انحراف چشم یا استرابیسم با چشمها چه میکند؟
انحراف چشم یا استرابیسم (Strabismus ) وضعیتی است که در آن یک چشم در جهتی متفاوت از چشم دیگر چرخانده میشود. این مشکل معمولا در کودکان دیده میشود، اما در بزرگسالان هم رخ میدهد. مشکلات عصبی و آناتومیکی چشم باعث بروز استرابیسم میشوند. برای درمان این مشکل از عینک، برچسب یا پَچ چشم، تمرینات ورزشی چشم، دارو یا جراحی استفاده میشود.
در این مقاله درباره علت، علائم، درمانهای انحراف چشمی برایتان گفتهایم. مطالعه مطلب پیش رو به حدود ۴ دقیقه زمان نیاز دارد. با ما همراه باشید.
اگر درباره انحراف در چشمها استاندارد سوالی دارید، میتوانید در انتهای همین صفحه و در قسمت نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.
انحراف چشم چیست؟
استرابیسم یا انحراف چشم وضعیتی است که در آن چشمها با یکدیگر همراستا نمیشوند. به عبارت دیگر، یک چشم به سمتی میچرخد که با چشم دیگر متفاوت است.
در شرایط عادی، ۶ ماهیچهای که حرکت چشم را کنترل میکنند، با هم در هماهنگیاند و هر دو چشم را در یک جهت قرار میدهند. با وجود ابتلا به استرابیسم یا همان انحراف چشمها، این ماهیچهها در کنترل حرکت چشم مشکل دارند و نمیتوانند تراز طبیعی چشم را حفظ کنند.
استرابیسم عمدتا در دوران کودکی دیده میشود، اما بزرگسالان هم میتوانند استرابیسم را تجربه کنند. در بیشتر موارد، سکته مغزی باعث ناهماهنگی چشم در بزرگسالان میشود. علت دیگر ضربه جسمی است. امکان عود یا بازگشت انحراف چشم کودکی در بزرگسالی هم وجود دارد.
انواع انحراف و لوچی چشم
در این بیماری، یک چشم به نقطهای خیره میشود و چشم دیگر به نقطه دیگری نگاه میکند. انواع انحراف چشم عبارتاند از:
- ایزوتروپی (esotropia)؛ انحراف چشم به داخل یا انحراف چشم پنهان
- اگزوتروپی (exotropia)؛ انحراف چشم به خارج
- هایپر تروپی (hypertropia)؛ انحراف چشم به بالا
- هیپوتروپی (hypotropia)؛ انحراف چشم به پایین
انحراف چشم ممکن است دائمی باشد یا به صورت دورهای و متناوب رخ بدهد. گاهی همترازنبودن در یک چشم (استرابیسم یکطرفه) و گاهی در دو چشم رخ میدهد. انحراف چشم گذرا هم رفع میشود و بهواسطه عاملی مانند یک بیماری رخ میدهد.
برای جلوگیری از دوبینی حاصل از استرابیسم مادرزادی، مغز، پیامهای دریافتی حاصل از چشمِ دارای انحراف را نادیده میگیرد و در نهایت این وضعیت منجر به تنبلی چشم در کودک میشود.
علائم انحراف چشم
در استرابیسم، بهصورت مشخصی چشمها در یک راستا نیستند و این نشانه اولیه اختلال چشمی مذکور است. در چنین وضعیتی، چشمها به طرف بالا، پایین، داخل (انحراف چشم کاذب) یا خارج انحراف دارند.
زمانی که عدم همترازی چشمها زیاد و واضح باشد، به آن استرابیسم با زاویه بزرگ گفته میشود. در این نوع از انحراف چشم، زاویه انحراف بین خط دید چشم سالم و چشم دارای انحراف مورد نظر است. انحراف کمتر استرابیسم با زاویه کوچک خوانده میشود.
به طور معمول استرابیسم با زاویه بزرگ دایمی، نشانههایی مانند خستگی چشم یا سردرد را به همراه ندارد. چرا که مغز برای اصلاح وضعیت چشمِ دارای انحراف، هیچ کاری انجام نمیدهد.
به همین علت، اگر استرابیسم با زاویه بزرگ با تشخیص چشمپزشک درمان نشود، انحراف منجر به بروز تنبلی چشم میشود. انحراف خفیف چشم با زاویه کوچک، با مشکلات آزاردهندهای مانند موارد زیر همراه است:
- سردرد
- خستگی چشم
- ناتوانی در مطالعه
- خستگی هنگام مطالعه
- دید بیثبات همراه با حالت عصبی
اگر استرابیسم با زاویه کوچک به طور دائمی و یک طرفه باشد، در صورت درمان نشدن ممکن است، باعث تنبلی شدید در چشم منحرف شود.
هر دو نوع استرابیسم میتوانند بر روی کودکان و بزرگسالان، اثرات منفی روانی گذاشته و اعتماد به نفسشان را تحت تاثیر قرار بدهند. فرد مبتلا هنگام تماس رو در رو با افراد سالم احساس خجالت خواهد داشت.
انحراف چشم در نوزادان
نوزادان اغلب به دلیل عدم تکامل سیستم بینایی به انحراف متناوب چشم دچار میشوند. این مشکل از بیماریهای چشم با رشد کودک و تکامل سیستم بینایی او از بین میرود. اما بیشتر انواع استرابیسم با رشد جسمی کودک برطرف نخواهد شد.
بهترین راه برای تشخیص انحراف چشم کودکان، معاینه مرتب چشم است. استرابیسم در مراحل اولیه، با معاینه چشم کودک قابل تشخیص است و هر چه زودتر تشخیص داده شود، احتمال درمان آن بیشتر است.
اگر استرابیسم درمان نشود، کودک به مشکلاتی همچون دوبینی، تنبلی چشم و دیگر مشکلات بینایی دچار خواهد شد. این مشکلات بر فرایند یادگیری کودک و خواندن و نوشتن در مدرسه اثر منفی میگذارند.
دلیل انحراف چشم
هر چشم ۶ ماهیچهی خارجی دارد، که مسئول حرکات چشم هستند. برای داشتن دید طبیعی، زاویه دید، کنترل عصبی و عملکرد هر کدام از این ماهیچهها باید به درستی تنظیم شود.
زمانی که وجود مشکلی عصبی و آناتومیکی منجر به اختلالی در عملکرد و نحوه کنترل ماهیچههای خارجی چشم شود، انحراف چشمها رخ میدهد. دلایل انحراف بهشرح زیر هستند:
- این مشکل از ماهیچهها، رشتههای عصبی یا در مراکز بینایی مغز ناشی میشود که دید طبیعی دو چشمی را کنترل میکنند.
- ژنتیک هم نقش موثری در این زمینه ایفا میکند. اگر یکی از والدین یا هر دوی آنها به این مشکل مبتلا باشند، فرزندشان در معرض خطر بیشتری قرار خواهد داشت.
گاهی اوقات کودک با دید دوربین، برای جبران مشکلات بینایی خود، تمرکز زیادی در دیدن به خرج میدهد. در این شرایط، نوعی خاص از انحراف در چشم در نتیجهی فوکوس زیاد ایجاد میشود که به آن ایزوتروپیای تطابقی میگویند.
این مشکل معمولا قبل از دو سالگی رخ میدهد و بهطور کامل با عینکزدن یا استفاده از لنزهای تماسی چشمی درمان میشود.
دلیل انحراف ناگهانی چشم در بزرگسالان
علت ناگهانی انحراف چشم یا استرابیسم بزرگسالان موارد زیر است:
- دیابت نوع II
- بیماری گریوز
- ضربه به سر
گاهی اوقات، دلیل انحراف ناگهانی چشم، جراحی چشم یا جراحی عضلات اطراف آن است.
تشخیص انحراف چشم
هر کودک بزرگتر از ۴ ماه که به نظر میرسد، مبتلا به استرابیسم است، باید توسط چشمپزشک اطفال معاینه شود و زمان بیشتری برای بررسی نحوه تمرکز و حرکت چشمهایش صرف شود. پزشکان موارد زیر را برای تشخیص بررسی میکنند:
- تستهای تراز و تمرکز
- سابقه پزشکی و خانوادگی
- حدت بینایی (خواندن حروف از نمودار چشمی یا بررسی رفتار بینایی کودکان خردسال)
- معاینه پس از گشادکردن مردمک چشم برای تعیین سلامت ساختارهای داخلی چشم
- انکسار (چککردن چشم با لنزهای اصلاحی برای اندازهگیری نحوه تمرکز نور)
عوارض انحراف چشمی
اگر چشمان شما به درستی در یک راستا قرار نگرفتهاند، ممکن است دچار عوارض زیر شوید:
- تنبلی چشم (آمبلیوپی)؛ وقتی چشمها به جهات مختلف نگاه میکنند، مغز دو تصویر دریافت میکند. برای جلوگیری از دوبینی، مغز تصویر چشم چرخانده را نادیده میگیرد و در نتیجه دید در آن چشم ضعیف میشود.
- دید سه بُعدی ضعیف
- خستگی چشم
- تاری دید
- سردرد
- دوبینی
درمان انحراف چشم چیست؟
راههای درمان انحراف در چشم عبارتاند از:
- عینک یا لنز
- تمرینات ورزشی
- پچ چشمی
- جراحی
عینک یا لنز تماسی | اگر عیوب انکساری اصلاح نشده دارید، لنزهای اصلاحی میتوانند به چشمها کمک کنند تا صاف بمانند. با وجود عدسیها تمرکز برای دید بهتر و راحتتر میشود. لنزهای ویژهای هم هستند که میتوانند نور ورودی به چشم را خم کنند تا دید دوگانه را کاهش بدهند. |
تمرینات ورزشی چشم | ممکن است، تمرینات ورزشی روی برخی از انواع استرابیسم، به ویژه نارسایی همگرایی (نوعی اگزوتروپی) موثر باشند. |
داروها | قطرههای چشمی، پمادها یا تزریق سم بوتولینوم نوع A (مانند بوتاکس) میتوانند عضله چشمی را که بیش از حد فعال هستند، تضعیف کنند. بسته به شرایط، درمان دارویی انحراف چشم میتواند همراه با جراحی یا به جای آن استفاده شود. این داروها برای درمان انحراف ناگهانی چشم در بزرگسالان کاربرد دارند. |
پچ چشمی | از پچ چشمی برای درمان آمبلیوپی یا همان تنبلی چشم، در صورت بروز همزمان با استرابیسم استفاده میشود. بهبود بینایی ممکن است کنترل ناهماهنگی چشم را هم درمان کند. |
جراحی انحراف چشم
جراحی طول یا موقعیت ماهیچههای چشم را تغییر میدهد تا چشمها بهدرستی تراز شوند. این عمل تحت بیهوشی عمومی با بخیههای تحلیلرونده انجام میشود.
در بیشتر موارد، موثرترین روش برای درمان انحراف چشم دائمی جراحی است. موفقیت در جراحی استرابیسم به عوامل زیادی مانند جهت و میزان انحراف در چشم بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است بیش از یک عمل جراحی برای درمان استرابیسم مورد نیاز باشد.
جراح قبل از انجام عمل اطلاعات بیشتری در اختیار فرد بیمار قرار خواهد داد. درصد موفقیت عمل انحراف چشم بالای ۶۰درصد است. هزینه عمل انحراف چشم در سال ۱۴۰۲ بین ۸ تا ۱۸ میلیون تومان اعلام میشود.
علت برگشت انحراف چشم بعد از عمل
این جراحی نقص اصلی یعنی عاملی را اصلاح نمیکند که باعث شده بود مغز اجازه دهد که چشمها منحرف شوند. بنابراین ممکن است، مشکل سالها بعد دوباره عود کند. البته بیشتر بیماران در طول زندگی فقط به یک عمل جراحی اصلاحی نیاز دارند.
سوالات متداول
عمل انحراف چشم چقدر طول میکشد؟
این جراحی معمولا کمتر از یک ساعت طول میکشد.
علائم انحراف چشم چه زمانی ظاهر میشوند؟
استرابیسم معمولا در نوزادان و کودکان خردسال، اغلب در سن ۳ سالگی ایجاد میشود. اما کودکان بزرگتر و بزرگسالان هم میتوانند به این بیماری مبتلا شوند.
امکان انحراف چشم بعد از عمل لیزیک وجود دارد؟
در مواردی، امکان بروز چنین عارضهای بعد از عمل وجود دارد.
بهترین سن برای عمل انحراف چشم چیست؟
درمان انحراف قبل از ۸ سالگی بسیار مهم است، چون تقریبا در این سن است که بینایی قطعی حاصل میشود.
منابع:
سلام خسته نباشید
من حدود سه هفته س عمل انحراف چشم انجام دادم با اینکه قطره رو استفاده میکنم ولی هنوز چشمم ورم داره ولی قرمزیش کمتر شده فقط یکم داخل چشمم زرده ایا این علائما برای بعد عمل طبیعیه؟ بعد سه هفته هنوز ورم داره
سلام عزیز
بله این علایم ممکن است بعد از عمل وجود داشته باشد
سلامپسر من ۶ سالشه ۳ هفته پیش هر دو چشم عمل انحراف انجام داده الان چشماش خوبه ولی وقتی ازش عکس میگیرم تو دوربین بازمچشماش انحراف داره ولی درحالت طبیعی چشما صاف هست یعنی عملش خوب انجام نشده
سلام
مهم معاینات پس از جراحی هست عزیز که توسط جراحش انجام می شود
سلام ، میرزایی هستم، من یکی از چشم هایم از دیگری کمی کوچکتر است و نگاه کردن من به چپ و راست باعث انحراف چشماهایم میشود. ولی با چرخش گردنم انحراف معلوم نمیشود. آیا با تمرین حرکات ورزشی چشم درست میشود.
سلام خیر عزیز با ورزش تغییری ایجاد نمیشه
جهت معاینه باید به فوق تخصص استرابیسم مراجعه کنید
سلام دختر هستم ۱۶ سالمه اوقات زیادی با گوشی کار میکنم متوجه شدم چشم راستم انحراف داره گاهی اوقات چشم چپم کوچک میشود و گهگاهی تار میبینم میشه راهنمایی کنید
سلام
باید جهت معاینه به متخصص چشم پزشک یا فوق تخصص استرابیسم مراجعه کنید
سلام من هردو چشمم دچار انحراف میشن ،ینی اگ چشم راستم رو یه چیزی تمرکز کنه چپیه میره بالا ،اگ چپ تمرکز کنه راست میرع بالا این چ نوع بیماریه؟؟؟؟
سلام
استرابیسم هر دو طرف مطرح هست
سلام من چشممو یک ماه پیش عمل کردم و الان پلک چشممو که یکم بالاتر کشیدم تا ببینم چطوریه یه لکه خونی داشت و اطرافش زرد بود نظرتون چیه آیا به پزشک مراجعه کنم؟
سلام
لکه خونی به طور کلی جای نگرانی ندارد و خودبخود جذب میشه اما بهتره با پزشکتون هم مشورت کنید
سلام. من حدود یک ماه پیش عمل انحراف چشم داشتم. الان انحرافش یکم برگشته. آیا سیگار کشیدن ام باعث شده که انحرافش برگرده یا دلیل دیگه ای داره؟
البته چشمی که عمل کردم بینایی نداره.
سلام
ارتباطی به سیگار کشیدن نداره
سلام.من توسط دکتر محمد گزین فوق تخصص انحراف چشم، حدودا 2 سال پیش جراحی انحراف چشم کردم و بسیار بسیار هم راضی هستم.اما برام سوال هستش که آیا میشه درمان انحراف چشم بدون جراحی هم برای بیماران انجام داد؟
سلام
بستگی به شدت انحراف و علت انحراف داره
اصولا درمان قطعی جراحی هست
سلام من طاهام 16 سالمه چشمم ب خاطر خستگی زیاد خیلی کم انحراف برداشته نه اونجوری مثل عکس ها باشه کمه خواستم بگم با ترک موبایل و استراحت و ورزش چشم خوب میشه؟
سلام
اول نیاز به معاینه داره تا شدت و نوعش مشخص شه
بهتره به متخصص” چشم پزشک مراجعه کنید یا به فوق تخصص استرابیسم مراجعه کنید
سلام من چشم سمت چپم به سمت چپ میره و توی درس ها یا هیچ کاری نمیتونم تمرکز کنم خیلی ها هستن عمل کردن ولی خوب نشدن من باید از چه راهی پیش برم
سلام ۲۱ سالمه و چشم سمت چپم انحراف داره. چشم سمت چپم فقط به سمت چپ نمیچرخه وثابت در وسط میمونه آیا امیدی به درمان هس یا خیر ؟
سلام زینب جان
انحراف چشم علل زیادی داره، علتش اول باید بررسی شه ولی اغلب درمان میشن یا بهبودی نسبت به وضعیت کنونی ایجاد میشه
بهتره به فوق تخصص استرابیسم مراجعه کنید
سلام وقتتون بخیر. من سال ۹۷ عمل prk انجام دادم و ضعیفی چشمام خوب شد. حدود پنج روز پیش هم عکل انجراف چشم انجام دادم اما الان کمی تار میبینم. این تاری دید طبیعی هست؟ چقدر زمان میبره تا این تاری دید کامل خوب بشه
سلام عزیز
اگر معاینه بعد از عمل خوب بوده از نظر پزشکتون نگران نباشین
سلام
من پسرم ۸ سالشه
بیناییش چشماش ۴۰ درصد گفتن شبکیه ولی رفتم عکس گرفتم از چشماش (آنژیوگرافی چشم) گفتن که شبکیه مشکلی نداره ولی انحراف داره
براشون عینکنوشتن گفتن ۳ ماه بزنه بعد بیاد
ممکنه ابن بیناییش در اثر انحراف باشه؟!
قابل درمان هست؟
و سوال مهم اینکه عکس کامل شبکیه تشخیص میده برای اینکه ببینم مشکل داره؟ یا نوار چشم بالاتر هست؟!
سلام
بله ممکن بخاطر انحراف باشه
عکس مطمئن هست
سلام خسته نباشین ببخشید من ۲۷سالمه چشمم از بچگی انحراف داشته آیا امیدی ب درمان دارد
سلام
بسته به نوع انحراف بله
به فوق تخصص استرابیسم مراجعه کنید
توفیلم آموزشی دیدم اون لایه سفید پوست که روی چشم کشیده میشه با بعد عمل با بند میبندنش
و اینکه وقتی ماهبچه رو قطع میکنند جاش عوض میکنند با بند بخیه مجددا میبندنش
آیا برای همیشه اون بند هست ؟
سلام
بخیه جذبیه و جذب میشه
سلام من هیچ مشکل زمینه ای چشم نداشتم ولی به دلیل تایم مطالعه بالایی که دارم و کار با دسکتاپ خیلی کم چشمم انحراف پیدا کرده
بنظرتون چه کاری میتونم انجام بدم تا مشکل برطرف بشه و چیکار کنم تا دوباره رخ نده
سلام
ویزیت توسط چشم پزشک شین شاید با فیزیوتراپی حل بشه
مثلا من دندون عمل کردم از همون روز تا الان متوجه میشم این دندونم با سایز دمتون ها فرق داره
آیا بعد از عمل انحراف چشم این حس ما داریم ؟یا اصلا متوجه نمیشم عمل شدیم؟
و اینکه جای عمل میمونه؟
سلام
خیر
سلام من ۱۵ سالمه ووقتی بچه بودم تشنه خیلی بدی گرفتم و دچار انحراف چشم شدم ورفتم میش متخصص گفت نمیشه عمل کنی اگر عمل کنی دباره بر میگرده وتا سن هجده سالگی باید صبر کنم و این خیلی منو اذیت می کند لطفا میشه کمکم کنید
سلام عزیز
متوجه نشدم تشنج کردین در کودکی؟
دوباره ویزیت شدین توسط فوق تخصص استرابیسم؟