درمان خشکی پوست و نکاتی طلایی برای مراقبت از آن

خشکی پوست و در پی آن خارش و ایجاد ترک‌های سطحی و عمیق در محل خشکی پوست از جمله مهم‌ترین بیماری‌های پوست محسوب می‌شود. اما این خشکی پوست منحصر به فصل‌های سرد سال نیست و افراد تقریبا در تمام طول سال، با آن درگیر هستند.

علائم خشکی پوست به شکل‌های مختلفی خود را بروز می‌دهد، بنابراین باید این علائم را بشناسید و درصورت مشاهده، به دکتر پوست مراجعه کنید. درمان خشکی پوست در مراحل اولیه بسیار ساده‌تر است، بنابراین این عارضه را جدی بگیرید. در ادامه این مطلب با مجله پزشکی دکتردکتر همراه باشید.

خشکی پوست چیست؟

خشکی پوست «dry skin» یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که افراد زیادی در طول زندگی آن را تجربه می‌کنند. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که بنابه‌دلایل متفاوتی، پوست رطوبت و روغن‌های ضروری خود را از دست می‌دهد یا سطح رطوبت پوست کاهش پیدا می‌کند.

هرچند عوامل محیطی مثل سرما یا خشکی هوا، می‌تواند منجر به خشک شدن پوست شود، اما این مورد تنها دلیل نیست و خشکی پوست در قسمت‌های مختلف بدن، به موارد مختلفی بستگی دارد. پوست خشک ممکن است قرمز شده، با خارش یا حتی درد همراه باشد.

علت خشکی پوست چیست؟

کاهش سطح رطوبت و روغن‌های ضروری پوست یا همان خشکی پوست علت‌های متفاوتی دارد. خشکی پوست در بسیاری از موارد ریشه در عوامل طبیعی و محیطی دارد؛ برای مثال سرد یا گرم بودن محیط، گرما زیاد، بالا رفتن سن، سبک زندگی.

در بعضی موارد هم یک عامل بیرونی به تشدید خشکی پوست منجر می‌شود، مثلا: استحمام به دفعات زیاد، استفاده از درمان‌های پزشکی خاص، استفاده از صابون یا شوینده‌های با قدرت بالا و غیره. اما گاهی اوقات نیز علت خشکی پوست، وجود یک بیماری پوستی است که از آن بی اطلاع هستید که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت:

1.  کمبود ویتامین

ویتامین‌ها نقش مهمی در بدن ما ایفا می‌کنند، به نحوی که کم بودن هر یکی از آنها می‌تواند منجر به یک عارضه و بیماری شود. علت خشکی پوست صورت و پوسته شدن نیز می‌تواند به دلیل کم‌بودن سطح ویتامین B در بدن باشد. کمبود این ویتامین باعث بثورات، خشکی، پوسته‌پوسته شدن، ترک لب و چین‌وچروک می‌شود.

اگر دچار کمبود این ویتامین باشید، بیشتر از سایر افراد به نور خورشید و محصولات پوستی حساس بوده و پوست شما خیلی زود دچار خشکی و قرمزی می‌شود. این مورد به سادگی با استفاده از مکمل‌های ویتامین B قابل درمان است.

2. خشکی پوست بعد از اصلاح

بعد از شیو و اصلاح کردن، ممکن است پوست شما خشک شود، به خصوص اگر جنس پوست شما خشک باشد، بعد از اصلاح، این موضوع تشدید خواهد شد.

3.  پوسته‌پوسته شدن

وجود قارچ روی پوست، منجر به بروز خشکی پوست، جوش‌های قرمز و پوسته‌پوسته شدن می‌شود. اگر علائم خشکی پوست را به همراه خارش شدید، جوش‌، قرمزی پوست و پوسته شدن احساس کردید، احتمال وجود قارچ بالا است و باید به پزشک مراجعه کنید.

4. کاهش رطوبت و چربی

انواع خشکی پوست به موارد مختلفی بستگی دارد. گاهی ممکن است خشکی پوست شما تنها به دلیل کاهش رطوبت و چربی سطح پوست باشد. در این شرایط جای نگرانی نیست و با استفاده از محصولات آبرسانی پوست رفع خواهد شد.

5. بیماری‌های پوستی

در موارد زیادی هم علت خشکی پوست، بیماری‌های پوستی است. اگر در کنار خشکی پوست، قرمز شدن پوست را تجربه کردید، احتمال دارد دچار اگزما یا درماتیت آتوپیک شده باشید. پسوریازیس نیز بیماری پوستی دیگری است که به طور مزمن ایجاد شده و علاوه بر این علائم باعث بروز علائمی مانند پوسته‌پوسته شدن و لکه‌های پوستی می‌شود.

علاوه براین موارد، خشکی پوست ممکن است به دلیل بیماری درماتیت سبورئیک باشد. این بیماری پوست، بیشتر نواحی دارای غدد چربی مانند بینی و اطراف ابروها را درگیر می‌کند.

6. دیابت

دیابت در خشک شدن پوست تاثیر مستقیم دارد. قند خون بالا و کنترل نشده می‌تواند منجر به خشکی پوست یا تشدید آن شود. اگر گلوکز خون خیلی بالا باشد، بدن به‌سرعت مایعات از دست می‌دهد. همین موضوع موجب پایین آمدن سطح رطوبت پوست شما خواهد شد.

7. علت خشکی پوست ناحیه تناسلی

خشکی پوست در ناحیه تناسلی مردان یا زنان، بسیار آزاردهنده است، اما خشکی پوست آلت تناسلی عموما مربوط به بیماری خاصی نیست. شاید به یک ماده شیمیایی حساسیت دارید. پسوریازیس و اگزما نیز می‌تواند علت خشکی پوست در این ناحیه باشد.

همچنین اگر اگر در قسمت خارجی واژن دچار خشکی شده‌اید، می‌توانید با استفاده از پاک‌کننده‌های ملایم این مشکل را برطرف کنید. البته دقت کنید که محصولی که انتخاب می‌کنید باید مناسب با پوست حساس باشد. همچنین توصیه می‌شود که لباس زیر خود را با استفاده از مواد ضدحساسیت بشویید.

8. خشکی پوست لب

ترشح بزاق دهان، غذاهای تند، هوای سرد و خشک و عوامل دیگر، منجر به خشکی پوست لب می‌شود. همچنین ممکن است خشکی لب از عوارض داروهای خاص نیز باشد.

9. خشکی پوست کف پا

کم‌شدن میزان رطوبت در کف پا منجر به خشکی پوست در این ناحیه می‌شود. استفاده از صابون‌های قوی یا سنگ پا نیز موجب حساس شدن پوست این ناحیه خواهد شد. اگر خشکی پوست کف پا، در اطراف پاشنه به صورت ترک و پوسته‌پوسته شدن باشد، ممکن است نشانه‌ای از بیماری تیروئید باشد.

همچنین ساق پا نیز به دلایل مختلفی مستعد خشکی است. غدد عرق و چربی در ناحیه ساق پا نیز می‌توانند به دلایل مختلف رطوبت کمی تولید کنند و باعث خشکی ساق پا شوند. در این شرایط پوست پا پوسته‌پوسته شده و دچار خارش می‌شود.

10. خشکی پوست دست

دست بیشتر از سایر اعضای بدن در معرض آب و مواد شوینده قرار دارد و برای همین بیشتر مستعد خشک شدن است. زیاد شستن دست‌ها یا استفاده از مواد شوینده قوی باعث خشک شدن پوست دست می‌شود. برای جلوگیری از این موضوع بهتر است بعد از هربار شستن دست‌ها، از کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید. خشکی پوست آرنج نیز می‌تواند به دلیل آلرژی، حساسیت به جنس لباس و اگزما نیز باشد.

11. خشکی پوست کودکان و نوزادان

خشکی پوست تنها محدود به افراد بزرگسال نیست و کودکان و نوزادان نیز ممکن است دچار خشکی پوست شوند. دلیل عمده خشکی پوست در کودکان مربوطه به هوای خنک با رطوبت کم است. استفاده از مرطوب‌کننده مناسب کودکان بعد از استحمام، گزینه خوبی برای کاهش خشکی پوست است.

علائم خشکی پوست چیست؟

تشخیص خشکی پوست تا میزان زیادی به مشاهده علائم دارد. بنابراین بهتر است وضعیت خود را پایش کنید و درصورت داشتن علائم خشکی پوست به پزشک مراجعه کنید. دقت داشته باشید که گاهی خشکی پوست موقتی و به دلیل تغیرات فصلی است.

اما گاهی خشکی پوست به یک فصل محدود نیست و فرد تمام طول سال با آن درگیر است. علائم خشکی پوست با توجه به سن، سبک زندگی، رنگ پوست و وضعیت سلامتی در افراد مختلف، متفاوت است. اما برخی از شایع‌ترین علائم خشک شدن پوست موراد زیر هستند:

• احساس سفتی پوست
• خشن شدن پوست
• خارش پوست
• پوسته‌پوسته شدن خفیف تا شدید پوست
• تغییر رنگ پوست
• ایجاد ترک روی پوست به همراه خونریزی و غیره.

مشاهده این علائم به صورت خفیف عموما جای نگرانی ندارد، اما اگر یک یا چند مورد از این علائم را به‌صورت شدید تجربه می‌کنید، باید به متخصص پوست و مو مراجعه کنید.

جلوگیری از خشکی پوست

قبل از این که به مرحله درمان برسیم، لازم است تا با راهکارهای پیشگیری و جلوگیری از خشک شدن پوست آشنا باشید. آشنا بودن با چند راهکار ساده می‌تواند شما را از معرض خشکی پوست دور نگه دارد:

• مواد غذایی تأمین‌کننده چربی مناسب؛ به شما توصیه می‌شود که روزانه یک تا دو قاشق غذاخوری روغن گیاهی از قیبل روغن زیتون، روغن ذرت و سایر موادغذایی حاوی چربی مانند سویا و آجیل مصرف کنید.
• وسواس را کنار بگذارید؛ وسواس تمیزی و شستشو باعث می‌شود که مکرراً دست و صورت را با آب و مواد شوینده بشویید که تکرار این مورد موجب خشکی پوست می‌شود. لازم است وسواس را درمان کنید و از شستشوی مکرر دست و صورت جدا پرهیز کنید.
• صابون مناسب انتخاب کنید؛ ترکیبات شیمیایی صابون‌ها با یکدیگر متفاوت است؛ بنابراین اگر بعد از استفاده از صابونی دچار خشکی پوست شدید بهتر است که صابونتان را عوض کنید.
• استحمام با آب داغ ممنوع است؛ سعی کنید با آب ولرم استحمام کنید، آب داغ ممکن است پوست را خشک و پوسته پوسته کند.
• یک روتین پوستی مناسب داشته باشید؛ بهتر است برای شستن و نظافت پوست صورت خود، از یک روتین منحصربه فرد استفاده کنید. ماسک‌های آبرسان را به برنامه خود اضافه کنید و این برنامه را به سبک زندگی خود اضافه کنید.
• از دستکش‌های لاستیکی استفاده کنید؛ اگر در طول روز، چندین مرتبه یا یکبار، مجبورید که دست‌های خود را در آب فرو ببرید یا از پاک‌کننده‌های قوی استفاده کنید برای محافظت از پوست خود از دستکش‌های لاستیکی استفاده کنید.

راه‌های درمان خشکی پوست

راهکارهای زیادی برای درمان یا جلوگیری از خشکی پوست وجود دارد. برخی از این راهکارهای درمانی به‌عنوان درمان خانگی مطرح بوده و در مواردی نیز این راهکارها چاره‌ساز نبوده و باید به پزشک متخصص مراجعه کرد. این روش‌ها عبارتند از:

1. درمان‌های موضعی خشکی پوست

استفاده از کرم‌ها و مرطوب‌کننده‌های مناسب، آب و رطوبت لازم پوست شما را حفظ کرده و مانع کاهش سطح آب در پوست شما می‌شود. توصیه می‌شود که بعد از استحمام و چندین مرتبه در روز، از این مرطوب‌کننده‌ها استفاده کنید.

اگر خانم هستید، باید از مواد آرایشی حاوی مواد مرطوب‌کننده استفاده کنید. روغن بچه و روغن‌های گیاهی مناسب پوست، قوی‌تر از مرطوب‌کننده‌ها عمل کرده و مانع تبخیر آب از روی سطح پوست شما می‌شود.

2. درمان‌های خانگی و پیشگیری از خشکی پوست

بسیاری از این موارد نه تنها به درمان، بلکه به پیشگیری از خشکی پوست نیز کمک می‌کند. برای درمان خشکی پوست صورت در تابستان بهتر است به موارد زیر توجه داشته باشید.

• آب به مفدار کافی بنوشید؛ آب کافی موجود در بدن به حفظ رطوبت سطح پوست کمک شایان توجهی می‌کند. مصرف هشت لیوان آب در شبانه روز را فراموش نکنید.
• عسل بخورید؛ عسل دارای خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی و جذب‌کنندگی رطوبت است و بطور مؤثری پوست را لطیف می‌کند.
• تنوع مصرف مواد غذایی داشته باشید؛ کمبود ویتأمین‌هایی از قبیل آ، ب، ث، د می‌توانند بر لطافت و نرمی پوست اثر منفی بگذارند و خشکی و ترک‌های پوستی ایجاد کنند. رژیم غذایی مناسب، کافی، متنوع و سالم با تأمین کردن ویتأمین‌ها و عناصری مانند روی و سلنیوم از خشکی پوست جلوگیری می‌کند.
• کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید؛ استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده باعث حفظ میزان رطوبت و آب سطح خارجی پوست می‌شود که در برطرف کردن خشکی پوست بسیار مؤثر است.
• کرم‌های ضدآفتاب استاندارد استفاده کنید؛ به شما توصیه می‌شود که کرم‌های ضدآفتاب با SPF (عامل محافظت‌کننده در برابر آفتاب) مناسب و مرطوب‌کننده بر روی پوست خود بمالید.
• استفاده از لوسیون بدن؛ لوسیون بدن مایعی است که بر حفظ رطوبت پوست کمک می‌کند که بیشتر در افرادی که بعد از استحمام دچار خشکی پوست می‌شوند استفاده می‌شود. اگر شما از لوسیون بزرگسالان استفاده کرده‌اید و همچنان خشکی پوست دارید، می‌توانید از لوسیون بچه که مواد شیمیایی کمتری دارد استفاده کنید.
• از روغن نارگیل استفاده کنید؛ پیش از خواب یا هر زمان دیگری، از روغن نارگیل به عنوان کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید. استفاده از این روغن بسیار در درمان خشکی پوست دست و پا موثر است.
• از آلوئه‌ورا استفاده کنید؛ آلوئه‌ورا یک آبرسان قوی و طبیعی است، درصورتی که به این ماده حساسیت پوستی ندارید، مقدار مناسبی از آن را روی قسمت‌های خشک پوست خود استفاده کنید.
• از نمک دریایی استفاده کنید؛ برای استحمام، از نمک دریایی برای لایه‌برداری پوست خود استفاده کنید. نمک را با آب مخلوط کرده و روی پوست خود بمالید و پس با آب گرم بشویید.
• از دستگاه بخور استفاده کنید؛ در طول روز از دستگاه بخور سرد استفاده کنید، تا رطوبت محیط بالا رفته و رطوبت موردنیاز پوست شما از محیط تامین شود.

3. درمان‌های کلینیکی خشکی پوست

برای درمان سریع خشکی پوست صورت، باید بعد از تشخصی خشکی به پزشک متخصص مراجعه کنید تا راه‌های درمانی متفاوت را به شما معرفی کند. این روش‌ها عبارتند از:

• میکرودرم ابریژن؛ میکرودرم یک روش غیرشیمیایی و غیرتهاجمی است که در آن از کریستال‌های ریز برای برداشتن لایه‌های خشک پوست و سلول‌های مرده استفاده می‌شود. این روش علاوه‌بر درمان خشکی پوست، میزان تولید سلول‌های پوست در لایه‌های زیرین را تسریع می‌کند.
• مزوتراپی؛ مزوتراپی یکی از روش‌های درمان خشکی پوست و سایر بیماری‌های پوستی است. در این روش، از تزریق مواد مغذی به لایه‌های پوست برای ترمیم و رشد سلول‌های پوست استفاده می‌شود. ویتامین‌ها، آمینواسیدها، مواد معدنی، اسید هیالورانیک و غیره از جمله مواد مغذی پوست هستند که از طریق مزوتراپی وارد پوست می‌شوند.

4. درمان خشکی پوست صورت در طب سنتی

در طب سنتی، روش‌های متعددی برای درمان خشکی پوست پیشنهاد می‌شود. استفاده و پوشش‌دهی پوست برای جلوگیری و درمان خشکی پوست از عمده‌ترین این روش‌ها است.

استفاده از روغن کرچک در طب سنتی بسیار برای درمان خشکی پوست صورت و بدن توصیه می‌شود. روغن کرچک رطوبت را از هوا به داخل پوست کشیده و باعث هیدراته ماندن آن می‌شود. استفاده از این روغن برای کسانی که دچار خشکی پوست بدن به صورت موضعی هستند نیز مناسب است.

عوارض خشکی پوست چیست؟

خشکی پوست معمولا بدون عارضه‌ و بی‌خطر است. اما اگر علائم خشکی پوست به صورت شدید در شما بروز کرده، باید آن را جدی بگیرید. در غیر این صورت ممکن است اگزما بگیرید.

همچنین پوست خشک ممکن است ترک بخورد و باکتری‌ها و آلودگی‌ها به سطح پوست نفوذ کرده و عفونت کند. البته این عوارض زمانی اتفاق می‌افتند که مکانیزم‌های حفاظتی پوست به شدت آسیب دیده باشند.

روتین پوست خشک

برای پوست خشک، استفاده از یک روتین مراقبتی شامل پاک‌کننده‌های ملایم، مرطوب‌کننده‌های غنی حاوی هیالورونیک اسید و سرامیدها، و استفاده منظم از کرم ضدآفتاب بسیار اهمیت دارد. این روتین به حفظ رطوبت و جلوگیری از خشکی و تحریک پوست کمک می‌کند.

تشخیص خشکی پوست با مراجعه به پزشک

درصورتی که علائم خشکی پوست بدن شما با راهکارهای خانگی درمان نشد و لکه‌های خشکی روی پوست خود مشاهده کردید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام معاینات بالینی سوالاتی از شما می‌پرسد که به تشخیص علت خشکی پوست می‌انجامد.

همچنین درصورت شدید بودن علائم، ممکن است از شما بخواهد تا آزمایش‌هایی را انجام دهید تا علت خشکی پوست شما مشخص شود.  پزشک معمولا نکاتی را در خصوص اصلاح عادت‌های غذایی، حمام رفتن و مراقبت‌های پوستی به شما گوشزد می‌کند.

نحوه شستن پوست خشک

چطور باید پوستی که دچار خشکی شده را بشوییم؟ در پاسخ به این سوال باید اشاره کنیم که بهتر است 2 بار در روز، پوست صورت خود را با استفاده از پاک‌کننده‌های ملایم و بدون الکل پاک کرده و با آب ولرم شستشو دهید.

برای ترمیم پوست بهتر است یک صابون مناسب برای پوست خود با مشورت پزشک تهیه کنید و از محصولات حاوی اسید استئاریک یا اسید لینولئیک استفاده کنید. اگر حساسیت پوست شما بالا است، تنها یک‌بار در روز پوست را با پاک‌کننده بشویید.

زمانی که پوست شما هنوز مرطوب است، از مرطوب‌کننده استفاده کنید. همچنین اگر پزشک داروی موضعی برای پوست شما تجویز کرده، آن را زمانی استفاده کنید که پوست شما مرطوب است. بهتر است از مواد و محصولات آرایشی که برپایه کرم یا روغن هستند، استفاده کنید.

خشکی پوست قابل پیشگیری و درمان!

خشکی پوست یکی از آزاردهنده‌ترین عارضه‌های پوستی است که در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به ایجاد شکاف‌های عمیق روی پوست، خونریزی و عفونت شود. بنابراین بهتر است زمانی که علائم خشکی را طولانی مدت تجربه کردید، به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. برای این کار می‌توانید از امکان نوبت‌دهی اینترنتی پلتفرم دکتردکتر استفاده کنید.

آیا شما هم خشکی پوست را تجربه کرده‌اید؟ چه راهکارهایی برای درمان خانگی و قطعی خشکی پوست صورت و دست می‌شناسید؟ از تجربیات خود برای ما بنویسید.