سلولیت پوستی یکی از عفونت‌های باکتریایی شایع و در عین حال خطرناک پوست و بافت‌های زیرجلدی است که علائم آن بهصورت ناگهانی و شدید بروز پیدا می‌کنند. این بیماری تنها با یک خراش ساده یا نیش حشره آغاز میشود، اما در صورت عدم درمان به‌موقع ممکن است با عوارضی جدی مثل گسترش عفونت به خون و بافت‌های عمقی همراه شود.
این نوع سلولیت با سلولیت چربی که بدون خطر است، تفاوت‌های زیادی دارد و در اثر نوعی عفونت باکتریایی ایجاد میشود. از مهم‌ترین علائم این نوع مشکل پوستی میتوان به قرمزی، درد و التهاب شدید اشاره کرد. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر به بررسی علائم، انواع و همچنین علت بروز این مشکل و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.
در انتها اگر سوالی در این مورد دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
سلولیت پوستی چیست؟
سلولیت پوستی (Cellulitis) نوعی التهاب بافت زیر پوست است که به دلایل مختلفی ایجاد میشود. در پزشکی واژه سلولیت بیشتر به نوعی عفونت پوستی اشاره دارد که از طریق شکاف‌ها، بریدگی‌ها یا زخمهای پوستی وارد بدن میشود. اما در میان عامه مردم، سلولیت اغلب به تغییرات ظاهری سطح پوست گفته میشود که بیشتر در نواحی ران، باسن و شکم دیده میشود و با فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌هایی مانند پوست پرتقال همراه است. این سلولیت در علم پزشکی به‌عنوان سلولیت چربی شناخته میشود.
سلولیت پوستی یک نوع عفونت باکتریایی جدی در بافت‌های زیرپوستی است که معمولا توسط باکتری‌هایی مانند استرپتوکوک یا استافیلوکوک ایجاد میشود. این عفونت می‌تواند از طریق زخم، خراش، گزش حشرات یا بریدگی وارد بدن شود و به سرعت گسترش پیدا کند. در موارد پیشرفته، این عفونت ممکن است باعث آبسه، تب بالا یا حتی عفونت خونی شود.
این بیماری با علائمی مانند قرمزی، تورم، درد و گرمی در ناحیه درگیر شناخته میشود و در صورت عدم درمان، عفونت ممکن است وارد جریان خون شود. اما سلولیت چربی به هیچ عنوان یک بیماری عفونی نیست و تنها به‌عنوان یک مسئله زیبایی تلقی میشود. در جدول زیر به تفاوت‌های این دو نوع سلولیت اشاره کرده‌ایم:
| سلولیت پوستی | سلولیت چربی | |
| علت | ورود باکتری به بافت پوست | تجمع چربی، ژنتیک، عوامل هورمونی |
| علائم | قرمزی، تب، درد، تورم، گرمی محل | فرورفتگی پوست، ظاهر پوست پرتقالی |
| درمان | آنتیبیوتیک، مراقبت پزشکی فوری | ورزش، تغذیه، درمان‌های زیبایی |
| خطرات | احتمال عفونت خونی یا گسترش عفونت | آزاردهنده از نظر زیبایی |
علائم سلولیت پوستی
سلولیت پوستی معمولا به صورت ناگهانی در بافت‌های زیرین پوست ایجاد میشود و در صورت درمان نشدن به سرعت گسترش پیدا میکند. این بیماری ممکن است در هر ناحیه‌ای از بدن مثل پاها، دست‌ها و صورت دیده میشود. شناخت علائم اولیه این عفونت در جلوگیری از پیشرفت و عوارض آن بسیار موثر خواهد بود. مهم‌ترین علائم این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- قرمزی و تورم پوست
- حساس شدن پوست به لمس
- احساس گرما یا درد در ناحیه درگیر
- تب و لرز
- ضعف عمومی بدن
- تاول‌های پوستی
- بزرگ شدن غدد لنفاوی ناحیه درگیر
- ترشح مایعات چرکی از زخم
- احساس خستگی شدید
- بی‌قراری یا بی‌اشتهایی
شدت درد معمولا با پیشرفت بیماری افزایش پیدا میکند. در مراحل پیشرفته ممکن است فرد دچار تب، لرز، ضعف عمومی و تعریق شدید شود. در این شرایط، بیمار باید به سرعت از یک پزشک متخصص کمک بگیرید.
علت ایجاد بیماری سلولیت پوستی
سلولیت پوستی یک عفونت باکتریایی جدی است. در ادامه، به مهم‌ترین عوامل ایجاد این نوع سلولیت پرداخته‌ایم:
عفونت باکتریایی
عامل اصلی سلولیت پوستی نفوذ باکتریهای استافیلوکوک اورئوس و استرپتوکوک گروه A به لایه‌های عمیق پوست است. این باکتری‌ها معمولا از طریق زخمهای باز، ترک‌های پوستی یا نقاطی با اختلال در سد محافظتی پوست وارد بدن می‌شوند.
زخم باز و بریدگی
زخمهای سطحی مانند خراش‌های کوچک یا بریدگی‌های عمیق، محل مناسبی برای ورود باکتریهای بیماری‌زا به بدن هستند. در صورت بروز بریدگی باید آن را تمیز نگه دارید و با بانداژ بپوشانید.
گزش حشرات
قرار گرفتن در معرض نیش حشرات خطر ورود باکتری‌ها و همچنین آسیب به پوست را افزایش می‌دهد. خاراندن محل نیش نیز باعث بدتر شدن شرایط و افزایش احتمال بروز این بیماری میشود.
بیماریهای زمینه‌ای مانند دیابت یا ضعف سیستم ایمنی
افرادی که به بیماری‌هایی مانند دیابت یا نقص سیستم ایمنی مبتلا هستند، بیشتر در معرض ابتلا به سلولیت قرار دارند. بدن این افراد توانایی کمتری در مبارزه با عفونت دارد و در این شرایط معمولا زخمها کندتر بهبود پیدا می‌کنند.
سایر عوامل خطر
چاقی، نارسایی وریدی، مصرف داروهای سرکوب‌کننده ایمنی، اختلالات پوستی مانند اگزما و درماتیت، سابقه قبلی ابتلا به سلولیت و جراحی نیز از جمله عوامل خطرساز محسوب می‌شوند.
سلولیت پوستی در چه نواحی از بدن شایع‌تر است؟
این بیماری می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن ظاهر شود، اما شیوع آن معمولا در پاها به ویژه در نواحی ساق و مچ پا بیشتر است. بازوها، صورت (به خصوص در کودکان)، کف پا، ناحیه تناسلی و نواحی اطراف زخمهای جراحی نیز از دیگر نقاطی هستند که در معرض بروز این بیماری قرار دارند. در افراد مسن یا افرادی که بی‌تحرک هستند، سلولیت در پشت بدن نیز مشاهده میشود.
آیا سلولیت پوستی خطرناک است؟
اگر این نوع سلولیت به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند منجر به بروز عوارض جدی و حتی مرگ شود. در این شرایط، عفونت به اندام‌ها یا سیستم لنفاوی گسترش پیدا کرده و خطرات گسترده‌تری برای فرد ایجاد خواهد شد. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین عوارض احتمالی این بیماری اشاره کرده‌ایم:
۱. گسترش عفونت به خون
یکی از خطرناک‌ترین عوارض سلولیت ورود باکتری‌ها به جریان خون و بروز سپسیس است. در این حالت، بدن به عفونت واکنش شدید نشان داده و با افت فشار خون، آسیب به اندام‌های حیاتی و حتی مرگ همراه خواهد بود.
۲. آبسه‌های پوستی
در برخی موارد ممکن است عفونت در بافت‌های عمیق‌تر باعث تجمع چرک و ایجاد آبسه شود. این عارضه ممکن است با درد شدید، تورم و قرمزی موضعی همراه باشد و اغلب به جراحی و تخلیه نیاز دارد.
۳. گانگرن یا مرگ بافت
اگر جریان خون در ناحیه آسیب دیده مختل شود، احتمال نکروز یا گانگرن وجود دارد. در این وضعیت، بافت می‌میرد و ممکن است نیاز به برداشتن بافت آسیب‌دیده یا حتی قطع عضو باشد.
۴. ترومبوفلبیت سطحی یا عمقی
سلولیت ممکن است باعث التهاب و لخته شدن خون در وریدهای سطحی یا عمقی شود. در این حالت، درد، تورم و در موارد شدیدتر، خطر آمبولی ریوی افزایش پیدا میکند.
۵. لنفانژیت و آسیب به سیستم لنفاوی
گسترش عفونت به عروق لنفاوی منجر به التهاب آن‌ها (لنفانژیت) میشود. در صورت تکرار یا عدم درمان، این موضوع با نارسایی سیستم لنفاوی، ورم دائمی (لنفدما) و آسیب دائمی به بافت‌های اطراف همراه خواهد بود.
۶. عود مکرر عفونت
در افرادی که یک‌بار به سلولیت مبتلا شده‌اند، احتمال عود مجدد بیماری در همان ناحیه افزایش پیدا میکند. این مشکل معمولا در افراد مبتلا به مشکلات لنفاوی یا دیابت شایع‌تر است.
۷. پخش عفونت به استخوان
در برخی موارد، باکتریهای عامل سلولیت میتوانند از بافت‌های نرم عبور کنند و به استخوان‌ها برسند که این موضوع موجب بروز عفونت استخوانی (استئومیلیت) میشود. این وضعیت نیازمند درمان‌های تخصصی و طولانی‌مدت است.
راه‌های تشخیص سلولیت پوستی
تشخیص این بیماری معمولا با معاینه بالینی و بررسی سابقه پزشکی بیمار انجام میشود. در موارد مشکوک یا پیشرفته، آزمایش خون برای بررسی علائم عفونت، کشت ترشحات یا حتی نمونه‌برداری از پوست انجام می‌گیرد. در ادامه مهم‌ترین روش‌های تشخیص سلولیت پوستی را بررسی کرده‌ایم:
- معاینه بالینی: بررسی ظاهر پوست، میزان قرمزی، تورم، گرما و درد محل درگیر شده
- بررسی سابقه پزشکی بیمار: بررسی سابقه پزشکی بیمار از جمله وجود بریدگی، گزش حشرات، بیماریهای زمینه‌ای مانند دیابت یا ضعف سیستم ایمنی
- آزمایش خون: بررسی میزان گلبول‌های سفید (WBC)، سطح CRP و ESR برای تشخیص عفونت و التهاب
- کشت ترشحات یا نمونه‌برداری از زخم: نمونه برداری از ترشحات زخم برای تشخیص نوع باکتری و انتخاب آنتیبیوتیک مناسب
- سونوگرافی یا تصویربرداری: بررسی میزان گسترش عفونت در بافت‌های نرم
انجام دادن این مراحل به پزشک کمک می‌کنند تا سلولیت را از سایر بیماریهای مشابه شناسایی کرده و مناسب‌ترین درمان را برای بیمار انتخاب کند.
چگونه سلولیت پوستی درمان میشود؟
درمان سلولیت پوستی نیاز به تشخیص سریع و اقدام فوری دارد. هرچند این بیماری می‌تواند به‌ظاهر ساده به نظر برسد، اما اگر به‌موقع درمان نشود، به عوارض جدی مانند گسترش عفونت به خون یا بافت‌های عمیق‌تر منجر خواهد شد.
بر اساس مقاله‌ای منتشر شده در پایگاه علمی StatPearls وابسته به کتابخانه ملی پزشکی آمریکا (NCBI)،
سالانه حدود ۱۴ میلیون مورد سلولیت پوستی در ایالات متحده گزارش میشود و نزدیک به ۹۵ درصد بیماران با دریافت آنتیبیوتیک مناسب، بعد از ۷ تا ۱۰ روز بهبود پیدا می‌کنند.
از همین رو آشنایی با روش‌های درمان این بیماری اهمیت زیادی دارد و می‌تواند در پیشگیری از پیشرفت بیماری و حفظ سلامت فرد موثر باشد. در ادامه این بخش به روش‌های موثر برای درمان این بیماری پوستی اشاره شده است:
درمان با آنتیبیوتیک خوراکی یا تزریقی
بسته به شدت بیماری، پزشک ممکن است آنتیبیوتیک خوراکی یا تزریقی تجویز کند. در موارد خفیف، مصرف آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مانند سفالکسین یا آموکسی‌سیلین کافی است. اما در موارد شدیدتر، فرد به تزریق آنتیبیوتیک نیاز پیدا خواهد کرد.
مراقبت از زخم و ناحیه درگیر
شستوشوی مرتب، استفاده از بانداژ تمیز، بالا نگه داشتن عضو مبتلا و اجتناب از فشار یا مالش ناحیه آسیب دیده از نکات مهم مراقبتی هستند. به علاوه، استفاده از محصولات مراقبت پوست می‌تواند از خشکی پوست جلوگیری کرده و مانع ترک خوردن آن شود.
بستری در موارد شدید
بیمارانی که تب بالا، علائم سیستمیک یا نقص ایمنی دارند باید در بیمارستان بستری شوند یا از داروهای وریدی استفاده کنند. در این شرایط ممکن است نیاز به تخلیه آبسه یا مراقبت‌های تخصصی‌تر باشد.
دوره درمان سلولیت پوستی چقدر است؟
سلولیت یکی از بیماری های پوستی جدی و گاهی خطرناک است که به مراقبت فوری نیاز دارد. دوره درمان این بیماری با توجه به شدت بیماری، وضعیت عمومی بیمار و محل درگیری متفاوت است. در موارد خفیف، بهبود در عرض ۷ تا ۱۰ روز مشاهده میشود. اما در موارد شدید، ممکن است درمان چند هفته ادامه داشته باشد. پیگیری و تکمیل دوره دارویی برای جلوگیری از بازگشت بیماری الزامی است.
چگونه از این نوع سلولیت پیشگیری کنیم؟
پیشگیری از بروز بیماری سلولیت پوستی نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت پوست و جلوگیری از ایجاد عفونت‌های جدی دارد. رعایت بهداشت فردی، مراقبت دقیق از زخمها و خراش‌های پوستی و حفظ سلامت کلی پوست می‌تواند به طور چشمگیری خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. در ادامه، به روش‌های پیشگیری از این بیماری پرداخته‌ایم:
تمیز نگه داشتن زخمها
اولین و مهم‌ترین گام در پیشگیری، تمیز و ضدعفونی کردن هرگونه زخم، بریدگی یا خراش است. شست‌وشو با آب و صابون و استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده به کاهش خطر عفونت کمک میکند.
مراقبت از پوست در بیماران دیابتی
بیماران دیابتی باید به‌طور منظم پوست خود را بررسی کرده و از ایجاد زخم یا ترک جلوگیری کنند. استفاده از کفش مناسب و خشک نگه‌داشتن پاها اهمیت زیادی دارد.
جلوگیری از خشکی و ترک خوردن پوست
پوست خشک و ترک‌خورده مستعد ورود باکتری‌ها است. استفاده از مرطوب‌کننده‌ها و جلوگیری از تماس بیش از حد با آب یا مواد شیمیایی می‌تواند در جلوگیری از بیماری سلولیت پوستی موثر باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که فرد دچار قرمزی شدید پوست، درد، تورم، تب یا لرز شود و این علائم در حال گسترش باشند، باید سریعا به پزشک مراجعه کند. اگر درمان خانگی سلولیت پوستی در طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت تاثیری نداشت یا بیمار دچار علائمی مانند ضعف یا افزایش ضربان قلب شد، مراجعه فوری به پزشک متخصص ضروری است.
برای خرید هر چه سریع‌تر نسخه پزشک، می‌توانید با سفارش آنلاین دارو از داروخانه دکتردکتر، با سرعت بیشتری داروهای خود را تحویل بگیرید.
تشخیص زودهنگام، مهم‌ترین کلید درمان سلولیت
بیماری سلولیت پوستی از طریق ورود باکتری‌هایی مانند استرپتوکوک یا استافیلوکوک به پوست و بافت زیرجلدی رخ می‌دهد. علائم این بیماری شامل قرمزی، تورم، درد و تب است و در صورت عدم درمان، خطر گسترش عفونت به خون، آبسه، گانگرن یا سپسیس وجود دارد.
شناخت تفاوت این بیماری با سلولیت چربی، رعایت بهداشت فردی و مراقبت ویژه از زخمها راهکارهایی موثر برای پیشگیری هستند. در صورت مواجهه با علائم سلولیت پوستی به دکتر پوست مراجعه کنید. برای دریافت نوبت از این متخصص وارد سایت دکتردکتر شده و از امکان دریافت نوبت اینترنتی دکتر پوست بهره‌مند شوید.
منابع:
