عمل جراحی برداشتن لوزه سوم، چرا و چه موقع؟

در سال‌های گذشته حدود 20 تا 30 سال پیش، عمل جراحی موسوم به برداشتن لوزه سوم یکی از رایج ترین عمل های جراحی مربوط به کودکان بود به طوری که 90 درصد عمل های جراحی مربوط به کودکان عمل برداشتن لوزه ها بود.

فقط یک عفونت لازم بود تا عمل آدنوئیدکتومی یا همان برداشتن لوزه سوم تجویز می شد و انجام می گردید. اما امروز بسیاری از متخصصین اطفال باور دارند که تنها در موارد بسیار خاص و مشکلات حاد تنفسی، آدنوئید با جراحی بیرون آورده می شود. با دکتردکتر در این مقاله همراه باشید تا اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنیم.

لوزه چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

لوزه ها بافت‌های لنفاوی هستند که به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از سیستم ایمنی بدن محسوب می شوند.

لوزه ها از دستگاه تنفسی فوقانی محافظت می کنند و در نبردی بی پایان با عفونت مبارزه می نمایند که این مبارزه پایاپای با عفونت ها گاهی باعث تورم آنها می شود. با افزایش سن و بهبود سیستم ایمنی کلی، لوزه ها و آدنوئیدها کمتر دچار التهاب و تورم می شوند.

کودکان معمولا لوزه های نسبتا بزرگ (هیپرتروفیک) دارند. در برخی از کودکان لوزه ها آنقدر بزرگ هستند که در داخل گلو بهم چسبیده اند که گاهی این چسبیدن لوزه ها در کودکان باعث نگرانی والدین آنها می شود. لوزه ها پر از دهانه های کوچکی هستند که می توانند غذا و سایر مواد را به دام بیندازند که باعث می شود لوزه ها ظاهری آلوده پیدا کنند.

البته بزرگ بودن لوزه ها لزوماً به معنای عفونت در آنها نمی باشد.

لوزه های سالم رنگی صورتی شبیه به رنگ پوشش دهان دارند اما وقتی که آلوده و دچار التهاب می شوند به رنگ قرمز روشن به نظر می رسند، دردناک می شوند و می توانند اختلالاتی در بلع به وجود آورند. نکته قابل توجه این است که التهاب لوزه با گلو درد متفاوت است.

آدنوئید چیست و چه کاری انجام می‌دهد؟

لوزه سوم با نام علمی هیپرتروفی آدنوئید که در اصطلاح عمومی رایج است به بافت هایی گفته می شود که در بالای گلو و پشت بینی در نزدیکی جایی قرار دارند که شیپور استاش از فضای گوش میانی وارد حلق می شود.

آدنوئید ها در کنار لوزه ها جزئی از سیستم لنفاوی هستند. سیستم لنفاوی به پاکسازی بدن از عفونت ها و در تعادل نگاه داشتن مایعات بدن کمک می کند. آدنوئیدها نیز مانند لوزه ها میکروب هایی که از طریق دهان و بینی وارد بدن می شوند را به دام می اندازند و به عبارتی خط مقدم سیستم ایمنی بدن محسوب می شوند.

عفونت در لوزه‌ها و آدنوئیدها (لوزه سوم)

باتوجه به اینکه لوزه ها و آدنوئیدها اولین جبهه مبارزه بدن با آلودگی ها هستند، اغلب خیلی زود عفونی می شوند.

اکثریت قریب به اتفاق (90٪) این عفونت ها ویروسی و 10 درصد دیگر باکتریایی هستند.

عفونت در لوزه ها باعث بزرگ شدن آنها می شود. لوزه هایی که اغلب چندین بار در سال آلوده می شوند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.

لوزه ها و آدنوئیدهایی که به طور مزمن بزرگ می شوند ممکن است تهویه طبیعی و عملکرد شیپور استاش را به خطر بیندازند، مجراهای تنفسی را مسدود کرده و منجر به اختلال در خواب، برانگیختگی مکرر خواب، خروپف و حتی آپنه واقعی (قطع موقت تنفس) شوند.

کودکان مبتلا به آدنوئیدهای بزرگ شده ممکن است دچار گرفتگی صدا یا در اصطلاح تودماغی صحبت کردن، و تنفس دهانی شوند.

کودکانی که خوب نمی خوابند و اغلب در طول روز خسته و بداخلاق هستند و ممکن است در مدرسه مشکل تمرکز داشته باشند ممکن است درگیر عفونت لوزه و بزرگ شدن آنها شده باشند. اگر کودک شما دچار این علائم است برای بررسی لوزه های کودک خود می توانید از این قسمت به متخصص اطفال مراجعه نمایید.

انواع گلودرد و عفونت لوزه‌ها و آدنوئیدها

گلودردها و عفونت های لوزه به دو دسته ویروسی و باکتریایی تقسیم می شوند که هر یک از آنها علائم خاص خود را دارند.

1. گلودردهای ویروسی

عفونت های ویروسی معمولا همراه با تب بالا، سرفه های شدید، سوزش گلو و احساس ضعف هستند. معمولا سرماخوردگی ها و گلودردهایی که همراه با علائم بسیار زیاد مانند آبریزیش بینی و سرفه هستند از نوع گلودردهای ویروسی می باشند و بهترین و در واقع تنها داروی مورد نیاز آنها استراحت و خوردن مایعات گرم است.

2. گلودردهای باکتریایی (استرپتوکوکی)

عفونت‌های باکتریایی معمولاً طولانی تر از عفونت های ویروسی هستند و بین ۱۰ تا ۱۴ روز طولانی می شوند و پزشکان برای درمان آنها از آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند. برخلاف عفونت های ویروسی، تب جزو علائم این نوع از عفونت ها نیست و یا در صورت بروز بسیار خفیف است.

باکتری‌ها ممکن است بعد از بهبود و از بین رفتن علائم عفونت کاملاً از بدن خارج نشوند و ریه، گوش و یا حتی سینوس‌ها را درگیر نمایند.

دستورالعمل ها بیان می کنند افرادی که علائم واضح سرماخوردگی مانند آبریزش بینی، سرفه، گرفتگی صدا و آفت دهانی دارند، دچار گلودرد باکتریایی نیستند و نباید به صورت خودسرانه آنتی بیوتیک مصرف کنند.

مطالعات نشان می دهد که 80 درصد کودکان و 95 درصد بزرگسالانی  که با شکایت گلودرد و تورم لوزه ها و آدنوئیدها به پزشک مراجعه می کنند دچار عفونت های ویروسی هستند و داروها و آنتی بیوتیک ها به آنها کمکی نمی کنند. اگر دچار گلودرد یا التهاب لوزه هستید مشاوره تلفنی با متخصص گوش و حلق و بینی را ببینید.

چه زمانی باید عمل جراحی لوزه سوم انجام دهیم؟

همانگونه که قبلا هم اشاره نمودیم امروزه مانند گذشته پزشکان توصیه می کنند تا عمل جراحی برای برداشتن آدنوئیدها انجام نشود زیرا با خارج کردن آنها از بدن در واقع یکی از سدهای دفاعی بدن در برابر ویروس ها و باکتری ها را از بدن خارج نموده ایم اما در بعضی موارد پزشکان هیچ چاره ای جز انجام عمل جراحی ندارند. برخی از این شرایط در ادامه مورد بررسی قرار می گیرند.

عفونت‌های مکرر و مداوم

اگر عفونت لوزه ها و آدنوئیدها کمتر از 2 بار در سال اتفاق بیفتند معمولا پزشکان عمل جراحی را توصیه نمی کنند اما اگر این عفونت ها به صورت مکرر اتفاق بیفتند و باعث بروز مشکلاتی از قبیل خروپف در خواب، مشکلات تنفسی و آپنه خواب( قطع تنفس موقتی در خواب) شوند پزشکان عمل آدنوئیدکتومی را توصیه می نمایند.

به یاد داشته باشید که عفونت های ویروسی به هیچ عنوان دلیل مناسبی برای انجام عمل جراحی نیستند و در مورد عفونت های منجر به برداشتن لوزه سوم، فقط عفونت های باکتریایی و استرپتوکوکی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

آبسه و تومور

اگر ناحیه اطراف لوزه ها عفونی شود و حفره‌ای از چرک تشکیل شود در اصطلاح به آن آبسه می‌گویند. آبسه ها و تومورها اگرچه خیلی رایج نیستند اما می توانند دلیل دیگری برای انجام عمل جراحی باشند،

عدم کارکرد آنتی بیوتیک ها

در صورت عفونت های مکرر و مصرف آنتی بیوتیک ها، نوعی مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک ها در بدن به وجود می آید که باعث می شود به تدریج عملکرد آنها در بدن ضعیف شود و در صورت عفونت های پشت سر هم این داروها دیگر موثر واقع نمی شوند. در این صورت پزشکان بیمار را برای عمل جراحی راهنمایی می نمایند.

آپنه خواب

به ایجاد اختلال در تنفس از راه بینی و مجراهای دیگر تنفسی در هنگام خواب آپنه خواب گفته می شود. در این وضعیت، تنفس بیمار کم عمق شده یا حتی ممکن است متوقف شود.

این اتفاق ممکن است چندین بار در طول شب رخ دهد و باعث می شود که دیافراگم و عضلات قفسه سینه به سختی عمل کنند و هوا نیز به سختی وارد ریه شود.

خروپف کردن های زیاد و بلند به حالت خرناس و همچنین حرکات ناگهانی در خواب  و ضربان نامنظم قلب از علائم آپنه خواب در افراد است.

در کوتاه مدت، آپنه خواب باعث خستگی،بیحالی و خواب آلودگی در طول روز و هم چنین بیش فعالی در کودکان، عدم توانایی تمرکز، مشکلات قلبی و چاقی می شود.

یکی از دلایلی که منجر به ایجاد آپنه خواب می شود، ورم لوزه ها و آدنوئیدهاست که در صورت موفق نبودن سایر درمان ها مانند درمان های دارویی، پزشکان عمل جراحی برداشتن لوزه را تجویز می نمایند.

سخن آخر:

با اینکه هنوز هم مواردی هستند که بنا بر تشخیص پزشکان نیاز به جراحی لوزه دارند اما مطالعات نشان می‌دهد که برداشتن لوزه برای گروه بسیار کوچکی از افراد مفید است و می تواند باعث راحت تر زندگی کردن آنها شود و البته لازم به ذکر است که این راحتی می تواند موقتی باشد و پس از مدتی سیستم ایمنی بدن بر اثر نبود لوزه ها و آدنوئیدها تضعیف شود.

بنابراین توصیه پزشکان بر این است که تا حد توان با عفونت های لوزه و آدنوئید مقابله شود و از عمل جراحی دوری گردد. در بسیاری از کودکان با بالا رفتن سن، لوزه ها به اندازه های طبیعی خود می رسند و دیگر باعث گرفتگی مجراهای تنفسی نمی شوند. فقط کمی صبر کافی است!