پیچ خوردگی تخمدان ؛ بررسی علائم و روش درمان جراحی و دارویی
گاهی اوقات، تخمدان به بافت‌هایی می‌پیچد که وظیفه حمایت و نگهداری از آن‌ها را به عهده دارد. در چنین شرایطی پیچ خوردگی تخمدان رخ می‌دهد که وضعیتی اورژانسی و خطرناک است. اگر زود و سریع به این مشکل رسیدگی نشود، از دست‌دادن تخمدان‌ها هم برای بیمار وجود دارد. برای همین، یادتان باشد که هنگام بروز علائم پیچ خوردگی تخمدان و تورشن به پزشک زنان مراجعه کنید. در این مقاله از دکتر دکتر سعی کرده‌ایم که اطلاعات کاملی درباره درمان پیچ خوردگی تخمدان در اختیارتان قرار بدهیم. تا انتهای متن همراه ما باشید مطالعه این مطلب حدود 4 دقیقه زمان می‌برد.
سوالات پزشکی خود در مورد پیچ خوردگی تخمدان را در انتهای مطلب بپرسید تا مشاوره سلامتی دکتردکتر پاسخ شما را بدهد.
پیچ خوردگی تخمدان به چه معنا است؟
تخمدان یا لوله‌های فالوپ که به دور بافت‌های پشتیبان و محافظ خودشان بپیچند، وضعیت ناخوشایند و دردناکی را به وجود می‌آورند که خطرناک هستند. با پیچیده‌شدن این اندام‌ها، خون‌رسانی به آن‌ها دچار مشکل می‌شود. افرادی که دچار کیست تخمدان هستند، التهاب در این بخش از بدن را احساس می‌کنند. همین موضوع از دلایل بالا رفتن احتمال پیچیدگی تخمدانشان است.
استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری هورمونی یا داروهای دیگر باعث کاهش اندازه کیست و کم شدن خطر ابتلا به پیچ‌خوردگی تخمدان می‌شوند.
علائم پیچ خوردگی تخمدان چیست و چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟
جرم اضافی یا وزن زیاد باعث می‌شود تا تخمدان‌ها چرخش داشته و دچار پیچ خوردگی شوند. رباط تخمدان هم یکی دیگر از عوامل شایع در علت پیچ خوردگی تخمدان‌ها است که باعث می‌شود تخمدان به رحم وصل شود. در صورتی که رباط تخمدان بلندتر از میزان معمول و مشخص شده باشد، پیچ خوردگی تخمدان‌ها صورت می‌گیرد. پیچ‌خوردن تخمدان که یکی از بیماری های زنان است؛ می‌تواند با بروز نشانه‌های زیر همراه باشد:
- درد شدید و ناگهانی در زیر شکم
- انقباض عضلانی و درد شکمی
- حالت تهوع
- استفراغ
علائم پیچ‌خوردگی به طور معمول ناگهانی و بدون هشدارها و نشانه‌های قبلی رخ می‌دهند. در برخی از موارد، دردهای انقباضی و گرفتگی شکم برای چندین هفته به طور رفت و برگشتی طول می‌کشند. این مساله در مواردی رخ می‌دهد که تخمدان در تلاش است که به همان نقطه قبلی خود بازگردد. توجه داشته باشید که این وضعیت همیشه با درد همراه است.
خانم‌های بین 20 تا 40 سال، بیشتر در معرض عارضه پیچ خوردگی تخمدان قرار دارند؛ اما این موضوع یک تجویز کلی نیست. بلکه ممکن است افراد با سن‌های مختلف با این بیماری مواجه شوند. اگر دچار تهوع و استفراغ هستید و دردی حس نمی‌کنید، شاید مشکلتان ناشی از چیز دیگری باشد، اما در هر صورت باید برای پیگیری آن به پزشک متخصص مراجعه کنید. همیشه به درد تخمدان و زیر شکم دقت کنید و پیگیری آن را پشت گوش نیندازید.
علت پیچ‌خوردگی تخمدان چیست؟
بی‌ثباتی تخمدان باعث بروز پیچ‌خوردگی می‌شود. اما سوالی که پرسیده می‌شود این است که تخمدان در چه حالتی بی‌ثبات می‌شود؟ برای مثال، هنگامی که به واسطه وجود کیست یا توده‌ای در این عضو از بدن، تخمدان حالت کج پیدا می‌کند می‌توان گفت که پیچ‌خوردگی تخمدان این بیماری زنان شایع، ایجاد می‌شود. در موارد زیر هم احتمال پیچیدن تخمدان زیاد می‌شود:
- ابتلا به سندورم تخمدان پلی‌کیستیک
- توبکتومی (tubectomy) یا عقیم‌سازی زنان با بستن لوله فالوپ
- اقدامات مختلف برای درمان‌های باروری
- بلند بودن رباط فیبری تخمدان
پیچ خوردگی تخمدان در بارداری هم بعید نیست. هرچند که پیچ‌خوردگی می‌تواند در هر سن و سالی رخ بدهد، اما بیشتر در سنین باروری دیده می‌شود. در حقیقت، اغلب زنانی این مشکل را تجربه می‌کنند که در بازه نخستین چرخه قاعدگی تا یائسگی قرار دارند.
نحوه تشخیص پیچ خوردگی تخمدان
اگر احساس پیچ خوردگی تخمدان دارید و نشانه‌هایی از آن را در خود می‌بینید، سریع به پزشک مراجعه کنید. هرچقدر که زمان مراجعه نکردن به پزشک طولانی‌تر شود، عوارض ناشی از وجود پیچ خوردگی افزایش پیدا می‌کند. پزشک بعد از معاینه فیزیکی و بررسی سابقه پزشکی بیمار، برای شناسایی نقاط دردناک دست به معاینه لگن می‌زند. برای بررسی لوله‌های فالوپ، تخمدان و گردش خون هم از تصویربرداری استفاده می‌شود.
بخشی از روش تشخیص پیچ خوردگی تخمدان با سونوگرافی پیش می‌رود. البته که پزشکان برای بررسی همه جانبه اوضاع از آزمایش‌های ادرار و خون هم استفاده می‌کنند. دقت داشته باشید که با انجام این آزمایش‌ها می‌توان به مشکلات دیگر هم پی برد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- بارداری خارج از رحم
- آبسه تخمدان
- آپاندیسیت
گاهی اوقات، عفونت‌های ادراری هم علائمی مشابه با درد تخمدان و نواحی اطرافش دارند. از این‌رو با مراجعه به پزشک می‌توانید بیماری را به موقع تشخیص دهید و برای درمان اقدام کنید.
راه‌های درمان پیچ خوردگی تخمدان
خانم‌ها برای اینکه بتوانند بچه دار شوند به تخمدان نیاز دارند. از این‌رو مراقبت از این عضو مهم بدن بسیار اهمیت دارد. اما در شرایطی که پیچ خوردگی تخمدان رخ می‌دهد، نیاز است که از روشهای جراحی مختلف استفاده کرد. جراحی پیچ خوردگی تخمدان راهی برای برگرداندن وضعیت به حالت عادی است که برای بازکردن این پیچ‌خوردگی در لوله فالوپ، از جراحی استفاده می‌شود.
بعد از عمل برای کاهش خطر بازگشت این وضعیت، پزشک داروهایی را برای بیمار تجویز می‌کند. البته که گاهی اوقات هم نیاز به برداشتن تخمدان پیش می‌آید. اما روشهای مختلفی برای درمان پیچ خوردگی تخمدان وجود دارند که پزشکان برای بازکردن پیچ‌خوردگی تخمدان از دو روش کلی استفاده می‌کنند و به شرح زیر هستند.
لاپاراسکوپی
با ایجاد برشی کوچک در شکم، وسیله‌ای دراز و باریک را به درون بدن می‌فرستند تا با دوربین موجود روی آن، امکان بررسی اوضاع داخلی مقدور شود. برش دیگری هم برای دسترسی به تخمدان ایجاد می‌شود. در این صورت، از وسیله‌های جراحی مناسب برای بازکردن پیچ خوردگی استفاده می‌شود. برای انجام چنین عملی به بیهوشی عمومی نیاز است و بیمار به طور سرپایی درمان می‌شود.
در واقع، نیازی به بستری در بیمارستان نیست و بیشتر برای رفع پیچ خوردگی تخمدان در بارداری از این روش استفاده می‌کنند.
لاپاراتومی
در این روش جراحی، برش بزرگ‌تری نسبت به لاپاراسکوپی روی قسمت پایینی شکم ایجاد می‌شود. با این کار به تخمدان دسترسی پیدا کرده و پیچیدگی‌اش را باز می‌کنند. این عمل هم با بیهوشی عمومی انجام می‌شود و بعد از آن، بیمار یک شب در بیمارستان بستری خواهد شد.
اما نکته مهم اینجا است که اگر زمان زیادی از پیچ خوردگی تخمدان‌ها گذشته باشد، کاهش خون‌رسانی، باعث مردن بافت اطراف تخمدان می‌شود که در نهایت به برداشتن کامل تخمدان با روشهای اوفورکتومی و اوفوروکتومی سالپنگو منجر می‌شود.
اوفورکتومی
اگر مدت زیادی از وجود عارضه پیچ خوردگی تخمدان گذشته باشد باید از طریق اوفورکتومی به برداشتن تخمدان اقدام کرد. در این شرایط بافت تخمدان دچار مرگ شده و پزشک آن را از بدن خارج می‌کند.
سالپینگو اوفورکتومی
در صورتی که علاوه بر از بین رفتن بافت تخمدان، لوله فالوپ هم آسیب دیده باشد، پزشک مجبور است که هر دو را از بدن بیمار خارج کند تا عارضه به طور کلی از بین رود.
سوالی که بسیاری از خانم‌ها می‌پرسند این است که آیا جراحی پیچ خوردگی تخمدان خطرناک است؟ باید بدانید که در هر روش جراحی، بروز عوارض بعد از بیهوشی، لختگی خون و عفونت وجود دارند.
آیا می‌توان در دوران بارداری عمل تورشن تخمدان انجام داد؟
هنگامی که پیچ خوردگی تخمدان در بارداری رخ می‌دهد، شرایط بسیار اضطراری وجود دارد و در صورت عدم درمان فوری، خطر مرگ، جنین را تهدید می‌کند. همچنین شرایط بارداری برای مادر بسیار سخت خواهد شد که نیاز به مراجعه فوری به پزشک متخصص دارد. تشخیص وجود پیچ خوردگی در دوران بارداری با آزمایش‌هایی مانند: سونوگرافی واژینال، سونوگرافی داپلر رنگی و در مواردی در سه ماهه دوم و سوم با ام آر آی امکان‌پذیر است.
در نهایت با تشخیص پزشک، درمان و جراحی تنها راه نجات است. در شرایطی که پیچ خوردگی و تورشن تخمدان در بارداری رخ دهد، می‌توان از طریق لاپاراسکوپی عارضه را برطرف کرد و در صورتی که شرایط پیچیده‌تر باشد، باید از لاپاروتومی استفاده کرد. در هر صورت اقدام سریع در ماه‌های اولیه بارداری باعث می‌شود تا عارضه‌های کمتری برای جنین و مادر پیش آید.
داروهای درمان پیچ‌خوردگی تخمدان
در دوران بهبود بعد از عمل، پزشکان داروهایی برای تسکین دردهای احتمالی تجویز می‌کنند. این داروها بدون نیاز به نسخه در داروخانه‌ها موجود هستند که عبارتند از:
- استامینوفن
- ایبوپروفن
- ناپروکسن
اما اگر درد شدید باشد، نیاز به مصرف مسکن‌هایی قوی‌تر وجود دارد که اکسی‌کدون (oxycodone) و اکسی‌کدون با استامینوفن توصیه می‌شود. پزشکان برای جلوگیری از پیچ خوردگی تخمدان بعد از عمل از داروهای دیگری هم استفاده می‌کنند. آن‌ها مصرف دوزهای بالای قرص‌های ضدبارداری هورمونی یا شکل‌های دیگر پیشگیری از بارداری هورمونی را هم در نظر می‌گیرند.
درمان خانگی پیچ خوردگی تخمدان وجود ندارد. تنها راه، جراحی است و اگر به موقع به درمان این مشکل رسیدگی نکنید، امکان از دست‌دادن تخمدان وجود دارد. گاهی اوقات، پیچ خوردگی خفیف تخمدان رخ می‌دهد و این عضو پیچیده به دور بافت‌های پشتیبان خود می‌تواند بدون نیاز به جراحی به سر جایش بازگردد. با این حال، در بیشتر مواقع نیاز به جراحی وجود دارد و خبری از استفاده از انواع درمان پیچ خوردگی تخمدان با طب سنتی یا روشهای خانگی وجود ندارد.
آیا پیچ خوردگی تخمدان خطرناک است؟
هرچقدر که دیرتر برای درمان پیچ‌خوردگی تخمدان اقدام کنید، خطرات بیشتری شما را تهدید می‌کنند. کاهش خون‌رسانی به تخمدان و لوله فالوپ در اثر این مشکل به مرگ بافت‌های آن نواحی می‌انجامد. در نتیجه، پزشکان مجبور به برداشتن بافت می‌شوند. اگر نشانه‌هایی از پیچ خوردگی تخمدان در شما بروز کرد، سریع به دکتر زنان مراجعه کنید و نگذارید که مرگ بافت‌ها اتفاق بیافتد. در این حالت‌ها هم شرایط بارداری وجود دارد. نکته مهم این است که بدانید پیچ‌خوردن تخمدان، مانعی در بارداری نیست.
عوارض بیماری تروشن تخمدان
تروشن تخمدان به عنوان یک بیماری جدی شناخته می‌شود که در صورت بروز، نیاز به مراجعه پزشک متخصص دارد. در صورتی که احساس درد شدید در زیر شکم دارید باید پزشک متخصص شما را معاینه کند. دقت داشته باشید که اگر به موقع برای درمان اقدام نکنید، مجبور به از دست دادن تخمدان می‌شوید.
مهم‌ترین عوارض بیماری تورشن تخمدان احتمال از بین رفتن بافت‌های اطراف تخمدان است که به رحم هم آسیب می‌رساند. در نتیجه برای اینکه بافت‌های سلولی تخمدان را از دست ندهید به موقع برای مراجعه به دکتر اقدام کنید.
چطور از تورشن تخمدان پیشگیری کنیم؟
از تروشن تخمدان نمی‌توان پیشگیری کرد. زیرا این عارضه به صورت ناگهانی رخ می‌دهد و دلیل مشخصی هم ندارد. از این‌رو شرایط پیشگیری برای پیچ خوردگی تخمدان وجود ندارد. این مشکل در سنین باروری بیشتر نمایان شده و به طور معمول تا سن یائسگی دیده می‌شود. با بالا رفتن سن، قدرت باروری کمتر خواهد شد، از این‌رو اندازه تخمدان‌ها کوچکتر شده و احتمال تورشن خیلی کمتر می‌شود.
پیچ‌خوردن تخمدان‌ها وضعیتی اورژانسی است؛ درمان را پشت گوش نیندازید!
اگر دچار علائم پیچ خوردگی تخمدان هستید، باید برای رسیدگی و عمل جراحی سریعا اقدام کنید. هرچقدر که دیرتر درمان را شروع کنید، نیاز به جراحی‌های بیشتر هم افزایش پیدا می‌کند. بعد از عمل هم به شما داروهایی مانند قرص‌های هورمونی و ضدبارداری تجویز می‌شود تا از خطر بازگشت وضعیت پیچ‌خوردگی جلوگیری کنید. باز هم یادآوری می‌کنیم که پیچ‌خوردن تخمدان‌ها مانع از بارداری نمی‌شود. اگر دچار این مشکل شده‌اید، باید سریعا برای درمان پیچ خوردگی تخمدان به دکتر زنان و زایمان مراجعه کنید.درصورت نیاز به اطلاعات بیشتر درباره این تخصص پزشکی در حوزه زنان و بیماری‌های مربوط به آنان ، پیشنهاد می‌کنیم مطلب تخصص زنان و زایمان چیست را در مجله سلامت دکتردکتر بخوانید.
یادتان باشد که با سیستم نوبت دهی آنلاین دکتردکتر هم می‌توانید از پزشکان خبره وقت ملاقات بگیرید. سامانه دکتر دکتر به عنوان یک سیستم آنلاین نوبت دهی به شما در صرف انرژی و هزینه کمک می کند تا به راحتی از دکترهای متخصص زنان نوبت دریافت کنید.
سوالات متداول پیچ خوردگی تخمدان
از طریق جراحی‌های لاپاراسکوپی و لاپاراتومی می‌توان پیچ خودرگی تخمدان را درمان کرد.
خیر با درمان پیچ خوردگی می‌توان برای بارداری اقدام کرد، اما در صورتی که درمان را دیر شروع کرد، مجبور به خارج کردن تخمدان خواهید شد.
استامینوفن، ایبوپروفن، ناپروکسن و کسی‌کدون
احساس دردهای شدید در زیر شکم را می‌توان مهم‌ترین علائم پیچ خوردگی تخمدان‌ها دانست.
تشخیص پیچ خوردگی تخمدان با سونوگرافی امکان‌پذیر است.
