درمان کانال ریشه یا عصبکشی دندان روشی برای رسیدگی به عفونت‌هایی است که در ناحیه ریشه دندان شکل گرفته‌اند. در این روش، بافت نرم داخل دندان که به آن پالپ هم می‌گویند، برداشته میشود. پالپ حاوی عصب و رگهای خونی است. بعد از برداشتن آن، امکان تمیزکردن کانالهای ریشه دندان و پرکردن آن‌ها به وجود می‌آید. عصب کشی برای رفع پوسیدگی عمیق دندان‌ها یا مشکلاتی مانند شکستگی کاربرد دارد. زمانی که یک شکستگی عمیق در دندان به وجود می‌آید، پالپ آسیب می‌بیند و در آن، عفونت شکل می‌گیرد. گاهی هم ضربه‌خوردن به پالپ دندان باعث بروز آسیب و عفونت میشود. برای درمان ریشه دندان یا عصب کشی باید به دندانپزشک خبره مراجعه کنید. در این مقاله هم به شما می‌گوییم که عصب کشی دندان چیست و چه انواع و مراحلی دارد.
در پایان، پرسش‌هایتان را بپرسید تا کارشناس سلامتی مجله پزشکی و سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
عصب کشی یا درمان کانال ریشه چیست؟
عصب کشی دندان نوعی درمان دندانپزشکی برای رفع عفونت پالپ دندان است. به داخلی‌ترین لایه دندان پالپ می‌گویند. زمانی که باکتری‌های داخل دهان به پالپ داخل دندان نفوذ می‌کنند، باعث التهاب (پالپیت) می‌شوند. در نتیجه، نیاز به عصب کشی پیش می‌آید تا پالپ برداشته شود. این بخش از دندان به دلایل مختلف از جمله تجمع باکتری و عفونت آسیب می‌بیند و نیاز است که تخلیه شود. بعد از آن هم کانالهای ریشه دندان پر و تمیز می‌شوند. برای رسیدگی به چنین مشکلی باید به دکتر دندانپزشک مراجعه کنید. او با بهره‌مندی از دانش و تجربه کافی، عفونت دندان در ناحیه پالپ و ریشه را از بین می‌برد و درمان میکند.
چرا باید عصب کشی انجام دهیم؟
عصب کشی روشی برای رسیدگی به دندان‌هایی است که در ناحیه پالپ و ریشه دچار آسیب و عفونت شده‌اند. از دلایل انجام آن، در درجه نخست باید به کاهش درد و عفونت اشاره کنیم. ضمناً با این عملیات، اهداف زیر هم محقق می‌شوند:
- جلوگیری از گسترش عفونت؛ اگر در زمان مناسب به دندان رسیدگی نشود، عفونت به دندان‌های دیگر و استخوان نفوذ میکند.
- حفظ دندان طبیعی؛ با عصبکشی، لازم نیست که دندان کشیده و ایمپلنت جایگزین آن شود.
- بهبود ظاهر؛ دندان‌هایی که عصبکشی می‌شوند، با استفاده از روکش یا پرکردگی نجات پیدا می‌کنند و ظاهر طبیعی خود را به دست می‌آورند.
- کاهش درد؛ عصبکشی با حذف بافت عفونی و ملتهب، درد دندان را تسکین می‌دهد.
در پایگاه سلامت ملی انگلستان (nhs) آمده است:
عفونت در مرکز دندان (کانال ریشه) توسط باکتری‌هایی ایجاد میشود که در دهان زندگی و به دندان حمله می‌کنند. این وضعیت بعد از پوسیدگی دندان، پر کردن نشتی، آسیب به دندان‌ها در نتیجه ضربه، مانند زمین‌خوردن رخ می‌دهد.
یادتان باشد که عصبکشی نسبت به روش‌های دیگری مانند ایمپلنت دندان یا بریج، هزینه کمتری دارد. ضمناً عصب کشی دندان در خانه مقدور نیست. به توصیه‌های این‌چنینی دقت نکنید. امکان عصب کشی دندان با سرکه یا موارد مشابه وجود ندارد.
چه زمانی باید عصب کشی انجام دهیم؟
در شرایط متنوعی، نیاز به انجام عملیات عصب کشی به وجود می‌آید. برای مثال، زمانی که دچار پوسیدگی دندان به شکلی عمیق میشود، به این فرایند نیاز خواهید داشت. وقتی پوسیدگی به پالپ دندان می‌رسد، درد و عفونت زیادی ایجاد میکند. در نتیجه، عصبکشی انجام میشود. موارد دیگری که نیاز به عصبکشی دارند هم شامل موارد زیر می‌شوند:
| دلیل اصلی | توضیح |
|---|---|
| پوسیدگی عمیق دندان | زمانی که پوسیدگی به پالپ (بافت نرم داخل دندان) برسد، باعث عفونت و درد میشود. |
| شکستگی دندان | شکستگی عمیق دندان می‌تواند به پالپ آسیب برساند و باعث عفونت شود. |
| تروما | ضربه به دندان (مانند افتادن یا برخورد اجسام سخت) می‌تواند باعث آسیب به پالپ شود. |
| عفونت دندان | عفونت دندان از طریق پوسیدگی یا شکستگی دندان ایجاد میشود. |
اگر دندان شما درد میکند یا مشکوک به پوسیدگی هستید، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید تا با تشخیص دقیق، درمان مناسبی برایتان تجویز کند. عصب کشی دندان جلو که معمولاً در نتیجه ضربه یا شکستگی ایجاد میشود، حساسیت بالایی دارد. باید حتماً به دندانپزشکی ماهر مراجعه کنید تا ضمن بازگرداندن سلامتی دهان و دندان به شما، ظریف و بادقت کار کند. ظاهر دندان‌های جلو اهمیت زیادی دارند.
انواع روش‌های عصب کشی چیست؟
روش‌های مختلفی برای رسیدگی به آسیب‌دیدگی و عفونت دندان‌ها وجود دارد. در واقع، عصب کشی با شیوه‌های مختلفی انجام میشود. انتخاب نوع و روش عصب کشی وابسته به عوامل مختلفی مانند نوع و شدت عفونت و آسیب‌دیدگی است. دکتری که به خوبی می‌داند تخصص دندانپزشکی چیست، در این زمینه بهترین تصمیم را می‌گیرد. با در نظرگرفتن وضعیت ریشه دندان از یکی از راه‌کارهای زیر استفاده میشود.
عصب کشی دندان به روش سنتی
این روش قدیمی است و در آن از ابزارهای دستی استفاده میشود. در فرایند عصبکشی سنتی، مواد پرکننده هم کاربرد دارند. دندانپزشک باید حفره‌ای کوچک در تاج دندان ایجاد و با دستری به پالپ، آن را خارج کند. سپس نوبت به تمیزکاری کانالهای ریشه دندان و پرکردن می‌رسد. این روش معمولاً نتایج مطلوبی دارد.
عصبکشی با استفاده از ابزارهای روتاری
استفاده از ابزارهای روتاری نسبت به عصب کشی سنتی دقیق‌تر و البته سریع‌تر است. این ابزارها می‌توانند کانال ریشه را با تمرکز بهتر و دقت بالاتری تمیز کنند و شکل دهند. این روش در بسیاری از کلینیک‌های دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به واسطه سرعت بالاتری که نسبت به روش سنتی دارد، فرایند ساده‌تری برای بیمار به شمار می‌رود.
عصبکشی با لیزر
کاربرد لیزر در دنیای پزشکی بسیار متنوع است. از آن برای برداشتن بافت نرم دندان در ناحیه پالپ هم استفاده میشود. با عصب کشی لیزری دندان، احتمال عفونت بسیار کمتر میشود. نتیجه استفاده از لیزر در این فرایند، خونریزی کمتر و درمان سریع‌تر است. بسیاری از دندانپزشکان ترجیح می‌دهند که با استفاده از عصب کشی لیزری از عوارض این فرایند کم کنند.
عصبکشی میکروسکوپی
با استفاده از میکروسکوپ، دندانپزشک می‌تواند داخل کانالهای ریشه را واضح و دقیق مشاهده کند. در این صورت، درمان با تمرکز بیشتری پیش می‌رود. این روش بیشتر برای درمان کانال ریشه‌های پیچیده و باریک استفاده میشود. در واقع، زمانی که دندانپزشک به مشاهده دقیق‌تر وضعیت عفونت و آسیب‌دیدگی نیاز دارد، به سراغ این روش می‌رود.
مراقبت‌های قبل از عصب کشی دندان چگونه است؟
پیش از انجام عصب کشی دندان به رعایت نکات مراقبتی نیاز است. از جمله مواردی که باید رعایت شوند، اطلاع‌دادن داروهای مصرفی به دندانپزشک است. او باید بداند که چه مکمل‌ها یا داروهایی را مصرف می‌کنید تا ببیند که آیا روی لخته‌شدن خون در طول درمان اثر می‌گذارند یا خیر. نکات مراقبتی دیگر شامل موارد ذکرشده در این جدول می‌شوند.
| نکته مراقبتی | توضیحات |
|---|---|
| بیماری‌های زمینه‌ای | حتماً در مورد بیماری‌هایی مانند دیابت، بیماری قلبی، فشار خون بالا یا سیستم ایمنی ضعیف به دندانپزشک اطلاع دهید. این اطلاعات برای انتخاب بهترین روش درمانی و تنظیم داروهای شما ضروری است. |
| حساسیت‌ها | اگر به داروها، لاتکس یا هر ماده دیگری حساسیت دارید، حتماً به دندانپزشک اطلاع دهید. این امر به دندانپزشک کمک میکند تا از مواد و داروهایی اجتناب کند که ممکن است باعث واکنش آلرژیک شوند. |
| بارداری | اگر باردار هستید یا احتمال بارداری وجود دارد، حتماً به دندانپزشک خود اطلاع دهید. شاید برخی از داروها و روش‌های درمانی برای جنین مضر باشند. |
| صبحانه سبک | قبل از مراجعه به دندانپزشکی، یک صبحانه سبک میل کنید تا قند خون شما پایین نباشد. گرسنگی باعث سرگیجه و ضعف میشود. |
| لباس راحت | لباسی بپوشید که به راحتی باز و بسته شود. این امر به دندانپزشک کمک میکند تا به راحتی به ناحیه درمان دسترسی پیدا کند یا دست‌کم خودتان در طول فرایند معذب و ناراحت نخواهید بود. |
| اطلاع‌رسانی درباره داروهای مصرفی | درباره هرگونه دارویی که مصرف می‌کنید، با پزشک صحبت کنید. |
| آماده بودن برای بیحسی | دندانپزشک برای بی‌حس کردن ناحیه درمان، از بیحسی موضعی استفاده میکند. پس از بیحسی، شاید احساس بیحسی در لب‌ها، زبان یا گونه داشته باشید. |
معمولاً نیازی به انجام کار خاصی قبل از عصبکشی دندان نیست. با این حال، رعایت نکات بالا می‌تواند به درمان کمک کند.
مراحل انجام عصب کشی دندان چیست؟
در مرحله نخست عصب کشی، باید از دندان شما عکس‌برداری شود تا وضعیت دندان و ریشه آن کاملاً قابل بررسی شود. سپس دندانپزشک به دندان ضربه می‌زند تا مشخص شود که حساسیت یا ناراحتی به چه ترتیب است. شاید هم دندان را با ماده‌ای سرد یا گرم لمس کند تا سطح درد و ناراحتی مشخص شود.
بررسی اولیه وضعیت دندان
در ابتدا، تست پالپ الکتریکی (EPT) هم انجام خواهد شد. در این تست از دستگاهی استفاده میشود که جریان الکتریکی را به تدریج از راه دندان به ریشه و پالپ می‌فرستد تا واکنش بدن نسبت به آن مشخص شود. در گام بعدی، دکتر باید علائم تورم در لثه و استخوان اطراف دندان را بررسی کند. پرسش‌هایی هم در این زمینه مطرح می‌شوند. برای مثال، دندانپزشک از شما می‌پرسد که آیا هنگام جویدن و گاززدن خوراکی‌ها احساس درد دارید یا خیر.
شروع فرایند عصب کشی دندان
در طول درمان عصب کشی، دندانپزشک ناحیه پالپ را که ملتهب و عفونی است، از دهان خارج میکند. بعد هم به سراغ تمیزکاری و ضدعفونی‌کردن می‌رود. سپس نیاز است که از مواد پرکننده هم برای بستن فضاهای خالی استفاده شود. در طول انجام عصب کشی از بیحسی موضعی استفاده میشود. این دارو اجازه نمی‌دهد که درد و ناراحتی در طول درمان احساس شود.
عصب کشی دندان چقدر طول میکشد؟
مدت زمان عصبکشی دندان طولانی نیست. این فرایند در بیشتر موارد از حدود ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت متغیر است. البته عواملی مانند میزان مهارت دکتر و سطح عمیق‌بودن عفونت ریشه دندان هم در طول مدت فرایند نقش دارند. اگر عفونت بسیار عمیق باشد یا شکل ریشه‌ها پیچیده باشند، درمان در مدت طولانی‌تری انجام می‌گیرد.
مراقبت‌های بعد از عصب کشی دندان چگونه است؟
بعد از انجام عصب کشی دندان‌ها احتمالاً یک ساعت طول میکشد تا بیهوشی به طور کامل از بین برود. بعد از انجام این عمل باید به منزل بروید و استراحت کنید. معمولاً برای کاهش تورم و درد از کمپرس یخ هم استفاده میشود. شما می‌توانید از یک کیسه یخ پیچیده در پارچه تمیز استفاده کنید. هر ۲۰ دقیقه یک‌بار، ۱۵ دقیقه یخ بگذارید. برای کنترل درد می‌توانید از مسکن‌های تجویزشده از سوی دندانپزشک هم استفاده کنید. یادتان باشد که تا مدتی از خوردن غذاهای سفت و داغ هم بپرهیزید.
روکش دندان عصب کشی شده چیست؟
روکش دندان عصبکشی شده یک کلاهک یا پوشش است که بعد از عملیات، روی دندان قرار می‌گیرد. این روکش نقش مهمی در حفاظت از دندان دارد و باعث میشود که:
- دندانِ مستعد شکستگی و ضعیف‌شده (به خاطر برداشتن پالپ)، محکم‌تر شود.
- از دندان در مقابل باکتری‌ها، غذاهای سفت و ضربات حفاظت شود.
- ظاهر دندان‌ها حالت زیباتری پیدا کند.
اگر پس از عصبکشی، پرکردگی بزرگی در دندان به وجود آمده باشد، روکش دندان به تثبیت آن هم کمک میکند.
عصب کشی دندان با روکش
بله، عصبکشی دندان روکش‌دار امکان‌پذیر است. گاهی اوقات، امکان دارد که دندانی از پیش روکش داشته باشد و بعد دچار عفونت یا مشکلی در ناحیه ریشه شود. در این صورت، نیاز به عصب کشی پیش می‌آید. در این موقعیت، دندانپزشک روکش را برمی‌دارد و بعد عصب کشی را انجام می‌دهد. سپس دوباره روکش را روی دندان قرار می‌دهد.
خطرات و عوارض عصب کشی چیست؟
هر عملیات دندانپزشکی می‌تواند خطرات و عوارضی هم به همراه بیاورد. بعد از عصب کشی هم معمولاً دردی خفیف وجود دارد که البته با مصرف مسکن، قابل کنترل است. از عوارض و خطرات اندک احتمالی هم باید به مشکلات پر کردن دندان در آینده و موارد زیر اشاره کنیم:
- تورم و التهاب
- عفونت مجدد
- آسیب به ساختار دندان
دندان‌های عصب کشی‌شده معمولاً شکننده‌تر هستند و احتمال اینکه تحت فشار بشکنند، زیاد است. امکان تغییر رنگ دندان‌ها هم بعد از این عمل بیشتر میشود. در موارد بسیار نادر، ممکن است که به عصب‌های اطراف دندان هم آسیب‌هایی وارد شود.
علت شکستن دندان عصب کشی شده چیست؟
شکستن دندان پس از عصبکشی دلایل متنوعی دارد. باید بدانید که دندان‌ها پس از عمل ضعیف‌تر و آسیب‌پذیرتر می‌شوند. در نتیجه، به مراقبت بیشتری هم نیاز پیدا می‌کنند. از دلایلی که باعث شکنندگی بیشتر دندان پس از عصب کشی می‌شوند، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- در طول عصبکشی، بخشی از بافت دندان برداشته میشود و استحکام آن کاهش پیدا میکند.
- روکش دندان پس از عصبکشی مانند یک محافظ عمل میکند.
به طور کلی، پس از اینکه عملیات عصب کشی انجام شد، باید بیشتر حواستان به رعایت نکات مراقبتی باشد تا از دندان حفاظت کنید.
چرا دندان عصب کشی شده سیاه میشود؟
سیاه‌شدن دندان پس از عصبکشی از مشکلات رایج است و دلایل مختلفی دارد. برای مثال، موادی که برای پرکردن کانالهای ریشه استفاده می‌شوند، به مرور زمان تغییر رنگ می‌دهند. مصرف مواد غذایی مختلف و نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه هم باعث لکه‌دارشدن دندان‌ها می‌شوند. بعد از عصب کشی دندان، ناحیه پالپ هم از بین می‌روند و در نتیجه بافت‌های دندان مواد مغذی دریافت نمی‌کنند. همه این‌ها موجبات تغییر رنگ دندان را فراهم می‌کنند.
علت تیر کشیدن دندان بعد از عصب کشی چیست؟
تیرکشیدن دندان یا احساس درد، چند روز پس از عصب کشی رایج است. چنین دردی شدید نیست و به مرور زمان، کاهش پیدا میکند. از دلایل آن هم باید به موارد زیر دقت کنید:
- شکستگی ریشه
- التهاب لثه و آسیب‌های جزئی به آن
- باقی‌ماندن باکتری‌ها در داخل کانال ریشه
- واکنش آلرژیک به مواد پرکننده در کانال ریشه
پس از پرکردن کانالهای ریشه، تغییر فشار داخل دندان در برخی موارد باعث درد میشود.
درمان دوباره عصب کشی دندان چگونه است؟
در برخی موارد، نیاز به عصب کشی مجدد پیش می‌آید. دلایل مختلفی در این زمینه نقش دارند. برای مثال، عفونت مجدد، ترک‌خوردن روکش یا پرشدن ناقص کانالهای ریشه از جمله عواملی هستند که نیاز مجدد به تکرار عملیات را به وجود می‌آورند. در این فرایند باید مراحل زیر طی شوند:
| مرحله | توضیحات |
|---|---|
| برداشتن روکش قدیمی | روکش قبلی از روی دندان برداشته میشود. |
| دسترسی به کانالهای ریشه | دندانپزشک با ایجاد سوراخی در دندان به کانالهای ریشه دسترسی پیدا میکند. |
| برداشتن مواد پرکننده قدیمی | مواد پرکننده قبلی که در کانالهای ریشه قرار گرفته بودند، به طور کامل برداشته می‌شوند. |
| تمیزکردن و شکل‌دادن مجدد کانالهای ریشه | کانالهای ریشه به دقت تمیز و شکل داده می‌شوند تا عفونت به طور کامل از بین برود. |
| پرکردن مجدد کانالهای ریشه | کانالهای ریشه با مواد مخصوص پر می‌شوند. |
| قراردادن روکش موقت | تا آماده شدن روکش دائمی، یک روکش موقت روی دندان قرار می‌گیرد. |
| ساخت و قراردادن روکش دائمی | روکش دائمی جدید بر روی دندان نصب میشود. |
اگر در عصبکشی اولیه، کانالهای ریشه به طور کامل پر نشوند، احتمالاً عفونت در داخل کانال باقی می‌ماند.
جایگزین عصب کشی دندان چیست؟
متاسفانه، باید بگوییم که جایگزینی برای عملیات عصب کشی دندان وجود ندارد. در واقع، روش‌های دیگری هم هستند که به بهبود وضعیت دندان آسیب‌دیده و عفونت‌ها کمک می‌کنند، اما نمی‌توانند به اندازه عصب کشی در حفظ دندان نقش داشته باشند. عصب کشی زمانی انجام می شود که پالپ (عصب) دندان به شدت آسیب دیده یا عفونی شده است. تنها راه حفظ دندان، برداشتن پالپ و پرکردن کانال های ریشه آن خواهد بود.
هزینه عصب کشی چقدر است؟
هزینه عصب کشی دندان به عوامل مختلفی مانند شدت مشکل و نوع آن وابسته است. دکتری که به او مراجعه می‌کنید و موقعیت مکانی مطب و… هم در این زمینه بی‌اثر نیستند. با این حال، در حوالی سال ۱۴۰۳، هزینه عصب کشی دندان تقریباً بین ۲ تا ۸ میلیون تومان تمام میشود. هزینه عصب کشی تک کانال معمولاً حدود ۳ میلیون تومان است.
برای درمان عصب کشی به چه متخصصی مراجعه کنید؟
برای عصب کشی دندان باید به دندانپزشک مراجعه کنید. درمان ریشه دندان وابسته به نوع آسیب و شدت عفونت است. با آگاهی از اینکه عصب کشی دندان چیست، در طول فرایند انجام آن در مطب دندانپزشک دچار غافل‌گیری یا ترس نخواهید شد. برای انجام این عملیات حساس به دندانپزشکی معتبر و باتجربه مراجعه کنید؛ تجربه در حوزه دندانپزشکی اهمیت زیادی دارد.
شناسایی بهترین پزشکان با مراجعه به سامانه آنلاین دکتردکتر، کار ساده‌ای خواهد بود. در این پلتفرم اینترنتی، نظر بیماران پیشین هر دندانپزشک را می‌خوانید و با مرور امتیازات متخصصان، بهترین گزینه را برای مراجعه، انتخاب می‌کنید.
منابع:
my.clevelandclinic.org
dentaltrio.com
nhs.uk
