عمل بواسیر؛ آشنایی با نکات مراقبتی قبل و بعد از عمل (تایید شده توسط پزشک)

عمل بواسیر نوعی جراحی است که در آن رگ‌های ورم‌کرده مقعد برداشته می‌شوند. این عمل با نام هموروئیدکتومی (Hemorrhoidectomy) هم شناخته می‌شود. در طول عمل، برش‌های کوچکی در بخش مقعد به‌وجود می‌آید تا توده هموروئیدی برداشته شود. جراحی بواسیر با بیهوشی همراه است. بواسیر متورم در اطراف مقعد، ناحیه داخل آن (بواسیر داخلی) یا خارج از مقعد (بواسیر خارجی) ایجاد می‌شود. در اغلب موارد، هموروئید مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما اگر بواسیر خون‌ریزی زیادی داشته باشد، با درد و تورم همراه می‌شود و نیاز به جراحی پیدا می‌کند. کنترل ورم بعد از عمل هم از نکاتی است که باید به آن دقت کنید. 

در این مقاله، درباره عمل بواسیر، نکات مراقبتی قبل و بعد آن و روش‌های جلوگیری از بازگشت آن می‌خوانید. مطالعه مطلب پیش رو به ۵ دقیقه زمان نیاز دارد. 

محتوای مقاله توسط دکتر علی آریایی متخصص جراحی عمومی بررسی و تایید شده است.

اگر سوالی درباره عمل بواسیر دارید، می‌توانید در انتهای همین صفحه و در بخش نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد. 

با عمل بواسیر آشنا شوید

بیشتر مشکلات هموروئید بدون درمان در عرض ۲ هفته از بین می‌روند. رژیم غذایی با فیبر بالا و نوشیدن ۸ تا ۱۰  لیوان آب در روز معمولا می‌تواند به حرکات نرم‌تر و منظم‌تر روده کمک کند.

در برخی موارد، ممکن است نیاز به استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع برای کاهش زور زدن در حین حرکات روده وجود داشته باشد. هرچقدر حرکات روده منظم‌تر و بی‌دردسرتر پیش برود، امکان بهبود بواسیر هم بیشتر می‌شود.

 در بیشتر موارد، کمتر از ۱۰درصد موارد هموروئید نیاز به جراحی دارند، اما در برخی موارد زمانی که هموروئید خارجی یا پرولاپس بیش از حد تحریک و عفونی شده یا عوارضی وجود دارد، جراحی لازم خواهد بود.

جراحی‌های هموروئید را می‌توان به روش‌های ساده‌تر، سرپایی و کم‌تهاجمی‌تر تقسیم کرد که می‌توانید بدون بیهوشی انجام دهید و جراحی‌های پیچیده‌تر و با بستری. بسته به شدت علائم و عوارض بواسیر، پزشک تعیین می کند که آیا به جراحی نیاز دارید یا خیر و بهترین نوع روش جراحی را تعیین می‌کند. 

مراقبت‌ها و نکات قبل از عمل بواسیر چیست؟

پیش از عمل جراحی باید حتما درباره موارد زیر با پزشک خود صحبت کنید:

• اگر باردار هستید یا ممکن است باردار باشید.
• چه داروهایی مصرف می‌کنید، از جمله داروها، مکمل‌ها یا گیاهانی که بدون نسخه خریداری کرده‌اید.
• اگر مقدار زیادی الکل مصرف کرده‌اید.

در روزهای قبل از جراحی:

• ممکن است از شما خواسته شود که مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین، ایبوپروفن (ادویل، موترین)، ناپروکسن ، کلوپیدوگرل (Plavix)، وارفارین (Coumadin) را به طور موقت متوقف کنید.
• از جراح خود بپرسید که هنوز چه داروهایی را باید در روز جراحی مصرف کنید.
• اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید آن را ترک کنید. سیگار می‌تواند روند بهبودی را کُند پیش ببرد. 
• جراح خود را در مورد هرگونه سرماخوردگی، آنفولانزا، تب، بروز تبخال یا سایر بیماری‌هایی باخبر کنید که ممکن است قبل از جراحی داشته باشید 

اگر بیمار باشید، ممکن است نیاز به تعویق جراحی داشته باشید.

در روز جراحی:

• دستورات جراح را در مورد زمان توقف خوردن و آشامیدن دنبال کنید
• داروهای لازم و تجویزی را با آب مصرف کنید.

بعد از عمل بواسیر چه باید کرد؟

معمولا بعد از جراحی در همان روز عمل  به خانه می‌روید. رانندگی و نشستن بعد از عمل بواسیر توصیه نمی‌شود. باید همراهی در کنارتان حضور داشته باشد و بعد از جراحی، شما را به منزل برساند. 

 ممکن است پس از جراحی درد زیادی داشته باشید، چون ناحیه منقبض و شل می‌شود. داروهایی برای تسکین درد هم برایتان تجویز می‌شود. دستورالعمل‌های مراقبت از خود را در خانه دنبال کنید.

مراقبت از بخیه‌های عمل بواسیر

بعد از عمل به نکات زیر درباره بخیه‌ها دقت کنید:

• خود را با آب ولرم بشویید.
• از صابون‌های آنتی‌باکتریال استفاده نکنید.
• زخمتان را خیس نکنید.
• بخیه‌های جذبی را دست نزنید چون خودشان تحلیل می‌روند.

مراقبت‌های تغذیه‌ای بعد از عمل هموروئید

 در پیش گرفتن یک رژیم غذایی سالم به‌همراه مواد غذایی پر فیبر می‌تواند به نرمی مدفوع کمک کند. موارد زیر را وارد تغذیه‌تان کنید:

•  غلات کامل سبوس‌دار
• ویتامین‌های گروه ب
• میوه‌های خشک و خشکبار
• برنج و نان قهوه‌ای 
• آلو و سایر میوه‌ها 
• سبزیجات

 روزانه ۵ پرس میوه و سبزیجات میل کنید؛ هر پرس حدود ۸۰ گرم است. توصیه می‌شود مایعات زیادی، حدودا ۳ لیتر (حدود ۸ لیوان) در روز مصرف کنید تا مدفوع نرم‌تر شود و دفع آن راحت‌تر باشد.

داروها و پمادها در دوره مراقبت بعد از عمل

پزشک احتمالا برای کاهش ناراحتی مسکن تجویز می‌کند. داروها شامل موارد زیر هستند:

• اکسی‌کدون (Oxycodone) هر ۲  تا ۴ ساعت با توجه به دوز تجویز شده توسط جراح مصرف می‌شود. 
• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS) مانند ایبوپروفن بدون نسخه.
• لورازپام (Lorazepam)‌که نوعی داروی کاهش‌دهنده اسپاسم است.

هرگز بدون اجازه پزشک، برای مراقبت بعد از عمل سنتی بواسیر یا روش‌های دیگر دست به مصرف مسکن‌ها نزنید. برخی از آنها اعتیادآورند و حتی مصرف بی‌قاعده‌شان می‌تواند روی عملکرد روده‌ها و دفع اثر منفی بگذارد. 

مراقبت‌های بعد از ترخیص از بیمارستان چیست؟

اگر عمل جراحی بواسیر در بخش عمل جراحی روزانه انجام گرفته باشد، احتمالا بیمار در همان روز از بیمارستان مرخص می‌شود. پس از مرخص شدن از بیمارستان، مهم است که بیمار باقی روز را به‌خوبی استراحت کند تا اثرات باقیمانده بیهوشی بهبود پیدا کنند.

بیمار دست‌کم به ۲۴ ساعت مراقبت و استراحت کامل بعد از عمل بواسیر نیاز دارد. دوره نقاهت و مراقبت‌های بعد از عمل با لیزر و روش‌های دیگر، ۲ تا ۴ هفته است. امکان دارد که این روند ۶ تا ۸ هفته هم طول بکشد. در این مدت نباید ورزش شدید انجام بدهید یا به بدن فشار جسمانی وارد کنید.

آیا خونریزی خواهید داشت؟

انتظار این است که فرد پس از عمل جراحی بواسیر دچار خونریزی شود. این موضوع کاملا طبیعی است. اما مقادیر خونی که بیمار روزانه از دست می‌دهد، باید کمتر از یک فنجان باشد.

طی روزهای بعد از عمل جراحی، به تدریج از خونریزی کاسته می‌شود. با‌این‌حال، بیمار به مدت ۶ یا ۸ هفته خونریزی جزئی یا لکه خون خواهد داشت. در صورتی که خونریزی بیش از حد معمول باشد یا اینکه مدت خونریزی بیش از حد انتظار طول بکشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. 

آیا درد خواهید داشت؟

بیمار در چند روز اول بعد از عمل جراحی بواسیر، درد زیادی را تحمل خواهد کرد و قبل از اینکه درد کاملا بهبود پیدا کند، به اوج می‌رسد و سپس فروکش می‌کند. 

بیشتر پزشکان برای تسکین درد به بیماران موارد زیر را توصیه می‌کنند:

• ملین‌ها
• برخی پمپادها 
• آنتی‌بیوتیک‌ها
• داروهای رفع یبوست بعد از عمل هموروئید

بی‌اختیاری مدفوع بعد از عمل بواسیر رخ می‌دهد؟

نحوه دفع مدفوع بعد از عمل بواسیر مهم است. توصیه می‌شود که در این مدت بیمار تا حد امکان مدفوع خود را نرم نگه دارد تا ناحیه مقعد آسیب نبیند و همین‌طور درد کمتری را متحمل شود.

 پزشک عموما برای بیمار داروهای ضد یبوست تجویز می‌کند که معمولا پس از عمل بیمار باید روزانه دو بار در دوزهای ۲۰ میلی‌گرمی مصرف کند.

این داروها به شل‌شدن مدفوع و کاهش فشار و درد کمک می‌کنند. ناحیه‌ محل جراحی پس از عمل با پانسمان‌های مخصوصی پوشانده می‌شود. بیمار پس از اولین دفع مدفوع، این پانسمان‌ها را می‌بیند.

 احتمالا بیمار تا ۶ هفته شاهد ترشح مخاط (رقیقی) از مقعد باشد که کاملا طبیعی است و جای هیچ‌گونه نگرانی نیست. احتمالا بهتر باشد که از بالشتک مراقبت از زخم‌ها بعد از عمل، برای جلوگیری از کثیفی لباس‌ زیر استفاده شود.

زمان بازگشت به محل کار و زندگی بعد از عمل چقدر است؟

از سر گرفتن فعالیت‌های عادی بستگی به خود فرد دارد، اما عموما یک هفته تا ۱۰ روز استراحت توصیه می‌شود. در همین حال، بیشتر بیماران به مدت دو هفته مرخصی می‌گیرند تا درد کاملا بهبود پیدا کند.

مراقبت‌های ورزشی بعد از عمل بواسیر

در هفته اول، از انجام فعالیت‌های بعد از عمل بواسیر سنگین مانند موارد زیر خودداری کنید:

• بلندکردن وسایل و اشیای سنگین
• ورزش یا دویدن 

توصیه می‌شود که بیمار به تدریج فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیرد. تا زمانی که زخم کاملا بهبود نیافته از شنا پرهیز کنید، رابطه جنسی بعد از عمل اگر فرد مشکل و دردی حس نکند، بی‌مانع است.

مراقبت‌های بعد از عمل هموروئید برای جلوگیری از بازگشت چیست؟ 

احتمال عود یا همان بازگشت مجدد بواسیر وجود دارد، اما رعایت برخی اصول می‌تواند احتمال بازگشت بیماری را به حداقل برساند:

• برای مدتی طولانی در توالت ننشینید و سعی کنید هنگام دفع مدفوع به خود فشار نیاورید.
• هر وقت احساس می‌کنید که نیاز به دفع دارید به توالت بروید و از به تعویق‌انداختن دفع مدفوع خودداری کنید. 
• در صورت بارداری، سعی شود که حتی‌الامکان از بروز یبوست جلوگیری شود.

• باید سعی شود که ناحیه‌ محل جراحی تا جای ممکن تمیز نگه داشته شود.  محل جراحی را با آب گرم شست‌وشو بدهید. شستن با آب گرم برای کاستن از درد هم مفید است.

• تا زمانی که زخم کاملا بهبودنیافته از صابون استفاده نکنید. استفاده از دستمال مرطوب بدون الکل نیز بعد از هر دفع مدفوع به تمیزی و کاستن از درد در ناحیه عمل جراحی کمک خواهد کرد.

باید از مصرف هرگونه مشروبات الکلی در هنگام مصرف آنتی‌بیوتیک‌هایی مانند مترونیدازول (Metronidazole) جدا خودداری شود. این دست آنتی‌بیوتیک‌ها، مانع عفونت و ترشحات بعد از عمل هموروئید می‌شوند و به کاهش درد نیز کمک زیادی می‌کنند.

بعد از عمل در چه صورتی سریع به دکتر مراجعه کنیم؟

اگر در حین اجابت مزاج خونریزی دارید و بعد از یک هفته پس از عمل بهبودی حاصل نمی‌شود، با متخصص گوارش خود صحبت کنید. تصور نکنید که خونریزی مقعدی به دلیل بواسیر است، به خصوص اگر تغییراتی در عادات روده دارید یا رنگ و قوام مدفوع تغییر کرده است.

اگر مقدار زیادی خونریزی مقعدی، گیجی، سرگیجه یا غش را تجربه می‌کنید، سریع به نزد پزشک بروید. تجربه چنین چیزی را داشته‌اید؟ 

سوالات متداول عمل بواسیر

منابع:

mayoclinic.org

medlineplus.gov

healthline.com