آیا تابه‌حال اصطلاح قاتل بی‌صدا را شنیده‌اید؟ بروز همزمان فشار خون بالا و دیابت بدون هیچ علائمی، همچون موریانه اندام‌های بدن را نابود می‌کند. هنگامی که فشار خون بالا می‌رود، قلب برای رساندن خون بیشتر به اندام‌های بدن مجبور است بیشتر کار کند و عدم درمان این عارضه باعث آسیب رساندن به قلب، کلیه و مغز می‌شود.
اما قضیه تنها به این موارد ختم نمی‌شود. گاهی فرد دچار دیابت نوع ۲ شده و زمینه لازم برای ابتلا به فشار خون بالا نیز به وجود می‌آید.از این رو مراجعه به دکتر قلب و عروق کمک می‌کند تا با کنترل دیابت، از وقوع فشار خون بالا و آسیب‌های قلبی جلوگیری کنید.
اما میان فشار خون بالا و دیابت چه رابطه‌ای وجود دارد؟ آیا دیابت باعث ایجاد فشار خون بالا می‌شود؟ در ادامه این مطلب از مجله دکتردکتر همراه ما باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.
رابطه فشار خون بالا و دیابت چیست؟
فشار خون بالا از دلایل شایع بروز بیماری‌های قبلی مانند سکته است و دیابت نیز در بروز فشار خون بالا در برخی از افراد نقش دارد. در واقع فشار خون بالا به همراه دیابت نوع دو می‌توانند صدمات جبران‌ناپذیری را به رگ‌ها وارد کنند. پس عدم‌کنترل بیماری دیابت نوع دو در کنار افزایش فشار خون علاوه‌بر حمله و سکته‌های قلبی، باعث وارد شدن آسیب‌های جدی به ناحیه چشم، پا و کلیه می‌شود.
البته دیابت و فشار خون بالا باعث ایجاد یکدیگر نمی‌شوند، اما به‌طور معمول مبتلایان به دیابت، مستعد ابتلا به بیماری‌های دیگر همچون فشار خون بالا و کلسترول خون بالا هستند.
فشار خون بالا و دیابت چگونه روی هم اثر می‌گذراند؟
معمولا فشار خون بالا و دیابت همراه با یکدیگر رخ داده و ریسک‌فاکتور‌های مشترکی دارند. در واقع ابتلا به هر کدام از آن‌ها خطر ابتلا به دیگری را افزایش می‌دهد. پس بدون شک تشخیص به موقع هر کدام از آن‌ها یا انجام اقدامات پیشگیرانه، در بهبود این بیماری‌ها و کاهش عوارض آن‌ها موثر است.
عوارض فشار خون بالا و دیابت چیست؟
بدون شک تاثیر ترکیبی دیابت و فشار خون بالا روی بدن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری‌های کلیوی و سایر مشکلات سلامتی را افزایش دهد. در سال ۲۰۱۲ محققان درصد‌هایی را بیان کردند که نشان می‌داد ۳۰٪ افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و ۵۰ -۸۰٪ از افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در ایالات متحده، فشارخون بالا دارند.
این موضوع یک زنگ خطر برای انسان محسوب می‌شود و در صورت عدم کنترل آن، عوارض زیادی را با خود به همراه دارد. از عوارض دیابت و فشار خون بالا می‌توان موارد زیر را نام برد:
- رگ‌های خونی توانایی کشش خود را از دست می‌دهند.
- مایعات در بدن افزایش پیدا می‌کنند، مخصوصا اگر دیابت از قبل روی کلیه‌ها تاثیر گذاشته باشد.
- مقاومت به انسولین ممکن است شامل فرایند‌هایی باشد که خطر فشارخون را افزایش می‌دهد.
- طول عمر کاهش پیدا می‌کند.
کنترل به موقع میزان قند خون و فشارخون می‌تواند از این عوارض جلوگیری کند.
مقدار فشار خون مناسب برای دیابتی‌ها چقدر است؟
بدون شک حفظ فشار خون در محدوده سلامت از اهمیت زیادی برخوردار است و این موضوع احتمال بروز دیابت را در افراد کاهش می‌دهد. اما اگر بخواهیم فشار خون افراد دیابتی را تعیین کنیم، باید بگوییم فشار خون افراد مبتلا به دیابت باید کمتر از ۱۴۰/۸۰ (۱۴ روی ۸) میلی‌متر جیوه باشد.
علاوه بر این در صورتی که به بیماری کلیوی، چشمی، بیماری قلبی و عروقی و هر بیماری تاثیرگذار بر خونرسانی به مغز مبتلا شده‌اید، فشار خون باید کمتر از ۱۳۰/۸۰ (۱۳ روی ۸) میلی‌متر جیوه یا منطبق بر نظر پزشک باشد.
کاهش فشار خون بالا افراد دیابتی
برای کاهش فشار خون بالا در افراد دیابتی لازم است اقداماتی را انجام دهید تا از عواقب جبران ناپذیر آن جلوگیری شود. اقداماتی مانند:
- تلاش برای داشتن وزن مناسب
- داشتن فعالیت جسمی بیشتر
- کاهش نمک دریافتی در رژیم غذایی
- ترک سیگار و الکل
- استفاده از راه‌های مختلف برای مقابله با استرس
- کاهش میزان مصرف کافئین
کنترل و درمان فشار خون بالا در افراد دیابتی
در این بخش از مطلب می‌خواهیم روش‌هایی را برای کنترل و درمان فشار خون بالا و دیابت معرفی کنیم. هر چند این روش‌ها به طور صد‌در‌صدی بیماری را درمان نمی‌کنند، اما تا حدودی در کنترل آن‌ها موثر هستند.
تغییر سبک زندگی
در حالت کلی تغییراتی که در روش و سبک زندگی ایجاد می‌کنید، تاثیر زیادی در درمان دیابت و فشار خون بالا دارد و تا حدود زیادی به کنترل آن کمک می‌کند. نکات و فاکتورهایی که در تغییر سبک و شیوه زندگی به منظور کنترل فشار خون بالا و نیز قند خون اهمیت زیادی دارند، عبارتند از:
رژیم غذایی مناسب و اصلاح عادت‌های غذایی برای فشار خون بالا و دیابت
کسانی که به دیابت و فشار خون بالا مبتلا می‌شوند، لازم است قبل از هر چیزی در رابطه با رژیم غذایی خود با پزشک متخصص مشورت کنند. پزشک با بررسی وضعیت بیمار، نکته‌هایی را به او گوشزد کرده و موارد زیر را به او توصیه می‌کند.
- مصرف مقادیر زیادی میوه و سبزیجات تازه
- خوردن بیشتر مواد غذایی که دارای فیبر و غلات کامل هستند
- مصرف لبنیات کم چرب
- کاهش میزان مصرف نمک و نیز محدود کردن اضافه کردن شکر به غذاها
- محدود کردن و دوری از چربی‌های ناسالم، مانند چربی‌های حیوانی و چربی‌های ترانس
انجام فعالیت و ورزش
یکی از موارد مهمی که در کاهش فشار خون موثر است و به کنترل قند خون کمک زیادی می‌کند، داشتن فعالیت و تحرک مداوم و منظم است که نقش موثری در سلامتی بدن دارد.
پزشکان به‌طور مداوم همگان را به داشتن دست کم ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی با درجه شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه ورزش با درجه شدت بالا در هفته توصیه می‌کنند. برای این منظور پیاده‌روی و شنا را می‌توان به عنوان ورز‌ش‌های متوسط در نظر گرفت.
کاهش وزن
اگر اضافه وزن دارید و به دیابت مبتلا شده‌اید، بهتر است با رعایت رژیم غذایی و انجام حرکات ورزشی و مشورت با پزشک تغذیه، وزن خود را کاهش دهید. با رسیدن به وزن مناسب، احساس بهتری خواهید داشت و تا حدودی از خطر ابتلا به فشار خون در امان می‌مانید.
عدم مصرف سیگار، الکل و دخانیات
بدون شک تا به حال از عوارض این موارد موضوعات بسیار زیادی را شنیده‌اید. شاید با خود بگویید سیگار و الکل و مواد مخدر آنقدر هم برای بدن مضر نیستند و بیهوده این موضوع را مهم جلوه می‌دهند. اما باید بگوییم که مصرف این موارد به غیر از رساندن ضرر و زیان به بدن، هیچ نقطه مثبتی نداشته و مصرف آن‌ها شما را در معرض ابتلا به دیابت، فشار خون، بیماری قلبی و غیره قرار می‌دهد.
اما اگر به دیابت یا فشار خون مبتلا شده‌اید، برای کنترل و کمک به درمان این بیماری، حتما از مصرف این مواد خودداری کنید.
روش دارویی
گاهی اوقات تنها بهبود سبک زندگی برای درمان فشار خون بالا در افراد دیابتی کارساز نیست و پزشک داروهایی را برای بیمار تجویز می‌کند که از این میان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
دیورتیک‌ها
این داروها باعث می‌شود مقدار اضافی آب از طریق ادرار از بدن خارج شده و حجم خون کاهش پیدا کند. از این طریق به مدیریت فشار خون کمک می‌کنند.
مسدودکننده‌های کانال‌های کلسیمی
خوب است بدانید کلسیم باعث تنگ شدن عضلات صاف دیواره قلب و عروق خونی می‌شود. مسدودکننده‌های کانال‌های کلسیمی از این عمل جلوگیری کرده و باعث کاهش تنگی عروق خون می‌شوند که در نهایت به کم شدن فشار خون کمک می‌کنند.
مهارکننده‌های ACE
یکی از داروهایی که باعث گشاد شدن عروق خونی و کاهش فشار خون می‌شود، مهارکننده‌های ACE است که سطح تولید آنژیوتانسین را در بدن کاهش می‌دهد و باعث گشادی رگ‌ها می‌شود.
مسدودکننده‌های گیرنده‌های آنژیوتانسین ۲
این مسدودکننده تاثیر آنژیوتانسین را که یک ماده شیمیایی است و باعث تنگی عروق می‌شود، خنثی می‌کند. بدون آنژیوتانسین عروق خونی گشاد مانده و سطح فشار خون کم می‌شود.
بتابلاکر‌ها
این دارو بر روی قلب تاثیر گذاشته و از این طریق به کاهش فشار خون بالا کمک می‌کند.
عوامل خطر برای مبتلایان به فشار خون بالا و دیابت
خوب است بدانید که دیابت و فشارخون بالا فاکتورهای خطرناک مشابهی دارند که از میان آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ابتلا به اضافه وزن و چاقی
- زندگی همراه با کم‌تحرکی
- داشتن یک رژیم غذایی ناسالم
- عادت‌های خوابیدن نامناسب
- مصرف سیگار و تنباکو
- تماس با آلودگی هوا
- داشتن سابقه خانوادگی برای ابتلا به دیابت و فشار خون
- رژیم غذایی سرشار از سدیم
- سطح پایین پتاسیم
- مصرف بیش از حد الکل
اصلاح عادت‌های غذایی، مهم‌ترین نجات‌دهنده بیماران دیابتی
یکی از مواردی که برای افراد مبتلا به دیابت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، رژیم غذایی است؛ زیرا رژیم غذایی مناسب علاوه بر ثابت نگه‌داشتن قند خون، فشار خون و سطح کلسترول، در حفظ وزن نرمال نیز بسیار کمک کننده خواهد بود. اما در عوض اضافه وزن یکی از عوامل خطرناک برای افراد دیابتی است.
فقط به یاد داشته باشید که در یک رژیم غذایی دیابتی مناسب و انعطاف‌پذیر، هیچ‌چیز به طور کامل ممنوع نیست. حتی در برخی از موارد ممکن است مقدار اندکی از موارد خطرناک در رژیم غذایی گنجانده شوند.
اما باز هم لازم به ذکر است که عدم مصرف برخی از مواد غذایی مانند قندهای مصنوعی، به کنترل قند خون بیماران، کمک زیادی می‌کند. در ادامه، شما را با اصلاحات عادت‌های غذایی افراد دیابتی آشنا می‌کنیم.
سبزیجات و میوه‌ها برای کنترل فشار خون افراد دیابتی
معمولا بدن افراد دیابتی مانند سایر افراد به فیبر زیادی نیاز دارد. اما نکته مهمی که در این میان باید به آن توجه کرد، گنجاندن فیبر در سبد غذایی این افراد است که همراه با آن، باید مقدار چربی و نمک مصرفی نیز کنترل شود.
سبزیجات و میوه‌ها حاوی مقادیر زیادی ویتامین، مواد معدنی و فیبر هستند و بیشتر آن‌ها به طور طبیعی چربی و سدیم کمی دارند اما میوه‌ها از کربوهیدرات بیشتری نسبت به سبزیجات برخوردارند.
بهترین انتخاب‌ها برای افزودن فیبر به سبد غذایی افراد مبتلا به فشار خون بالا و دیابت
- سبزیجات تازه، به صورت خام یا کمی بخارپز، سبزیجات منجمد ساده یا کمی بخارپز شده، سبزیجاتی مانند کلم پیچ و اسفناج، میوه تازه، میوه یخ زده ساده یا میوه کنسرو شده بدون شکر اضافه شده، مربا یا کنسرو‌های بدون قند یا کم قند
- مصرف سبزیجات که حاوی رنگ‌های مختلف هستند: سبز تیره، قرمز یا نارنجی (به هویج یا فلفل قرمز فکر کنید)، سفید (پیاز) و حتی بنفش (بادمجان)
بدترین انتخاب‌ها برای مصرف سبزیجات
- سبزیجات کنسرو شده با مقدار زیادی سدیم اضافه شده
- سبزیجات با مقدار زیادی کره، پنیر یا سس
- ترشی‌های شور، کنسرو میوه با شربت قند سنگین، ژله، نوشیدنی‌های میوه‌ای مصنوعی، آبمیوه‌های همراه با مواد افزودنی
کربوهیدرات‌ها
بدن انسان همیشه به کربوهیدرات‌ها نیاز دارد. اما افراد دیابتی لازم است بسیار محتاطانه‌تر از بقیه به مصرف کربوهیدرات‌ها بپردازند. یکی از کربوهیدرات‌های ضروری نشاسته است که از منابع مناسب آن در رژیم غذایی افراد دیابتی مبتلا به فشار خون می‌توان موارد زیر را نام برد:
- غلات کامل مانند برنج قهوه‌ای، بلغور جو دوسر، سیب زمینی آبپز شده
از بدترین انتخاب‌ها برای مصرف نشاسته نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- غلات فرآوری شده مانند برنج سفید یا آرد سفید و نان سفید، سیب زمینی سرخ کرده
مصرف پروتئین‌ها
بدون شک همه ما از اهمیت پروتئین در سبد غذایی با خبر هستیم و افراد مبتلا به قند خون و فشار خون بالا نیز از این مقوله مستثنی نیستند. بهترین انتخاب‌های جذب پروتئین بنا بر توصیه‌های انجمن دیابت آمریکا برای این افراد عبارتند از:
- پروتئین‌های گیاهی مانند لوبیا، آجیل، دانه‌های روغنی، ماهی و غذای دریایی، مرغ و سایر طیور (در صورت امکان گوشت سینه)، تخم مرغ و لبنیات کم چرب و حبوبات
بدترین غذاهای حاوی پروتئین نیز شامل موارد زیر هستند:
- گوشت‌های سرخ شده
- برش‌های گوشتی با چربی بالا مانند دنده‌ها
- پنیرهای معمولی
- مرغ با پوست
- ماهی سرخ شده
لبنیات برای کنترل فشار خون افراد دیابتی
شاید افراد دیابتی تصور کنند که خوردن مقدار کمتری از لبنیات با درصد چربی بالاتر می‌تواند بی‌خطر باشد و این مواد غذایی را مصرف می‌کنند. در حالی که باید بدانند که لبنیات پرچرب حتی با مقدار کم هم می‌توانند در بالا رفتن فشار خون و قند خون بسیار موثر باشند.
بهترین انتخاب‌ها برای مصرف لبنیات عبارتند از:
- شیر بدون چربی
- ماست کم چرب
- پنیر خامه‌ای کم چرب
بدترین انتخاب‌ها نیز شامل موارد زیر هستند:
- شیر کامل
- ماست معمولی
- پنیر معمولی
- خامه و سرشیر
- بستنی معمولی
چربی‌ها، روغن‌ها و شیرینی‌ها
این دسته از مواد غذایی را می‌توان از خطرناکترین مواد غذایی دانست؛ زیرا مقاومت در برابر آن‌ها سخت و چاق شدن و افزایش وزن به وسیله آن‌ها بسیار آسان است. این اضافه وزن، کنترل دیابت و فشار خون را بسیار دشوار می‌کند.
بهترین مواردی را که برای گنجاندن چربی و شیرینی در سبد غذایی افراد دیابتی مناسبند، عبارتند از:
- منابع طبیعی چربی‌های گیاهی مانند آجیل، دانه‌ها یا آووکادو
- غذاهایی که حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، مانند ماهی آزاد و ماهی تن
- روغن‌های گیاهی مانند کلزا ، دانه انگور یا روغن زیتون
بدترین انتخاب‌ها نیز شامل موارد زیر هستند:
هر چیزی که حاوی چربی ترانس باشد، برای قلب مضر است. مانن: چربی‌های اشباع و روغن‌های پالم‌دار
خطرات فشار خون بالا و دیابت نوع ۲ در بارداری
معمولا خانم‌هایی که در هنگام بارداری به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند، بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار می‌گیرند. این موضوع ممکن است سلامتی مادر و جنین را به خطر انداخته و سلامتی آن‌ها را تهدید کند. از خطرات فشار خون بالا همراه با دیابت نوع ۲ می‌توان موارد زیر را نام برد:
- بیماری قلبی
- نارسایی کلیوی
- مسمومیت حاملگی
- افت کلسیم نوزاد
- رشد بیش از حد نوزاد
- پاره شدن زود‌هنگام کیسه آب مادر و زایمان زودرس
- عفونت ادراری مادر
- افت قند خون نوزاد
فشار خون بالا و دیابت، خطری غیرقابل انکار
امروزه دو بیماری دیابت و فشار خون بالا از نام آشناترین بیماری‌های انسان محسوب شده و همواره سلامتی افراد را تهدید می‌کند. ما در این مطلب به طور کامل به بررسی رابطه این دو بیماری پرداخته و عوارض آن‌ها را به شما معرفی کردیم.
بیماری‌های قلبی و کلیوی از شایع‌ترین عوارض این دو بیماری است که شما با داشتن یک رژیم غذایی سالم و روش زندگی مناسب می‌توانید تا حدودی از عواقب آن‌ها دور بمانید. برای این کار می‌توانید با پزشکان تغذیه مشورت کنید تا در این زمینه به شما کمک کنند. برای این منظور از سایت نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر بهره‌مند شوید.
