علائم عفونت بیمارستانی بعد از عمل چیست؟ + پیشگیری و درمان

دلیل پیدایش انواع عفونت بیمارستانی ، وجود عفونت‌ها یا سموم موجود در محل‌های خاصی مانند بیمارستان و درمانگاه‌ است. عفونت‌های مرتبط با مراکز درمانی (health-care associated infections) با نام اختصاری (HAIs) معرفی می‎شوند و در بیمارستان‌ها اتفاق می‌افتند. برای این که فرد با علائم عفونت بیمارستانی شناخته شود، عفونت نباید پیش از این که تحت درمان قرار بگیرد، در بدن او وجود داشته باشد. یکی از رایج‌ترین بخش‌هایی که عفونت بیمارستانی در آن اتفاق می‌افتد، بخش مراقبت‌های ویژه یا ICU است؛ جایی که پزشکان به درمان بیماری‌های بسیار جدی مشغول هستند. از هر ده نفر افراد بستری به صورت تقریبی یک نفر در معرض عفونت بیمارستانی بعد از عمل قرار می‌گیرد. عفونت‌های بیمارستانی با عوارض شدید، امکان مرگ و میر و هزینه‌های بسیار بالای بیمارستان همراه است.

با پیچیده‌تر شدن مراقبت‌های پزشکی و افزایش مقاومت آنتی بیوتیکی، موارد HAI یا همان عفونت‌های بیمارستانی افزایش پیدا خواهد کرد. خبر خوب این است که عفونت‌های بیمارستانی در بیشتر مراکز درمانی، قابل پیشگیری هستند. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر بیشتر در مورد HAI و چگونگی روبرو شدن با آن خواهید خواند.

برای مطالعه این مطلب به 5 دقیقه زمان نیاز دارید.

در پایان اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ بدهد.

عفونت بیمارستانی چیست؟

به نقل از sahealth.sa:

عفونت بیمارستانی عوارضی است که می‌تواند در نتیجه درمان پزشکی رخ دهد. این عفونت توسط میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری‌ها و ویروس‎ها ایجاد می‌شود. بعضی از این میکروارگانیسم‌ها را می‌توان در محیط یافت و بعضی‌ها به طور طبیعی در بدن زندگی می‌کنند. انواع عفونت‌های اکتسابی در بیمارستان شامل مواردی هستند که با زخم جراحی یا قرار دادن وسایل پزشکی مانند قطره داخل وریدی، کاتتر ادراری یا تخلیه زخم ایجاد می‌شوند.

علائم عفونت بیمارستانی

علائم عفونت بیمارستانی چیست؟ عفونت بیمارستانی معمولا با علائم مشخصی همراه است. پزشک با مشاهده علائم و بررسی پرونده پزشکی شما می‌تواند مشکوک به عفونت بیمارستانی شود.

علائم عفونت بیمارستانی عبارتند از:

• ترشح از زخم
• تب
• سرفه، تنگی نفس (برای آشنایی با این مشکل و راه درمان آن به مطلب علت تنگی نفس چیست مجله دکتردکتر مراجعه کنید.)
• سوزش هنگام ادرار یا مشکل در ادرار کردن (این مشکل به علت‌های متفاوتی رخ می‌دهد که در مقاله سوزش ادرار با آنها آشنا می‌شوید.)
• سردرد
• حالت تهوع و استفراغ، اسهال (اگر تعریف دقیق اسهال را نمی‌دانید مقاله اسهال چیست به شما کمک می‌کند به طور کامل با این مشکل آشنا شوید.)

افرادی که طی مدت بستری خود، علائم جدیدی را نشان می‌دهند، ممکن است درد و تحریک پذیری محل عفونت را نیز تجربه کنند.

عفونت بیمارستانی به چه دلایلی ایجاد می‌شود؟

باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها می‌توانند منجر به عفونت بیمارستانی شوند. باکتری به تنهایی عامل حدود ۹۰ درصد عفونت‌های بیمارستانی است. سیستم ایمنی بسیاری از افراد، طی بستری در بیمارستان در معرض خطر است؛ بنابراین احتمال بیشتری وجود دارد که به انواع عفونت‌ها مبتلا شوند. بعضی از رایج‌ترین باکتری‌هایی که منجر به HAI می‌شوند، عبارتند از:

۱۱ درصد عفونت‌های بیمارستانی ناشی از P. aeruginosa است که میزان مرگ و میر بالا و عوارض شدیدی دارد. باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها اغلب به صورت فرد به فرد انتقال پیدا می‌کنند. دست‌های آلوده، سوندها، دستگاه‌های تنفسی و دیگر تجهیزات بیمارستانی از عوامل انتقال هستند. موارد عفونت بیمارستانی در صورت مصرف بیش از حد یا نامناسب آنتی بیوتیک‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند؛ به این ترتیب می‌تواند به باکتری‌هایی تبدیل شود که در برابر چندین آنتی بیوتیک مقاوم هستند.

انواع عفونت بیمارستانی

زمانی که یک فرد به دلایلی غیر از عفونت در بیمارستان بستری شده باشد و بعد از بستری، دچار عفونت شود، باید نوع عفونت او مشخص شود. عفونت بیمارستانی می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد. در ادامه با رایج‌ترین انواع عفونت بیمارستانی آشنا می‎شویم.

استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین (MRSA)

میکروب‌ها می‌توانند از طریق یک کاتتر یا لوله پزشکی وارد رگ وارد جریان خون شوند که همین موضوع باعث عفونت جریان خون می‌شود.

عفونت‌های دستگاه ادراری مرتبط با کاتتر (CAUTI)

سوند ادراری در بیمارستان می‌تواند موجب عفونت بیمارستانی شود. همچنین در صورتی که در منزل، مراقبت‌های بهداشتی از جمله سوند ادراری دریافت می‌کنید، احتمال عفونت از طریق سوند وجود دارد.

عفونت های محل جراحی (SSI)

عفونت بیمارستانی بعد از عمل ، روی زخم یا نزدیک زخم جراحی شما رخ می‌دهد. عفونت محل جراحی می‌تواند عفونت ساده پوستی باشد یا به بافت‌ها و اندام‌های عمیق‌تر نزدیک زخم نفوذ کند.

پنومونی مرتبط با ونتیلاتور (VAP)

VAP ممکن است زمانی رخ دهد که دستگاه تنفس مصنوعی به شما وصل است؛ همان دستگاهی که به شما کمک می‌کند از طریق لوله‌ای در دهان، بینی یا گلو، تنفس کنید. میکروب‌ها می‌توانند از طریق لوله‌ها وارد ریه‌ها شوند و شما را بیمار کنند.

عفونت‌های کلستریدیوم دیفیسیل (CDIs)

به این عفونت C-diff نیز گفته می‌شود. C-diff می‌تواند باعث اسهال طولانی مدت شود. افراد مسنی که آنتی بیوتیک مصرف کرده و از خدمات پزشکی استفاده می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به CDI هستند.

سپسیس (Sepsis)

Sepsis واکنش شدید بدن به عفونت است. این نوع عفونت، یک وضعیت اورژانس پزشکی تهدید‌کننده زندگی است. سپسیس زمانی اتفاق می‌افتد که عفونتی که قبلا به آن مبتلا شده‌اید، باعث ایجاد یک واکنش زنجیره‌ای در سراسر بدن شما شود.

چه افرادی در معرض عفونت های بیمارستانی قرار دارند؟

در حالت کلی عفونت بیمارستانی بعد از عمل و یا بستری‌های بدون عمل جراحی، بیشتر سمت افرادی می‎رود که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. سیستم ایمنی چه کسانی ضعیف است؟ بعضی از بیماری‌ها، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کنند و احتمال خطر عفونت را افزایش می‌دهد.

مبتلایان به بیماری‌های زیر در معرض خطر بیشتری هستند:

• دیابت
• سرطان
• ایدز (برای آشنایی با این بیماری مقاله ایدز چیست را مطالعه کنید.)

افرادی که اخیرا تحت عمل پیوند عضو قرار گرفته‌اند، باید بیشتر مراقب باشند تا دچار عفونت نشوند. همچنین بیمارهایی تحت درمان با داروهای شیمی درمانی یا استروئیدها هستند، باید احتیاط بیشتری داشته باشند. افراد دارای زخم بستر یا زخم به دلیل جراحی در معرض عفونت قرار دارند.

افرادی که در معرض خطر بیشتری هستند، عبارتند از:

• هم‌اتاقی بیمارستان‌ها
• افرادی که بالای ۷۰ سال سن دارند.
• افرادی که طولانی مدت از آنتی بیوتیک استفاده می‌کنند.
• افرادی که سوند ادراری دارند.
• افرادی که اقامت طولانی مدت در ICU دارند.

قابل ذکر است که تمام افراد مرتبط به مراکز درمانی، در معرض ابتلا به HAI هستند اما افرادی که ذکر کردیم، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

چطور از ابتلا به عفونت بیمارستانی پیشگیری کنیم؟

مسئولیت پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی بر عهده مراکز درمانی است. کارمندان بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها باید دستورالعمل‌های توصیه شده برای ضد عفونی و استریل کردن را دنبال کنند. قدم برداشتن در جهت پیشگیری از عفونت‌های بیمارستانی می‌تواند امکان ابتلا به آن را تا ۷۰ درصد یا بیشتر کاهش دهد. با این حال به دلیل ماهیت مراکز بهداشتی و درمانی، جلوگیری ۱۰۰ درصدی از عفونت‌های بیمارستانی غیر ممکن است.

بعضی از اقدامات کلی برای کنترل عفونت عبارتند از:

• غربالگری ICU برای بررسی این که آیا افراد مبتلا به عفونت بیمارستانی، نیاز به ایزوله شدن دارند یا خیر.
• شناسایی نوع ایزولاسیون مورد نیاز که می‌تواند ریسک ابتلای دیگر افراد را کاهش می‌دهد یا از ابتلا به سایر عفونت‌ها جلوگیری کند.
• رعایت بهداشت دست که شامل شستن دست‌ها قبل و بعد از لمس افراد در بیمارستان است.
• پوشیدن تجهیزات مناسب شامل دستکش، روپوش و محافظ صورت.
• تمیز کردن مناسب سطوح در دفعات توصیه شده.
• اطمینان از این که اتاق‌ها از تهویه خوبی برخورار هستند.

برای کاهش خطر ابتلا به UTIs یا عفونت‌های ادراری، کارمندان مراکز درمانی می‌توانند این اقدامات را انجام دهند:

• رعایت تکنیک‌های اصولی تزریق برای به حداقل رساندن عفونت
• سوندها تنها در صورت نیاز وصل شوند و در مواقعی که دیگر نیازی به آن‌ها نیست، سریعا برداشته شوند.
• سوندها یا کیسه‌ها فقط در صورت تشخیص پزشک عوض شوند.
• اطمینان حاصل شود که سوند ادراری در بالای ران محکم شده و زیر مثانه آویزان است تا جلوی جریان ادرار گرفته نشود.
• سیستم تخلیه، بسته نگه داشته شود.

لازم است در طول دوران عمل، تمام نگرانی‌های خود را با پزشک در میان بگذارید.

عفونت بیمارستانی را چگونه درمان کنیم؟

کنترل عفونت بیمارستانی به نوع عفونت بستگی دارد. پزشک بعد از تشخیص نوع عفونت، روش درمانی مناسب را به کار می‌گیرد. در ادامه روش‌های درمان عفونت بیمارستانی را بیان می‌کنیم.

مصرف آنتی بیوتیک

یکی از روش‌های مقابله با عفونت، آنتی بیوتیک است. پزشک شما احتمالا آنتی بیوتیک و استراحت در بستر برای شما تجویز می‌کند. ممکن است آنتی بیوتیک به صورت خوراکی یا وریدی تجویز شود. باکتری مقاوم به آنتی بیوتیک معمول پاسخ نمی‌دهد؛ بنابراین پزشک برای تست مقاومت باکتری از محل آلوده، کشت برمی‌دارد.

بیرون آوردن دستگاه یا جسم خارجی از بدن

همچنین پزشک هر گونه دستگاه خارجی مانند سوند را به محض شرایط نرمال بیمار از او جدا می‌کند. همچنین در صورتی که پروتز در بدن وجود داشته باشد که منجر به عفونت شدید شود، باید سریعا آن را از بدن خارج کنند.

باز کردن مجدد برش جراحی

در بعضی مواقع، پزشک مجبور می‎شود که برش جراحی را به صورت مجدد باز کند تا هر گونه چرک، آبسه (تجمع مایع عفونی) یا هماتوم (تجمع خون) را تمیز کند.

مراقبت‌های حمایتی

برای تشویق به دوره درمان طبیعی و پیشگیری از کم آبی بدن، پزشک شما را به تغذیه سالم، مصرف مایعات و استراحت تشویق می‌کند. همچنین پزشک دیگر مراقبت‌های حمایتی مانند داروهای مسکن و کاهش تب را به بیمار توصیه می‌کند. در صورتی که عفونت شدید باشد، احتمال بستری شدن بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه (icu) وجود دارد. ممکن است پزشک استفاده از کیسه آب گرم یا کمپرس آب سرد را نیز پیشنهاد دهد.

رعایت بهداشت

در صورتی که زخم، ترشح‌های زیادی داشته باشد، بیمار باید بهداشت خود را بیش از پیش رعایت کند و به تعویض لباس‌هایش بپردازد. تعداد دفعه‌های تعویض لباس به میزان ترشح بستگی دارد.

نحوه تشخیص عفونت های بیمارستانی

بسیاری از پزشکان متخصص عفونی از طریق نشانه‌ها و علائم به تنهایی قادر به تشخیص عفونت بیمارستانی هستند. تورم در محل عفونت می‌تواند نشانه‌ای از عفونت بیمارستانی باشد.

عفونت باید در این بازه زمانی رخ دهد تا HAI تشخیص داده شود:

• تا ۴۸ ساعت پس از بستری در بیمارستان
• تا ۳ روز پس از ترخیص
• تا ۳۰ روز پس از یک عمل جراحی

عفونت‌هایی که پیش از بستری شدن در بدن شما وجود داشته‌اند و به مرور وضعیت پیچیده‌ای پیدا کرده‌اند، HAI به حساب نمی‌آیند. اما لازم است همچنان در صورت بروز نشانه‌های جدید در طی دوران بستری، موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. همچنین ممکن است برای شناسایی عفونت، نیاز به آزمایش خون و آزمایش ادرار داشته باشید.

اگر با آزمایش خون و اینکه چه فاکتورهایی را می‌سنجد آشنا نیستید، مقاله فاکتورهای آزمایش خون دکتردکتر را مطالعه کنید.

در کدام بخش از بیمارستان خطر ابتلا به عفونت بیشتر است؟

اگر در ICU بستری شده باشید نیز خطر ابتلا به عفونت در شما افزایش پیدا می‌کند. شانس ابتلا به عفونت بیمارستانی در ICU کودکان حدود ۶/۱ تا ۶/۲۹ درصد است. بررسی یک منبع معتبر نشان داده است که نزدیک ۱۱ درصد از ۳۰۰ نفری که تحت عمل جراحی قرار گرفته اند به HAI مبتلا می‌شوند. مناطق آلوده می‌توانند خطر ابتلا به عفونت بیمارستانی را تا ۱۰ درصد افزایش دهند. عفونت‌های بیمارستانی در کشورهای در حال توسعه بیشتر شایع هستند.

تاثیر عفونت بیمارستانی در بخش های مختلف بدن

عفونت بیمارستانی می‌تواند بخش‌های مختلف بدن مثل مغز، ریه، خون و ادرار را تحت تاثیر قرار دهد. در صورتی که درمان عفونت بیمارستانی به موقع انجام نگیرد، ممکن است غیر از ناحیه درگیر شده، عفونت به بخش‌های دیگری از بدن نیز راه پیدا کند و درمان سخت‌تر شود.

تشخیص و درمان سریع برای انواع HAI بسیار حیاتی است. بسیاری از افراد پس از طی دوره درمان، به طور کامل بهبود پیدا می‌کنند. اما افراد مبتلا به عفونت بیمارستانی، ممکن است ۵/۲ برابر مدت بیشتری را در بیمارستان بستری شوند. در برخی موارد، HAI می‌تواند خطر ابتلا به موقعیت‌های مرگ بار را به صورت جدی افزایش دهد. منبع معتبر مرکز کنترل و پیگشیری از بیماری‌ها (CDC) تخمین زده است که حدود ۲ میلیون نفر در معرض ابتلا به انواع HAI هستند. حدود ۱۰۰۰۰۰ نفر از این موارد، به مرگ منجر می‌شود.

با مشاهده کوچک ترین علائم عفونت بیمارستانی به پزشک مراجعه کنید

در این مقاله در مورد عفونت بیمارستانی ، انواع و روش‌های درمان آن با شما صحبت کردیم. دانستیم که عفونت‌های بیمارستانی وقتی بروز می‌کنند که فرد در مدت بستری خود در بیمارستان به یک عفونت مبتلا شود. عفونت‌هایی که پس از بستری در بیمارستان خود را نشان می‌دهند، باید واجد معیارهای خاصی باشند تا در دسته‌بندی HAI قرار بگیرند. در صورت مشاهده علائم عفونت بیمارستانی جدید، طی ۴۸ ساعت پس از بستری، ۳ روز پس از ترخیص یا ۳۰ روز پس از عمل جراحی، لازم است موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. تورم جدید، ترشح یا اسهال نیز می‌تواند از علائم عفونت بیمارستانی باشد.

اگر علائم عفونت بیمارستانی را دارید بهتر است هر چه سریع‌تر به دکتر عفونی مراجعه کنید. چگونه از دکتر عفونی برای ویزیت، نوبت دریافت کنم؟ امکان دریافت نوبت حضوری، تلفنی و آنلاین از سایت دکتر دکتر وجود دارد. شاید برایتان سوال پیش آمد که تخصص عفونی چیست؟ در جواب این سوال باید بگوییم که یکی از پایه‌های علوم پزشکی است که بیماری‌های عفونی مثل عفونت باکتریایی، ویروسی، قارچی و … را تشخیص می‌دهد و به درمان آن می‌پردازد. این تخصص به دلیل زیاد بودن تعداد بیماران عفونی، اهمیت بسیار زیادی دارد. اگر سوالی در ذهن شما باقی مانده است، در قسمت نظرات درج کنید تا کارشناسان سلامت دکتر دکتر، پاسخگوی شما باشند.

منابع:

sahealth.sa.gov.au

سوالات متداول عفونت بیمارستانی