رفلاکس حنجره به دلیل بازگشت اسید معده به گلو در زمان ترشح آنزیم‌های معده برای هضم غذا رخ می‌دهد. این بیماری معمولاً با علائمی مانند گرفتگی صدا، سوزش سر دل، سوزش گلو و احساس گرفتگی در گلو همراه است.
در صورت عدم درمان لارنژیت رفلاکس، احتمال زخم شدن گلو و ابتلا به بیماری‌های تنفسی یا حتی سرطان مری یا گلو وجود دارد.
برای پیشگیری از بروز این رفلاکس خاموش لازم است که مواد غذایی سبک مصرف کرده و بلافاصله بعد از صرف غذا دراز نکشید. البته عدم مصرف دخانیات و الکل و کاهش مصرف مواد غذایی محرک مانند قهوه و آدامس‌های طعم‌دار نیز احتمال برگشت اسید معده به گلو و علائم این بیماری را کاهش می‌دهد.
در این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، درباره بیماری رفلاکس خاموش و علائم و عوارض آن مواردی که باید بدانید را ارائه کرده‌ایم، تا با دلیل بروز این بیماری بیشتر آشنا شوید.
در پایان، اگر سوالی دارید در انتهای صفحه و در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی مجله پزشکی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.
رفلاکس حنجره یا لارنژیت رفلاکس چیست؟
رفلاکس حنجره (LPR) زمانی رخ می‌دهد که اسید معده از مری عبور کرده و به سمت حلق برگردد و باعث ایجاد ناراحتی در ناحیه گلو شود. در این نوع از رفلاکس، بازگشت اسید معده به سمت حلق موجب اختلال در عملکرد تارهای صوتی شده و روی گلو و سینوس‌ها تأثیر می‌گذارد. با توجه به اینکه معمولا موقع بروز این بیماری علائم رایج رفلاکس معده در اغلب افراد دیده نمی‌شود، به این عارضه «رفلاکس خاموش» نیز گفته میشود.
به نقل از وبسایت پزشکی clevelandclinic،
بیش از نیمی از افرادی که از گرفتگی صدا به طور مزمن رنج می‌برند، دچار رفلاکس در قسمت حنجره و حلق هستند.
بر اساس آمارهای منابع معتبر پزشکی، مشکل بازگشت اسید معده به مری و گلو بسیار رایج است و گزارش‌های پزشکان متخصص این حوزه نشان می‌دهد، حدود ۱۰ درصد از مراجعه‌کنندگان به متخصصان حلق و بینی، به این بیماری مبتلا هستند.
رفلاکس در ناحیه حنجره با رفلاکس معده چه تفاوتی دارد؟
در رفلاکس معده، اسید معده از دریچه اسفنکتر یا دریچه بین مری و معده عبور کرده و وارد مری میشود. در این حالت فرد معمولاً با علائمی مانند سوزش سر دل مواجه خواهد شد. اما لارنژیت رفلاکس زمانی رخ می‌دهد که اسید معده از مری عبور کرده و به گلو و ناحیه حنجره رسیده باشد و فرد سوزش و درد در گلو را احساس کند.
رفلاکس حنجره با التهاب حنجره چه فرقی دارد؟
التهاب حنجره زمانی رخ می‌دهد که التهاب و تورم در ناحیه حنجره ایجاد شده باشد و روی تارهای صوتی تأثیر بگذارد. التهاب حنجره با علائمی مانند گرفتگی و خش شدن صدا یا درد ناحیه گلو همراه است. اما رفلاکس حنجره به دلیل بازگشت اسید معده به ناحیه حلق و گلو رخ می‌دهد. این موضوع منجر به تحریک و آسیب به لایه‌های نرم حنجره میشود.
علائم رایج رفلاکس حنجره
علائم رفلاکس حنجره در کودکان، بزرگسالان یا حتی خوانندگان و سخنرانان متفاوت است. برای تشخیص راحت‌تر، علائم این سه دسته را به‌صورت مجزا از هم در ادامه بررسی خواهیم کرد.
علائم کودکان
علائم لارنژیت رفلاکس در نوزادان و کودکان عبارت‌اند از:
- گرفتگی صدا
- سرفه مزمن
- بیماری واکنشی راه هوایی یا آسم
- آپنه تنفسی
- مشکل در تغذیه، تف کردن یا استنشاق غذا
- مشکل در افزایش وزن
اگر فرزندتان چنین علائمی دارد، حتما به دکتر اطفال مراجعه کنید.
علائم بزرگسالان
علائم لارنژیت در بزرگسالان عبارتند از:
- گرفتگی صدا
- وجود مخاط یا خلط بیش از حد در گلو
- احساس یک توده در گلو
- گلودرد مزمن
- خس خس سینه
- احساس ریزش مخاط بینی در گلو
- سرفه مزمن
- مشکل در بلع
- تشدید علائم آسم
برخی از این علائم، با نشانه‌های ابتلا به دیگر بیماری‌ها تداخل دارند. برای همین پزشک با تخصص گوش، حلق و بینی، بهترین انتخاب برای تشخیص علت مشکل است.
علائم رفلاکس در ناحیه حنجره خوانندگان و سخنرانان
علائم بیماری لارنژیت رفلاکس در خوانندگان و سخنرانان شامل موارد زیر میشود:
- افزایش زمان گرم کردن صدا
- ضعیف شدن صدا مخصوصاً در اوایل روز
- احساس وجود پوشش روی تارهای صوتی و ضخیم شدن آنها
اگر این علائم را مشاهده کردید، برای ممانعت از گسترش علائم بهتر است که سریع‌تر برای درمان اقدام کنید.
رفلاکس در حنجره به چه دلایلی رخ می‌دهد؟
از جمله علل ایجاد التهاب در ناحیه حنجره به دلیل بازگشت اسید معده میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
ضعف دریچه اسفنکتر
دریچه اسفنکتر محل اتصال مری و معده است. این دریچه به محض ورود غذا بسته میشود، تا اسید معده وارد مری نشود؛ اما در صورتی که این دریچه ضعیف یا شل شده باشد، اسید معده از دریچه عبور کرده و وارد مری و سپس حلق خواهد شد.
مصرف دارو
مصرف داروهای آرام‌بخش و برخی از داروهای ضدالتهابی احتمال بازگشت اسید معده را افزایش می‌دهد. داروهایی که این عارضه را تشدید می‌کنند در جدول زیر ارائه شده است:
| نوع دارو | کاربرد اصلی دارو |
| بنزودیازپین‌ها | دارای خاصیت آرام‌بخشی و ضد اضطرابی |
| مسدودکننده‌های کانال کلسیم | درمان فشارخون بالا |
| داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای | درمان افسردگی، بی‌خوابی، اختلال دوقطبی و دردهای مزمن مرتبط با این بیماری |
| داروهای ضدالتهاب‌های غیراستروئیدی | داروهایی مانند آسپرین و ایبوپروفن و موارد کاهش‌دهنده درد و التهاب در بدن |
| تئوفیلین | درمان آسم و تسهیل کننده تنفس |
| داروهای هورمون درمانی (HT) | جهت مدیریت و کنترل علائم یائسگی |
بعد از مصرف این داروها ممکن است بلافاصله رفلاکس اسید معده را حس نکنید. زیرا اسفنکتر تحتانی مری دارای لایه‌های محافظتی متعددی است؛ بنابراین تنها در صورت مصرف مداوم داروهای محرک، احتمال رفلاکس اسید معده به مری و حلق تشدید خواهد شد و بیماران با علائم اولیه رفلاکس مواجه میشوند.
نحوه خواب و سبک زندگی بیماران
دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا خوردن، احتمال بازگشت اسید معده به مری را بیشتر می‌کند. همچنین، مصرف وعده‌های غذایی سنگین و پوشیدن لباس‌های تنگ یا بستن محکم کمربند اطراف شکم مخصوصاً موقع نشستن، باعث میشود که اسید معده به مری و حنجره برسد و احساس درد و سوزش ایجاد کند. سیگار و دخانیات هم می‌توانند بازگشت اسید معده به مری و حلق را تشدید کرده و باعث سوزش معده و گلو شوند.
شرایط خاص فیزیکی
خم شدن زیاد، ورزش کردن یا آواز خواندن می‌توانند باعث بازگشت اسید معده به گلو شوند. همچنین کسانی که در دوران بارداری قرار دارند و افراد دارای اضافه‌وزن، بیشتر از سایرین در معرض این بیماری هستند.
عادات اشتباه غذایی
اگر عادت به آروغ زدن دارید، باید آن را ترک کنید. چون آروغ زدن موجب باز شدن موقت هر دو اسفنکتر معده و بازگشت اسید به مری میشود. مصرف غذاها و نوشیدنی‌های محرک مانند قهوه، شکلات و الکل نیز احتمال رفلاکس ناحیه حنجره را افزایش می‌دهد.
چه مواردی باعث افزایش ریسک ابتلا به لارنژیت رفلاکس میشوند؟
مواردی که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد، باعث افزایش رسک ابتلا به لارنژیت رفلاکس میشوند:
- چاقی
- مصرف غذاهای چرب، تند و اسیدی
- استرس و اضطراب
- خوردن غذا قبل از خواب
- عدم تحرک کافی بعد از غذا
- عوامل ژنتیکی و ساختاری
پرهیز از این عوامل خطر میتواند به کاهش علائم و بهبود وضعیت لارنژیت رفلاکس کمک کند.
شناخت عوارض لارنژیت رفلاکس
رفلاکس معده ممکن است عوارضی مانند تغییر صدا و سوزش مداوم گلو را به همراه داشته باشد. با توجه به شدت ترشح اسید معده در افراد مختلف، عوارضی رایج این بیماری برای گروه‌های مختلف سنی عبارتند از:
| عوارض رفلاکس | شرح عوارض |
| مخاط بیش از حد گلو و عفونت‌های مکرر بدن | عدم پاکسازی عفونت‌ها توسط مخاط گلو به دلیل تداخل اسید معده با مکانیسم‌های طبیعی پاک‌کننده مخاط و عفونت‌ها از گلو و سینوس‌ها |
| تورم تارهای صوتی | تورم تارهای صوتی و مختل شدن عملکرد آنها |
| باریک شدن ناحیه زیر تارهای صوتی | رفلاکس اسید میتواند منجر به التهاب و باریک شدن ناحیه زیر تارهای صوتی شده و مشکلات تنفسی ایجاد کند. |
| زخم حنجره | ایجاد زخم‌های تماسی یا ضایعات خوش‌خیم در حنجره |
در صورت مشاهده این عوارض، لازم است که در اسرع وقت برای درمان اقدام کرده و از تشدید زخم یا عفونت گلو پیشگیری کنید.
رفلاکس حنجره چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک از روش‌های زیر برای تشخیص این بیماری استفاده می‌کند:
- آندوسکوپی فوقانی؛ در این حالت، لوله آندوسکوپی از طریق دهان به سمت گلو و مری و معده حرکت داده میشود، تا پزشک بتواند قسمت فوقانی دستگاه گوارش را مشاهده کرده و وضعیت اسفنکتر فوقانی و تحتانی معده را بررسی کند.
- تست PH مری؛ در این روش دکتر یک لوله نازک حاوی چند حسگر را در گلو یا مری قرار می‌دهد، تا سطح اسید معده را برای 24 ساعت اندازه‌گیری کند. سپس نتیجه داده‌های حسگرها برای بررسی علت بازگشت اسید معده مورد بررسی قرار می‌گیرد.
- مانومتری مری؛ در این روش یک لوله نازک حاوی حسگر در قسمت بینی تعبیه میشود. سپس حسگرها فعالیت ماهیچه‌های مری، قدرت اسفنکترهای مری و عضلاتی که اسید معده را کنترل می‌کنند مورد بررسی قرار می‌دهند. پس از اندازه‌گیری فعالیت این بخش‌ها، لوله جهت آنالیز داده‌های جمع آوری شده از بدن بیمار خارج میشود.
توجه! اغلب افراد تصور می‌کنند که آلرژی یا سرماخوردگی موجب بروز گلودرد یا گرفتگی صدای آنها شده است. در صورتی که بیشتر از 50 درصد افرادی که دچار سوزش معده ناشی از بازگشت اسید معده هستند.
روش‌های مختلف درمان رفلاکس حنجره
با توجه شدت و علت و میزان جدی بودن این بیماری، پزشکان راهکارهای درمانی متفاوتی را برای بهبود ترشح اسید معده و علائم آن در نظر می‌گیرند. روش‌های درمانی رایج رفلاکس حلقی حنجره‌ای عبارت‌اند از:
تغییر برنامه غذایی
برای کنترل و بهبود این بیماری، از مصرف غذاهای محرک مانند قهوه، چای، شکلات، نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های الکلی، مرکبات یا غذاهای ادویه‌دار اجتناب کنید. مصرف آب‌نبات‌های سفت، خوشبوکننده‌های دهان نیز ممکن است گلو و معده را تحریک کرده و شدت بازگشت اسید معده به گلو را افزایش دهند.
تغییر سبک زندگی
با ایجاد تغییرات زیر، می‌توانید ایجاد رفلاکس در حنجره را کنترل کنید:
- وعده‌های غذایی کوچک را در بازه‌های زمانی مختلف مصرف کنید.
- به هیچ عنوان، وعده‌های غذایی حجیم و چرب نخورید.
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه به کاهش بازگشت اسید به مری کمک می‌کند.
- بعد از صرف غذا، بلافاصله دراز نکشید.
برای اینکه بیماری رفلاکس معده سریع‌تر درمان شود، پیشنهاد می‌کنیم که وعده‌های غذایی‌تان را حداقل 2 ساعت قبل از خواب مصرف کنید.
دارو درمانی
برای درمان این بیماری با داروی رفلاکس حنجره، پزشکان معمولاً از مهارکننده‌های پمپ پروتون(PPI )مانند امپرازول و لانسوپرازول کمک می‌گیرند. این داروها شدت ترشح اسید معده را کاهش داده و علائم سوزش معده و گلو را بهبود می‌دهند.
در صورتی که مصرف این داروها تاثیری در التیام بافت‌های گلو و کاهش عوارض ناشی از بازگشت اسید معده نداشته باشد، دکتر متخصص از آنتی‌هیستامین‌هایی مانند فاموتیدین، سایمتیدین و نیزاتیدین برای کاهش تولید اسید معده و کاهش التهاب حنجره کمک می‌گیرد.
درمان گیاهی
در صورتی که ترشح اسید معده که در ناحیه حنجره رخ داده خفیف باشد، با کمک داروهای گیاهی می‌توانید درد و التهاب ناشی از این بیماری را بهبود دهید. از جمله داروهای گیاهی تسکین‌دهنده درد و التهاب گلو میتوان به زنجبیل، عسل، بابونه و آلوئه ورا اشاره کرد.
عمل جراحی
در صورتی که تغییر رژیم غذایی یا مصرف دارو تاثیری روی بهبود این بیماری نداشته باشد، پزشک ممکن است از عمل جراحی برای رفع مشکل عملکرد اسفنکترهای مری استفاده کند. این عمل در شرایطی انجام میشود که فرد دچار عارضه فتق هیاتال (بیرون‌زدگی قسمتی از معده به سمت بالا از طریق دیافراگم) شده باشد.
چه زمانی برای درمان رفلاکس حنجره باید به دکتر مراجعه کنیم؟
ترشح اسید معده به سمت گلو به عنوان رفلاکس خاموش نیز شناخته میشود و معمولاً علائم خاصی ندارد. به همین دلیل، اغلب افراد تا زمانی که به پزشک مراجعه نکنند متوجه بروز این بیماری نمی‌شوند. در صورتی که با علائمی مانند گرفتگی گلو، خشن شدن صدا یا درد مزمن و شدید ناحیه گلو و معده مواجه شده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم با پزشک متخصص گوش و حلق و بینی برای شناخت علت این مشکلات مشورت کنید.
در ضمن، برای پیدا کردن بهترین پزشکان متخصص گوش و حلق و بینی می‌توانید از سامانه آنلاین دکتردکتر استفاده کنید. در این پلتفرم، نظرات بیماران درباره هر پزشک درج شده است و شما می‌توانید این نظرات را مطالعه کرده و با توجه به امتیازات مختلف پزشکان، از بهترین دکتر این حوزه به صورت آنلاین نوبت بگیرید.
منابع:
my.clevelandclinic.org
webmd.com
uofmhealth.org
