آنچه باید درباره درماتیت تماسی بدانید: علائم درماتیت تماسی آلرژیک

به التهاب پوست، درماتیت تماسی گفته می‌‎شود. این نوع التهاب پوست با زخم‌ها و بثورات پوستی خارش‌دار همراه است. درماتیت تماسی آلرژیک زمانی رخ می‌دهد که پوست بدنتان نسبت به تماس با بعضی از مواد شیمیایی یا عوامل حساسیت‌زا واکنش نشان می‌دهد. زخم‌ها و علائم پوستی درماتیت تماسی مسری نیستند، اما آزاردهنده‌ به شمار می‌آیند. مواد متنوعی مثل مواد آرایشی، عطرها، گیاهان و بدلیجات می‌تواند باعث ایجاد چنین عارضه‌ای شود.

زخم و علائم پوستی درماتیت تماسی معمولا چند روز بعد از تماس با ماده محرک ظاهر می‌شود. انواع درماتیت تماسی شامل درماتیت تماسی آلرژیک و تحریکی است که هر یک علائم مخصوص به خود را دارند. استفاده مصرف دارو و پماد درماتیت از روش‌های درمان درماتیت تماسی است. در این مقاله از دکتردکتر درباره انواع، عوارض، تشخیص و درمان درماتیت تماسی آلرژیک در کودکان و بزرگسالان، توضیحات کاملی برایتان آماده کرده‌ایم. جهت مطالعه این مقاله به 5 دقیقه زمان نیاز دارید.

در انتهای مقاله می‌توانید سوال‌های ذهنی خود را بپرسید و از کارشناسان سلامت دکتردکتر، پاسخ دریافت کنید.

آنچه در این مقاله خواهید خواند نمایش بیشتر

درماتیت تماسی چیست؟

درماتیت، اصطلاحی برای بیان بروز التهاب در پوست است. گاهی هم به عنوان اگزما از آن یاد می‌شود. البته لازم به ذکر است که اگزما همان درماتیت نیست. درماتیت، اصطلاح کلی برای انواع التهاب‌های پوستی بوده و اگزما یکی از انواع آن است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اگزما، پیشنهاد می کنیم مقاله اگزما چیست و چگونه درمان می شود را بخوانید.

درماتیت تماسی یکی از انواع درماتیت است که به صورت زخم‌ها و بثورات پوستی خارش‌دار بروز می‌کند. تماس مستقیم با ماده‌ای شیمیایی با واکنشی آلرژیک از سوی سیستم ایمنی باعث می‌شود که چنین مشکلی به وجود بیاید.

درماتیت تماسی می‌تواند در هر نقطه از بدن ایجاد شود. بخشی از بدن که در تماس با محرک‌های یا مواد حساسیت‌زا قرار می‌گیرد، دچار این عارضه می‌شود. درماتیت تماسی در زیر بغل، پاها، دست، سر و هر نقطه دیگری از بدن رخ می‌دهد. البته در بیشتر مواقع، این عارضه در دست‌ها دیده می‌شود. با این‌حال، امکان بروز درماتیت چشمی هم وجود دارد. پلک در تماس با مواد آرایشی محرک یا پاک‌کننده‌های آرایشی دچار این وضعیت می‌شود. بهتر است بعد از مشاهده اولین علائم درماتیت به دکتر پوست مراجعه نمایید.

انواع درماتیت تماسی

درماتیت تماسی انواع مختلفی دارد که بر اساس عامل به وجود آورنده، تقسیم‌بندی می‌‎‌‌‌شود.

انواع درماتیت تماسی عبارتند از:

درماتیت تماسی آلرژیک
درماتیت تماسی تحریکی

توضیح هر یک از انواع درماتیت تماسی را در جدول زیر ارائه می‌دهیم. به یاد داشته باشید که عامل ایجادکننده هر درماتیت تماسی، متفاوت است.

انواع درماتیت تماسی	توضیحات
درماتیت تماسی آلرژیک	وجود عامل حساسیت‌زا باعث بروز عوارض پوستی می‌شود که به آن درماتیت تماسی آلرژیک می‌گویند. در این نوع درماتیت، ماده حساسیت‌زا واکنش ایمنی در پوست ایجاد می‌کند. در اکثر مواقع، ناحیه‌ای که عامل حساسیت‌زا تماس پیدا کرده، آسیب می‌بیند؛ اما ممکن است آلرژن‌ها از طریق غذا، طعم‌دهنده و حتی دارو نیز وارد بدن شما شوند و حساسیت پوستی ایجاد کنند.
درماتیت تماسی تحریکی	درماتیت تماسی تحریکی، شیوع بیشتری دارد. وجود عامل محرک باعث می‌شود که سطح بیرونی پوست دچار مشکلاتی شود. درماتیت تماسی تحریکی غیرآلرژیک است. درماتیت تماسی هنگامی در پوست ایجاد می‌شود که یک ماده محرک به لایه بیرون پوست، آسیب وارد کند.

توضیح هر یک از انواع درماتیت تماسی را در ادامه معرفی می‌کنیم. به یاد داشته باشید که عامل ایجادکننده هر درماتیت تماسی، متفاوت است.

علائم درماتیت تماسی

به نقل از nhs:

«درماتیت تماسی باعث خارش، تاول، خشکی و ترک پوست می‌شود. پوست روشن‌تر قرمز می‌شود و پوست تیره‌تر ممکن است قهوه‌ای تیره، بنفش یا خاکستری شود. این واکنش معمولا در عرض چند ساعت یا چند روز پس از قرار گرفتن در معرض یک محرک یا آلرژن اتفاق می‌افتد. علائم درماتیت تماسی می‌تواند هر قسمتی از بدن را درگیر کند، اما معمولا روی دست‌ها و صورت ایجاد می‌‎شود.»

بنا به این که چه چیزی باعث بروز درماتیت تماسی شده است، علائم و نشانه‌های مختلفی روی پوست ظاهر می‌شوند. در ادامه علائم درماتیت تماسی را بر اساس انواع آن بررسی می‌کنیم:

علائم درماتیت تماسی آلرژیک

در درماتیت تماسی آلرژیک ، سیستم ایمنی بدن نسبت به عاملی حساسیت‌زا واکنش نشان می‌دهد. نشانه‌های درماتیت تماسی آلرژیک به شکل زیر هستند:

پوست خشک و پوسته‌پوسته
کهیر
تاول‌های آب‌دار
قرمزی پوست
تیره و ضخیم‌شدن پوست
سوزش پوست
خارش شدید (اگر درماتیت روی پوست سر باشد با خارش پوست سر همراه خواهد بود.)
حساسیت به آفتاب

تورم به ویژه در چشم‌ها، کشاله ران و صورت نیز از علائم درماتیت تماسی آلرژیک به شمار می‌آید. دکتر آلرژی با انجام تست حساسیت می‌تواند عامل ایجاد واکنش آلرژیک را پیدا کند.

علائم درماتیت تحریکی

نشانه‌های درماتیت تماسی تحریکی چیست؟ علائمی که در این نوع از درماتیت رخ می‌دهد با مورد آلرژیک کمی فرق دارد.

این نشانه‌ها عبارتند از:

تاول
تورم
زخم
سفتی پوست
زخم‌های باز پوسته‌پوسته
ترک‌خوردن پوست به خاطر خشکی زیاد

حال دیگر می‌توانید علائم درماتیت تحریکی و آلرژیک را از هم تشخیص دهید.

درماتیت تماسی به چه دلایلی ایجاد می شود؟

علت درماتیت تماسی پوست چیست؟ برای پاسخ‌دادن به این پرسش باید بدانید که دو دسته‌بندی برای درماتیت تماسی در نظر گرفته می‌شود. علاوه بر دو مورد قبلی، نوع دیگری موسوم به درماتیت فوتوکانتکت (Photocontact dermatitis) هم وجود دارد. این نوع از درماتیت تماسی رایج نیست و زمانی رخ می‌دهد که مواد فعال موجود در محصولات پوستی در معرض نور قرار می‌گیرند و باعث آزردگی پوست می‌شوند.

در ادامه به بررسی درماتیت پوستی بر اساس انواع آن را مطرح می‌کنیم.

علت درماتیت تماسی آلرژیک

گاهی در تماس پوست با ماده‌ای خارجی، پوست واکنشی آلرژیک از خود نشان می‌دهد. به عبارت دقیق‌تر، بدن افراد نسبت به بعضی از مواد، حساس است و زمانی که در تماس با آن‌ها قرار می‌گیرد، مواد شیمیایی تولید می‌کند.

از دلایل اصلی بروز چنین حساسیتی باید به موارد زیر اشاره کنیم:

بلوط یا پیچک سمی
طلا یا بدلیجاتی از جنس نیکل
دستکش‌هایی از جنس لاتکس
عطرها یا مواد شیمیایی موجود در لوازم آرایشی و محصولات پوستی

این مواد شیمیایی باعث خارش و آزردگی پوست می‌شود.

بروز درماتیت تماسی آلرژیک در اثر حساست به غذا — حساسیت به غذا یک علت درماتیت تماسی آرژیک

علت درماتیت تماسی تحریکی

این نوع از درماتیت تماسی بسیار شایع است و زمانی رخ می‌دهد که پوست در تماس با ماده‌ای سمی قرار می‌گیرد.از مواد سمی که موجب بروز چنین مشکلی می‌شوند هم باید به موارد زیر اشاره کنیم:

اسید باتری
سفیدکننده
نفت سفید
مواد شوینده
اسپری فلفل
پاک‌کننده‌های تخلیه

درماتیت تحریکی در تماس پوست با مواد غیرسمی دیگری مانند صابون یا حتی آب هم رخ می‌دهد. افرادی که در تماس زیادی با آب هستند؛ برای مثال، آرایشگرها یا نظافت‌چی‌های بیمارستان هم در معرض ابتلا به درماتیت تماسی تحریکی‌ هستند.

نحوه تشخیص درماتیت تماسی

اگر علائم درماتیت تماسی در شما بسیار شدید بوده و مدت حضور آن روی پوست زیاد شده است، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشکان پوست شما را معاینه می‌کنند و از سوابق پزشکی‌تان می‌پرسند. احتمالا پرسش‌های زیر را هم با شما مطرح می‌کنند:

چه زمانی نخستین علائم را مشاهده کرده‌اید؟
چه چیزهایی علائمتان را بدتر یا بهتر می‌کنند؟
پیش از ظهور نشانه‌ها به پیاده‌روی و کوه‌نوردی رفته بودید؟
از چه محصولات پوستی به طور روزانه استفاده می‌کنید؟
با چه مواد شیمیایی به طور روزانه در ارتباط هستید؟
شغلتان چیست؟

امکان دارد که آزمایش‌هایی برای بررسی وجود حساسیت در شما هم از سوی پزشکان انجام شود. درماتیت تماسی در بارداری هم رخ می‌دهد. به طور کلی، در این دوران با نوسانات هورمونی روبه‌رو می‌شوید و این‌ موضوع می‌تواند موجب بروز اگزما پوستی یا درماتیت شود.

روش های درمان درماتیت تماسی

انواع درماتیت تماسی پوست با قطع تماس با عامل محرک از بین می‌روند و نیازی به درمان ندارند. درمان درماتیت تماسی یا حساسیت پوستی معمولا نیازی به مراجعه به پزشک ندارد. با این حال، اگر علائم آن در حوالی دهان یا چشم‌ها ظاهر شده، بهتر است که موضوع را به طور جدی پیگیری کنید. پزشکی که برای درمان درماتیت مراجعه می‌کنید، باید تخصص پوست و مو داشته باشد. برای آشنایی کامل با این تخصص، مقاله تخصص پوست و مو چیست را مطالعه کنید.

همه مشکلات مربوط به پوست یا مو در این شاخه پزشکی جای دارند. درمان‌های درماتیت تماسی شامل درمان دارویی، خانگی و طب سنتی است که در ادامه به تشریح هر یک می‌پردازیم.

درمان دارویی درماتیت تماسی

با تشخیص پزشک، بیمار می‌تواند داروهایی در جهت تسکین تورم، خارش و التهاب پوست، مصرف کند. یکی از داروهای مفید برای درماتیت، آنتی‌هیستامین‌ها هستند که هم به صورت موضعی و هم خوراکی تجویز می‌‌شوند. از دیگر داروهای رایج برای این مشکل پوستی می‌توان به پردنیزون و سایر استروئیدهای خوراکی اشاره کرد.

در موارد نادر، پزشک برای کاهش شدت واکنش‌های آلرژیک، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی تجویز می‌کند. در صورتی که به مدت طولانی درگیر درماتیت شدید باشید و ناحیه بزرگی از پوست شما درگیر شده باشد، ممکن است پزشک، مصرف کورتیکواستروئیدهای خوراکی را پیشنهاد کند.

مصرف داروهای ضدحساسیت برای درمان درماتیت تماسی آلرژیک — استفاده ا زآنتی هیستامین برای درمان درماتیت تماسی

پماد درماتیت تماسی

برای درمان درماتیت تماسی، تجویز پمادها و کرم‌های ضد حساسیت رایج است. پماد درماتیت تماسی، خاصیت نرم‌کنندگی و مرطوب‌کنندگی دارد تا از خشکی پوست پیشگیری کند. برای تسکین علائم شدید روی پوست از کورتیکواستروئیدهای موضعی نیز استفاده می‌‌شود. پمادها و کرم‌های استروئیدی گزینه خوبی برای درمان درماتیت هستند. در صورتی که درماتیت پوستی، خارش داشته باشد از کرم‌های ضد خارش مثل آنتی‌هیستامین‌های موضعی استفاده می‌شود. این کرم‌ها خاصیت ضد سوزش نیز دارند.

بهترین کرم برای درمان درماتیت تماسی، کرم هیدروکورتیزون است. البته نباید کرم‌ها را به صورت خودسرانه استفاده کنید. درباره استفاده از انواع کرم‌ها و پمادهای درمان درماتیت، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

درمان خانگی درماتیت تماسی

بعضی از روش‌های درمان خانگی درماتیت تماسی نیز وجود دارد که با انجام آن‌ها، علائم درماتیت تماسی کاهش پیدا می‌کند. مهم‌ترین نکته‌ای که برای درمان و بهبود علائم درماتیت تماسی در خانه باید در نظر بگیرید، خودداری از خارش پوست است. این کار می‌تواند باعث ایجاد زخم‌هایی دچار عفونت شود. در این صورت، نیاز به مصرف آنتی‌بیوتیک وجود خواهد داشت.

بعضی از درمان‌های خانگی درماتیت تماسی عبارتند از:

با مشورت پزشک، برای کاهش علائم خارش می‌توانید از داروهای آنتی‌هیستامین مانند دیفن‌هیدرامین استفاده کنید.
پوست را با آب ولرم و صابون ملایم بشویید تا عوامل حساسیت‌زا یا محرک را از بین ببرید.
از محصولات ضد خارش و تسکین‌دهنده‌ای مانند لوسیون کالامین استفاده کنید.
برای تسکین وضعیت پوست از وازلین کمک بگیرید.
برای تاول‌های ناشی از درماتیت پوستی از کمپرس سرد کمک بگیرید. (سه بار در روز به مدت ۳۰ دقیقه)
چند بار در روز به محل آسیب‌دیده، مرطوب‌کننده بزنید تا لایه محافظ پوست، بازسازی شود.
دوش خنک بگیرید. به مدت 20 دقیقه پوست خود را با آب سرد خیس کنید.
به خشک کردن دست‌ها بعد از شستشو بپردازید. همچنین مرطوب‌کننده بزنید و دستکش بپوشید.
از محصولات آرایشی که احتمال ایجاد حساسیت دارند، دوری کنید. (مثل لوسیون آنتی هیستامین)

با همین کارهای به ظاهر ساده می‌توانید به درمان درماتیت تماسی بپردازید.

درمان درماتیت تماسی با طب سنتی

اگر دوست دارید که درمان درماتیت تماسی پوست سر یا نقاط دیگر به روش‌های سنتی را بدانید به موارد زیر نگاهی داشته باشید. یادتان باشد که توصیه‌های طب سنتی از نظر علمی و از سوی دانشمندان تایید نشده‌اند. احتمال دارد که عوارضی با استفاده‌کردن از این روش‌ها برایتان به وجود بیاید:

روغن نارگیل در صورتی که به این میوه حساسیت نداشته باشید، گزینه خوبی برای مرطوب‌کردن پوست است. با آن می‌توانید از رشد باکتری‌های مختلف روی پوست هم جلوگیری کنید.
عسل هم خاصیت ضد میکروبی و ضد عفونی‌کننده دارد. با مصرف موضعی آن می‌توانید پوست را تسکین دهید.

اگر قصد امتحان درمان‌های طب سنتی را دارید، بهتر است قبل آن، حتما با یک دکتر طب سنتی مشورت کنید.

چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به درماتیت پوستی قرار دارند؟

بعضی از مشاغل در مقایسه با عموم مردم در معرض ابتلا به درماتیت پوستی قرار دارند.

مشاغل در معرض خطر ابتلا به درماتیت پوستی عبارتند از:

آرایشگرها
گل فروش‌ها
کادر درمان
کشاورزان
مکانیک‌ها
کارگران ساختمان
آشپزها
شناگران و غواص‌ها

همچنین وضعیت سلامتی، سابقه حساسیت، سن، محیط زندگی و آسم جزء عواملی هستند که در ابتلا به درماتیت تماسی پوستی نقش دارند.

عکس درماتیت تماسی

برای این که بتوانید تفاوت پوست سالم و پوست مبتلا به درماتیت تماسی را تشخیص دهید، عکس درماتیت پوستی زیر را نگاه کنید:

درماتیت پوستی بر اساس سن افراد، جلوه متفاوتی خواهد داشت. به عنوان مثال، درماتیت تماسی در نوزادان به شکل دانه‌های قرمز ریز خودش را نشان می‌دهد.

آیا کودکان همه دچار درماتیت تماسی می شوند؟

همه کودکان دچار درماتیت تماسی نمی‌شوند اما احتمال بروز درماتیت تماسی پوست در کودکان و نوزادان هم وجود دارد. این مشکل باعث بروز خارش، قرمزی و تاول‌های پوستی می‌شود. اگر نوزادان و کودکان به این مشکل دچار شده‌اند، باید تماس‌شان را با ماده حساسیت‌زا یا محرک قطع کنید. با پارچه خنک، کرم‌ها و لوسیون‌های مناسب و گاهی داروهایی که از سوی پزشک تجویز می‌شود به درمان این وضعیت بپردازید. با مشاهده علائم درماتیت در کودکان باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

با رعایت این نکات از بروز درماتیت تماسی پیشگیری کنید

برای پیشگیری از بروز درماتیت تماسی صورت یا نواحی دیگر بدن به توصیه‌های زیر دقت کنید:

از محصولات بهداشتی و مراقبتی پوست استفاده کنید که فاقد رایحه و عطر هستند و برچسبی با عنوان هایپوآلرژنیک (Hypoallergenic) دارند.
از پوشیدن دستکش‌هایی از جنس لاتکس خودداری کنید. اگر نیاز به استفاده از دستکش دارید به سراغ جنس وینیل بروید.
در زمان رفتن به طبیعت و کوه، لباس‌های آستین‌بلند بپوشید.

همیشه زمانی که محصول آرایشی و بهداشتی جدیدی می‌خرید، آن را روی بخشی از پوست امتحان کنید. بعد از این که مطمئن شدید به آن حساسیت ندارید یا باعث بروز واکنشی از سوی پوست نمی‌شود، مصرف را شروع کنید.

امکان بروز درماتیت تماسی واژن هم وجود دارد. این بخش از بدن هم در اثر حساسیت یا تحریک‌شدن با کرم‌ها، پودرها، دستمال‌های توالت عطری و… دچار خارش، سوزش و آزردگی می‌شود.

همیشه به علائم و التهاب های پوستی دقت کنید

اگر عارضه پوستی درماتیت تماسی را تجربه می‌کنید، بهتر است هر چه سریع‌تر به دکتر پوست مراجعه کنید. گاهی‌ اوقات، مدیریت علائم و عوارض درماتیت کار ساده‌ای نیست. در این مقاله از دکتر دکتر در مورد این بیماری پوستی با شما صحبت کردیم و دانستیم که انواع درماتیت تماسی شامل درماتیت تماسی آلرژیک و تحریکی است. همچنین روش‌های درمان درماتیت تماسی را به صورت کامل بررسی کردیم. برای درمان التهاب پوست می‌توانید از پماد درماتیت کمک بگیرید و به مصرف دارو بپردازید. طب سنتی و درمان خانگی هم پیشنهادهایی برای درمان دارد که در این مقاله آن‌ها را بررسی کردیم. برای دریافت زمان ملاقات با متخصصان خبره می‌توانید از سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر استفاده کنید. تا به حال دچار درماتیت از نوع تماسی شده‌اید؟ اگر پرسشی دارید، حتما با ما درمیان بگذارید.

منابع:

mayoclinic.org

healthline.com

nhs.uk