عوامل محدودکننده افزایش قد را جدی بگیرید

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین در دوره رشد فرزندشان، افزایش قد آن‌ها است. آن‌ها با اندازه‌گیری طول بدن از کف تا بالای سر، فرایند افزایش اندازه و بلوغ بدن را تحت نظر دارند. از مهم‌ترین عوامل موثر بر رشد قد باید به ژنتیک، تغذیه، ورزش، انواع بیماری‌های غدد درون‌ریز و میزان ترشح هورمون رشد اشاره کرد. گاهی در سنین رشد، به دلیل عملکرد نادرست غدد تولیدکننده هورمون‌ها در ترشح هورمون رشد اختلال ایجاد می‌شود که یکی از مهم‌ترین عوامل محدودکننده رشد به‌حساب می‌آید.

دکتر افزایش قد با توصیه‌های لازم در مورد نقش تغذیه در رشدونمو و اهمیت ورزش در افزایش قد به والدین کمک می‌کند. این متخصص با معرفی روش‌های طبیعی و پزشکی برای افزایش قد به والدین، آن‌ها را برای بهبود رشد فرزندشان در سنین رشد آگاه می‌سازد. از دیگر راه های افزایش قد استفاده از داروهای رشد قد است. هورمون رشد یا داروهای تحریک‌کننده غدد درون‌ریز برای ترشح هورمون رشد باید تحت نظر پزشک مصرف شوند. در غیر این صورت، عوارض خطرناکی در پی خواهند داشت.

با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، با انواع راه های افزایش قد در سنین مختلف همچون راه های افزایش قد در 17 سالگی و همچنین بهبود ظاهری قد در بزرگسالی آشنا می‌شوید.

در انتها، اگر سوالی درباره افزایش قد و نقش عوامل محدودکننده آن دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس پزشکی ما به آن‌ها پاسخ خواهد داد.

عوامل موثر بر افزایش قد در سنین مختلف چیست؟

عوامل موثر بر افزایش قد شامل ژنتیک، هورمون‌ها، تغذیه و سبک زندگی هستند. ژنتیک نقش اصلی را در تعیین قد دارد؛ اما عواملی مانند هورمون رشد هم به‌ویژه در دوران بلوغ به شدت بر رشد استخوان‌ها تاثیر می‌گذارند. همچنین، تغذیه مناسب با مواد مغذی و عوامل محیطی مانند شرایط اجتماعی و اقتصادی در رشد استخوان‌ها نقش دارند. در ادامه، به موثرترین عوامل موثر بر افزایش قد اشاره کرده‌ایم:

• عوامل ژنتیکی؛ قد والدین، نشانگر مهمی از قد فرزندان خواهد بود.
• تغذیه دوران کودکی و نوجوانی؛ تغذیه مناسب با ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم، ویتامین D، پروتئین‌ها و روی بسیار مهم است. لبنیات، میوه‌ها، سبزیجات و انواع گوشت منابع خوبی از این مواد هستند.
• تغذیه بعد از بلوغ؛ افزایش قد بعد از بلوغ بسیار کند می‌شود؛ اما تغذیه مناسب به حفظ سلامت استخوان‌ها کمک خواهد کرد.
• هورمون رشد؛ در دوران کودکی و نوجوانی، هورمون رشد نقشی کلیدی در افزایش قد دارد. اختلال در تولید یا عملکرد این هورمون، رشد قد را مختل خواهد کرد.
• هورمون‌های تیروئید؛ کم‌کاری یا پرکاری تیروئید، رشد قد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
• فعالیت بدنی؛ ورزش‌هایی مانند بسکتبال، شنا و کشش به بهبود وضعیت بدنی، تقویت عضلات و تحریک تولید هورمون رشد کمک می‌کنند.
• خواب؛ خواب کافی و باکیفیت برای ترشح هورمون رشد ضروری است. کودکان و نوجوانان باید حدود ۸ تا ۱۰ ساعت در شبانه‌روز بخوابند.
• وضعیت سلامت عمومی؛ بیماری‌های مزمن یا مشکلات سلامت، به خصوص در دوران کودکی، بر رشد قد تاثیر منفی بگذارند. مدیریت این شرایط و درمان به‌موقع آن‌ها در بهبود رشد نقش خواهند داشت.
• عوامل محیطی و روانی؛ شرایط استرس‌زا و عوامل روانی بر رشد تاثیر می‌گذارند. محیطی آرام و حمایت‌کننده برای کودکان به رشد بهتر منجر خواهد شد.

افزایش قد بیشتر در دوران کودکی و نوجوانی اتفاق افتاده و بعد از بلوغ کاهش می‌یابد. در بزرگسالی، بیشتر تمرکز باید روی حفظ سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از کاهش قد باشد.

قد انسان تا چند سالگی رشد می‌کند؟

رشد قد، معمولا در پسران در سن 16 تا 18 سالگی متوقف می‌شود؛ البته گاهی برخی افراد رشد جزئی تا اوایل دهه 20 را تجربه می‌کنند. در دختران، رشد قد اغلب در حدود 14 تا 16 سالگی پایان می‌یابد. این تغییرات، با بسته شدن صفحات رشد استخوان‌ها رخ داده که پس از پایان بلوغ، دیگر اجازه رشد طولی به استخوان‌ها نمی‌دهد.

افزایش قد در دوران بلوغ را انجمن غدد درون‌ریز انگلیس اینگونه تعریف می‌کند:

سریع‌ترین دوره رشد قبل از تولد است، به‌طوری که طول نوزاد از تقریبا صفر تا حدود 50 سانتی‌متر در 9 ماه رشد می‌کند. این سرعت پس از تولد با رشد متوسط ​​5.5 سانتی‌متر در سال در هشت سالگی کاهش می‌یابد. در دوران بلوغ، رشد دوباره سرعت می‌گیرد. این فرایند، جهش رشد بلوغ نامیده می‌شود. قبل از بلوغ، دختران و پسران با سرعت یکسانی رشد می‌کنند، اما سرعت آن، در دوران بلوغ پسران بیشتر از دختران است.

قد متوسط ​​یک مرد بالغ ۱۴ سانتی‌متر از میانگین قد یک زن بالغ بیشتر است. طول استخوان‌ها به دلیل صفحات رشد در استخوان‌ها به نام اپی‌فیز افزایش می‌یابد. با پیشرفت بلوغ، صفحات رشد بالغ شده و در پایان بلوغ به هم می‌پیوندند و رشد نمی‌کنند.

عوامل ژنتیکی، تغذیه و سلامت عمومی در دوران کودکی و نوجوانی نقش مهمی در تعیین زمان توقف رشد دارند. در موارد نادر، اختلالات هورمونی باعث ادامه یا توقف زودرس رشد می‌شوند.

رشد قد در دختران

رشد قد در دختران معمولا از حدود دو سال قبل از بلوغ آغاز شده و رشد سریع آن بین سنین 11 تا 12 سال اتفاق می‌افتد. این رشد معمولا تا 15 سالگی ادامه دارد و بیشتر دختران در این سن به قد نهایی خود می‌رسند. بعد از شروع اولین دوره قاعدگی، رشد قد به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافته و به تدریج متوقف می‌شود. عوامل ژنتیکی، تغذیه مناسب و سلامت عمومی نقش مهمی در تعیین قد نهایی دارند.

رشد قد در پسران

رشد قد در پسران معمولا دیرتر از دختران آغاز شده و اوج رشد سریع بین سنین 12 تا 15 سال رخ می‌دهد. بیشتر پسران رشد قدی خود را بین سنین 16 تا 18 سالگی به پایان می‌رسانند؛ با این حال، گاهی تا اوایل دهه 20 سالگی هم به رشد کمی ادامه می‌دهند. اما رشد قد تا 25 سالگی کاملا متوقف خواهد شد. ژنتیک، سن بلوغ و عوامل محیطی از جمله مهم‌ترین عوامل موثر بر رشد قد در پسران هستند. تغذیه مناسب با ویتامین‌ها و مواد معدنی، فعالیت بدنی منظم و خواب کافی موثرترین راهکارهایی هستند که پتانسیل رشد را در پسران به حداکثر می‌رسانند.

راه های افزایش قد در کودکان و نوجوانان

افزایش قد در کودکان و نوجوانان، عمدتا به عوامل ژنتیکی وابسته است؛ اما مراقبت‌های صحیح به بدن کمک کند تا به حداکثر پتانسیل رشد خود برسد. تغذیه مناسب با مواد مغذی مانند پروتئین، کلسیم و ویتامین D برای رشد استخوان‌ها و عضلات ضروری است. همچنین، افزایش قد با ورزش و با تحریک هورمون رشد در نتیجه فعالیت بدنی منظم امکان‌پذیر خواهد بود. هیچ راهکار جادویی برای افزایش قد وجود ندارد. اما با مراقبت‌ها و راه‌های افزایش قد در کودکان و نوجوانان می‌توان به حداکثر پتانسیل رشد قد رسید. در ادامه، به موثرترین راه‌های افزایش قد در کودکان و نوجوانان پرداخته‌ایم:

تغذیه مناسب

رژیم غذایی برای افزایش قد، باید به‌گونه‌ای باشد که به رشد و تقویت استخوان‌ها کمک کند. این رژیم، باید موارد زیر را شامل شود:

• پروتئین‌ها؛ مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و حبوبات
• کلسیم؛ مانند شیر، پنیر و ماست
• ویتامین D؛ مانند ماهی‌های چرب و تخم‌مرغ
• مواد معدنی؛ مانند منیزیم؛ فسفر و زینک

پروتئین‌ها برای ساخت بافت‌های بدن و کلسیم و ویتامین D برای تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری هستند. مصرف غذاهای متنوع، متعادل و کامل در طول روز بدن را به خوبی تغذیه کرده و امکان رشد بهینه و افزایش قد با غضروف‌سازی را فراهم می‌آورد.

ورزش و فعالیت بدنی

ورزش‌هایی مانند بسکتبال، شنا، دویدن و ژیمناستیک به افزایش ترشح هورمون رشد و بهبود وضعیت بدنی کمک می‌کنند. این فعالیت‌ها باعث تقویت استخوان‌ها و ماهیچه‌ها شده و وضعیت ایستایی بدن را بهبود می‌بخشند. همچنین، ورزش، گردش خون را تقویت کرده و تامین مواد مغذی به سلول‌های رشد را تسهیل می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که ورزش‌های کششی و فعالیت‌هایی که شامل پرش و جهش هستند، به ویژه در سال‌های نوجوانی، در رشد قدی موثر هستند.

خواب کافی

خواب کافی و باکیفیت یکی از مهم‌ترین عوامل در رشد سالم است. در زمان خواب، بدن هورمون‌های رشدی ترشح کرده که برای رشد استخوان‌ها و ماهیچه‌ها ضروری هستند. نوجوانان باید شبانه حداقل 8 تا 10 ساعت خواب باکیفیت داشته باشند تا به حداکثر پتانسیل رشد خود دست یابند. خواب ناکافی می‌تواند روی تولید هورمون‌های رشد تاثیر منفی گذاشته و رشد قدی را کند خواهد کرد. علاوه‌براین، خواب کافی باعث بهبود تمرکز، حافظه و عملکرد سیستم ایمنی بدن می‌شود.

اجتناب از مصرف سیگار و الکل

مصرف سیگار، الکل و داروهای غیرقانونی، رشد کودکان و نوجوانان را مختل می‌کند. این مواد، تعادل هورمونی بدن را برهم زده و مانع از جذب مواد مغذی موردنیاز برای رشد می‌شوند. علاوه‌براین، الکل و مواد مخدر باعث کاهش اشتها شده که روی رشد قد تاثیر منفی می‌گذارد. سیگار کشیدن هم جریان خون به استخوان‌ها و تراکم استخوانی را کاهش داده و روند افزایش قد را مختل می‌کند.

مشاوره با پزشک

اگر برای افزایش قد نوجوان خود نگران هستید، مشاوره با دکتر کودکان یا متخصص غدد مفید خواهد بود. پزشک با استفاده از نمودارهای رشد و بررسی وضعیت تغذیه، فعالیت بدنی و عادات خواب، ارزیابی دقیقی از وضعیت رشد ارائه خواهد داد. در صورت لزوم، آزمایش‌های بیشتر برای بررسی اختلالات هورمونی یا مشکلات استخوانی تجویز می‌شود. این متخصص، راهنمایی‌های مناسبی در مورد بهبود تغذیه، فعالیت بدنی و تغییرات سبک زندگی برای رشد قد بهتر توصیه می‌کند.

تخمین نهایی قد فرزند

تخمین نهایی افزایش قد فرزند، براساس عوامل ژنتیکی و محیطی انجام می‌شود. درحالی‌که، روش‌های دقیقی برای پیش‌بینی قد نهایی وجود ندارد، برخی فرمول‌های افزایش قد همچون موارد زیر، تخمین مناسبی ارائه می‌دهند:

• فرمول قد والدین؛ برای انجام این روش حاصل جمع قد پدر و مادر را به‌دست آورید. این عدد را به‌علاوه 13 برای پسران و منهای 13 برای دختران کنید. سپس عدد حاصل را بر دو تقسیم کنید. این روش یک تخمین تقریبی از قد نهایی فرزند می‌دهد.
• دو برابر کردن قد در سنین خاص؛ قد پسران در 2 سالگی و قد دختران در 18 ماهگی را دو برابر کنید تا قد تقریبی نهایی تخمین زده شود.
• استفاده از نمودارهای رشد؛ پزشکان از نمودارهای استاندارد رشد برای ردیابی رشد کودکان استفاده کرده و پیش‌بینی‌های دقیقی انجام می‌دهند.

رشد هر کودک منحصربه‌فرد است و عوامل محیطی مانند تغذیه، فعالیت بدنی و خواب نقش مهمی در تحقق پتانسیل ژنتیکی برعهده دارند.

راه های افزایش قد بعد از بلوغ

اگر می‌خواهید بدانید آیا بعد از بلوغ قد بلند می‌شود یا نه، باید بگوییم افزایش قد بعد از بلوغ ممکن نیست؛ زیرا صفحات رشد استخوان‌ها بسته می‌شوند. اما بهبود سبک زندگی می‌تواند یکی از راه های افزایش قد در 16 سالگی و بهینه‌سازی قامت باشد. مصرف کلسیم، پروتئین و ویتامین D، فعالیت‌های بدنی منظم مثل تمرینات مقاومتی و خواب کافی در بهبود سلامت استخوان‌ها اثربخش هستند. حفظ وضعیت بدنی مناسب و کشش منظم هم به ظاهر بلندتر کمک می‌کند. در ادامه، به اثربخش‌ترین راه های افزایش قد در دوران بلوغ پرداخته‌ایم:

ورزش‌های کششی و تقویت عضلات پشت

ورزش‌های کششی مانند یوگا، شنا و تمرینات کششی به بهبود وضعیت بدن و افزایش طولی ستون فقرات کمک می‌کنند. این تمرینات باعث انعطاف‌پذیری بیشتر ستون فقرات و بهبود وضعیت ایستایی شده که در نتیجه فرد بلندتر به نظر می‌رسد. این ورزش‌ها، همچنین در تقویت عضلات پشت و جلوگیری از قوز نقش دارند. هرچند که تمرینات کششی و تقویتی به‌صورت مستقیم باعث افزایش رشد استخوان‌ها نمی‌شوند، اما تاثیر مثبتی بر ظاهر فرد دارند. ورزش‌هایی مانند شنا هم به دلیل حرکات کششی و استفاده از تمامی عضلات بدن به خصوص برای بهبود وضعیت بدنی مؤثر هستند.

اصلاح وضعیت بدنی

نگه‌داشتن بدن در وضعیت صحیح هنگام نشستن، ایستادن و راه رفتن ظاهر قد را بهبود می‌دهد. وضعیت نادرست مانند قوز کردن و خم شدن به جلو باعث کاهش قد ظاهری می‌شود. تقویت عضلات مرکزی بدن و پشت به بهبود این وضعیت کمک می‌کنند. همچنین استفاده از صندلی‌های ارگونومیک و توجه به نحوه نشستن پشت میز از بروز مشکلات مرتبط با وضعیت نادرست جلوگیری خواهد کرد. تقویت عضلات پشت و شکم هم در نگه‌داشتن وضعیت صحیح بدن مؤثر هستند.

تغذیه سالم و مکمل‌ها

با وجود نقش مهم تغذیه در سلامت استخوان‌ها و عضلات، اما پس از بلوغ نمی‌تواند به افزایش قد کمک کند. مصرف کافی ویتامین D و کلسیم برای حفظ سلامت استخوان‌ها حیاتی بوده و به جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان‌ها می‌پردازد. پروتئین‌ها هم به تقویت عضلات و سلامت کلی بدن کمک می‌کنند. مصرف مکمل‌ها باید با مشورت پزشک انجام شود؛ زیرا مصرف بیش از حد آن‌ها، عوارضی به همراه داشته باشد. در‌حالی‌که، مکمل‌ها نمی‌توانند باعث افزایش قد شوند، اما به بهبود وضعیت کلی بدن و جلوگیری از بیماری‌های استخوانی کمک می‌کنند.

جراحی افزایش قد

جراحی افزایش قد شامل روش‌هایی مانند شکستن و کشیدن استخوان‌ها است که باعث افزایش طول استخوان‌ها می‌شود. این روش‌ها خطرناک و پیچیده بوده و برای افرادی با مشکلات شدید قدی و مقاوم در برابر سایر راه های افزایش قد، توصیه می‌شوند. این جراحی‌ها، شامل خطرات بسیاری مانند عفونت، درد شدید و نیاز به دوره طولانی توانبخشی هستند. این روش تنها باید تحت نظر متخصصین با تجربه و با توجه به شرایط خاص بیمار انجام شود.

هورمون درمانی

گاهی هورمون درمانی، به‌خصوص هورمون رشد به افزایش قد کمک می‌کند؛ اما این درمان‌ها، بیشتر در دوران کودکی و قبل از بسته شدن صفحات رشد موثر هستند. پس از بلوغ، تاثیر هورمون درمانی بر افزایش قد بسیار محدود بوده و باید فقط در صورت تشخیص کمبود هورمونی، استفاده شود. این درمان‌ها تحت نظر دکتر غدد و پس از انجام آزمایش‌های لازم تجویز خواهند شد. مصرف غیرقانونی و خودسرانه هورمون‌های رشد، عوارض جدی همچون مشکلات قلبی و دیابت به همراه دارند.

افزایش قد در افراد با بلوغ زودرس

رشد قد در افرادی با بلوغ زودرس، باعث رشد سریع و زودهنگام استخوان‌ها و بسته شدن زودهنگام صفحات رشد می‌شود. این اتفاق، به دلیل توقف رشد استخوان‌ها زودتر از موعد طبیعی، مانع از رسیدن به قد نهایی و کامل خواهد شد. برای درمان بلوغ زودرس، به کمک داروهای مهارکننده هورمون‌های مربوط به بلوغ، رشد را متوقف کرده تا کودک به سن مناسب‌تری برای رشد برسد. این اقدامات، افراد مبتلا به بلوغ زودرس را به قد نهایی خود نزدیک‌تر کرده و از مشکلات روان‌شناختی ناشی از تغییرات جسمی زودهنگام جلوگیری می‌کند.

راه های افزایش قد در بزرگسالی

در بزرگسالی، صفحات رشد استخوان‌ها بسته شده‌اند و افزایش قد طبیعی امکان‌پذیر نیست. اما برخی روش‌ها و تغییرات در سبک زندگی به بهبود وضعیت بدن کمک کرده و قد ظاهری فرد را افزایش می‌دهند. در ادامه، به موثرترین راه های افزایش قد بعد از 20 سالگی افراد اشاره کرده‌ایم:

• ورزش و تمرینات کششی؛ برخورداری از ظاهر قدبلندتر با تقویت عضلات ستون فقرات و جلوگیری از خمیدگی به کمک تمرینات کششی مانند یوگا، پیلاتس، شنا، بارفیکس و تمرینات انعطاف‌پذیری
• اصلاح وضعیت بدنی؛ نگه داشتن ستون فقرات در حالت مناسب با اصلاح نحوه نشستن، ایستادن، راه رفتن و استفاده از صندلی‌های ارگونومیک و تمرینات تقویتی
• استفاده از کفش‌های مناسب؛ استفاده از کفش‌های طبی، کفش‌هایی با پاشنه کوچک و مناسب و استفاده از کفی‌های ارتوپدی مخصوص
• اصلاح تغذیه و مکمل‌ها؛ تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از تحلیل رفتن آن‌ها با مصرف کافی مواد مغذی مانند کلسیم، ویتامین D و پروتئین‌ها

جراحی‌های ارتوپدی مانند طولانی کردن استخوان هم می‌تواند از راه های افزایش قد در بزرگسالان باشد. این روش جراحی پیچیده و پرهزینه، شامل شکستن و کشیدن استخوان‌ها می‌شود. با این وجود جراحی افزایش قد، معمولا برای افرادی با مشکلات کوتاهی قد شدید استفاده شده و با خطرات و عوارض زیادی همراه است.

از کجا بفهمیم رشد قد متوقف شده است؟

برای پاسخ به سوال رشد قد تا چه سنی ادامه دارد و تشخیص توقف یا عدم توقف رشد قد، می‌توان از چندین نشانه و روش پزشکی استفاده کرد. نشانه‌های تشخیص توقف رشد قد شامل موارد زیر هستند:

• بسته شدن صفحات رشد استخوانی؛ صفحات رشد در انتهای استخوان‌های بلند قرار داشته و در دوران رشد فعال هستند. با رسیدن به بلوغ، این صفحات به تدریج بسته شده و رشد طولی استخوان‌ها متوقف می‌شود. بسته شدن صفحات رشد استخوانی با عکس‌برداری از مچ دست و آنالیز صفحات رشد به‌وسیله پزشک قابل بررسی است.
• ثبات در قد برای مدت زمان طولانی؛ اگر قد برای حداقل 6 ماه تا 1 سال بدون تغییر باقی بماند، این می‌تواند نشانه‌ای از توقف رشد باشد.
• توقف تغییرات جسمانی بلوغ؛ پایان تغییرات بلوغ مانند تثبیت صدا نشان‌دهنده پایان افزایش قد است.
• تغییرات هورمونی؛ کاهش سطح هورمون‌های رشد و بلوغ در بدن نشانگر اتمام رشد قد خواهد بود.

برای ارزیابی دقیق‌تر و بررسی افزایش قد، مشاوره با پزشک و استفاده از روش‌های تشخیصی مانند عکس‌برداری از استخوان‌ها لازم است. برای درک بیشتر اهمیت مراجعه به متخصص کودکان در این شرایط، مطلب تخصص اطفال چیست را مطالعه کنید.

نقش ورزش در افزایش قد

ورزش در دوران نوجوانی نقش مهمی در افزایش قد دارد؛ زیرا تمرینات بدنی مانند پرش، کشش و فعالیت‌های ورزشی مختلف رشد استخوان‌ها و عضلات را تحریک می‌کنند. ورزش‌هایی مانند بسکتبال، والیبال و شنا به دلیل حرکات مکرر پرش و کشش، باعث افزایش تراکم و طول استخوان‌ها می‌شوند. این حرکات به صفحات رشد فشار آورده و باعث تحریک رشد استخوان‌ها می‌شوند. بارفیکس و یوگا هم با کاهش فشار بر ستون فقرات و بهبود وضعیت بدنی به افزایش قد کمک می‌کنند.

برای افرادی که صفحات رشدشان هنوز باز است، حرکات کششی برای افزایش قد بسیار موثر هستند. درحالی‌که، ژنتیک عامل اصلی تعیین‌کننده قد است، ترکیب ورزش، تغذیه مناسب و خواب کافی پتانسیل رشد قد را به حداکثر می‌رسانند.

رژیم غذایی برای رشد قد

رژیم غذایی مناسب برای افزایش قد باید شامل منابع غنی از پروتئین، کلسیم، ویتامین D، روی و ویتامین C باشد. برای مثال، پروتئین‌ها به رشد و تقویت عضلات و استخوان‌ها کمک کرده و در مواد غذایی مانند مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات یافت می‌شوند. همچنین، کلسیم و ویتامین D برای سلامت و رشد استخوان‌ها ضروری بوده و در لبنیات، سبزیجات برگ‌دار و ماهی‌های چرب وجود دارند. رژیم غذایی متعادل، همراه با هیدراتاسیون کافی، در رشد بهینه و سلامت کلی استخوان‌ها بسیار تاثیرگذار هستند. در ادامه، به اثربخش‌ترین عوامل تغذیه‌ای در افزایش قد پرداخته‌ایم:

پروتئین‌ها

پروتئین‌ها بلوک‌های اصلی ساختاری بدن هستند و برای رشد و ترمیم عضلات و استخوان‌ها ضروری‌اند. آن‌ها به تولید هورمون‌های رشد هم کمک می‌کنند. گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، حبوبات و لبنیات از منابع غنی پروتئین به شمار می‌روند. پروتئین‌ها، نه‌تنها به تقویت عضلات کمک می‌کنند؛ بلکه برای ساخت استخوان‌های قوی هم ضروری‌اند. کمبود پروتئین در رژیم غذایی به کاهش رشد قد و ضعف در عضلات و استخوان‌ها منجر می‌شود. مصرف پروتئین در هر وعده غذایی توصیه می‌شود تا از دریافت کافی این ماده مغذی اطمینان حاصل شود.

کلسیم

کلسیم عنصر اصلی در ساختار استخوان‌ها بوده و مصرف آن به خصوص در دوران رشد برای افزایش قد و افزایش تراکم استخوانی ضروری است. این ماده معدنی ضروری را باید از طریق مصرف لبنیات مانند شیر، ماست و پنیر و همچنین سبزیجات برگ‌دار مانند کلم و اسفناج تامین کرد. همچنین، کلسیم در حفظ استخوان‌های سالم و قوی و جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با استخوان مانند پوکی استخوان نقش مهمی برعهده دارد. مصرف کافی کلسیم به همراه ویتامین D رشد استخوانی بهتری را به همراه خواهد داشت. مصرف منظم منابع کلسیم در رژیم غذایی، به‌ویژه در سنین رشد، از اهمیت زیادی برخوردار است.

ویتامین D

ویتامین D نقش کلیدی در جذب کلسیم داشته و بدون آن، استخوان‌ها به‌طور صحیح رشد نمی‌کنند. این ویتامین از طریق نور خورشید، ماهی‌های چرب مانند سالمون و تن، زرده تخم‌مرغ و برخی محصولات غنی شده تامین می‌شود. کمبود ویتامین D منجر به مشکلاتی مانند نرمی استخوان در کودکان (راشیتیسم) و کاهش تراکم استخوانی در بزرگسالان خواهد شد. مصرف کافی ویتامین D و مکمل‌های آن، به‌ویژه برای کودکانی که در معرض نور خورشید کافی نیستند، از اهمیت زیادی برخوردار است.

زینک

روی یا همان زینک، یکی از عناصر معدنی‌ست که نقش مهمی در رشد و ترمیم بافت‌های بدن، به‌ویژه در دوران رشد دارد. این ماده معدنی در غذاهایی مانند گوشت قرمز، مغزها، دانه‌ها و حبوبات یافت می‌شود. کمبود روی می‌تواند باعث اختلال در رشد و ضعف سیستم ایمنی شود. همچنین، زینک با کمک به فرآیندهای بیوشیمیایی مرتبط با تقسیم سلولی و تولید پروتئین، برای رشد بدن حیاتی است. مصرف منظم روی در رژیم غذایی به بهبود وضعیت رشد قد و سلامت کلی بدن کمک می‌کند.

ویتامین A

ویتامین A، به‌عنوان بهترین ویتامین برای رشد قد نوجوانان، رشد استخوان‌ها، تقویت سیستم ایمنی و سلامت عمومی بدن ضروری است. این ویتامین در غذاهایی مانند هویج، سیب‌زمینی شیرین، کدو تنبل و سبزیجات زرد و نارنجی یافت می‌شود. ویتامین A به ساخت و نگهداری بافت‌های بدن از جمله استخوان‌ها کمک کرده و از عملکرد مناسب سیستم ایمنی هم حمایت می‌کند. کمبود ویتامین A منجر به مشکلاتی مانند ضعف بینایی و تاخیر در رشد استخوان‌ها می‌شود.

آهن

آهن با کمک به تولید هموگلوبین در خون و انتقال اکسیژن به سلول‌های بدن، برای رشد طبیعی و سلامتی ضروری است. منابع غذایی غنی از آهن شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، اسفناج و حبوبات هستند. کمبود آهن باعث کم‌خونی و کاهش انرژی شده که بر رشد کودکان و نوجوانان تاثیر منفی می‌گذارد. جذب آهن در حضور ویتامین C افزایش می‌یابد، بنابراین مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین C مانند مرکبات همراه با منابع آهن توصیه می‌شود.

منیزیم

منیزیم برای رشد قد، سلامت استخوان‌ها و تنظیم بسیاری از عملکردهای بدن از جمله عملکرد عصبی و ماهیچه‌ای مهم است. این ماده معدنی در غذاهایی مانند مغزها، دانه‌ها، سبزیجات برگ‌دار و غلات کامل وجود دارد. منیزیم به ساخت و نگهداری ساختار استخوان‌ها و تعادل کلسیم در بدن کمک می‌کند. مصرف منظم منیزیم در رژیم غذایی برای حفظ سلامت استخوان‌ها و جلوگیری از تحلیل رفتن آن‌ها ضروری است.

کدام داروها برای افزایش قد موثر هستند؟

داروهای افزایش قد عمدتا در دوران کودکی و قبل از بلوغ و برای افرادی با کمبودهای هورمونی مؤثر هستند. در بزرگسالی، استفاده از داروها برای افزایش قد، محدود و اغلب بی‌اثر است. در جدول زیر، به داروهای موثر بر افزایش قد و نحوه اثرگذاری آن‌ها پرداخته‌ایم:

استفاده از این داروها بدون تجویز و نظارت پزشک خطرات جدی به دنبال داشته و به‌هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. همچنین، در صورت مصرف این داروها، حتی در سنین قبل از بلوغ، نباید انتظار افزایش قد در یک ماه را داشته باشید.

جراحی برای افزایش قد

جراحی افزایش قد یا همان جراحی طولانی کردن استخوان، یک روش پیچیده و پرهزینه بوده که برای افرادی با کوتاهی قد شدید یا مبتلا به مشکلاتی مانند ناهنجاری‌های استخوانی تجویز می‌شود. این روش، شامل شکستن استخوان‌ها و استفاده از دستگاه‌های خاص برای کشیدن استخوان‌ها در طول زمان است. با وجود اینکه، این جراحی‌ها قد را تا 5 تا 8 سانتی‌متر افزایش می‌دهند؛ اما معمولاً با خطرات و عوارض متعددی همراه هستند. در ادامه، به مراحل جراحی برای افزایش قد پرداخته‌ایم:

• شکستن استخوان‌ها (استئوتومی)؛ شکستن استخوان‌ها در ناحیه مشخصی توسط جراح
• استفاده از دستگاه‌های کشش؛ نصب دستگاه‌های خارجی یا داخلی برای کشش تدریجی استخوان‌ها و تشکیل بافت جدید استخوانی
• دوره بازسازی؛ حفظ عملکرد عضلات و مفاصل در جلسات فیزیوتراپی طی ماه‌های متعدد

از مهم‌ترین عوارض جراحی افزایش قد باید به عفونت در محل نصب دستگاه، درد شدید، محدودیت عملکرد حرکتی و نیاز به توانبخشی‌های طولانی اشاره کرد. همچنین، عدم تشکیل مناسب بافت استخوان یا احتمال شکستگی در محل جراحی از دیگر نگرانی‌های جراحی افزایش قد است.

برای افزایش قد به چه دکتری مراجعه کنیم؟

برای بررسی و درمان مشکلات مرتبط با افزایش قد، باید به پزشک متخصص غدد درون‌ریز مراجعه کنید. این متخصص، برای ارزیابی هورمون‌های رشد، بررسی صفحات رشد استخوان‌ها و تشخیص شرایطی مانند بلوغ زودرس یا کمبود هورمون رشد مهارت کافی دارد. همچنین او با شناخت سایر عوامل موثر بر رشد قد مانند ژنتیک، تغذیه، ورزش و بیماری‌های غدد درون‌ریز، عوامل محدودکننده رشد قد در فرزند شما را شناسایی خواهد کرد.

پس از ارزیابی‌های کامل، دکتر افزایش قد انواع روش های طبیعی و پزشکی برای افزایش قد را به شما توصیه می‌کند. این متخصص از انواع راه های افزایش قد مانند دارودرمانی یا جراحی برای درمان کوتاهی قد فرزند شما استفاده خواهد کرد.

در نهایت، اگر با علائم اختلال در افزایش قد کودک خود مواجه هستید، باید به دکتر کودکان یا دکتر غدد مراجعه کنید. برای دریافت نوبت از این متخصصان، از امکان نوبت‌دهی آنلاین آن‌ها در سایت دکتردکتر بهره‌مند شوید.

منابع:

hopkinsmedicine.org

kidshealth.org

سوالات متداول افزایش قد