شوره سر؛ چطور از شر دانه‌های سفید سر رها شوید؟

شوره سر عارضه بسیار شایعی است که مردان را بیشتر از زنان درگیر می‌کند و مهم‌ترین آسیبش، تهدید زیبایی موها و به وجود آوردن ظاهری نازیبا برای آنها است. دلایل مختلفی در بروز شوره نقش دارند. برای اینکه بتوانید از دست این مهمان‌های ناخوانده و ناخوشایند روی تارهای مو و حتی ابروهای خود خلاص شوید، باید به پزشک پوست و مو مراجعه کنید. در این مقاله هم اطلاعات زیادی درباره شوره در موها برایتان آماده کرده‌ایم. 

شوره سر چیست؟

شوره عبارت است از ریزش ذرات پوسته‌پوسته و سفید و زرد از پوست سر که حتی ممکن است روی شانه‌ها و یقه لباس‌ها هم دیده شوند. شوره نتیجه نوعی بیماری پوستی رایج به نام درماتیت سبورئیک (Seborrhoeic dermatitis) است و می‌تواند در افراد مبتلا به اگزما، پسوریازیس، عفونت‌های قارچی یا غدد چربی بیش از حد فعال و سایر بیماری‌ها دیده شود. این عارضه مسری نیست اما درمان آن بسیار سخت است.

به تفاوت شوره سر و پوسته سر

خشکی پوست سر به دلیل کمبود رطوبت در پوست ایجاد می‌شود، در حالی که شوره سر معمولا به دلیل چربی بیش از حد روی پوست سر و رشد زیاد مخمر مالاسزیا به وجود می‌آید. شوره سر را نمی‌توان درمان کرد، اما علائم آن قابل کنترل هستند.

انواع شوره سر

انواع مختلفی از شوره سر روی موها به وجود می‌آیند:

• شوره چرب؛ چربی زیاد موها باعث بروز پوسته می‌شود.
• شوره سر خشک؛ در فصول سرد و آب‌وهوای خشک امکان بروز شوره قوت می‌گیرد.
• شوره مرتبط با قارچ.

شوره سر زرد رنگ

ابتلا به بیماری‌هایی مانند درماتیت سبورئیک و پسوریازیس باعث بروز شوره سر می‌شوند. در این موارد، شوره‌هایی که روی پوست سر و موها شکل می‌گیرند، زردرنگ هستند.

 شوره سر سیاه

اگر احساس می‌کنید که شوره‌های سیاهی روی موهایتان به وجود آمده، باید بدانید که این مورد شوره نیست. این‌ها احتمالا شپش هستند که روی تارهای موهایتان را فراگرفته و پوشانده‌اند.

شوره ابرو

شوره ابرو نوعی درماتیت سبورئیک است. علائم آن از شوره سر تا لکه‌های پوستی چرب، پوسته پوسته و ملتهب متغیر است. شوره مذکور در نوزادان، کلاه گهواره نامیده می‌شود. شوره ابرو برخلاف نامش با شوره سر متفاوت است. 

شوره سر نوزاد

نوزادان از ۲ هفته تا ۱۲ماهگی می‌توانند دچار درماتیت سبورئیک شوند. معمولا این وضعیت با کلاهک گهواره شروع می‌شود. نوزادی که کلاه گهواره‌ای دارد، لکه‌های زرد پوسته‌دار کمی قرمز یا پوسته‌دار روی پوست سر خواهد داشت. 

شوره سر و تیروئید

خارش،خشکی و پوسته‌پوسته‌شدن پوست نشانه‌ای از فقدان تعادل سطح تیروئید است. این علائم معمولا با شروع هورمون‌درمانی تیروئید برطرف می‌شوند. 

شوره سر و بارداری

در دوران بارداری، تغییرات هورمونی می‌توانند نشانه‌ها و پیام‌های متفاوتی را برای افزایش تولید چربی و تولید سلول‌های جدید پوست به پوست سر بفرستند. این روغن اضافی باعث رشد قارچ می‌شود و هنگامی که با سلول‌های قدیمی پوست ترکیب شود، شوره به وجود می‌آورد.

شوره سر نوجوانان

سطح هورمون در سنین نوجوانی بالا است و باعث تولید روغن بیشتر می‌شود. شاید به همین دلیل است که شوره سر معمولا در دوران بلوغ شروع می‌شود. شوره مسری نیست و نمی‌توانید آن را از شخص دیگری بگیرید یا به او سرایت بدهید.

علائم شوره سر چیست؟

علائم و نشانه‌های شوره ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• پوست روی پوست سر، موها، ابروها، ریش یا سبیل و شانه‌ها
• خارش پوست سر
• اگر استرس داشته باشید، ممکن است که علائم و نشانه‌ها شدیدتر باشند و در فصول سرد و خشک تشدید می‌شوند.

عوارض شوره سر چیست؟

شوره سر به ندرت با عوارض خاصی همراه می‌شود اما گاهی نشان از وضعیت‌های جدی‌تری است که نیاز به پیگیری دارند. برای مثال:

• علائم عفونت
• قرمزی
• حساسیت
• تورم

دلایل ایجاد شوره سر

اصلی‌ترین دلیل به وجود‌آمدن شوره سر، قارچی به نام مالاسزیا گلوبوزا (malassezia globosa) است که باعث تحریک سلول‌های پوست سر می‌شود و سرعت ریزش موها را تا ۴ برابر افزایش می‌دهد.

این قارچ باعث تحریک و خارش هم می‌شود. پزشکان شوره سر را در مقیاسی از صفر تا ۸۰ نمره می‌دهند. بیشتر افراد مبتلا به شوره دارای نمرات بین ۱۵ تا ۳۰ هستند. نمره ۱۵ حالتی است که شوره با چشم غیرمسلح هم دیده می‌شود.

مدت‌ها است که دانشمندان می‌دانند قارچ مالاسزیا گلوبوزا، عامل ایجاد شوره سر است اما با توجه به اینکه رشد و پرورش این قارچ در شرایط آزمایشگاهی کمی دشوار است، پیداکردن روش‌های درمانی موثر برای از بین‌بردن این قارچ‌ها با معضلاتی همراه است.

یکی از راه‌های از بین بردن این قارچ، مهارکردن شرایط رشد آن است. باوری رایج اما نادرست  درباره شوره وجود دارد. گفته می‌شود که خشکی پوست سر موجب بروز شوره می‌شود و به همین دلیل شاید برخی از افراد از شستن موهای خود اجتناب می‌کنند تا پوست سرشان، بیشتر از این خشک نشود.

این موضوع واقعیت ندارد؛ در واقع، شوره سر در نتیجه پوست سر چرب به وجود می‌آید. مخمرهایی که روی پوست سر زندگی می‌کنند از چربی اضافی آن استفاده و موادی را آزاد می‌کنند که پوست را تحریک می‌کند و باعث پوسته‌پوسته شدن آن می‌شود.

باور نادرست دیگری که در مورد شوره وجود دارد، این است که مبتلایان به آن به‌اندازه کافی استحمام نمی‌کنند! در واقع بسیاری مسائل دیگر مانند برخی از بیماری‌ها مثل پارکینسون، صرع و همچنین شرایطی مانند استرس و اضطراب و سکته می‌توانند زمینه‌های مساعد برای بروز شوره سر را به وجود آورند.

دلایل زیادی وجود دارند که می‌توانند منجر به ایجاد شوره سر شوند. برخی از شرایط محیطی و بیماری‌ها عبارت‌اند از:

• سن
• پوست تحریک‌شده و چرب
• آلودگی موها و پوست سر و تمیز نشدن آنها در حمام
• قارچ مالاسزیا که از روغن‌های پوست سر بزرگسالان تغذیه می‌کند.
• درماتیت تماسی (خارش پوست یا بثورات پوستی) ناشی از استفاده از برخی محصولات بهداشتی نامناسب
• وجود برخی بیماری‌های مزمن مانند ایدز که بر سیستم ایمنی بدن تاثیر منفی دارند و یا بیماری‌های خودایمنی مانند سندروم شوگرن و هپاتیت.
• بیماری پسوریازیس نوعی نقص در سیستم ایمنی است که باعث می‌شود پوست سلول‌های زیادی تولید کند و منجر به جایگزینی سریع‌تر سلول‌ها می‌شود. در نتیجه این بیماری، افراد پوسته‌پوسته شدن پوست سر، قرمزی و التهاب را تجربه می‌کنند.
•  افراد مبتلا به اگزما پوست سر معمولاً  بثورات پوسته‌دار قرمز و خارش‌دار را تجربه می‌کنند که حالتی شبیه شوره دارند.
• شوره سر بعد از کاشت مو هم طبیعی است و بعد از چند هفته رفع می‌شود. برای کنترل این وضعیت می‌توانید از شامپوهای ضدشوره استفاده کنید.
• شوره سر بعد از کراتینه هم ممکن است چون مواد مورداستفاده در این فرایند باعث خشکی پوست سر و بروز شوره می‌شوند.

درمان شوره سر

همانگونه که اشاره کردیم، ابتلا به عارضه شوره

از سوی پزشکان نمره‌دهی می‌شود. این طیف شامل عددی بین صفر تا ۸۰ است. نکته قابل‌توجه در استفاده از درمان‌های خانگی و همچنین داروهای بدون نسخه این است که موارد نام‌برده برای شوره در محدوده ۱۵ تا ۳۰ کاربرد دارند و محدوده‌های بالاتر باید تحت درمان‌های دکتر شوره سر قرار بگیرند.

درمان پزشکی

اگر استفاده منظم و مناسب از شامپوی ضدشوره مانند شامپو کتوکونازول در ظرف چند هفته، شوره سر را کاهش نمی‌دهد، از متخصص پوست کمک بگیرید. متخصصان می‌توانند با تجویز شامپوهای درمانی با قدرت بیشتر یا لوسیون موضعی کورتیکواستروئیدی باعث درمان وضعیت شوند.

از جمله لوسیون‌های موضعی می‌توانیم به Synalar (فلوکینولون موضعی)، Luxiq (بتامتازون موضعی)، یا Clobex (کلوبتازول موضعی) اشاره کنیم. جایگزین برای کورتیکواستروئیدها برای درمان شوره دسته‌ای از داروها موسوم به مهارکننده‌های کلسینورین (calcineurin) هستند.

درمان‌های خانگی 

برای درمان خانگی این مشکل پوست و موی سر می‌توانید رژیم غذایی شوره سر را پیش بگیرید. سبک زندگی خود را تغییر بدهید و عوامل تشدیدکننده مانند استرس را از زندگی خود حذف کنید.

شامپوهای ضد شوره 

رایج‌ترین توصیه برای افراد مبتلا به شوره، استفاده از شامپوهای ضدشوره یا آنتی دندروف (anti-dandruff) است. این شامپوها حاوی مواد ضدقارچ و ضدباکتری هستند و رشد سلول‌های قارچی را روی سر متوقف می‌کنند. برخی از آنها حاوی اسیدسالیسیلیک (Salicylic acid) هم هستند که باعث بهبود پوسته پوسته‌شدن پوست سر می‌شود.

برس‌زدن موها به صورت مرتب

موهای خود را از پوست سر به پایین با ضربات ثابت و محکم برس بزنید. این  کار باعث دور شدن چربی از روی پوست سر می‌شود. این اقدام ساده راهی برای از بین‌بردن شوره سر است.

روغن نارگیل

روغن نارگیل تسکین‌دهنده بسیار مناسبی برای درمان پوسته پوسته شدن پوست سر است. برای استفاده از آن، ابتدا چند قطره روی پوست سر خود مالش دهید و بعد از یک ساعت، با آب ولرم بشویید.

 آلوئه‌ورا

آلوئه‌ورا به دلیل آنتی‌اکسیدانی که در ترکیب خود دارد، می‌تواند راه حل بسیار خوبی برای درمان شوره سر و پوسته پوسته‌شدن آن باشد.

حنا

حنا دارای خواص ضدقارچی است و برای همین گزینه‌ای مناسب برای درمان شوره و مشکلات پوستی ناشی از باکتری‌های مختلف به‌شمار می‌رود.

نمک

نمک به شل‌شدن و از بین‌بردن پوسته‌های موجود کمک و در عین حال گردش خون را برای داشتن پوست سر سالم تحریک می‌کند. این ماده روغن و رطوبت اضافی را هم جذب می‌کند تا از رشد قارچ جلوگیری شود و ریشه شوره سر را تحت کنترل درمی‌آورد. موهای خود را دسته‌دسته کنید و ۱ تا ۲ قاشق چای‌خوری نمک روی پوست سر خود بپاشید. 

آسپرین

دو عدد آسپرین را خرد و با شامپوی خود مخلوط کنید، سپس موهای خود را با شامپو بشویید. بگذارید شامپو به‌مدت ۲ دقیقه روی موها بماند سپس آن را بشویید.

جوش شیرین

موهای خود را خیس کنید، سپس جوش شیرین را روی پوست سر خود قرار دهید و چند دقیقه صبر کنید سپس با آب ولرم آن را بشویید.

آب لیمو

لیمو هم سرشار از آنتی‌اکسیدان است که برای درمان شوره سر بسیار مناسب واقع می‌شود. ۲ قاشق چای‌خوری آب لیمو را با یک لیوان آب مخلوط و موهای خود را به آن آغشته کنید.  پس از مدتی، موها را با آب ولرم بشویید.

روغن زیتون

چند قطره روغن زیتون را به پوست سر خود بمالید و یک شب تا صبح در این حالت بخوابید. موها را با شامپوی مناسب آبکشی کنید. در استفاده از روغن‌هایی مانند روغن نارگیل و زیتون زیاده‌روی نکنید چون باعث چربی بیشتر پوست سر می‌شوند و پس از استفاده از آنها حتما، موها را آبکشی و شانه کنید.

دوری از اضطراب و استرس

در برخی افراد، افسردگی و اضطراب می‌تواند با بروز شوره سر مرتبط باشد. حتی اگر افسرده یا مضطرب نیستید، استرس مزمن هرگز برای پوست شما مناسب نیست. پس حتما از تکنیک‌های مدیتیشن استفاده کنید و از راه‌کارهای مناسب برای در امان‌ماندن از افسردگی‌های فصلی بهره ببرید.

مصرف پروبیوتیک ها

باکتری‌های مفید در سیستم گوارش می‌توانند مخمر درون بدن را کاهش بدهند و التهابی را کم کنند که به مخمر روی پوست وارد می‌شود. تقویت باکتری‌های مفید (میکروبیوم) با استفاده از پروبیوتیک‌های حاوی لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس (Lactobacillus acidophilus) یا بیفیدوباکتریوم (Bifidobacterium) موجود در مکمل‌ها و برخی ماست‌ها، میسر می‌شود.

استفاده از مکمل ها و مولتی ویتامین ها

ویتامین‌های گروه B، امگا3، روی و سلنیوم برای دوری از شوره سر مناسب هستند. روی و سلنیوم جزو موادی هستند که در شامپوهای ضدشوره هم مورد استفاده قرار می‌گیرند اما در مصرف خوراکی آنها باید احتیاط کنید چون مصرف بی‌رویه  باعث ایجاد مسمومیت در بدن می‌شود.

آیا شوره سر درمان قطعی دارد؟

پاسخ به این پرسش منفی است اما باید بدانید که این مشکل قابل کنترل است. باید از شامپوهای ضدشوره استفاده کنید چون دارای ترکیباتی هستند که به کاهش سرعت مرگ و ازبین‌رفتن سلول‌های پوست کمک می‌کنند.