام نفرون وجود دارد. بخشی از نفرون ها کپسول بومن نامیده می شود که داخل آن کلافه های عروقی به نام گلومرول وجود دارد که بخشی از خون را به منظور تصفیه وارد نفرون می کند . در واقع در این ناحیه نوعی صافی وجود دارد که اجازه نمی دهد مواد مفید موجود در خون نیز به داخل نفرون تخلیه شوند . ولی زمانی که فرد مدتی به دیابت مبتلاست به تدریج این صافی دچار اشکال می شود و همین موضوع باعث اختلالاتی مثل دفع پروتئین ، گلوکز و … در ادرار می شود.

تعریف نفروپاتی دیابتی

عوارض کلیوی دیابت که نفرون ها را درگیر می کند به نام نفروپاتی دیابتی شناخنه می شود و تعریف آن این است که به افزایش پیشرونده دفع پروتئین در ادرار یا همان افزایش پیشرونده ی پروتئینوری گفته می شود . اولین نشانه های نفروپاتی دیابتی ، افزایش ترشح آلبومین در ادرار است این مورد پیش از آن که سایر علایم بروز کند رخ می دهد به همین دلیل بسیار مهم است که فرد دیابتی این آزمایش را به طور سالیانه پیگیری کند .

چه زمانی عوارض کلیوی در فرد دیابتی دیده می شود؟

در اغلب بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 عوارض کلیوی حدودا 15 تا 20 سال بعد از شروع بیماری دیده می شود . ولی در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 چون شروع بیماری با نشانه های مختلفی است ممکن است اولین تظاهرات بالینی دیابت در یک فرد همین عوارض کلیوی باشد یا ممکن است چند سال بعد عوارض کلیوی بروز کند .

چگونه می توان از ابتلا به عوارض کلیوی جلوگیری کرد؟

مهم ترین موضوع در کنترل این عارضه و دیگر عوارض بیماری دیابت کنترل قند خون و نگه داشتن آن در بازه ی طبیعی است .  مورد دیگر کنترل فشارخون و جلوگیری از افزایش آن مخصوصا در افرادی که سابقه خانوادگی بیماری فشارخون را دارند . فشار خون سیستولی مطلوب برای یک فرد دیابتی باید کمتر از 130 و فشار خون دیاستولی کمتر از 80  باشد .

اگر دارای اضافه وزن هستید وزن خودتان را کاهش دهید و اگر وزنتان در محدوده ی نرمال است باید آن را در همان محدوده نگه دارید زیرا استفاده از انسولین در طولانی مدت سبب افزایش وزن می شود .

استفاده از نمک و غذاهای شور برای این افراد اکیدا ممنوع می باشد . هم چنین این افراد باید از چربی ، قند و پروتئین کم تر از سایرین استفاده کنند .

باید کاملا مراقبت شود که افراد دیابتی به هیچ عنوان به عفونت ادراری مبتلا نشوند  .  ابتلا به عفونت ادراری در زنان شایع تر از مردان است و متاسفانه ریسک ابتلا به عفونت ادراری در افراد دیابتی افزایش می یابد .

چه مواردی زنگ خطر عفونت ادراری محسوب می شوند؟

همان طور که اشاره شد وقوع عفونت ادراری در افراد دیابتی بسیار خطرناک بوده و احتمال بروز عوارض کلیوی را چند برابر می کند بنابراین در این بخش نشانه هایی را ذکر می کنیم که فرد دیابتی باید به محض وقوع یکی از آن ها به پزشک معالج خود مراجعه کند چرا که هر کدام از این علائم ممکن است نشانه ی عفونت ادراری باشد ، این علائم شامل سوزش ادرار ، کمردرد ، تکرر ادرار ، عدم توانایی دفع ادرار درصورتی که فرد احساس دفع ادرار را دارد ، ادرار کدر یا ادرار خونی می باشد .

چگونگی غربالگری عوارض کلیوی در بیماران دیابتی:

اگر فرد مبتلا به دیابت نوع 1 باشد 5 سال بعد از تشخیص بیماری اولین تست انجام می شود . این تست ادرار 24 ساعته بیمار را از نظر وجود یا عدم وجود پروتئین بررسی می کند و بررسی های بعدی با توجه به نتیجه آزمایش و فواصل تعیین شده توسط پزشک معالج انجام می شود .

اگر فردی مبتلا به دیابت نوع 2 باشد از همان زمان تشخیص بیماری ، فرد از نظر وجود عوارض کلیوی مورد ارزیابی قرار می گیرد .

البته لازم به ذکر است که عوارض کلیوی دیابت بیشتر در دیابت نوع 1 دیده می شود هرچند که سیر پیشرفت بیماری در دیابت نوع 2 سریع تر است و زودتر فرد را به سمت دیالیز می برد .

چه نشانه هایی در فرد دیابتی نشان دهنده عوارض کلیوی است؟

علایمی هم چون بروز ادم (  اغلب تورم قوزک پا )، افزایش و یا کاهش وزن به صورت غیر عادی ، حالت تهوع و استفراغ  طولانی مدت ، خارش بدن ، بالا رفتن فشار خون ، سکسکه مکرر، ناکچوری ( نیاز به دفع ادرار در طول شب ) ، تشنگی بیش از حد از جمله علایمی است که به عنوان زنگ خطر محسوب می شوند . افزایش اوره و کراتینین خون نیز از علایم دیررس عوارض کلیوی در دیابت محسوب می شود .

اگر در چکاپ های سالیانه متوجه آسیب به کلیه ها شدیم چه کنیم؟

در این صورت پزشک معالج شما سعی می کند تا از پیشرفت آسیب به کلیه ها جلوگیری کند به همین منظور داروهای ضد فشارخون هم چون مهار کننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACEI  ) براب بیمار تجویز می گردد که اغلب موثر واقع می شوند . هم چنین متخصص کلیه رژیم غذایی دیابتی کلیوی را به بیمار توصیه می کند که در این رژیم به مصرف هر چه کم تر پروتیین توصیه شده است .

منبع :

«Type 1 Diabetes Mellitus»

American Diabetes Association Diabetes Health 2003 ,Nov