عمل لاپاراسکوپی نوعی روش جراحی پزشکی است که در آن از لاپاراسکوپ یعنی میله‌ای نازک و مجهز به دوربینی کوچک برای ورود به بدن و مشاهده حفره‌های شکمی و لگنی استفاده می‌شود. در جراحی لاپاراسکوپی، برشی بسیار کوچک و جزئی روی بدن ایجاد می‌کنند. لاپاراسکوپی، روشی کم‌تهاجمی و سریع است و باعث می‌شود که بیمار سریع‌تر بهبود پیدا کند. برای همین، مراقبت‌های بعد از عمل لاپاراسکوپی آسان و بی‌زحمت است. همچنبن لازم به‌ذکر است که هزینه لاپاراسکوپی نسبت به روش‌های درمانی دیگر، مناسب و مقرون به‌صرفه است. از عوارض عمل لاپاراسکوپی، می‌توان به خطر عفونت یا خونریزی اشاره کرد.
در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی، درباره درمان بیماری‌هایی که با این عمل انجام می‌شوند و نحوه پیش‌برد آن می‌خوانید. در ضمن، با انواع عمل لاپاراسکوپی، مراقبت‌های قبل و بعد، مزایا و معایبش هم آشنا خواهید شد. مطالعه این مطلب به ۵ دقیقه زمان نیاز دارد.
اگر سوالی دارید، در پایان این مقاله بپرسید تا متخصصان در رسیدن به پاسخ به شما کمک کنند.
عمل جراحی لاپاراسکوپی چیست؟
عمل جراحی لاپاراسکوپی نوعی روش جراحی کم‌تهاجمی است که در نواحی شکم و لگن صورت می‌گیرد. نحوه انجام عمل لاپاراسکوپی به این صورت است که از دستگاهی موسوم به لاپاراسکوپ، یعنی میله تلسکوپی نازکی با دوربینی در انتها برای دیدن داخل بدن (بدون بازکردن کامل آن) استفاده می‌شود، برای همین، خطر آسیب به اندام‌ها در این روش کم است و درد کمتر و در عوض، ریکاوری سریع‌تر را با خود به‌همراه دارد.
به جای برش‌های بزرگ لازم برای جراحی باز، در جراحی لاپاراسکوپی شکم ۲ تا ۴ برش کوچک در حد یک سانتی‌یا کمتر ایجاد می‌شود. یکی برای ورود دوربین و دیگری برای ابزار جراحی است.
لاپاراسکوپی برای درمان چه بیماری‌هایی انجام می‌شود؟
امروز، بسیاری از جراحی‌های رایج را می‌توان به روش لاپاراسکوپی انجام داد. اینکه آیا کاندید جراحی لاپاراسکوپی هستید یا خیر، به پیچیدگی وضعیت‌تان بستگی دارد. در شرایط زیر معمولا انجام عمل جراحی لاپاراسکوپی مانعی ندارد. انواع عمل جراحی لاپاراسکوپی به‌شرح زیر است:
- بیوپسی‌ها
- بستن لوله
- برداشتن کبد
- جراحی اندومتریوز
- جراحی ترمیم فتق
- حاملگی خارج از رحم
- جراحی بای‌پس معده
- برداشتن تومورهای کوچک
- نفرکتومی (برداشتن کلیه)
- لاپاراسکوپی رحم و تخمدان
- گاسترکتومی (برداشتن معده)
- اسپلنکتومی (برداشتن طحال)
- سیستکتومی (برداشتن مثانه)
- پروستاتکتومی (برداشتن پروستات)
- کولکتومی (جراحی برداشتن روده)
- رزکسیون شکم پرینه (برداشتن رکتوم)
- آدرنالکتومی (برداشتن غده فوق کلیوی)
- برداشتن کیست، فیبروم، سنگ و پولیپ
- جراحی ضدرفلاکس مری (fundoplication)
- لاپاراسکوپی واژن
- آپاندکتومی (حذف آپاندیس) برای آپاندیسیت
- رکتوپکسی یا ترمیم افتادگی رکتوم (Rectopexy)
- جراحی بازسازی مجرای ادرار و لاپاراسکوپی واژن
- نفروورترکتومی رادیکال (برای سرطان سلول انتقالی)
- روش ویپل (پانکراتیکودئودنکتومی) برای سرطان پانکراس
- ارکیوپکسی یا عمل لاپاراسکوپی در مردان برای اصلاح بیضه (Orchiopexy)
- کوله سیستکتومی (برداشتن و لاپاراسکوپی کیسه صفرا) برای سنگ کیسه صفرا
- لاپاراسکوپی کلیه
- لاپاراسکوپی شکم
انواع عمل لاپاراسکوپی بسته به بیماری فرد، توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. تا به این‌جا، این عمل برای مواردی که از آنها نام بردیم، استفاده شده است. همچنین لاپاراسکوپی تشخیصی و لاپاراسکوپی درمانی هم با توجه به تشخیص متخصص ممکن است هم‌زمان مورد استفاده قرار بگیرد.
نحوه انجام عمل لاپاراسکوپی
مراحل انجام عمل لاپاراسکوپی از سوی جراح عمومی چیست:
| اول | جراحی با یک برش کوچک در نزدیکی ناف یا استخوان لگن شروع می‌شود. برش اول برای پمپ‌کردن گاز دی‌اکسیدکربن به داخل حفره شکم یا لگن به‌وجود می‌آید. |
| دوم | در جراحی لاپاراسکوپی از لوله‌های جراحی باریکی به نام تروکار (trocars) به عنوان درگاه ورود وسایل جراحی استفاده می‌شود. جراح اولین تروکار را وارد می کند و سپس لوله گاز را از طریق آن قرار می‌دهد تا حفره شکم یا لگن را با گاز باد کند. |
| سوم | بادکردن شکم با گاز به جداکردن دیواره شکم از اندام‌ها کمک می‌کند و باعث می‌شود در مانیتور ویدیویی راحت‌تر دیده شوند. پس از باد کردن حفره، جراح لوله گاز را برمی‌دارد و لاپاراسکوپ را از طریق تروکار قرار می‌دهد. |
| چهارم | لاپاراسکوپ تصاویر ویدئویی در زمان واقعی از محل جراحی را در مانیتور ویدئویی نمایش می‌دهد. این کار قراردادن سایر ابزارهای جراحی را مقدور می‌کند. |
| پنجم | بسته به نوع عمل، ممکن است یک یا چند برش کوچک در ناحیه موردنظر برای عمل ایجاد کنند و تروکار را در آن قرار دهند. در جراحی لاپاراسکوپی از ابزارهای بلند و باریکی استفاده می‌شود که امکان قرارگیری آنها در تروکارها وجود دارد. |
| ششم | برای برخی از عمل‌ها، ممکن است یک درن جراحی در داخل حفره قرار داده شود تا مایعات اضافی خارج شوند. مایعات از طریق لوله کوچکی تخلیه می‌شوند. |
در برخی شرایط، شاید نیاز باشد که لوله برای مدتی پس از عمل در بدن باقی بماند تا به تخلیه مایعات ادامه بدهد. در موارد دیگر، ناحیه جراحی بعد از عمل دوخته می‌شود. قبل از بسته‌شدن برش‌ها، گاز هم از بدن خارج می‌شود. تیم جراحی هم اطمینان حاصل می‌کند که علائم حیاتی قبل از بیرون‌کشیدن لوله تنفسی پایدارند.
مراقبت‌های قبل و بعد از عمل لاپاراسکوپی
پیش و بعد از انجام لاپاراسکوپی باید اقداماتی صورت بگیرد و آمادگی‌هایی در بیمار ایجاد شود. در ادامه به هریک از این موارد نگاهی خواهیم داشت:
قبل از عمل لاپاراسکوپی
در بیمارستان، پرستار علائم حیاتی بیمار را بررسی می‌کند تا مطمئن شود که در شرایط خوبی برای جراحی قرار دارد. در برخی موارد، ممکن است قبل از عمل آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش خون یا تصویربرداری از محل جراحی انجام شوند.
بعد از انجام آزمایش‌های لازم، بیمار به اتاق عمل می‌رود و برای تزریق مایعات و بیهوشی، با IV (داخل وریدی) از طریق ورید بازو یا دست آماده می‌شود.
بیهوشی عمل ماهیچه‌های بدن را فلج و هرگونه دردی را متوقف می‌کند تا بیمار به خواب برود. لوله‌‌ای تنفسی هم در گلوی بیمار قرار می‌گیرد تا از بازماندن راه‌های هوایی بدنش اطمینان حاصل شود.
بعد از جراحی لاپاراسکوپی
بیمار به اتاق ریکاوری بعد از عمل منتقل می‌شود، یعنی مکانی که علائم حیاتی تا زمان به‌هوش‌آمدن تحت نظارت قرار می‌گیرند. در این مرحله، ممکن است به نوع جدیدی از مسکن نیاز باشد.
به توصیه سرویس سلامت انگلیس (nhs)، برای کنترل درد بعد از عمل جراحی لاپاراسکوپی از قرص‌های تسکین دهنده‌ای همچون ایبوپروفن استفاده کنید.
یکی از عوارض جانبی رایجی که افراد پس از جراحی لاپاراسکوپی تجربه می‌کنند، درد ناشی از دی‌اکسیدکربن باقی‌مانده در بدن آنها است. شاید بعد از برخی از عمل‌های لاپاراسکوپی بتوانید در همان روز به خانه بازگردید. گاهی‌اوقات هم نیاز به بستری است.
تیم پزشکی به هر بیمار، آموزش‌های لازم برای گذراندن دوره نقاهت را ارائه می‌کند. این آموزش‌ها شامل مراقبت از زخم، مراقبت از تخلیه در صورت‌داشتن درن و رعایت رژیم غذایی است.
مزایای جراحی لاپاراسکوپی
از مزایای لاپاراسکوپی به موارد زیر اشاره می‌شود:
- زمان بهبودی سریع‌تر
- از دست‌دادن خون کمتر
- کاهش خطر خونریزی
- زخم‌های جراحی کوچک‌تر
- کاهش خطر عفونت زخم
- آسیب کمتر به دیواره شکم
- درد کمتر زخم در طول بهبودی
- بستری کوتاه‌تر در بیمارستان
- نیاز به داروهای مسکن کمتر
مهم‌ترین ویژگی جراحی لاپاراسکوپی که باعث تمام این مزایا می‌شود، کم‌تهاجمی بودن آن است.
معایب عمل لاپاراسکوپی
از و معایب عوارض عمل لاپاراسکوپی هم به موارد زیر اشاره می‌شود:
- عفونت زخم
- خونریزی
- واکنش آلرژیک به بیهوشی
- پنوموتوراکس (جمع‌شدن ریه)
- چسبندگی داخلی از بافت اسکار
- آسیب عصبی، عروق خونی، روده
- هایپرکاپنی (احتباس دی‌اکسیدکربن)
- هیپوترمی (اگر گاز سرد از قبل گرم نشده باشد)
- آمفیزم زیرجلدی یا مدیاستن (هوای حبس شده در زیر پوست یا در حفره قفسه سینه)
با این‌حال می‌توان با ارتباط مستمر با پزشک بعد از عمل لاپاراسکوپی، آسیب به اندام‌های درگیر را به حداقل‌ترین میزان ممکن رساند و از مزایای عمل لاپاراسکوپی بیشتر از مضرات آن برخورداز شد.
سوالات متداول عمل لاپاراسکوپی
هزینه لاپاراسکوپی بنا به نوع عمل و دشواری‌اش متفاوت است. بااین‌حال، برای موردی مانند اسلیو معده باید تا حدود ۸۰ میلیون در سال ۱۴۰۲ هزینه کنید.
در بیشتر موارد، شما می‌توانید، همان روز بعد از عمل به خانه بروید. زمان بهبودی کامل حدود دو تا سه هفته است.
اگر دردی دارید که پس از مصرف داروی مسکن بهبود نمی‌یابد یا برش ایجادشده در بدنتان خونریزی می‌کند و خون قرمز روشن در جریان است، باید سریع به اورژانس مراجعه کنید.
بله با رعایت سبک زندگی سالم یعنی داشتن تحرک کافی، حفظ آرامش و بهره‌مندی از رژیم غذایی سرشار از سبزیجات و مواد مغذی می‌توانید سلامت خود را بهتر حفظ کنید و نیازی به عمل نداشته باشید.
منبع:
