مننژیت چیست و چگونه شیوع پیدا می‌کند؟ معرفی انواع مننژیت و راه‌های تشخیص آن

تب بالا، سردرد شدید و سفتی گردن از شایع‌ترین علائم مننژیت هستند. در برخی از انواع مننژیت، تهوع و استفراغ، گیجی و خواب‌آلودگی، تشنج و بثورات پوستی هم ظاهر می‌شوند. برای پاسخ به سوال مهم‌ترین انواع مننژیت چیست باید به مننژیت باکتریایی، مننژیت ویروسی، مننژیت قارچی و مننژیت انگلی اشاره کنیم. درواقع، باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها شایع‌ترین علل مننژیت هستند. دکتر مغز و اعصاب، برای تشخیص انواع بیماری مننژیت، از معاینه فیزیکی، آزمایش‌های خون، آزمایش مایع خون و آزمایش‌های تصویربرداری استفاده می‌کند. این متخصص، مدیریت و درمان مننژیت را به کمک آنتی‌بیوتیک، داروهای ضدویروس، داروهای ضدقارچی، داروهای ضدانگلی و ارائه مراقبت‌های حمایتی انجام می‌دهد. بیمار، در صورت عدم درمان به‌موقع، دچار خطرناک‌ترین عوارض مننژیت همچون کم‌شنوایی، ناتوانی یادگیری، آسیب مغزی و در نهایت مرگ خواهد شد.

با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر که به 5 دقیقه زمان نیاز دارد، با انواع بیماری مننژیت و بهترین روش‌های درمان آن آشنا خواهید شد.

در انتها، اگر سوالی درباره بیماری مننژیت دارید، آن را در قسمت نظرات بنویسید. پزشک ما به آن پاسخ خواهد داد.

بیماری مننژیت چیست؟

بیماری مننژیت، التهاب پرده‌های مغزی‌ست که از مغز و نخاع محافظت می‌کنند. این بیماری، به علت عفونت ویروسی، باکتریایی، قارچی یا انگل ایجاد می‌شود. ولی نوع باکتریایی آن خطرناک‌تر است و عوارض جدی مانند آسیب مغزی یا مرگ را به همراه خواهد داشت. علائم بیماری مننژیت، شامل سردرد شدید، تب، سفتی گردن، حالت تهوع، استفراغ، بثورات پوستی و حساسیت به نور است. درمان این بیماری، بستگی به عوامل عفونی آن دارد؛ برای مثال، مننژیت باکتریایی با آنتی‌بیوتیک‌ها و مننژیت ویروسی معمولاً با استراحت و مصرف مایعات مدیریت می‌شود. تشخیص و درمان این بیماری، برعهده دکتر مغز و اعصاب است. بنابراین، با مشاهده علائم بالا، باید به این متخصص مراجعه کنید.

آیا بیماری مننژیت مسری است؟

برخی از انواع مننژیت، به‌ویژه مننژیت باکتریایی و ویروسی می‌توانند واگیردار باشند. این بیماری، از طریق تماس مستقیم با ترشحات بینی و گلو فرد مبتلا، مانند سرفه، عطسه، بوسیدن یا استفاده مشترک از ظروف غذاخوری و لیوان، منتقل می‌شود. برخی از انواع مننژیت باکتریایی، مانند نایسریا مننژیتیدیس، می‌توانند به سرعت در محیط‌های جمعی مانند خوابگاه‌ها یا پادگان‌ها گسترش یابند. واکسیناسیون و رعایت بهداشت فردی، همچون شستن دست‌ها و اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار، می‌توانند خطر ابتلا به مننژیت را کاهش دهند.

آیا بیماری مننژیت کشنده است؟

نوع باکتریایی مننژیت، می‌تواند کشنده باشد. مننژیت باکتریایی اگر به سرعت مدیریت نشود، منجر به عوارض جدی مانند آسیب مغزی، ناشنوایی، صرع و در موارد شدیدتر مرگ خواهد شد. حتی با وجود درمان سریع، برخی از افراد دچار مشکلات دائمی می‌شوند.

به گزارش انجمن ملی مننژیت آمریکا (NMA)،

سالانه حدود 600 تا 1000 نفر در ایالات متحده به بیماری مننگوکوک مبتلا می شوند.10 تا 15درصد از این بیماران می‌میرند. تقریباً از هر 5 نفر، 1 نفر از بازماندگان، با ناتوانی‌های دائمی مانند آسیب مغزی، کاهش شنوایی، از دست دادن عملکرد کلیه یا قطع عضو زندگی می‌کند.

نوع ویروسی مننژیت، کمتر خطرناک بوده و بسیاری از افراد، در صورت ابتلا، به‌طور کامل بهبود می‌یابند. درمان مناسب و به‌موقع، به‌ویژه، برای مننژیت باکتریایی، می‌تواند به کاهش خطرات و افزایش احتمال بهبودی کامل کمک کند.

انواع مننژیت

بیماری مننژیت مغزی، یکی از انواع بیماری‌های مغز و اعصاب ، خود در چهار نوع اصلی باکتریایی، ویروسی، قارچی و انگلی ایجاد می‌شود. مننژیت باکتریایی، جدی‌ترین نوع بوده و می‌تواند عوارض شدید و مرگ را در پی داشته باشد. عامل این نوع مننژیت، باکتری‌هایی مانند نایسریا مننژیتیدیس و استرپتوکوک پنومونیه هستند. مننژیت ویروسی، معمولاً خفیف‌تر است و بسیاری از افراد بدون درمان خاصی بهبود می‌یابند. ویروس‌های مختلفی مانند انتروویروس‌ها می‌توانند عامل مننژیت ویروسی باشند. مننژیت قارچی و انگلی نادر بوده و اغلب افرادی را که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، تحت تاثیر قرار می‌دهند. در ادامه به انواع بیماری مننژیت پرداخته‌ایم:

مننژیت باکتریایی

مننژیت باکتریایی، نوعی شدید از التهاب پرده‌های مغزی‌ست که توسط باکتری‌هایی همچون نایسریا مننژیتیدیس و استرپتوکوک پنومونیه ایجاد می‌شود. این نوع مننژیت، به سرعت پیشرفت کرده و منجر به عوارض جدی مانند آسیب مغزی، ناشنوایی و حتی مرگ می‌شود. علائم مننژیت باکتریایی، تب بالا، سردرد شدید، سفتی گردن، تهوع، استفراغ و حساسیت به نور است. درمان فوری با آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌تواند جان فرد مبتلا را نجات دهد. همچنین، واکسیناسیون، خطر ابتلا به برخی از انواع مننژیت باکتریایی را کاهش می‌دهد.

مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی، شایع‌ترین نوع مننژیت و خفیف‌تر از مننژیت باکتریایی است. این نوع مننژیت، توسط ویروس‌هایی مانند انتروویروس‌ها، ویروس هرپس سیمپلکس و ویروس‌های اوریون و سرخجه ایجاد می‌شود. بیماری مننژیت ویروسی، معمولاً بدون نیاز به درمان خاصی بهبود یافته و درمان آن بیشتر به استراحت، مصرف مایعات و داروهای ضددرد محدود می‌شود. با این حال، در موارد نادر، ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی بیشتری داشته باشد.

مننژیت قارچی

مننژیت قارچی، اغلب افرادی را با سیستم ایمنی ضعیف، مانند بیماران مبتلا به ایدز یا افراد مصرف‌کننده داروهای سرکوب‌کننده ایمنی تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نوع مننژیت، توسط قارچ‌هایی مانند کریپتوکوکوس نئوفورمانس ایجاد می‌شود. علائم آن شامل سردرد، تب، سفتی گردن، تهوع و استفراغ بوده و به کندی پیشرفت می‌کند. درمان مننژیت قارچی، شامل مصرف داروهای ضدقارچ مانند آمفوتریسین B و فلوکونازول است که باید برای مدت طولانی مصرف شوند.

مننژیت انگلی

مننژیت انگلی، نوع نادری از مننژیت بوده که توسط انگل‌هایی مانند نگلریا فاولری، آکانتاموبا و تریپانوزوم‌ها ایجاد می‌شود. این نوع مننژیت، اغلب در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، از طریق آب آلوده یا تماس مستقیم با انگل‌ها به فرد منتقل می‌شود. علائم آن شامل سردرد شدید، تب، تهوع، استفراغ، سفتی گردن و تغییرات رفتاری است. مننژیت انگلی، می‌تواند بسیار خطرناک باشد و تشخیص دیرهنگام، منجر به مرگ خواهد شد. درمان این نوع مننژیت، شامل داروهای ضدانگل است؛ اما اجتناب از آب‌های آلوده و رعایت بهداشت فردی به‌عنوان روش‌های پیشگیری، اهمیت بیشتری دارند.

علائم مننژیت چیست؟

مواجهه با علائم اولیه بیماری مننژیت، نیاز به درمان فوری و مراجعه به‌موقع به دکتر مغز و اعصاب دارد. در ادامه، علائم مننژیت را مرور کرده‌ایم:

• تب بالا؛ افزایش ناگهانی دمای بدن و ابتلا به تب مننژیت
• سردرد شدید؛ درد شدید و مداوم در سر
• سفتی گردن؛ عدم توانایی در خم کردن گردن به جلو
• تهوع و استفراغ؛ حالت تهوع و استفراغ مکرر
• حساسیت به نور؛ چشم‌درد و تحریک چشم در برابر نور روشن
• گیجی یا خواب‌آلودگی؛ تغییرات در هوشیاری و حالت‌های روانی
• تشنج؛ رخ دادن تشنج در برخی موارد
• خارش و دانه‌های پوستی؛ ظهور دانه‌های قرمز رنگ بر روی پوست، به‌خصوص در مننژیت باکتریایی
• بی‌اشتهایی؛ کاهش اشتها و بی‌میلی به غذا
• درد مفاصل و عضلات؛ درد و سفتی در مفاصل و عضلات

این علائم ممکن است در هر فرد به‌طور متفاوتی بروز کرده و شدت آن‌ها نیز متغیر خواهند بود. در صورت مشاهده علائم مننژیت به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. 

علائم مننژیت در نوزادان و کودکان چیست؟

علائم مننژیت در نوزادان و کودکان با بزرگسالان متفاوت بوده و شامل علائم زیر هستند:

• تب بالا؛ افزایش دمای بدن، همراه با دست‌ها و پاهای سرد
• تحریک‌پذیری و گریه مداوم؛ ناراحتی‌های مکرر و طولانی همراه با گریه‌های زیاد
• بی‌اشتهایی؛ کاهش میل به شیر خوردن یا غذا
• استفراغ؛ استفراغ مکرر و بدون دلیل مشخص
• خواب‌آلودگی و بی‌حالی؛ کاهش فعالیت و انرژی، خواب‌آلودگی غیرعادی
• تورم نرم‌گاه سر؛ برجستگی یا تورم در قسمت نرم سر نوزاد
• تشنج؛ احتمال بیشتر بروز تشنج در نوزادان و کودکان کوچک
• سفتی بدن و گردن؛ مقاومت یا سفتی غیرطبیعی بدن و گردن
• مشکلات تنفسی؛ تنفس سریع یا دشوار
• کبود شدن پوست؛ ظهور کبودی یا دانه‌های پوستی

علائم مننژیت کودکان و نوزادان، می‌توانند به سرعت پیشرفت کنند، بنابراین در صورت مشاهده هر یک از این نشانه‌ها، باید فوراً به متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود.

علل مننژیت 

از شایع‌ترین علل مننژیت، می‌توان به باکتری‌های نایسریا مننژیتیدیس و استرپتوکوکوس پنومونیه اشاره کرد. همچنین ویروس‌هایی مانند انتروویروس‌ها، می‌توانند عامل این بیماری باشند. عوامل عفونی مننژیت، می‌توانند به سرعت پیشرفت کرده و در صورت عدم درمان به موقع، منجر به عوارض جدی مانند آسیب مغزی، ناشنوایی و حتی مرگ شوند. تشخیص و درمان سریع، اغلب شامل آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدویروسی، برای جلوگیری از عوارض شدید ضروری هستند. در ادامه، به این سوال که چه چیزی باعث مننژیت می‌شود، پاسخ داده‌ایم. 

عوامل باکتریایی

مننژیت باکتریایی، توسط چندین گونه باکتری ایجاد می‌شود. از مهم‌ترین این باکتری‌ها می‌توان به نایسریا مننژیتیدیس، استرپتوکوک پنومونیه و هموفیلوس آنفلوانزا اشاره کرد. این باکتری‌ها، از طریق جریان خون به مغز و نخاع وارد شده و موجب التهاب مننژ می‌شوند. در افراد جوان و کودکان، نایسریا مننژیتیدیس و هموفیلوس آنفلوانزا شایع‌تر هستند؛ درحالی‌که، در افراد مسن و بیماران با سیستم ایمنی ضعیف، استرپتوکوک پنومونیه بیشتر دیده می‌شود. درمان سریع با آنتی‌بیوتیک‌ها، برای جلوگیری از عوارض جدی و مرگ‌ومیر ضروری است.

عوامل ویروسی

مننژیت ویروسی معمولاً توسط ویروس‌های مختلفی ایجاد می‌شود که شایع‌ترین آن‌ها ویروس‌های انتروویروس مانند کوکساکی ویروس و اکوویروس هستند. ویروس‌های دیگری، همچون ویروس هرپس سیمپلکس، ویروس واریسلا زوستر، ویروس اوریون و ویروس‌های ناشی از حشرات مانند ویروس نیل غربی می‌توانند منجر به مننژیت شوند. این نوع مننژیت، معمولاً خفیف‌تر از نوع باکتریایی است و در بسیاری از موارد، بدون نیاز به درمان خاص، بهبود می‌یابند. اگرچه درمان خاصی برای ویروس‌های مولد مننژیت وجود ندارد، اما درمان‌های حمایتی مانند استراحت، مصرف مایعات و داروهای ضددرد به تسکین علائم کمک می‌کنند.

 عوامل قارچی

مننژیت قارچی، به‌وسیله قارچ‌هایی مانند کریپتوکوکوس نئوفورمانس، کوکسیدیوئیدس ایمیتیس و هیستوپلاسما کپساتوم ایجاد می‌شود. این قارچ‌ها، معمولاً در خاک و محیط‌های آلوده یافت می‌شوند و از طریق تنفس وارد بدن شده، به مغز و نخاع حمله می‌کنند. افراد با سیستم ایمنی ضعیف، مانند بیماران مبتلا به ایدز یا دریافت‌کنندگان پیوند اعضا، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. علائم مننژیت قارچی، به‌طور تدریجی ظاهر می‌شود و شامل سردرد، تب و مشکلات عصبی خواهد بود.

عوامل انگلی

مننژیت انگلی به‌ندرت رخ می‌دهد؛ اما این بیماری، توسط انگل‌های زیر ایجاد می‌شود:

• انگل نگلریا فاولری (آمیب مغزخوار)؛ ورود به بینی و مغز از طریق آب‌های آلوده
• انگل آکانتامبا؛ موجود در آب و خاک و ورود به بدن از طریق زخم‌ها یا چشم‌ها
• انگل تاکسوپلاسما گوندیی؛ انتقال از طریق گوشت نیم‌پز به‌ویژه در افراد با سیستم ایمنی ضعیف

درمان این نوع مننژیت انگلی، شامل دریافت داروهای ضدانگل و درمان‌های حمایتی است.

عوامل غیرعفونی

مننژیت غیرعفونی، به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین دلایل ابتلا به این نوع مننژیت شامل موارد زیر هستند:

• شرایط خودایمنی؛ مانند سارکوئیدوز، لوپوس اریتماتوز سیستمیک و واسکولیت
• مصرف برخی داروها؛ همچون آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی و واکسن‌ها
• انواع آسیب به مغز؛ آسیب‌های فیزیکی به سر یا جراحی‌های مغزی
• ابتلا به سرطان‌های متاستاتیک؛ سرطان‌های گسترش‌یافته به مغز

تشخیص مننژیت غیرعفونی، به بررسی دقیق تاریخچه پزشکی و آزمایش‌های خاص نیاز دارد و برای درمان آن، ابتدا باید عامل زمینه‌ای مننژیت غیرعفونی تشخیص داده شود.

چه افرادی بیشتر درگیر مننژیت می‌شوند؟

مننژیت، یک عفونت جدی‌ست که پرده‌های مغز و نخاع را درگیر می‌کند. برخی از افراد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به مننژیت هستند. برخی گروه‌های خاص از افراد، به دلیل ویژگی‌های خاص بیولوژیکی، شرایط زندگی یا عوامل محیطی بیشتر در معرض خطر ابتلا به مننژیت قرار دارند. در جدول زیر، افراد در معرض ابتلا به مننژیت را آورده‌ایم:

 پیشگیری از مننژیت، شامل تزریق واکسیناسیون، حفظ بهداشت فردی و اجتناب از تماس نزدیک با افراد مبتلا می‌شود. اگر علائم مننژیت در هر یک از این افراد مشاهده شد، مراجعه سریع به پزشک ضروری است.

تشخیص مننژیت چگونه انجام می‌شود؟

تشخیص مننژیت، به کمک اقدامات و آزمایش‌های مختلفی انجام می‌شود. این اقدامات تشخیصی، با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و معاینات فیزیکی به‌ویژه، بررسی علائم نگران‌کننده مانند تب، سردرد، سفتی گردن و نشانه‌های نورولوژیکی شروع خواهد شد. در ادامه به تکنیک‌های تشخیص مننژیت پرداخته‌ایم:

• معاینه فیزیکی؛ بررسی علائم بالینی مانند سفتی گردن، تب و نشانه‌های خاص مننژیت مانند کرنیگ و برودزینسکی
• آزمایش خون؛ بررسی علائم عفونت، مانند افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون و پروتئین‌های التهابی
• پونکسیون کمری؛ نمونه‌برداری از مایع مغزی نخاعی برای ارزیابی وجود باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سایر علائم عفونت و همچنین بررسی تعداد گلبول‌های سفید، سطح گلوکز و پروتئین در مایع مغزی نخاعی
• تصویربرداری؛ انجام سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی برای بررسی علل دیگر علائم یا تأیید تشخیص
• آزمایشات میکروبیولوژیک؛ کشت مایع مغزی نخاعی و خون برای شناسایی دقیق عامل عفونت
• آزمایشات سرولوژیک؛ شناسایی پادتن‌ها یا آنتی‌ژن‌های خاص عفونت‌ها در خون یا مایع مغزی نخاعی

تشخیص دقیق و زودهنگام بیماری مننژیت برای شروع درمان مناسب، ضروری است؛ زیرا، برخی از انواع مننژیت به سرعت پیشرفت کرده و ممکن است عوارض جدی ایجاد کنند.

عوارض مننژیت چیست؟

مننژیت، عوارض جدی و گاهی دائمی به همراه خواهد داشت، به‌ویژه اگر به‌موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود. عوارض مننژیت، به نوع عامل ایجادکننده و سرعت پیشرفت بیماری بستگی دارد. در ادامه، به مهم‌ترین و شایع‌ترین عوارض مننژیت اشاره کرده‌ایم:

• آسیب مغزی؛ اثرات منفی بر حافظه، توانایی تفکر و عملکردهای شناختی
• ناشنوایی؛ کاهش شنوایی یا ناشنوایی کامل، در اثر آسیب به اعصاب شنوایی یا ساختارهای گوش داخلی
• تشنج؛ تشنج‌های مکرر ناشی از التهاب مغز
• اختلالات یادگیری و رفتاری؛ اختلالات یادگیری، مشکلات رفتاری و تأخیر در رشد در کودکان
• مشکلات بینایی؛ تاری دید و نابینایی ناشی از آسیب به اعصاب بینایی
• فلج عضلانی؛ ضعف یا فلج عضلات در اثر التهاب و آسیب عصبی
• مشکلات کلیوی؛ نارسایی کلیوی ناشی از عفونت‌های شدید
• آبسه مغزی؛ جمع شدن چرک در مغز
• اختلالات روانی؛ مانند افسردگی، اضطراب و مشکلات خواب
• نکروز پوستی و گانگرن؛ قطع عضو ناشی از نکروز بافت‌ها و گانگرن

تشخیص زودهنگام مننژیت و ارائه درمان مناسب، خطر این عوارض را به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌دهد.

درمان مننژیت 

درمان بیماری مننژیت، بسته به علت ایجاد آن متفاوت است. مننژیت باکتریایی، نیاز به درمان فوری با آنتی‌بیوتیک‌های وریدی و گاهی استروئیدها برای کاهش التهاب خواهد داشت. مننژیت ویروسی، اغلب به درمان حمایتی همچون استراحت، مصرف مایعات و داروهای ضددرد برای تسکین علائم نیاز دارد. درحالی‌که، مننژیت قارچی با داروهای ضدقارچ و مننژیت انگلی با داروهای ضدانگل تجویزی توسط دکتر مغز و اعصاب درمان می‌شوند. این متخصص با دانش و تجربه خود سعی می کند با کمترین عارضه به درمان بیماری مننژیت بپردازد. اگر علاقه دارید با روش‌های درمانی و تشخیصی متخصص مغز و اعصاب و وظایف او بیشتر آشنا شوید و با آگاهی بیشتر به مطب مراجعه کنید، توصیه می‌کنیم که مطلب تخصص مغز و اعصاب چیست را با دقت بخوانید. 

در ادامه، به انواع روش‌های درمانی مننژیت پرداخته‌ایم:

آنتی‌بیوتیک‌ها

برای درمان مننژیت باکتریایی، مهار عفونت و جلوگیری از عوارض جدی آن، به استفاده فوری از آنتی‌بیوتیک‌های وریدی نیاز است. انتخاب نوع آنتی‌بیوتیک، براساس نوع باکتری عامل عفونت و مقاومت‌های آنتی‌بیوتیکی محلی تعیین می‌شود. متخصص مغز و اعصاب، معمولاً ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند سفالوسپورین‌های نسل سوم (مانند سفتریاکسون یا سفتاکسیم) و وانکومایسین را تجویز خواهد کرد. شروع سریع درمان مننژیت باکتریایی با آنتی‌بیوتیک‌ها، پس از تشخیص بالینی یا تأیید از طریق پونکسیون کمری ضروری است.

کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئیدها، به‌ویژه دگزامتازون، برای کاهش التهاب و تورم مغز ناشی از مننژیت استفاده می‌شوند. متخصص مغز و اعصاب، این داروها را معمولاً به صورت وریدی و هم‌زمان با آنتی‌بیوتیک‌ها تجویز می‌کند. استفاده از کورتیکواستروئیدها می‌تواند برخی از عوارض مننژیت باکتریایی، مانند کاهش شنوایی و آسیب‌های عصبی را کاهش دهد. مطالعات نشان داده‌اند که تجویز دگزامتازون پیش یا هم‌زمان با اولین دوز آنتی‌بیوتیک‌ها بیشترین تأثیر را خواهد داشت. با این حال، کاربرد آنها بسته به نوع مننژیت و وضعیت بالینی بیمار متفاوت بوده و استفاده از کورتیکواستروئیدها باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود.

داروهای ضدویروسی

درمان مننژیت ویروسی اغلب به درمان حمایتی محدود می‌شود، اما گاهی، از داروهای ضدویروس هم استفاده می‌شود. برای مثال، دکتر مغز و اعصاب، برای مننژیت ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس، داروی آ سیکلوویر به صورت وریدی را تجویز می‌کند. این دارو، به‌طور مؤثری تکثیر ویروس را مهار کرده و به کاهش شدت و مدت علائم کمک می‌کند. برای درمان سایر ویروس‌ها مانند انتروویروس‌ها، استراحت، مصرف مایعات کافی و داروهای مسکن برای تسکین علائم توصیه می‌شود.

داروهای ضدقارچ

درمان مننژیت قارچی و استفاده از داروهای ضدقارچ قوی، اغلب در بیمارستان انجام می‌شود. داروهایی مانند آمفوتریسین B و فلوکونازول رایج‌ترین داروهای درمان عفونت قارچی مننژیت هستند. آمفوتریسین B معمولاً برای برخورداری از اثرات درمانی بیشتر، در ترکیب با فلوکونازول به صورت وریدی تجویز می‌شود. درمان مننژیت قارچی، به‌ویژه در بیماران با سیستم ایمنی ضعیف، ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد. ارزیابی دقیق بیمار و تنظیم دوز داروها برای جلوگیری از عوارض جانبی بسیار مهم است.

داروهای ضدانگل

در درمان مننژیت انگلی، انتخاب دارو، به نوع انگل عامل عفونت بستگی دارد. برای مثال، برای درمان مننژیت ناشی از آمیب نایجلریا فاولری، از ترکیبی از داروها شامل میلته‌فوسین، آمفوتریسین B، فلوکونازول و سایر داروهای ضدانگل استفاده می‌شود. ازآنجایی‌که، مننژیت انگلی به‌سرعت پیشرفت کرده و می‌تواند کشنده شود، روند درمان باید سریع و تهاجمی باشد. مدیریت بیمار در واحد مراقبت‌های ویژه و ارزیابی مداوم وضعیت او، برای تنظیم درمان و جلوگیری از عوارض، ضروری است.

درمان‌های حمایتی

درمان‌های حمایتی بیماری مننژیت، به تسکین علائم و بهبود وضعیت عمومی بیمار کمک می‌کند. اثربخش‌ترین این درمان‌ها همچون استراحت کافی، مصرف مایعات برای جلوگیری از کم‌آبی و استفاده از داروهای مسکن و تب‌بر مانند استامینوفن یا ایبوپروفن هستند. دکتر مغز و اعصاب، در صورت وجود تهوع و استفراغ، داروهای ضدتهوع هم تجویز می‌کند. بررسی دقیق علائم حیاتی و در صورت لزوم، اکسیژن‌درمانی یا حمایت تنفسی نیز بخشی از درمان‌های حمایتی است.

اکسیژن‌درمانی

اکسیژن‌درمانی در درمان مننژیت، در صورت ظهور مشکلات تنفسی یا کاهش سطح اکسیژن خون، ضروری است. این روش درمانی، معمولاً از طریق ماسک صورت یا لوله‌های نازال انجام می‌شود. این درمان، می‌تواند به کاهش علائم هیپوکسی (کمبود اکسیژن) و جلوگیری از آسیب‌های مغزی ناشی از کاهش اکسیژن کمک کند. اکسیژن‌درمانی، به‌عنوان بخشی از مراقبت‌های حمایتی در کنار درمان‌های دارویی، منجر به بهبود وضعیت عمومی بیمار و کاهش خطرات عوارض جدی می‌شود.

درمان بیماری مننژیت چقدر طول می‌کشد؟

مدت زمان درمان مننژیت، به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. در ادامه، به مدت زمان درمان هر یک از عوامل ایجادکننده مننژیت پرداخته‌ایم:

• درمان مننژیت باکتریایی؛ درمان با آنتی‌بیوتیک‌های وریدی معمولاً بین 7 تا 21 روز و در بیماران با مشکلات ایمنی، کمی بیشتر
• درمان مننژیت ویروسی؛ بهبودی به‌طور خودبه‌خود در طی 7 تا 10 روز
• درمان مننژیت قارچی؛ بسته به شدت عفونت و پاسخ بیمار به درمان، چند هفته تا چند ماه
• درمان مننژیت انگلی؛ بسته به نوع انگل و پاسخ بیمار به داروهای ضدانگل، چندین هفته

در هر یک از انواع مننژیت، برای اطمینان از بهبودی کامل و جلوگیری از عوارض، پیگیری مداوم پزشکی لازم است.

راه‌های پیشگیری از مننژیت چیست؟

برای پیشگیری از مننژیت، با انجام چندین اقدام مهم، می‌توان خطر ابتلا به این بیماری را کاهش داد. در اینجا به موثرترین راه‌های پیشگیری از مننژیت پرداخته‌ایم:

• واکسیناسیون؛ به‌ویژه برای پیشگیری از مننژیت باکتریایی به کمک واکسن‌هایی مانند هموفیلوس آنفلوانزا نوع B، واکسن پنوموکوک و واکسن مننگوکوک برای کودکان و بزرگسالان
• رعایت بهداشت فردی؛ همچون شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون، به‌ویژه پس از تماس با افراد بیمار یا استفاده از سرویس‌های بهداشتی
• اجتناب از تماس با افراد بیمار؛ خودداری از تماس نزدیک با افرادی با علائم مننژیت یا بیمار‌ی‌های دیگر
• تقویت سیستم ایمنی؛ داشتن رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، استراحت کافی و اجتناب از استرس
• پیشگیری در سفر؛ مشورت با پزشک در مورد انجام واکسیناسیون، در صورت سفر به مناطق با شیوع بالای مننژیت

با انجام این اقدامات پیشگیرانه، می‌توان به طور قابل‌توجهی خطر ابتلا به مننژیت را کاهش داد.

واکسن مننژیت چیست؟

واکسن مننژیت، برای پیشگیری از مننژیت باکتریایی انواع مختلفی دارد که هر یک علیه باکتری‌های خاصی موثر هستند. واکسن‌های هموفیلوس آنفلوانزا نوع B (Hib)، پنوموکوک و مننگوکوک از شایع‌ترین آنها بوده و برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان در چند نوبت توصیه می‌شوند. واکسیناسیون، به‌طور موثری از بروز مننژیت و عوارض جدی آن پیشگیری می‌کند. همچنین، در مواقع شیوع یا سفر به مناطق با خطر بالا، واکسن‌های خاص مننگوکوک تجویز می‌شوند.

چه افرادی باید واکسن مننژیت بزنند؟

واکسیناسیون مننژیت، برای گروه‌های از افراد خاص و در معرض خطر بیشتر توصیه می‌شود. در ادامه، به افرادی با بیشترین احتمال خطر ابتلا به مننژیت پرداخته‌ایم:

این گروه‌ها باید طبق توصیه‌های پزشکی، واکسن‌های مناسب را دریافت کرده تا از خطر ابتلا به مننژیت محافظت شوند.

برای درمان مننژیت باید به چه دکتری مراجعه کنیم؟

اگر شخصی در خانواده‌تان علائم این بیماری داشته باشد، سریعا به اورژانس مراجعه کنید تا علائم او مورد بررسی قرار گیرد. درمان با تأخیر باعث افزایش خطر آسیب مغزی دائمی یا مرگ می‌شود. برای بررسی و تشخیص بهتر علت این بیماری باید به یک متخصص یا جراح مغز و اعصاب مراجعه کنید، شما می‌توانید از لیست پزشکان متخصص مغز و اعصاب موجود در سامانه نوبت دهی دکتر دکتر، بهترین متخصص مغز و اعصاب شهرتان را انتخاب کنید. مثلا اگر ساکن تهران هستید، می‌توانید با استفاده از امکان نوبت دهی دکتر مغز و اعصاب تهران ، متخصص مورد نظرتان را انتخاب کنید.

آیا بیماری مننژیت، قابل بهبود است؟

تا اینجا که دانستیم مننژیت چیست و انواع مننژیت را شناخته‌ایم، به اهمیت تشخیص و درمان به‌موقع بیماری مننژیت پی برده‌ایم. در صورت مشاهده علائم مننژیت همچون تب بالا، سردرد شدید، سفتی گردن، تهوع و استفراغ، گیجی و خواب‌آلودگی، تشنج و بثورات پوستی باید به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. این متخصص با تشخیص مننژیت به کمک معاینه فیزیکی، آزمایش مایع خون و آزمایش‌های تصویربرداری، درمان به‌موقع مننژیت را به بیمار ارائه می‌دهد. درنتیجه از بروز عوارض مننژیت مانند کم‌شنوایی، ناتوانی یادگیری، آسیب مغزی و در نهایت مرگ جلوگیری خواهد شد.

اگر با این علائم مواجه شده‌اید و می‌خواهید بهترین دکتر مغز و اعصاب در شهرتان را بشناسید، به سایت دکتردکتر مراجعه کنید. در قسمت تخصص‌ها، تخصص مغز و اعصاب و سپس شهر خود را انتخاب کنید. با تغییر فیلترهای پیش‌فرض به بیشترین امتیاز، بهترین دکترهای مغز و اعصاب شهرتان، برای شما به نمایش درمی‌آید.

منابع:

nhs.uk

webmd.com

سوالات متداول مننژیت