بزرگ شدن طحال؛علت‌ها و روش‌های درمان آن

طحال یک عضو مهم در سیستم ایمنی بدن است. این اندام شبیه لوبیا است که در قسمت بالا سمت چپ حفره شکمی زیر دیافراگم واقع شده است. در یک فرد طحال معمولا 150 گرم وزن دارد و اندازه آن حدودا 11 سانتی متر است. عوامل بزرگ شدن طحال یا اسپلنومگالی به طور گسترده ای متغیر هستند و از بدخیمی ها (سرطان ها)، عفونت ها، احتقان (افزایش جریان خون)، تحت تاثیر سایر بیماری ها، شرایط التهابی و بیماری های سلولی، متفاوت است.

در پایان اگر سوال داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.

طحال چیست؟

طحال در زیر قفسه سینه سمت چپ است. عفونت، بیماری کبد و برخی از سرطان ها – می توانند از عوامل بزرگ شدن طحال باشند. بزرگ شدن طحال را اسپلنومگالی (spleh-no-MEG-uh-lee) نیز می نامند. طحال بزرگ شده معمولا علائم ایجاد نمی کند. بزرگ شدن طحال معمولا در حین معاینه جسمانی معمولی مشخص می شود. بعد از تشخیص عوامل بزرگ شدن طحال از طریق آزمایشات پزشکی، بسته به شدت بزرگ شدگی روند درمانی آن شروع می شود، درمان جراحی طحال بزرگ شده معمولا اولین درمان نیست، اما گاهی توصیه می شود.

عملکرد طحال

از مهم ترین کارها و عملکرد های طحال می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• فیلتر کردن و تخریب سلول های خونی قدیمی و آسیب دیده
• جلوگیری از عفونت با تولید گلبول های سفید (لنفوسیت ها) و اقدام به عنوان اولین خط دفاعی در برابر میکرو ارگانیسم های بیماری زا
• تصفیه گلبول های قرمز مرده و پلاکت ها : گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها در نهایت می توانند طحال شما را آلوده کنند و بر عملکرد طبیعی تاثیر بگذارند.

در مجموع، طحال نقش حیاتی در حفظ سلامت بدن و عملکرد صحیح سیستم ایمنی ایفا می‌کند.

علائم بزرگ شدن طحال

در برخی موارد علائم وجود ندارد، از علائم و نشانه ای بارز بزرگ شدگی طحال می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد  شکم  در سمت چپ بالا که ممکن است به شانه سمت چپ گسترش یابد
• احساس سیری بدون خوردن غذا
• کم خونی
• خستگی
• عفونت های مکرر
• خونریزی آسان

در صورت مشاهده این علائم، بهتر است به دکتر گوارش مراجعه کنید.

چه وقت به دکتر باید مراجعه کنم؟

بلافاصله اگر دچار درد شکم در قسمت فوقانی چپ خود شدید، به خصوص اگر دردتان شدید است یا در هنگام تنفس درد شدید دارید، به پزشک مراجعه کنید.

علت بزرگ شدن طحال

تعدادی از عفونت ها و بیماری ها ممکن است باعث ایجاد طحال بزرگ شود. بزرگ شدن طحال ممکن است موقت باشد. عوامل بزرگ شدن طحال عبارتند از:

• عفونت های ویروسی مانند مونونوکلئوز
• عفونت های باکتریایی مانند سیفلیس یا عفونت داخلی داخلی قلب (اندوکاردیت)
• عفونت های انگلی، مانند مالاریا
• سیروز و سایر بیماری هایی که بر کبد تاثیر می گذارند
• انواع مختلف آنمی همولیتیک – یک بیماری که توسط تخریب زودهنگام گلبول های قرمز مشخص می شود
• سرطان های خون مانند لوسمی و نئوپلاسم های میلوپرولیفراتیو و لنفوم، مانند بیماری هوچکین
• اختلالات متابولیک مانند بیماری گوهر و بیماری نیومن-پی
• فشار روی رگ ها در طحال یا کبد و یا لخته شدن خون در این رگ ها

تشخیص علت دقیق بزرگ شدن طحال نیاز به معاینه و آزمایشات پزشکی دارد. با آگاهی از اینکه تخصص گوارش و کبد چیست، می‌توانید به پزشکی در این حوزه مراجعه کنید.

راه های تشخیص بزرگ شدن طحال

طحال بزرگ شده معمولا در معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. اغلب می توان با فشار کف دست در ناحیه چپ بالایی شکمی طحال بزرگ شده را تشخیص داد. برای تشخیص بهتر عوامل بزرگ شدن طحال، پزشک ممکن است یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را درخواست کند:

• آزمایش خون مانند شمارش کامل خون برای بررسی تعداد گلبول های قرمز، گلبول های سفید خون و پلاکت ها در سیستم ایمنی بدن
• سونوگرافی یا توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) برای کمک به تعیین اندازه طحال و جابجایی اندام‌های دیگر
• (MRI) برای ردیابی جریان خون از طریق طحال – آزمایشات تصویربرداری برای تشخیص یک طحال بزرگ ضروری نیست.

با استفاده از آزمایشات فوق پزشک می تواند بیماری شما و شدت آن را تشخیص دهد.

پیدا کردن عوامل بزرگ شدن طحال

گاهی اوقات شما ممکن است نیاز به آزمایش بیشتر برای پیدا کردن عوامل بزرگ شدن طحال داشته باشید، از جمله آزمایش های عملکرد کبدی و آزمایش مغز استخوان برای بررسی کردن احتمال سرطان. این آزمایشات می توانند اطلاعات دقیقتری در مورد سلولهای خونی ارائه دهند. نمونه ای از مغز استخوان جامد گاهی اوقات با روش بیوپسی مغز استخوان برداشته می شود. یا ممکن است توسط آسپیراسیون مغز استخوان این کار انجام گیرد. هر دو نمونه مایع و مغز استخوان معمولا از لگن خارج می شوند. یک سوزن از طریق یک برش وارد استخوان می شود. قبل از آزمایش، بیهوشی عمومی یا محلی دریافت خواهید کرد تا ناراحتی را کاهش دهید. بیوپسی طحال به دلیل خطر خونریزی بسیار نادر است. گاهی اوقات پزشک ممکن است زمانی که عوامل بزرگ شدن طحال تشخیص داده نمی شود، عمل جراحی برداشتن طحال را توصیه کند. پس از جراحی، طحال تحت یک میکروسکوپ بررسی می شود تا لنفوم احتمالی طحال را بررسی شود.

درمان بزرگ شدن طحال چیست؟

بعد از تشخیص عوامل بزرگ شدن طحال، می توان بسته به عوامل بزرگ شدن طحال و شدت بزرگ شدگی روند درمانی را تعیین کرد. درمان برای طحال بزرگ شده بر مشکلات اساسی تمرکز دارد. به عنوان مثال، اگر شما عفونت باکتریایی داشته باشید، درمان شامل آنتی بیوتیک ها می شود.

اگر طحال شما بزرگ شده است، ولی نشانه ای ندارید و عوامل بزرگ شدن طحال را نمی توان پیدا کرد، پزشک ممکن است تا مدتی برای تشخیص بهتر عوامل بزرگ شدن طحال منتظر بماند. شما مجبور خواهید بود که برای ارزیابی مجدد شش تا 12 ماه و یا زودتر منتظر علائم این بیماری باشید.

عمل جراحی برداشتن طحال

در صورتی که بزرگ شدگی طحال خطرناک باشد و یا عوامل بزرگ شدن طحال مشخص نباشد، برداشتن طحال با عمل جراحی صورت می گیرد. در موارد مزمن یا بحرانی، جراحی ممکن است بهترین امید را برای بهبودی ارائه دهد. حذف انتخابی طحال نیاز به بررسی دقیق دارد. شما می توانید یک زندگی فعال بدون طحال داشته باشید، اما احتمال بیشتری برای عفونت های جدی یا حتی تهدید کننده زندگی پس از برداشتن طحال دارید.

کاهش خطر ابتلا به عفونت پس از جراحی

پس از حذف طحال، گام های خاصی می تواند به کاهش خطر ابتلا به عفونت کمک کند، از جمله:

• مجموعه ای از واکسیناسیون قبل و بعد از برداشتن کامل طحال. که از پنومونی، مننژیت و عفونت های خون، استخوان ها و مفاصل محافظت می کند. شما همچنین باید هر پنج سال پس از جراحی واکسن پنوموکوک داشته باشید.
• مصرف پنی سیلین یا سایر آنتی بیوتیک ها پس از عمل شما و هر زمان که شما یا دکتر شما احتمال ابتلا به عفونت را مشکوک می کند.
• در اولین نشانه تب، به دکتر خود مراجعه کنید زیرا ممکن است عفونت را نشان دهد.
• اجتناب از سفر به بخش هایی از جهان که بیماری های خاصی مانند مالاریا معمول هستند.

با رعایت موارد فوق خطر ابتلا به عفونت را کاهش دهید.

عوامل خطر

طحال هر کسی در هر سنی می تواند تحت تاثیر عوامل ذکر شده در بالا بزرگ شود، اما گروه های خاصی در معرض خطر بیشتری هستند، از جمله:

• کودکان و نوجوانان با عفونت، مانند مونونوکلئوز
• افرادی که بیماری گوچر، بیماری نیومن-پیک و چندین اختلال متابولیک ارثی دارند که بر کبد و طحال اثر می گذارند
• افرادی که در مناطقی زندگی می کنند که مالاریا شایع است

افراد فوق باید مراقبت بیشتری داشته باشند.

عوارض جانبی

عوارض احتمالی طحال بزرگ شده عبارتند از:

عفونت بدن- بزرگ شدن طحال می تواند تعداد گلبول های قرمز سالم، پلاکت ها و سلول های سفید خون را در جریان خون کاهش دهد و منجر به عفونت های مکرر می شود. کم خون و خونریزی نیز ممکن است.

پارگی سریع طحال– در سوانح رانندگی یا ضربه وارد شده به شکم، احتمال پاره شدن طحال بزرگ شده بیشتر از طحال معمولی است. پارگی طحال موجب خونریزی شکم و مرگ می شود.

منبع:

mayoclinic.org