سرطان چشم و عوارض آن ؛ علائم و درمان سرطان چشم

رشد غیرعادی سلول‌ها در چشم یا پلک‌ها باعث سرطان چشم می‌شود. این نوع از سرطان به ندرت رخ می‌دهد؛ بااین‌حال، از میان انواع مدل‌های این بیماری، ملانومای داخل چشم (UVEAL) رایج‌ترین حالت است که از بخش وسط چشم (UVEA) و رتینوبلاستوما شروع می‌شود. درمان‌ها برای این مشکل شامل نوعی پرتودرمانی به نام براکی‌تراپی و جراحی است. روش‌های دیگری مانند شیمی‌درمانی هم استفاده می‌شوند از علائم سرطان چشم باید به تاری دید، وجود برآمدگی روی پلک یا تغییرات وضعیت کره چشم اشاره کنیم. در این مقاله از مجله سلامتی دکتر دکتر، علائم، علل، روش‌های پیشگیری و درمان سرطان چشم را بررسی می‌کنیم. مطالعه مطلب تنها حدود ۵ دقیقه زمان نیاز دارد.

سوالات خود درباره علائم و روش های درمان سرطان چشم را در انتهای مطلب بپرسید تا مشاور سلامتی دکتردکتر به شما پاسخ بدهد.

آنچه در این مقاله خواهید خواند نمایش بیشتر

سرطان چشم چیست؟

سرطان چشم هنگامی به‌وجود می‌آید که رشد سلول‌های این بخش بدن از کنترل خارج می‌شوند و تومور تشکیل می‌دهند. تومورها می‌توانند خوش‌خیم (غیرسرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. برخلاف تومورهای خوش‌خیم، انواع بدخیم قابلیت رشد دارند و سرطان را در بدن گسترش می‌دهند. اغلب، تشخیص و درمان سرطان‌های چشم در شروع بیماری می‌تواند از گسترش آن جلوگیری کند.

علائم سرطان چشم (تومور چشم)

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان چشم علائمی را تجربه نمی‌کنند، مگر اینکه تومور چشم در مکانی رشد کند که در عملکرد چشم آن‌ها اختلال به‌وجود می‌آورد. تجربه علائم سرطان چشم حتما به این معنی نیست که سرطان چشم دارید؛ از دست‌دادن بینایی بدون درد و تاری دید زیاد، از شایع‌ترین علائم سرطان چشم است.

سایر مشکلات بینایی که می‌توانند علائم سرطان چشم باشند:

تاری دید
برآمدگی بخشی از چشم
سوزش چشم بدون بهبودی
یک نقطه تاریک در عنبیه (که بزرگتر می‌شود.)
یک توده در حال رشد روی پلک یا کره چشم
از دست‌دادن بینایی (جزئی یا کلی)
تغییر موقعیت کره چشم در حفره و نحوه حرکت آن
دیدن جرقه‌های نور، خطوط یا لکه‌های خمیده (شناور)
تغییر در ظاهر چشم
درد در داخل و یا اطراف چشم

توجه کنید که درد معمولا از علائم سرطان چشم نیست، مگر این که سرطان به خارج از چشم نیز رسیده و یا فشار داخل چشم بسیار زیاد باشد. در صورت مشاهده هر یک از علائم سرطان چشم که در قسمت بالا به آن‌ها اشاره کردیم، فورا به یک چشم پزشک متخصص مراجعه کنید.

سرطان چشم چه عوارضی دارد؟

در صورتی که فرد به سرطان چشم مبتلا شود، باید هر چه سریع‌تر تحت نظر دکتر چشم درمان را شروع کند. نادیده گرفتن این بیماری، عوارض خطرناکی را به دنبال دارد و ممکن است باعث از دست دادن بینایی، مشکلات آب سیاه و … شود.

از عوارض سرطان چشم باید به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش فشار داخل چشم (آب سیاه)
از دست دادن بینایی
گسترش در بدن

عوارض سرطان چشم بسیار سنگین است. فرد ممکن است بینایی خود را از دست بدهد یا فشار داخل چشم افزایش یابد. همچنین احتمال نفوذ سرطان به سایر قسمت‌های بدن نیز وجود دارد. مراجعه به پزشک و شروع مراحل درمان باعث می‌شود که عوارض ناشی از سرطان چشم در این بیماران تجربه نشود.

دلایل ابتلا به سرطان چشم چیست؟

سرطان چشم هنگامی اتفاق می‌افتد که سلول‌ها شروع به تقسیمی خارج از کنترل می‌کنند و در نهایت توده‌ای به نام تومور تشکیل می‌دهند. تکه‌های تومور می‌توانند شکسته شوند و به غدد لنفاوی و جریان خون گسترش یابند. سلول‌های سرطانی از طریق جریان خون و سیستم لنفاوی به قسمت های دیگر بدن می‌روند و باعث ایجاد تومورهای جدید در سایر اندام‌ها می‌شوند. وقتی این اتفاق رخ بدهد، یعنی سرطان پیشرفته شده است و به آن متاستاز می‌گویند. دانشمندان هنوز در حال تحقیق هستند تا بفهمند چه چیزی باعث می‌شود که سلول‌های سالم به سلول‌های سرطانی تبدیل شوند.

انواع سرطان چشم

سرطان‌های چشم را بر اساس محل شروع، موقعیت آن در چشم و انواع سلول‌ها دسته‌بندی می‌کنند:

ملانوم‌های داخل چشمی
ملانوم عنبیه
ملانوم مشیمیه
سرطان پلک و اربیتال
رتینوبلاستوما
لنفوم داخل چشمی

در ادامه به تشریح انواع سرطان چشم می‌پردازیم:

توضیحات	انواع سرطان چشم
ملانوم داخل چشمی از سلول‌هایی به نام ملانوسیت، یعنی همان نوع سلولی ایجاد می‌شود که در جدی‌ترین شکل سرطان پوست (ملانوم) دخیل است.	ملانوم‌های داخل چشمی
در قسمت رنگی چشم یا عنبیه ایجاد می‌شود. اغلب یک لکه تیره و در حال رشد ایجاد می‌کند که در مقابل عنبیه برجسته می‌شود.	ملانوم عنبیه
در لایه‌ای از کره چشم شکل می‌گیرد که شبکیه (در پشت چشم) و جلوی چشم را با خون تغذیه می‌کند. مشیمیه شایع‌ترین محل برای ایجاد ملانوم چشم است.	ملانوم مشیمیه
در ماهیچه‌هایی شکل می‌گیرد که عدسی کره چشم را تنظیم می‌کند تا امکان دیدن اجسام دور و نزدیک وجود داشته باشد.	ملانومجسم مژگانی
سرطان اربیتال در بافت‌های نزدیک به کره چشم شکل می‌گیرد. سرطان‌های مداری یا اربیتالی در مدار یا بافت‌ها، ماهیچه‌ها و اعصابی تشکیل می‌شوند که کره چشم را حرکت می‌دهند.	سرطان پلک و اربیتال
رتینوبلاستوما یک تومور بدخیم است که از شبکیه در پشت چشم ایجاد می‌شود و بیشتر سرطان چشم در کودکان زیر پنج سال است.	رتینوبلاستوما
لنفوم داخل چشمی شکل نادری از لنفوم سلول B است. در گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت تشکیل می‌شود.	لنفوم داخل چشمی

سرطان پلک چشم چیست؟

یکی از انواع سرطان‌های پوستی، سرطان پلک چشم نام دارد. سرطان پلک چشم به جای چشم، روی بافت پوستی چشم ایجاد می‎شود. از نشانه‌های تشخیص سرطان پلک چشم می‌توان به عوامل زیر اشاره کرد:

برآمدگی صاف، براق، مرواریدی، قرمز و سفت
ریزش مژه‌ها
قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید و دیگر اشعه‌های مضرر
نقطه صاف همراه با خارش
برآمدگی صاف قهوه‌ای رنگ
گل‌مژه

گل‌مژه به تنهایی از علائم سرطان پلک چشم نیست. گل‌مژه زمانی می‌تواند از علائم سرطان پلک چشم باشد که در مدت طولانی درمان نشود.

سرطان چشم در کودکان

سرطان چشم در کودکان نیز ممکن است ایجاد شود. سرطان چشم در کودکان دو نوع است:

رتینوبلاستوما
مدولواپی تلیوما

در ادامه به بررسی هر یک از انواع سرطان چشم در کودکان می‌پردازیم.

رتینوبلاستوما

رتینوبلاستوما (Retinoblastoma) که به اختصار Rb نامیده می‎شود، نوعی از سرطان چشم در کودکان است. این نوع از سرطان چشم در کودکان زیر 5 سال به چشم می‌خورد. رتینوبلاستوما سرطان چشم خوش‌خیم به شمار می‌آید و درصد بهبودی بسیار زیادی دارد. 90 درصد کودکان مبتلا به این بیماری، درمان می‌شوند. این بیماری از شبکیه چشم آغاز می‌شود.

مدولواپی تلیوما

مدولواپی تلیوما نوع نادر بیماری سرطان چشم در کودکان است. این بیماری از بخش مژگانی چشم در کودکان زیر 10 سال شروع می‎شود. روش درمان برای این نوع سرطان چشم، جراحی است. علائم بیماری مدولواپی تلیوما در کودکان شامل بیرون زدن چشم، درد در اطراف چشم‌ها، تغییرات در بینایی خواهد بود.

سرطان چشم در نوجوانان

رتینوبلاستوما که در قسمت بالا به توضیح آن پرداختیم، ممکن است در نوجوانان نیز به چشم بخورد. سرطان چشم در نوجوانان (رتینوبلاستوما) بسیار نادر است. حدود 3 درصد از کل بیماری‌های سرطان، بازه سنی کودک و نوجوان را به خود اختصاص می‌دهد.

سرطان چشم در بزرگسالان

رایج‌ترین نوع سرطان چشم در بزرگسالان، ملانوما نام دارد. معمولا تشخیص این بیماری سخت است زیرا علائم خاصی ندارد و توسط خودِ بیمار و پزشکان دیر تشخیص داده می‎شود. عنبیه، مشیمیه و مژه جزو اندام‌های چشم هستند که بیشتر درگیر این نوع سرطان می‎شوند.

چه افرادی بیشتر در معرض سرطان چشم هستند؟

برخی از افراد در مقایسه با دیگران، بیشتر در معرض سرطان چشم هستند.

عوامل زیر می‌توانند احتمال ابتلا به سرطان چشم را بالا ببرند:

سن؛ پزشکان بیشتر سرطان‌های چشم را در افراد بالای ۵۰ سال تشخیص می‌دهند. البته رتینوبلاستوما بیشتر در کودکان زیر ۵ سال رخ می‌دهد.
رنگ پوست؛ سفید پوستان بیشتر از سایر نژادها دچار سرطان چشمی می‌شوند.
رنگ چشم؛ افرادی که دارای چشم‌های روشن (آبی، سبز) هستند، نسبت به افرادی که چشم‌های تیره (قهوه‌ای) دارند، بیشتر به سرطان چشم مبتلا می‌شوند.
شرایط ارثی؛ سندرم خال دیسپلاستیک، یک بیماری ارثی است که باعث ایجاد چندین خال غیرمعمولی می‌شود و می‌تواند خطر ابتلا به برخی سرطان‌های چشم را افزایش بدهد.

چطور سرطان چشم را تشخیص دهیم؟

متخصص بیماری‌های چشم یا انکولوژیست سرطان چشم را تشخیص می‌دهد. آن‌ها قبل از رسیدن به تشخیص سرطان، روش‌های مختلفی را برای رد سایر بیماری‌های چشمی انجام می‌دهند. از جمله روش‌های تشخیص عبارت‌اند از:

معاینه چشم
افتالموسکوپ
لامپ اسلیت
تصویربرداری
بیوپسی

در ادامه به بررسی هر یک از روش‌های تشخیص سرطان چشم می‌پردازیم. پس از تشخیص بیماری چشمی از طرف پزشک دارای تخصص چشم پزشکی، مراحل درمان سرطان چشم راحت‌تر می‎شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره تخصص چشم و کارهایی که متخصص چشم انجام می‌دهد، پیشنهاد می‌کنیم راهنمای تخصص چشم پزشکی چیست را در دکتردکتر با دقت بخوانید.

معاینه چشم

در طول معاینه چشم، پزشک چشم را از نزدیک معاینه می‌کند و به دنبال علائم سرطان می‌گردد؛ برای مثال، لکه‌های تیره و رگ‌های خونی بزرگ. بررسی حرکت چشم و استفاده از ابزارها برای مشاهده عمیق درون چشم هم در این زمینه موثر است.

افتالموسکوپ

افتالموسکوپ نوعی ابزار دستی است که یک عدسی نور چندگانه دارد. این وسیله به پزشک اجازه می‌دهد تا ساختارهای پشت کره چشم مانند شبکیه را مشاهده کند.

لامپ اسلیت

این لامپ وسیله‌ای است که روی سکو و میز قرار می‌گیرد. دستگاه از یک منبع نور و لنزهای ویژه مانند میکروسکوپ برای دیدن نماهای دقیق از جلو و پشت کره چشم استفاده می‌کند.

تصویربرداری

نتایج روش‌های تصویربرداری و اطلاعات معاینه چشم اغلب برای تشخیص سرطان کافی است. روش‌های رایج تصویربرداری عبارت‌اند از:

اولتراسوند: سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از داخل کره چشم استفاده می‌کند. سونوگرافی اندازه تومور و محل آن را نشان می‌دهد.
آنژیوگرافی فلورسین: در طول این روش، متخصص رنگی را به جریان خون تزریق می‌کند که باعث می‌شود، رگ‌های خونی در طول تصویربرداری واضح‌تر نشان داده شوند. هنگامی که رنگ به رگ‌های خونی در کره چشم می‌رسد، پزشک از دوربین خاصی استفاده می‌کند که نشان می‌دهد، خون در کره چشم چگونه جریان دارد.

اگر پزشک چشم مشکوک به گسترش سرطان باشد، ممکن است به روش‌های تصویربرداری اضافی نیاز باشد. روش‌های تصویربرداری که می‌توانند نشان دهند سرطان به قسمت‌های خارج از چشم سرایت کرده است، عبارت‌اند از:

سونوگرافی
سی تی اسکن
ام آر آی
اسکن PET

با انجام روش‌های تصویربرداری بالا پزشک می‌تواند به صورت قطعی به شما بگوید که سرطان چشم به قسمت‌های خارج از چشم سرایت کرده است یا خیر.

بیوپسی

در طول بیوپسی، متخصص نمونه‌ای از بافت تومور را برمی‌دارد و آن را آزمایش می‌کند. پزشکان می‌توانند بیشتر سرطان‌های چشم را با معاینه فیزیکی و از راه تصویربرداری شناسایی کنند. بااین‌حال، بیوپسی اطلاعاتی در مورد ساختار سلول‌های سرطانی، از جمله جهش‌های ژنتیکی را بررسی می‌کند.

آیا می‌توان از ابتلا به سرطان چشم پیشگیری کرد؟

هیچ راهی برای پیشگیری از سرطان چشم در نوزادان و بزرگسالان وجود ندارد. با‌این‌حال، اگر بدانید در گروه پرخطر ابتلا به سرطان چشم قرار دارید، می‌توانید با غربالگری و مراجعه به‌موقع از گسترش مشکل جلوگیری کنید. به‌عنوان مثال، اگر سابقه خانوادگی رتینوبلاستوما دارید، بهتر است برای غربالگری سرطان، معاینات چشمی منظمی برای فرزندتان انجام بدهید.

معرفی روش های درمان سرطان و تومور چشم

برای درمان سرطان چشم در بزرگسالان و کودکان از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود:

پرتودرمانی
عمل جراحی
لیزردرمانی
ایمونوتراپی
درمان هدفمند
شیمی‌درمانی

انتخاب روش‌های درمان سرطان چشم بر اساس تصمیم پزشک انجام می‌شود و به مرحله پیشروی سرطان بستگی دارد. در ادامه به تشریح روش‌های درمان سرطان چشم و تومور چشم می‌پردازیم.

پرتو درمانی

پرتودرمانی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان سرطان در چشم است. براکی تراپی یا پرتودرمانی داخلی، رایج‌ترین درمان برای ملانوم چشم به‌شمار می‌رود. برای درمان، متخصص چشم پزشکی دیسک کوچکی را در نزدیکی تومور قرار می‌دهد که برای از بین‌بردن سلول‌های سرطانی اشعه آزاد می‌کند. پرتودرمانی خارجی (EBRT) هم دستگاهی است که بدن را لمس نمی‌کند و پرتو را به سمت تومور هدایت می‌کند. پرتودرمانی پرتو پروتون گزینه دیگری است که دوزهای دقیق و بالایی از اشعه را به سمت تومورها می‌فرستد.

عمل جراحی

جراحی گزینه درمانی رایجی است که به ویژه برای تومورهای کوچک استفاده می‌شود. از روش‌های آن باید به موارد زیر اشاره کنیم:

ایریدکتومی: بخشی از عنبیه حذف می‌شود؛ پزشکان معمولا از این روش برای درمان ملانوم‌های کوچک استفاده می‌کنند.
ایریدوسیکلکتومی: بخشی از عنبیه و جسم مژگانی چشم را از بین می‌برد. پزشکان معمولا از این روش برای درمان ملانوم‌های کوچک استفاده می‌کنند.
رزکسیون ترانس اسکلرال: ملانوم‌ها را در مشیمیه یا جسم مژگانی از بین می‌برد.
تخلیه چشم: ممکن است برای تومورهای بزرگ یا زمانی که هیچ راهی برای حفظ بینایی با درمان وجود ندارد، به این جراحی نیاز داشته باشید. پس از آن، یک کره چشم مصنوعی دریافت خواهید کرد.
بیرون‌زدگی مداری: کل کره چشم و برخی از بافت‌های اطراف را از بین می‌برد. اگر سرطان به ساختارهای اطراف کره چشم شما گسترش یابد، ممکن است که پزشکان این روش را توصیه کنند.

عمل جراحی در درمان سرطان چشم رایج‌تر و موثرتر است.

لیزر درمانی

لیزردرمانی از گرما برای از بین‌بردن سرطان چشم استفاده می‌کند. متداول‌ترین نوع آن هم ترموتراپی است. در طول این روش، نور مادون قرمز گرمای متمرکز را به تومور می‌رساند و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.

ایمونوتراپی

درمان‌های ایمونوتراپی به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را به طور موثرتری شناسایی کنند و از بین ببرند. ایمونوتراپی درمان رایجی برای سرطانی است که گسترش یافته یا متخصصان نمی‌توانند با جراحی آن را حذف کنند.

درمان هدفمند

داروهای درمان هدفمند نقاط ضعف خاصی را در سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌دهند و آن‎‌ها را از بین می‌برند.

شیمی درمانی

شیمی‌درمانی نوعی درمان رایج برای سرطان چشم نیست، اما اگر سرطان به درمان‌های دیگر پاسخ نداده یا اگر به مناطق دیگر سرایت کند، ممکن است که شیمی درمانی مورد استفاده قرار بگیرد.

طول عمر بیماران مبتلا به سرطان چشم چقدر است؟

سوالی که ذهن بسیاری از افراد مبتلا به بیماری سرطان چشم و عزیزانشان را درگیر می‎کند، این است که طول عمر بیماران مبتلا به سرطان چقدر است؟ هیچکس نمی‌تواند جواب واضحی به این سوال بدهد، جواب این سوال به نوع سرطان چشم، میزان پیشروی، جوابدهی بدن نسبت به درمان و … بستگی دارد. خیلی از افراد مبتلا به این بیماری، سالیان سال می‌توانند به زندگی خود ادامه دهند. با توجه به این موضوع که سرطان چشم روش‌های درمانی مختلفی دارد، برخی از بیماران آن را به صورت کامل شکست می‌دهند.

به نقل از cancerresearchuk،

به طور کلی حدود 95 درصد از افراد مبتلا به بیماری سرطان در انگستان پس از تشخیص بیماری، بیش از یک سال و حتی بیشتر به زندگی خود ادامه می‌دهند. حدود 80 درصد از مبتلایان نیز به مدت 5 سال یا بیشتر از 5 سال زندگی می‌کنند.

تخمین آمار مربوط به سرطان چشم نسبت به سایر سرطان‌ها، دشوارتر است؛ زیرا تعداد مبتلایان به این بیماری، جامعه آماری کوچکی دارند. بررسی جامعه آماری کوچک و به دست آوردن نتیجه دشوار است.

سرطان چشم و موبایل

رابطه سرطان چشم و موبایل چیست؟ آیا موبایل می‌تواند منجر به سرطان چشم شود؟ با افزایش تعداد مبتلایان به بیماری ملانوم، مطالعه‌ای در زمینه رابطه سرطان چشم و موبایل در آلمان انجام شد. دانشمندان میزان بروز سرطان چشم را با تعداد مشترکین تلفن همراه در دانمارک مقایسه کردند و هیچ روند افزایشی مشاهده نشد. البته نمی‌توان عوارض نگاه کردن طولانی مدت به صفحه گوشی را نایده گرفت. از عوارض نگاه کردن مدام به صفحه گوشی می‌توان به سردرد، خشکی چشم و نزدیک بینی اشاره کنیم.

نکاتی که باید در خصوص سرطان چشم بدانید

قبل از هر چیزی باید بدانید که سرطان چشمی شکل نادری از سرطان است که روش‌های درمانی متفاوتی دارد.

به نقل از yalemedicine :

افرادی که 50 ساله و بالاتر هستند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان چشم خواهند بود. همچنین احتمالا ابتلا در افرادی که چشم‌ها و یا موهای روشنی دارند، بیشتر است.

انجمن سرطان آمریکا تخمین می‌زند که سالانه حدود 2130 مرد با سرطان چشم تشخیص داده می‌شوند، در حالی که 1410 زن وجود دارد، می‌توان از این تعداد نتیجه گرفت که احتمال ابتلا به بیماری سرطان چشم در مردان بیشتر از زنان است.

سرطان چشم را جدی بگیرید!

در این مقاله از دکتر دکتر به بررسی سرطان چشم پرداختیم و با روش‌های درمان سرطان چشم و علائم سرطان چشم آشنا شدیم. سرطان چشم جزء سرطان‌های نادر است که باید جدی گرفته شود. در صورت مشاهده هرگونه علائم این بیماری مانند تاری دید، درد چشم، وجود توده یا تومور در چشم، بهتر است به پزشک متخصص یا همان دکتر چشم مراجعه کنید. چشم پزشک آزمایش‌های ضروری برای تشخیص بیماری را انجام و درصورت تشخیص سرطان، درمان را آغاز می‌کند. مهم ترین روش‌های درمان سرطان چشم شامل داروردمانی، لیزر درمانی، شیمی درمانی، پرتودمانی و جراحی چشم است. برای مراجعه سریع به پزشک از طریق سامانه نوبت دهی دکتردکتر، می‌توانید از چشم پزشکان برتر سراسر ایران نوبت دریافت کنید.