یکی از دغدغه‌های افراد مبتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن، آگاهی از صحیح‌ترین زمان مصرف قرص آهن است. انتخاب درست زمان خوردن قرص آهن، نه‌تنها میزان جذب آهن را افزیش می‌دهد؛ بلکه منجر به کاهش عوارض مصرف آهن میشود. در این مطلب از مجله پزشکی و سلامتی دکتردکتر، به مزایای مصرف آهن با ویتامین C، مصرف آهن در دوران بارداری، قرص آهن در دوران قاعدگی و مصرف آهن و جذب کلسیم پرداخته‌ایم.
چنانچه با علائم کمبود آهن مواجه هستید، برای تعیین بهترین زمان مصرف قرص آهن و دوز مناسب آهن حتما به دکتر داخلی مراجعه کنید. این متخصص، علاوه‌بر درمان کم‌خونی شما، از انواع تداخل دارویی قرص آهن و عوارض جانبی آهن پیشگیری خواهد کرد. با توجه به نقش آهن در بدن، در کنار درمان دارویی فقر آهن، منابع غذایی آهن را هم در رژیم غذایی خود قرار دهید.
در انتها، اگر سوالی درباره مصرف قرص آهن و آهن هم و غیر هم دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
بهترین زمان مصرف قرص آهن برای زنان
زمان مصرف قرص آهن می‌تواند هر ساعتی از روز باشد؛ اما مصرف آن در صبح‌گاه اثرگذاری بهتری دارد. بدن بعد از ۸ ساعت ناشتا بودن، آهن را بهتر جذب می‌کند. مصرف مکمل‌ها در اواخر روز با جذب کمتری همراه خواهد بود. همچنین، مکملهای آهن حداقل ۳۰ دقیقه پس از مصرف غذاهای غنی از ویتامین C مانند پرتقال، کلم بروکلی، فلفل، گوجه فرنگی و … اثربخشی بیشتری دارند. گاهی برای برخی از افراد، بهترین زمان مصرف قرص آهن بین وعده‌های غذایی است.
بهترین زمان خوردن قرص آهن برای زنان باردار
زنان باردار روزانه به حداقل ۲۷ میلی‌گرم آهن نیاز دارند؛ این میزان تقریبا ۲ برابر مقداری‌ست که به‌طور معمول باید مصرف کنند. علت این نیازمندی بیشتر، حجم خون بیشتر بدن در دوران بارداری است. حدود ۴۰درصد از زنان باردار در طول دوران حاملگی خود سطح آهن ناکافی دارند. مصرف مداوم آهن به میزان پایین، منجر به کاهش سطح آن در بدن شده و عوارضی همچون زایمان زودرس یا تولد نوزاد کم‌وزن را به دنبال خواهد داشت. زنان باردار مبتلا به تهوع صبحگاهی یا معده حساس برای هضم راحت‌تر مکمل آهن، باید آن را در اواخر روز مصرف کنند.
بهترین زمان مصرف قرص آهن در دوران شیردهی
زنان در دوران شیردهی روزانه به حداقل ۹ میلی‌گرم آهن نیاز دارند. برخی از زنان به مقدار بیشتری از این دوز هم نیاز خواهند داشت. مراجعه به پزشک متخصص و انجام آزمایش‌های لازم، در تعیین دوز و زمان مصرف قرص آهن از اهمیت بسیاری برخوردار است. اگر به مشکلاتی همچون تهوع صبحگاهی و رفلاکس معده مبتلا نیستید، اول صبح بهترین زمان مصرف قرص آهن خواهد بود. در این صورت، جذب بهتر صورت گرفته و مصرف مکمل برایتان موثرتر است.
بهترین زمان مصرف قرص آهن برای مردان چه زمانی‌ست؟
مردان بالغ و نوجوان به حدود ۱۰ میلی‌گرم آهن در روز نیاز دارند. به‌طور معمول، مردان، آهن بیشتری نسبت به زنان در بدن خود ذخیره می‌کنند. با‌این‌حال، مردان هم به مصرف مکمل آهن نیازمند هستند؛ به‌ویژه اگر به تمرینات ورزشی شدید مانند دوچرخه سواری یا دویدن می‌پردازند. اگر مشکلات سوء جذب مانند IBS یا اسید معده پایین در مردان وجود داشته باشد، باید به‌طور مداوم سطح آهن بدن خود ارزیابی کنند. بهترین زمان مصرف قرص آهن برای مردان هم ابتدای صبح است.
بهترین زمان مصرف قرص آهن برای کودکان
بهترین زمان مصرف قرص آهن برای درمان کمبود آهن در کودکان حدود ۱ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از غذا است؛ درواقع زمانی که هنوز چیزی نخورده‌اند یا مدت کافی از غذا خوردن آن‌ها گذشته باشد. البته گاهی برای برخی از کودکان به دلیل ابتلا به درد معده، مصرف آهن با غذا توصیه میشود. بهترین زمان مصرف قطره آهن برای نوزادان هم در فواصل میان شیردهی است. درباره مناسب‌ترین زمان مصرف آهن برای نوزادان با پزشک مشورت کنید.
دوز درست مصرف قرص آهن چیست؟
دوز مصرف مکملهای آهن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این دوز همچون زمان مصرف قرص آهن باید توسط پزشک تعیین شود. در جدول زیر، به مناسب‌ترین دوز مصرف آهن در شرایط و سنین مختلف اشاره کرده‌ایم:
| شرایط مختلف | سن مصرف آهن | دوز مصرف (میلی‌گرم) |
| کودکان | زیر 6 ماه | 0.27 |
| 7 تا 12 ماه | 11 | |
| 1 تا 3 سال | 7 | |
| 4 تا 8 سال | 10 | |
| 9 تا 13 سال | 8 | |
| زنان | 14 تا 18 سال | 15 |
| 19 تا 50 سال | 18 | |
| بالای 50 سال | 8 | |
| مردان | 14 تا 18 سال | 11 |
| 19 تا 50 سال | 8 | |
| بالای 50 سال | 8 | |
| دوران بارداری | 14 تا 18 سال | 27 |
| 19 تا 50 سال | 27 | |
| دوران شیردهی | 14 تا 18 سال | 10 |
| 19 تا 50 سال | 9 |
گاهی پزشک مکمل‌هایی با دوز بسیار بالاتر از این مقادیر را توصیه می‌کند. البته، مقدار بسیار قابل‌قبولی از این میزان مورد نیاز آهن را می‌توان از طریق منابع غذایی هم تامین کرد.
به نقل از موسسه ملی قلب، ریه و خون آمریکا (NHLBI)،
مقدار توصیه شده روزانه آهن به سن، جنس و باردار بودن یا شیردهی فرد بستگی دارد. به‌طور کلی، رژیمی که شامل لوبیا، میوه‌های خشک، تخم مرغ، گوشت قرمز بدون چربی، ماهی قزل آلا، نان‌ها و غلات غنی شده با آهن، نخودفرنگی، توفو و سبزیجات با برگ سبز تیره باشد، سطح آهن مورد نیاز بدن را تامین می‌کند.
همچنین، با مصرف غذاهای غنی از ویتامین C مانند پرتقال، توت‌فرنگی، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای جذب آهن در بدن را افزایش دهید.
مدت زمان مصرف قرص آهن
مدت زمان مصرف قرص آهن به نیازهای فردی و شدت کمبود آهن بستگی دارد. افراد مبتلا به کم خونی ناشی از فقر آهن شدید، برای چند ماه به مصرف روزانه یا هفتگی مکمل آهن نیاز داشته تا سطح آهن بدنشان به حد طبیعی بازگردد. پس از رسیدن به سطح طبیعی، گاهی، مصرف آهن برای چند هفته یا حتی چند ماه ادامه یافته تا ذخایر آهن بدن تکمیل شود.
به توصیه پزشکان بیمار باید تا 3 ماه پس از بهبود علائم، برای جلوگیری از بازگشت کم‌خونی به مصرف قرص آهن ادامه دهد. این مدت زمان، براساس نتایج آزمایش‌های خون و وضعیت فردی توسط پزشک مشخص میشود. مصرف طولانی‌مدت مکملهای آهن بدون نظارت پزشک، عوارضی همچون مشکلات کبدی را به همراه خواهد داشت.
عوارض مصرف بیش از اندازه قرص آهن چیست؟
مصرف آهن در دوزهای بالا، موجب تهوع، استفراغ، درد شکم، یبوست یا اسهال میشود. در موارد شدیدتر، التهاب جدی مخاط معده، زخم معده و حتی مسمومیت‌های خطرناک، آسیب به اندام‌ها، کما را به همراه خواهد داشت. همچنین، جذب بالای آهن باعث کاهش جذب روی شده و در درازمدت مشکلات دیگری هم ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر، آهن اضافی در اندام‌هایی همچون کبد، قلب و پانکراس ذخیره میشود. مقادیر زیادی از این ماده، شرایط خطرناکی همچون بیماری‌های کبدی، مشکلات قلبی و دیابت را به‌وجود می‌آورد.
بهترین زمان مصرف قرص آهن شب یا روز؟
مصرف قرص آهن در زمان‌های خاصی از روز با جذب بیشتری همراه بوده و عوارض کمتری ایجاد می‌کند. پزشکان بر این باور هستند که بهترین زمان مصرف قرص آهن، صبحها، با معده خالی و یک ساعت قبل از صرف غذا است؛ چراکه در این زمان جذب آهن به حداکثر می‌رسد. با این حال، گاهی مصرف آهن با معده خالی باعث ایجاد عوارض گوارشی مانند تهوع و ناراحتی معده خواهد شد.
در این شرایط، آن را با مقدار کمی غذا، ترجیحا غذاهای غیرلبنی و بدون کلسیم مصرف کنید؛ زیرا کلسیم و لبنیات جذب آهن را کاهش می‌دهند. در صورت مصرف قرص آهن در شب‌ها، باید دقت کنید که با داروها یا مکملهای دیگر تداخل نداشته باشد.
چه زمانی برای مصرف قرص آهن مناسب نیست؟
گاهی زمان مصرف قرص آهن با جذب کمتر یا عوارض جانبی همراه خواهد بود. برای مثال، مصرف این مکمل بلافاصله پس از غذا توصیه نمی‌شود؛ به‌ویژه پس از وعده‌های غذایی که حاوی مواد لبنی هستند. همچنین، چای یا قهوه هم دارای ترکیباتی مانند تانن هستند که جذب آهن را محدود می‌کنند.
داروهای کنترل‌کننده اسید معده، مانند آنتی‌اسیدها در جذب آهن تداخل ایجاد کرده و مصرف همزمان آن‌ها توصیه نمی‌شود. بهترین زمان مصرف آهن معمولا صبح و با معده خالی است؛ اما در صورت حساسیت گوارشی، آن را با غذای سبک و بدون لبنیات مصرف کنید.
قرص آهن با چه داروهایی تداخل دارد؟
تداخل زمان مصرف قرص آهن با برخی داروها بر جذب و اثربخشی آن تاثیر می‌گذارد. مهم‌ترین این تداخلات دارویی شامل موارد زیر هستند:
| گروه دارویی | نحوه اثرگذاری | راه حل برای جلوگیری از تداخل |
| آنتی‌اسیدها و داروهای حاوی کلسیم | کاهش جذب آهن | مصرف آهن با فاصله چندساعته از این داروها |
| آنتی‌بیوتیک‌های گروه کینولون و تتراسایکلین | کاهش اثربخشی هر دو دارو | مصرف آهن با فاصله دو ساعت از این داروها |
| داروهای کاهش‌دهنده اسید معده مانند امپرازول | کاهش جذب آهن | مصرف آهن با غذاهای غنی از ویتامین C برای کاهش این اثر |
برای اطمینان از بهترین زمان مصرف قرص آهن حتما با پزشک خود هم مشورت کنید.
قرص آهن با چه مواد غذایی در تداخل است؟
با ایجاد فاصله بین زمان مصرف قرص آهن با برخی مواد غذایی، جذب و اثرگذاری این قرص به بهترین شکل ممکن اتفاق می‌افتد. در ادامه، به مهم‌ترین مواد غذایی که باید از مصرف همزمان آن‌ها با قرص آهن اجتناب کنید، اشاره کرده‌ایم:
- لبنیات و کلسیم؛ لبنیات و مکملهای کلسیم جذب آهن را کاهش می‌دهند. برای بهینه‌سازی جذب آهن، حداقل 2 ساعت قبل یا بعد از مصرف آهن، از خوردن لبنیات خودداری کنید.
- چای و قهوه؛ تانن موجود در چای و قهوه مانع از جذب آهن میشود. این نوشیدنی‌ها را حداقل با یک ساعت فاصله از مصرف آهن بنوشید.
- غذاهای پر فیبر؛ غذاهایی با فیبر بالا مانند سبزیجات خام و غلات کامل هم جذب آهن را مختل می‌کنند.
زمان مصرف قرص آهن، موادی حاوی ویتامین C مصرف کنید تا جذب آهن بهبود پیدا کند.
در هفته چند بار قرص آهن بخوریم؟
تعداد دفعات مصرف قرص آهن در هفته بستگی به نیازهای فردی و سطح کمبود آهن دارد. به‌طور معمول، دکتر داخلی برای افراد مبتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن، مصرف روزانه قرص آهن را توصیه می‌کنند. با این حال، برای افرادی با نیاز کمتر به آهن یا برای پیشگیری از کمبود آن، مصرف 1 تا 3 بار در هفته کافی است.
مصرف کمتر و منظم آهن عوارض گوارشی کمتری ایجاد کرده و همچنان جذب آهن به خوبی رخ می‌دهد. بنابراین، تعداد دفعات و زمان مصرف قرص آهن باید با توصیه پزشک و بر اساس نتایج آزمایش‌های خون مشخص شود. گاهی، تغییر خودسرانه در دفعات مصرف به مشکلات سلامتی منجر میشود؛ بنابراین مشاوره پزشکی ضروری است.
بهترین زمان مصرف قرص آهن؛ برای بیشترین جذب آهن
مناسب‌ترین زمان مصرف قرص آهن تفاوتی چشمگیر در نتایج و جذب آن در بدن ایجاد می‌کند. طبق توصیه متخصصان بهتر است زمان خوردن قرص آهن، معده خالی بوده یا حداقل 2 ساعت از خوردن آخرین وعده غذایی گذشته باشد. همچنین، مصرف همزمان آهن با ویتامین C همچون یک لیوان آب پرتقال به جذب بهتر آهن و درمان کم خونی کمک خواهد کرد.
لبنیات، چای و قهوه حداقل 2 ساعت قبل و بعد از مصرف قرص آهن مصرف نشوند. با رعایت این نکات ساده اما تاثیرگذار، بیشترین بهره را از مکمل آهن خود برده و به تقویت سلامتی خود کمک کنید. اگر برای تعیین بهترین زمان مصرف قرص آهن و دوز مناسب آن، به مشورت با متخصص داخلی نیاز دارید، برای دریافت نوبت از این متخصص به سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
healthline.com
activeiron.com
خیلی مفید بود
تشکر از همراهی شما