مسواک‌زدن روزانه و نخ دندان کشیدن مانع از خرابی دندان و نیاز به جراحی لثه میشود. حفظ سلامت دهان و دندان به حفظ دندان‌هایی محکم و زیبا کمک می‌کند و باعث میشود که لثه‌هایتان سالم بمانند. در صورت وجود بیماری‌های مختلف ژنژویت و پریودنتیت، چکاپ به‌موقع باعث میشود که سریعاً عمل کنید و نگذارید که عوارض جراحی لثه به وجود بیایند. مراحل جراحی لثه بنا به نوع مشکل، متفاوت هستند. برای جلوگیری از بروز بیماری‌های لثه و نیاز به جراحی، بهداشت دهان و دندان را رعایت کنید. گاهی اوقات هم بروز درد، تورم، عفونت یا خونریزی در لثه‌ها دست شما نیست. در واقع، گاهی پای ابتلا به بیماری‌هایی خاص یا مصرف دارو به میان است. در این مواقع، بافت حساس لثه و دهان آسیب می‌بیند و نیاز به جراحی یا حتی پیوند لثه پیش می‌آید. با مراجعه به دندانپزشک متخصص لثه و رعایت مراقبت‌های بعد از جراحی، دوباره سلامت دهان و دندان بازمی‌گردد. در این مقاله، به شما می‌گوییم که جراحی لثه چیست و چطور انجام میشود.
در پایان، پرسش‌هایتان را بپرسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
آشنایی با جراحی لثه
جراحی لثه یا جراحی پریودنتال (periodontal) باعث بهبود وضعیت لثه‌ها، رفع بیماری‌های مختلف آنها و زیبایی دندانها میشود. لثه سالم از تخریب دندانها جلوگیری و به حفظ ساختار طبیعی دندان سالم کمک می‌کند. عواملی مانند تمیزکردن نامناسب یا برخی از بیماری‌ها می‌توانند منجر به التهاب لثه شوند. در نتیجه، ذرات غذا شروع به ته‌نشینی می‌کنند و به آرامی، لایه‌ای سخت میان لثه و دندان به وجود می‌آید. این وضعیت با التهاب لثه همراه است و در صورت پیگیری‌نکردن آن، پریودنتیت یا التهابی شدید ایجاد میشود. در صورت بروز آن، ساختار نگهدارنده دندان با مشکل مواجه میشود. ایجاد شکاف بین دندان و لثه هم در نتیجه همین مشکل به وجود می‌آید. با جراحی لثه از چنین مشکلاتی جلوگیری میشود. گاهی اوقات هم هدف از انجام جراحیهای لثه، بهبود زیبایی دهان و دندان است. با مراجعه به دکتر دندانپزشک می‌توانید مشکلات دندان و لثه را به موقع شناسایی و رفع کنید. انواع درمان‌ها با لیزر، روش‌های سنتی و…، به سالم نگه‌داشتن لثه‌ها کمک می‌کنند
اهداف جراحی لثه
جراحی پریودنتال یا لثه برای اصلاح یا جلوگیری از نقص در استخوان فک و دهان یا لثه استفاده میشود. با انواع جراحی لثه، اَشکال مختلف بیماری در این ناحیه از دهان درمان میشود. با وجود آن، آسیب‌های ناشی از بیماری‌های لثه متوقف می‌شوند و دندانها در ساختاری سالم و محکم قرار می‌گیرند.
در پایگاه پزشکی وری‌ول (very well) درباره جراحی لثه آمده است:
جراحی پریودنتال یا لثه نوعی روش سرپایی جزئی است که معمولاً در مطب دندانپزشک انجام میشود. عمل برخی از بیماران فقط با بیحسی موضعی صورت می‌گیرد، اما برخی برای کاهش اضطراب و آرامش به بیهوشی نیاز دارند.
با انواع جراحی لثه، اشکالات و ایرادات ظاهری لثه هم قابل رفع هستند.
کاربردهای جراحی لثه
جراحی لثه یا پریودنتال طیف وسیعی از مشکلات پزشکی و ظاهری دندانها را رفع می‌کند. برای درمان انواع بیماری‌های لثه و بافت‌های نگهدارنده دندان از این عمل استفاده میشود. هدف اصلی این نوع از جراحی، حفظ دندانها و جلوگیری از خرابی و کشیدن آن‌هاست. در ادامه، کاربردهای متنوع جراحی پریودنتال را برایتان آورده‌ایم.
تمیزکردن عمیق زیر لثه
بسیاری از بیماری‌های مربوط به لثه با تجمع باکتری‌ها زیر لثه همراه هستند. این باکتری‌ها باعث تخریب بافت لثه و ایجاد التهاب می‌شوند. جراحان با تمیزکردن عمیق ناحیه زیر لثه، از بروز بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند و مانع از پیشروی بیشتر التهابات می‌شوند. در درمان بسیاری از بیماری‌های دندان و عفونت‌ها از این روش استفاده میشود.
کاهش عمق جیب‌های لثه‌ای
زمانی که بیمار به عفونت لثه و بیماری‌های مختلف دچار میشود، امکان دارد که فاصله میان دندان و لثه عمیق و زیاد شود. در این صورت، به فاصله شکل‌گرفته جیب لثه‌ای می‌گویند. با جراحی، امکان کاهش این فاصله وجود دارد. در نتیجه، چسبندگی لثه به دندانها بهبود پیدا می‌کند و سلامت دهان و دندان حفظ میشود.
بازسازی استخوان
برخی از مشکلات و بیماری‌های ناحیه لثه موجب تحلیل‌رفتن استخوان فک و اطراف دندانها می‌شوند. با برخی از عمل‌های جراحی لثه می‌توانید مانع از تداوم چنین وضعیتی شوید. جراحی لثه به بازسازی استخوان‌ها کمک می‌کند و نمی‌گذارد که دندان‌های تحت آسیب و فشار، لَق شوند و بیافتند.
درمان آبسه‌های لثه‌ای
آبسه‌های لثه‌ای عفونت‌هایی هستند که در بافت‌های لثه ایجاد می‌شوند. اگر آبسه و عفونت در ناحیه لثه شکل بگیرد، حتماً نیاز به جراحی وجود دارد. با جراحی لثه، امکان تخلیه عفونت‌ها به وجود می‌آید. عفونت درمان‌نشده در دهان باعث بروز مشکلات جدی از جمله سرایت عفونت به دندان‌های دیگر و نواحی مختلف بدن میشود.
آماده‌سازی برای ایمپلنت یا روکش
قبل از قراردادن روکش یا ایمپلنت دندان، امکان دارد که نیاز به جراحی لثه باشد. در واقع، با جراحی، شرایط لثه و استخوان‌ها بهبود پیدا می‌کند. در نتیجه، فضای دهان و دندان برای پذیرفتن کاشتی مصنوعی و جایگزینی با دندان طبیعی آماده میشود. همیشه نیاز به چنین نوعی از جراحی لثه برای آماده‌سازی دندانها و ایمپلنت وجود ندارد.
بهبود ظاهر لثه
برخی از افراد دچار مشکلاتی در ناحیه لثه هستند که ظاهر لبخندشان را مخدوش می‌کند. برای مثال، بلند یا کوتاه‌بودن لثه‌ها معمولاً روی ظاهر لبخند و دهان و دندان اثرات منفی می‌گذارند. با انواع حراحی لثه، امکان تغییر وضعیت دندانها و لثه‌ها وجود دارد. این عملیات سخت و پیچیده نیستند و با امکاناتی مانند لیزر قابل انجام هستند.
درمان لقی دندان
برخی از بیماری‌های دهان و دندان باعث می‌شوند که دندانها از دست بروند. لَق‌شدن دندان در نتیجه آسیبی است که التهابات و مشکلات لثه ایجاد می‌کند. با بعضی از انواع جراحی لثه، امکان تثبیت دندانها و جلوگیری از افتادن آنها به وجود می‌آید. کاربردهای جراحی لثه بسیار متنوع است و می‌تواند به شکل‌های مختلف از افتادن و تخریب دندانها جلوگیری کند.
انواع جراحی لثه
روش‌های مختلف و انواع گوناگونی از جراحی لثه وجود دارد. برای داشتن دید دقیق‌تر، گاهی لازم است که لثه برداشته شود و عملیاتی روی ریشه دندان صورت بگیرد. برای تقویت لثه‌ها هم از روش‌های جراحی مختلفی استفاده میشود. انواع ابزارها مانند تیغ جراحی، مواد شیمیایی یا لیزرها هم در این زمینه کاربرد دارند. در ادامه، از انواع روش‌های جراحی لثه می‌خوانید.
جراحی لثه با لیزر
از پرتوهای لیزر برای برداشتن لثه استفاده میشود. عملیات مختلف لیزر در زمینه جراحی لثه کاربرد دارند. لیزرهای رایج در دندانپزشکی، لیزر دی‌اکسید کربن و لیزر نئودیمیم یا ایتریم آلومینیوم گارنت هستند. این روش عوارض اندکی دارد و به سرعت انجام میشود. دندانپزشکان برای بهبود وضعیت ظاهری یا مشکلات مختلف لثه از لیزرها استفاده می‌کنند.
جراحی لثه با الکتروسرجری
جراحی لثه با کمک الکترودهای سوزنی انجام میشود. البته این روش در میان گزینه‌های مختلف آنچنان محبوب نیست. به دلیل گرمای زیادی که در این روش تولید میشود، امکان آسیب‌رسیدن به بافت نگهدارنده دندان و لثه‌ها وجود دارد. برای همین، احتمالاً در بیشتر موارد، جراحی با الکتروسرجری از اولویت‌های دندانپزشکان نیست.
جراحی لثه با استفاده از مواد شیمیایی
جراحی لثه با استفاده از برخی مواد شیمیایی مانند هیدروکسید پتاسیم انجام میشود. این روش هم معایب زیادی دارد. برای مثال، عوارض ناشی از مواد شیمیایی مذکور می‌توانند باعث بروز مشکلاتی جدی شوند. در نتیجه، این روش هم برای جراحی‌کردن لثه‌ها، آنچنان توصیه نمی‌شود.
پیوند بافت لثه یا بازسازی بافت هدایت‌شده
این نوع جراحی عمدتاً در موارد عقب‌نشینی لثه انجام میشود. منظور در مواردی است که لثه‌ها شکل اولیه خود را از دست می‌دهند و از خط اصلی خود عقب‌نشینی می‌کنند. در نتیجه، ریشه دندانها مشخص میشود و نیاز به استفاده از روش‌های پیوند لثه به وجود می‌آید:
- پیوند خودی لثه: پیوند از کام بیمار گرفته شده و در ناحیه عقب نشینی لثه قرار می‌گیرد. این روش از نظر زیبایی مناسب نیست.
- پیوند بافت همبند: بافت همبند از سطح لثه در کام از حفره دهانی بیمار گرفته میشود. سپس این بافت در قسمت عقب‌نشینی دندان قرار می‌گیرد.
- آلوژنیک یا آلوگرافت: پیوند از یک اهداکننده خارجی گرفته شده و در ناحیه آسیب دیده قرار می‌گیرد. این پیوند از نظر زیبایی مطلوب است و بیمار تنها تحت یک عمل جراحی قرار می‌گیرد.
با وجود امکانات و تکنیک‌های جدید، مشکلات لثه به راحتی و سرعت حل می‌شوند.
جراحی فلاپ
جراحی فلپ (flap) یا قلاپ نوعی جراحی با ایجاد برش‌های کوچک در لثه برای بلندکردن بافت است. هدف از آن، از بین‌بردن تارتار و باکتری‌های زیر لثه به طور ایمن و موثر است. پس از جراحی، لثه‌ها به فضای اصلی خود دوخته می‌شوند تا فضای دور دندان استحکام پیدا کند. استخوان در طول این جراحی صاف میشود و تغییر شکل پیدا می‌کند تا از تجمع بیشتر پلاک در اطراف دندانها و لثه‌ها جلوگیری شود. افراد مبتلا به بیماری شدید لثه کاندید این جراحی هستند. افرادی که مشکلاتشان با اقدامات زیر درمان نمی‌شود:
- صافکردن ریشه
- جرم‌گیری
- آنتی بیوتیک
با جراحی فلپ یا فلاپ وضعیت دهان و دندان بهبود پیدا می‌کند و سلامتی به لثه‌ها بازمی‌گردد.
جراحی لثه برای روکش
قراردادن روکش دندان با هدف زیبایی و اصلاح ظاهر دندان استفاده میشود. در طی این فرایند، نیاز به آماده‌سازی لثه‌ها وجود دارد. در برخی موارد، لثه‌ها زیاد از حد بلند یا کوتاه هستند. دندانپزشک، پیش از قراردادن روکش روی دندانها، اقدام به آماده‌سازی لثه و بهبوددادن به ظاهر آن می‌کند.
جراحی لثه برای ایمپلنت
از جراحی لثه و آماده‌سازی آن برای انجام ایمپلنت هم استفاده میشود. در فرایند ایمپلنت دندان، پروتزهای دندانی داخل استخوان دهان جای می‌گیرند. در واقع، هدف از انجام چنین اقدامی، جایگزین‌کردن دندانی مصنوعی به جای دندان طبیعی و از دست‌رفته است. اگر فضای لثه برای پذیرش پروتزهای دندانی آماده نباشد، باید حتماً جراحی صورت بگیرد.
جراحی لثه برای کامپوزیت
پیش از انجام عملیات مختلفی مانند ایمپلنت یا کامپوزیت دندان از جراحی لثه استفاده میشود. هدف از آماده‌کردن لثه‌ها، بهبود شکل ظاهری آن‌هاست. در فرایند کامپوزیت‌کردن دندانها، موادی روی دندان قرار می‌گیرند که آن را زیباتر و عیوب سطحی و خفیفی مانند لب‌پرشدن را رفع می‌کنند. سپس نوری به مواد تابانده و روی سطح دندان سفت می‌شوند. پیش از اجرای چنین اقداماتی، لازم است که لثه‌ها هم اصلاح و آماده شوند. اگر طول لثه زیاد یا کم باشد، ابتدا طی یک جراحی به حالت تعادل درمی‌آید و بعد، اقدامات مربوط به روکش و کامپوزیت، انجام می‌شوند.
جراحی لثه تحلیل‌رفته
برخی از بیماری‌ها یا عوامل ژنتیکی می‌توانند موجب تحلیل‌رفتن لثه و عقب‌نشینی آن شوند. در این صورت، نیاز به جراحی لثه است تا فاصله میان دندان و لثه‌ها از بین برود و امکان حفظ دندانها در جایگاه طبیعی‌شان به وجود بیاید. برای رفع این مشکل از روش‌های مختلفی از جمله پیوند لثه یا کاهش عمق جیب لثه‌ای استفاده میشود.
سایر روش‌های جراحی
روش‌های مختلف دیگری هم برای جراحی لثه وجود دارد. بنا به نیاز و تشخیص جراح از روش‌های دیگری هم استفاده میشود. از جمله مواردی که در زمینه درمان‌های پزشکی و زیبایی جراحی لثه کاربرد دارند، باید به موارد زیر اشاره کنیم:
| نوع جراحی | هدف اصلی | توضیحات |
|---|---|---|
| جراحی لثه (ژنژیوکتومی) | کاهش عمق جیب لثه | برداشتن بافت اضافی لثه برای دسترسی بهتر به ریشه دندان و تمیزکردن آن |
| جراحی فلاپ | کاهش عمق جیب لثه، ترمیم استخوان | برش لثه و دسترسی به ریشه و استخوان برای تمیزکردن و ترمیم |
| پیوند بافت لثه | پوشش ریشه‌های نمایان | پیوند بافت لثه از قسمت دیگری از دهان یا اهداکننده برای پوشش ریشه دندان |
| جراحی لثه پلاستیک (جینجیوپلاستی) | بهبود ظاهر لثه | تغییر شکل لثه برای ایجاد لبخند زیباتر |
| فرنکتومی و فرنوتومی | اصلاح موقعیت لثه | برداشتن یا کوتاه‌کردن بند لثه‌ای برای رفع مشکلات ناشی از آن |
| جراحی افزایش طول تاج دندان | درمان لبخند لثه‌ای، ترمیم پوسیدگی | افزایش طول تاج دندان برای بهبود ظاهر و عملکرد دندان |
| جراحی کانتورینگ استخوانی | اصلاح شکل استخوان | تغییر شکل استخوان برای بهبود ظاهر لثه و دندانها |
| آلوئولوپلاستی | آماده‌سازی برای پروتز یا ایمپلنت | صافکردن لبه‌های تیز استخوان برای بهبود تناسب پروتز یا ایمپلنت |
با وجود راه‌کارهای متنوعی که برای جراحی لثه وجود دارد، دیگر این روزها مشکلات ظاهر این بخش از دهان و دندان به خوبی رفع میشود. با عمل‌های زیبایی مانند اصلاح لبخند (ژنژیوپلاستی)، مشکلات لثه به بهترین شکل از بین می‌روند.
مراقبت‌های قبل از جراحی لثه
پیش از انجام جراحیهای لثه باید حواستان به نکات مراقبتی زیر باشد. قبل از عمل، درباره آمادگی‌های لازم با دندانپزشک صحبت کنید و نکات مراقبتی را در نظر داشته باشید. به این موارد هم توجه کنید:
- فهرستی از داروهای مصرفی‌تان را با دندانپزشک درمیان بگذارید.
- حداقل ۲۴ ساعت قبل از عمل از مصرف الکل خودداری کنید.
یادتان باشد که بعد از عمل، امکان بازگشت به تنهایی وجود ندارد. پس از قبل، با کسی برای همراهی شما هماهنگی‌های لازم را انجام دهید.
مراحل انجام جراحی لثه
روش‌های مختلفی برای جراحی لثه وجود دارد. بنا به نیاز و شرایط هر بیمار از عملیاتی مختلف استفاده میشود. به طور کلی، مراحل اجرای انواع روش‌ها شکل ثابتی دارد. الگوی انجام انواع جراحی را در ادامه، شرح داده‌ایم. با آگاهی از مراحل پیش رو در جراحی، از ترس و نگرانی‌هایتان کم میشود.
بیحسی موضعی
قبل از شروع جراحی، دندانپزشک اقدام به بی‌حس‌کردن ناحیه تحت عمل می‌کند. اگر بیحسی صورت نگیرد، بیمار درد و فشار را در طول جراحی احساس خواهد کرد. برای اینکه روند جراحی قابل تحمل شود، متخصصان حتماً از بیحسی موضع عمل استفاده می‌کنند. برخی از بیماران که دچار ترس شدید یا شرایط خاص هستند هم تحت بیهوشی کلی قرار می‌گیرند.
برش لثه و تمیزکردن آن
برای اینکه امکان رسیدن به ریشه دندان ممکن شود، دندانپزشکان لثه را برش می‌دهند. پس از برش‌دادن، از ابزارهای مخصوصی برای خارج‌کردن پلاک‌های میکروبی و جرم دندان در ناحیه زیر لثه و اطراف ریشه استفاده می‌شوند. این اقدام برای کاهش التهابات و از بین‌بردن عفونت‌ها ضروری است.
صافکردن سطح ریشه
در این مرحله از جراحی لثه، ریشه دندانها صاف میشود و هدف این است که امکان رشد مجدد باکتری‌ها از بین برود. شاید در برخی موارد، دندانپزشک عمق جیب‌های لثه را هم کم کند تا دسترسی به ناحیه زیر لثه آسان‌تر شود. این اقدام برای حفظ بهتر بهداشت دهان و دندان هم ضروری خواهد بود.
دوختن لثه و تجویز دارو
پس از اتمام مراحل تمیزکاری، برش‌های ایجاد شده در لثه با نخ جراحی بخیه زده می‌شوند. دندانپزشک برای کاهش درد و التهاب و پیشگیری از عفونت‌های احتمالی، داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک هم تجویز می‌کند. برای اینکه عوارض بعد از عمل به حداقل برسند، لازم است که داروهای تجویزی به طور دقیق و با برنامه مصرف شوند.
مدت زمان جراحی لثه
جراحی لثه پیچیده و زمان‌بر نیست. با این حال، بنا به شرایط هر بیمار یا نوع جراحی، امکان دارد که مدت زمان عمل لثه متفاوت باشد. در بیشتر موارد، فرایند جراحی بیشتر از یک ساعت طول نمی‌کشد. پیش از انجام عمل می‌توانید از دندانپزشک درباره مدت زمان لازم برای آن سوال و با آمادگی به مطب مراجعه کنید.
مراقبت‌های بعد از جراحی لثه
بعد از اینکه عمل جراحی لثه انجام میشود، نیاز به رعایت نکات مراقبتی وجود دارد. در روزهای نخست، باید کمی به خود استراحت دهید و از کارهای سنگین بپرهیزید. استفاده از توصیه‌های زیر هم در بهبود سریع‌تر دهان و دندان اثرگذار است:
- استفاده از یخ برای کاهش تورم
- مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک یا مسکن
- استفاده از غذاهای نرم و روان مانند سوپ
- مسواک‌زدن با دقت و به آرامی با مسواکی نرم
- استفاده از نخ دندان در صورت اجازه دندانپزشک
از مصرف سیگار و الکل هم به طور جدی خودداری کنید. در غیر این صورت، امکان بروز عوارض یا طولانی‌شدن دوره بازیابی بعد از جراحی وجود دارد.
خطرات و عوارض جراحی لثه
احتمال وقوع برخی خطرات و عوارض بعد از جراحی لثه وجود دارد. از جمله مواردی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید، باید به این‌ها اشاره کنیم. در صورت بروز عوارض شدید، باید به متخصص مراجعه کنید:
- آسیب به دندانها یا بافت‌های نرم
- افزایش حساسیت دندان یا ریشه
- تورم و تغییر رنگ و کبودی بافت
- درد و ناراحتی بیش از حد
- خونریزی متوسط
- تب و عفونت
امکان تغییر طعم دهان هم وجود دارد. بعد از برخی از انواع جراحی، مزه‌ها در دهان به شکلی متفاوت از گذشته احساس می‌شوند.
هزینه جراحی لثه
هزینه جراحی لثه وابسته به نوع آن است. ضمن اینکه عوامل مختلفی از جمله موقعیت مکانی مطب دندانپزشکی، میزان تخصص و امکانات مجموعه دندانپزشکی هم در این زمینه تأثیر دارد. با این حال، هزینه جراحی لثه برای هر فک در سال ۱۴۰۳، تقریباً از ۲ تا ۷ میلیون تومان است. پیش از اقدام به جراحی، می‌توانید درباره هزینه‌ها پرس‌وجو کنید تا با آمادگی وارد فرایند درمان شوید.
برای جراحی لثه باید به چه متخصصی مراجعه کرد؟
برای انجام عملیات مختلف مربوط به لثه باید به متخصصی مراجعه کنید که می‌داند تخصص دندانپزشکی چیست و بهترین تصمیم را برای ترمیم یا عمل‌های زیبایی لثه می‌گیرد. با مشخص‌شدن علت مشکل و بیماری و با جراحی لثه نزد دندانپزشکی خبره می‌توانید مشکلات مختلف و بیماری‌های گوناگون دهان و دندان را رفع کنید. برش لثه، بیحسی و برداشتن بافت اضافی یا عفونی از مراحل جراحی لثه هستند و باید حتماً در مجموعه درمانی معتبری انجام شوند. با آگاهی از اینکه جراحی لثه چیست و چه روش‌هایی دارد، اقدام برای درمان ساده‌تر میشود و نسبت به آن ترس کمتری خواهید داشت. به طور کلی، با رعایت رژیم غذایی مناسب، چکاپ منظم دندان نزد متخصص و رعایت بهداشت، از عمل‌های جراحی مختلف لثه دور می‌مانید.
برای شناسایی بهترین دندانپزشکان می‌توانید به سامانه دکتردکتر مراجعه کنید. در این سامانه اینترنتی، امکان شناسایی بهترین پزشکان براساس نظر بیماران قبلی آنها وجود دارد. ضمن اینکه می‌توانید به طور آنلاین، نوبت ملاقات هم دریافت کنید.
منابع:
news-medical.net
verywellhealth.com
oralb.com
