سنگ کلیه چیست و چطور درمان می‌شود؟

یکی از بیماری‌های سخت کلیوی، سنگ کلیه است. سنگ‌های کلیه، رسوبات سختی از مواد معدنی و نمک‌ها هستند که در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند. این بیماری می‌توانند هر بخشی از دستگاه ادراری را تحت تأثیر قرار دهد. این سنگ‌ها اغلب زمانی ایجاد می‌شوند که، ادرار غلیظ شده و مواد معدنی در آن متبلور شوند و به هم بچسبند.

دفع سنگ کلیه ممکن است بسیار دردناک باشد، اما در بیشتر موارد، سنگ‌ها به خودی خود و بدون ایجاد آسیب دائمی از بدن دفع می‌شوند. با این حال، اگر سنگ باعث انسداد یا عفونت شود، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن سنگ باشد.

عوامل مختلفی مانند رژیم غذایی، اضافه وزن، شرایط پزشکی خاص و مصرف برخی داروها، می‌توانند خطر ابتلا به بیماری سنگ کلیه را افزایش دهند. در صورت وجود این عوامل، پزشک ممکن است درمان‌های پیشگیرانه‌ای را برای کاهش خطر ابتلا به سنگ‌های کلیوی تجویز کند. برای یافتن پاسخ سنگ کلیه چیست و روش‌های درمان آن، با ما همراه باشید.

محتوای پزشکی این مقاله، توسط دکتر احمدرضا رفعتی مورد بررسی و تایید قرار گرفته است.

اگر پرسشی درباره نحوه درمان سنگ کلیه داشتید، در بخش نظرات از کارشناس سلامتی مجله دکتردکتر بپرسید تا به شما پاسخ دهد.

سنگ کلیه چیست؟

سنگ‌های کلیه رسوبات سختی از مواد معدنی، اسیدها و نمک‌ها هستند که در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند. اندازه آن‌ها می‌تواند از یک دانه شن تا بزرگ‌تر از یک توپ گلف باشد. این سنگ‌ها که به نام «نفرولیتیازیس» نیز شناخته می‌شوند، ممکن است بدون علامت باشند. به خصوص اگر سنگ کوچک باشد و بتواند به راحتی از مجرای ادراری عبور کنند. اما سنگ‌های بزرگ‌تر می‌توانند در حالب (لوله‌ای که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می‌کند) گیر کنند. این امر ممکن است منجر به انسداد ادرار، کاهش توانایی کلیه در فیلتر کردن مواد زائد و حتی خونریزی شود.

دفع سنگ کلیه می‌تواند تا 3 هفته طول بکشد. حتی سنگ‌های کوچک نیز، ممکن است درد شدیدی را هنگام عبور از دستگاه ادراری ایجاد کنند. در برخی موارد، اگر سنگ به خودی خود دفع نشود، نیاز به درمان پزشکی برای شکستن یا برداشتن آن خواهید داشت.

به نقل از uchealth،

اندازه اغلب سنگ‌های کلیه، حدود 5 میلی‌متر یا تقریباً به اندازه یک نخود است. هر چه اندازه سنگ‌های کلیه بزرگ‌تر باشند، درد بیشتری موقع دفع آن‌ها احساس خواهید کرد.

افزایش سنگ‌های کلیه در افراد جوان عمدتاً به دلیل رژیم غذایی متکی به غذاهای فرآوری‌شده و نوشیدن آب کم است. مصرف زیاد نمک و نوشیدن زیاد الکل نیز، احتمال ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. زیرا الکل بدن را دهیدراته کرده و آن را دچار کم آبی می‌کند.

اندازه سنگ کلیه

بیشتر سنگ‌های کلیه کمتر از 5 میلی‌متر قطر دارند و معمولاً، به طور خودبه‌خود از طریق ادرار دفع می‌شوند. اما سنگ‌ها بزرگ‌تر در عبور از مجاری ادراری دچار مشکل می‌شوند، که در این صورت، نیاز به درمان پزشکی وجود دارد.

سنگ‌هایی با اندازه 5 تا 7 میلی‌متر (بزرگ‌تر از پاک‌کن مداد اما کوچک‌تر از نخود) در حدود 50 درصد موارد می‌توانند خودبه‌خود دفع شوند. با این حال، سنگ‌هایی که بزرگ‌تر از 7 میلی‌متر هستند، به ندرت بدون جراحی از بین می‌روند. اگر سنگ کلیه به موقع تشخیص داده شده و درمان شود، معمولاً آسیب دائمی ایجاد نمی‌کند.

شن کلیه چیست؟

شن کلیه همان سنگ‌های کلیه است اما در اندازه‌های بسیار کوچک. به طور ساده می‌توان گفت که، سنگ‌های کلیه بلورهای جامدی هستند که از نمک‌های موجود در ادرار تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها می‌توانند جریان ادرار را مسدود کرده و در صورت عدم درمان، به آسیب کلیه یا حتی نارسایی کلیه منجر شوند.؛ اما، شن کلیه به رسوبات کوچک‌تر و ریزتری از مواد معدنی در کلیه‌ها اشاره دارد.

این ترکیبات شنی، اغلب بدون ایجاد مشکل خاصی از طریق ادرار دفع می‌شوند. در مقابل، سنگ کلیه بزرگ‌تر است و ممکن است به حدی رشد کند که دفع آن دشوار یا دردناک شود، در این حالت، معمولاً نیاز به درمان‌هایی مانند مصرف دارو، سنگ‌شکنی یا جراحی وجود دارد. به طور خلاصه، شن کلیه معمولاً بی‌ضررتر و کوچک‌تر از سنگ است، در حالی که سنگ کلیه بزرگ‌تر بوده و می‌تواند مشکلات جدی‌تری ایجاد کند. برای شناخت بهتر این عارضه، باید درباره تخصص اورولوژی چیست اطلاعات به دست بیاورید.

چرا کلیه سنگ ساز می‌شود؟

سنگ کلیه زمانی تشکیل می‌شود که مواد تشکیل‌دهنده کریستال، مانند کلسیم، اگزالات و اسید اوریک، بیشتر از مقدار مایع موجود در ادرار باشد. این مواد کریستالی به هم چسبیده و سنگ‌هایی را تشکیل می‌دهند که دردناک بوده و به کلیه‌ها آسیب می‌زنند. عوامل متعددی مانند ژنتیک، نوع تغذیه و برخی بیماری‌ها نیز، خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهند.

بزرگ‌ترین عامل خطر برای تشکیل سنگ کلیه، ننوشیدن مایعات کافی است. تولید کمتر از 1 لیتر ادرار در روز، می‌تواند خطر تشکیل سنگ‌ها را افزایش دهد. در نتیجه، نوشیدن آب و مایعات کافی و جلوگیری از کم‌آبی بدن، اولین گام در پیشگیری از بروز انواع این سنگ‌ها مانند سنگ کلیه سیاه رنگ است.

انواع سنگ کلیه

شناخت نوع سنگ کلیه می‌تواند به تشخیص علت آن و کاهش خطر بروز سنگ‌های جدید کمک کند. در صورتی که سنگ کلیه دفع شد، توصیه می‌شود آن را نگه دارید و به پزشک نشان دهید. تا نوع و علت تشکیل آن مشخص شود. در ادامه، چند علت ایجاد سنگ کلیه و انواع سنگ کلیه را بررسی کرده‌ایم:

به طور کلی، آگاهی از نوع سنگ کلیه و علل آن به شما کمک می‌کند، تا با تغییرات مناسب در سبک زندگی و تغذیه، از بروز مجدد سنگ‌های کلیه جلوگیری کنید.

علائم سنگ کلیه

سنگ کلیه معمولاً تا زمانی که در کلیه باقی بماند یا به حالب‌ها حرکت نکند، علائمی ایجاد نمی‌کند. حالب‌ها لوله‌هایی هستند که کلیه‌ها را به مثانه متصل می‌کنند. اگر سنگ کلیه در حالب‌ها گیر کند، می‌تواند جریان ادرار را مسدود کرده و منجر به تورم کلیه و اسپاسم حالب شود. این وضعیت می‌تواند بسیار دردناک باشد. در صورتی که سنگ کلیه دارید، ممکن است این علائم را تجربه کنید:

• درد شدید پهلو و پشت، زیر دنده‌ها
• درد که به قسمت تحتانی شکم و کشاله ران منتقل می‌شود
• درد به صورت موجی با شدت متغیر
• درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• ادرار صورتی، قرمز یا قهوه‌ای
• عفونت ادراری و ادرار کدر یا بدبو
• نیاز مداوم به ادرار کردن، دفع ادرار بیشتر از حد معمول یا ادرار کردن در مقادیر کم
• حالت تهوع و استفراغ
• تب و لرز در صورت وجود عفونت
• رسوب مواد معدنی و کم آبی بدن

درد ناشی از سنگ کلیه می‌تواند تغییر کند و به مکان‌های دیگر منتقل شود، یا شدت آن همانطور که سنگ در دستگاه ادراری حرکت می‌کند، افزایش یابد. رایج‌ترین علائم سنگ کلیه، درد در ناحیه کمر، شکم یا پهلو است که به کشاله ران کشیده می‌شود. این درد می‌تواند مبهم یا تیز و شدید باشد و به عنوان، درد کولیکی شناخته می‌شود. البته، سنگ‌های کلیه کوچک‌تر، ممکن است هیچ علامت یا درد خاصی ایجاد نکنند.

علائم سنگ کلیه در مردان

سنگ کلیه در مردان می‌تواند علائم مختلفی را به همراه داشته باشد. یکی از شایع‌ترین نشانه‌های این عارضه، درد شدید در ناحیه پشت یا پهلو است که ممکن است به قسمت تحتانی شکم و کشاله ران گسترش یابد. این درد می‌تواند مبهم یا تیز و شدید باشد و به صورت موجی، با شدت متغیر احساس شود. سایر علائم این عارضه در مردان شامل خون در ادرار، ادراری که بوی بد می‌دهد یا کدر به نظر می‌رسد، احساس سوزش هنگام ادرار کردن، تب و لرز، و استفراغ است. در صورتی که درد شدید در پشت یا پهلو از بین نرود و علائم دیگری همچون تب یا خون در ادرار مشاهده شود، باید فرد فوراً به دکتر سنگ کلیه مراجعه کند.

علائم سنگ کلیه در زنان

سنگ کلیه یک مشکل شایع در بین زنان نیز هست. در زنان، این وضعیت نیز علائم مشابهی با مردان ایجاد کند. از جمله علائم نشان دهنده وجود سنگ کلیه در زنان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شدید و مداوم در پهلو و پشت، زیر دنده‌ها؛ این درد می‌تواند به قسمت تحتانی شکم و کشاله ران گسترش یابد و به صورت موجی و نوسان‌دار باشد.
• درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن؛ این علامت می‌تواند نشانه‌ای از تحریک مجاری ادراری باشد.
• خون در ادرار؛ ادرار ممکن است به رنگ صورتی، قرمز یا قهوه‌ای تبدیل شود که نشان‌دهنده وجود خون است.
• ادرار کدر یا بدبو؛ ادرار ممکن است کدر بوده یا بوی ناخوشایند داشته باشد که این عارضه به دلیل عفونت است.
• تب و لرز؛ اگر سنگ کلیه باعث عفونت شود، ممکن است تب و لرز را نیز تجربه کنید.
• استفراغ و حالت تهوع؛ این علائم ممکن است در پاسخ به درد شدید و ناراحتی ایجاد شوند.

در زنان، سنگ کلیه می‌تواند درد بیشتری داشته باشد. با تشخیص و درمان به موقع این مشکل، می‌توان از عوارض بیشتر آن جلوگیری کرد.

علائم سنگ کلیه در کودکان

سنگ کلیه در کودکان می‌تواند با علائم مختلفی خود را نشان دهد. با بروز این عارضه در کودکان و نوجوانان، درد شدید در ناحیه پشت، پهلو، پایین شکم یا کشاله ران دیده می‌شود. وجود خون در ادرار نیز ممکن است نشان‌دهنده وجود سنگ کلیه کودکان باشد. اگر سنگ‌ها کوچک باشند و به راحتی از مجرای ادراری عبور کنند، امکان دارد هیچ علامتی برای فرد ایجاد نکنند. در نوزادان، علائم درد کلیه ممکن است شامل تغذیه ضعیف و استفراغ بدون تب باشد. کودکان زیر دو سال نیز معمولاً در اثر درد کلیه دچار تب، اشتهای ضعیف، استفراغ و اسهال شوند. در کودکان بالای دو سال، علائم این بیماری می‌تواند شامل تب، تغییرات اشتها، درد معده یا کمر و تکرر ادرار و درد هنگام ادرار باشد.

سنگ کلیه و کیست کلیه در کودکان هر دو می‌توانند باعث درد و مشکلات کلیوی شوند، اما ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند. سنگ کلیه ناشی از تجمع مواد معدنی است، در حالی که کیست کلیه معمولاً به دلیل تشکیل حفره‌های پر از مایع در کلیه به وجود می‌آید و نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.

علائم سنگ کلیه سمت راست

سنگ کلیه می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند و علائم آن بسته به موقعیت و اندازه سنگ متغیر است. اگر سنگ کلیه در سمت راست قرار داشته باشد، ممکن است درد کلیه سمت راست و دیگر نشانه‌های مرتبط با آن به وضوح تجربه شود. شناخت دقیق این علائم، می‌تواند به تشخیص و درمان بهتر کمک کند. علائم سنگ کلیه راست عبارت‌اند از:

• درد شدید و شدید در پهلو و پشت، زیر دنده‌ها؛ سنگ کلیه در سمت راست ممکن است باعث ایجاد درد عمیق و شدید در این ناحیه شود.
• درد قسمت تحتانی شکم و کشاله ران؛ درد ممکن است به ناحیه پایین شکم و کشاله ران رسیده و احساس ناراحتی گسترده‌تری در بدن ایجاد کند.
• درد نوسانی؛ این درد می‌تواند به صورت موجی باشد و شدت آن به طور متناوب تغییر کند.
• درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن؛ احساس سوزش یا درد هنگام ادرار کردن نیز می‌تواند نشانه‌ای از سنگ کلیه راست باشد.

اگر سنگ کلیه در حالب‌ها گیر کند، ممکن است جریان ادرار را مسدود کرده و باعث تورم کلیه و اسپاسم حالب شود. بنابراین، در صورت بروز این علائم، حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

علائم سنگ کلیه سمت چپ

سنگ کلیه چپ می‌تواند باعث بروز علائم و نشانه‌های متعددی شود که ممکن است به شدت بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد. در صورت بروز این علائم، ضروری است که اقدامات لازم را برای تشخیص و درمان سریع درد کلیه سمت چپ انجام دهید. علائم سنگ کلیه چپ عبارت‌اند از:

• درد شدید و ماندگار در پشت یا پهلو؛ درد ناشی از سنگ کلیه ممکن است شدید و مداوم باشد و به طور پیوسته در ناحیه پشت یا پهلو احساس شود.
• خون در ادرار؛ وجود خون در ادرار یکی از علائم شایع سنگ کلیه چپ است و می‌تواند به رنگ قرمز یا صورتی ظاهر شود.
• تب و لرز؛ در صورتی که سنگ کلیه باعث عفونت شود، ممکن است تب و لرز به همراه داشته باشد.
• استفراغ؛ سنگ کلیه چپ می‌تواند باعث حالت تهوع و استفراغ شود.
• ادرار بدبو؛ تغییر در رنگ و بوی ادرار می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکل در دستگاه ادراری و سنگ کلیه چپ باشد.
• احساس سوزش در هنگام ادرار؛ سوزش یا درد هنگام ادرار کردن، از دیگر علائم شایع سنگ کلیه چپ است.

اگر با علائم ذکر شده مواجه شدید، مراجعه به پزشک ضروری است. دکتر با انجام بررسی‌های لازم به بیمار کمک می‌کند تا علت سنگ کلیه و نوع آن را تشخیص دهد. سپس بهترین روش درمانی را برای رفع این عارضه انتخاب کند.

علائم افتادن سنگ کلیه در مثانه

هنگامی که سنگ‌های کلیه به مثانه می‌رسند، ممکن است با علائم متفاوتی مواجه شوید. این علائم شامل درد زیر شکم، درد در هنگام ادرار کردن، تکرر ادرار، مشکل در ادرار کردن یا قطع شدن جریان ادرار، خون در ادرار و ادرار کدر یا تیره رنگ غیرمعمول است. البته به طور معمول، با رسیدن سنگ‌ها به مثانه، درد کاهش می‌یابد، اما فشار شدید و میل مداوم به ادرار کردن، تقریباً هر پنج دقیقه یکبار، به‌دلیل تلاش بدن برای دفع سنگ ادامه دارد.

گاهی اوقات، سنگ ممکن است در ورودی مجرای ادرار گیر کرده و جریان ادرار را مسدود کند. سنگ‌هایی که کوچک‌تر از 4 میلی‌متر هستند، ممکن است در عرض یک تا دو هفته دفع شوند. در حالی که دفع سنگ‌های بزرگ‌تر، ممکن است 2 تا 3 هفته طول بکشند. عموماً، هنگامی که سنگ به مثانه می‌رسد، معمولاً در عرض چند روز دفع می‌شود.

علت سنگ کلیه

سنگ کلیه مشکلی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود. شناسایی این عوامل می‌تواند به پیشگیری و مدیریت این عارضه کمک کند. در اینجا به بررسی عوامل مهمی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند پرداخته‌ایم. از جمله علت‌های بروز این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

سابقه خانوادگی یا ارثی

سابقه خانوادگی یا شخصی یکی از عوامل مهم در ابتلا به سنگ کلیه است. اگر اعضای خانواده شما به سنگ کلیه دچار شده‌اند، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. علاوه بر این، افرادی که در گذشته سنگ کلیه داشته‌اند، بیشتر در معرض خطر تشکیل سنگ‌های جدید هستند. این موضوع می‌تواند به عنوان یک نشانه مهم برای ارزیابی خطر این عارضه و برنامه‌ریزی برای پیشگیری آن، در نظر گرفته شود.

کم‌آبی بدن

عدم نوشیدن آب کافی در طول روز، یکی دیگر از دلایل اصلی تشکیل سنگ کلیه است. در مناطق گرم و خشک، یا در افرادی که عرق زیادی می‌کنند، این خطر بیشتر است. کم‌آبی باعث غلیظ شدن ادرار و افزایش احتمال تجمع مواد معدنی و تشکیل سنگ‌ها می‌شود. بنابراین، تأمین آب کافی و هیدراته نگه‌داشتن بدن، برای پیشگیری از این عارضه ضروری خواهد بود.

رژیم‌های غذایی خاص

رژیم غذایی نقش مهمی در تشکیل سنگ کلیه دارد. مصرف بالای پروتئین، نمک و قند می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. به ویژه، مصرف نمک زیاد، باعث افزایش میزان کلسیم در ادرار و تشکیل سنگ‌های کلیوی می‌شود. داشتن رژیم غذایی متعادل و کاهش مصرف نمک و قند، می‌تواند به پیشگیری از سنگ کلیه کمک کند.

چاقی و اضافه وزن

چاقی و اضافه وزن ارتباط نزدیکی با خطر ابتلا به سنگ کلیه دارند. شاخص توده بدنی (BMI) بالا، دور کمر بزرگ و افزایش وزن، می‌تواند بر فرایندهای متابولیکی و کلیوی تأثیر بگذارد و خطر تشکیل سنگ‌های کلیوی را افزایش دهد. کنترل وزن و حفظ تناسب اندام، از جمله اقداماتی است که می‌تواند در کاهش این خطر مؤثر باشد.

بیماری‌های گوارشی و جراحی

بیماری‌های گوارشی مانند التهاب روده و جراحی‌های بای پس معده نیز می‌توانند بر جذب کلسیم و آب تأثیر بگذارند. در این شرایط هم، خطر ابتلا به سنگ کلیه افزایش پیدا می‌کند. زیرا این تغییرات در فرآیند گوارش، می‌توانند باعث افزایش مواد سنگ‌ساز در ادرار شوند. مدیریت این بیماری‌ها و نظارت بر رژیم غذایی، می‌تواند به پیشگیری از سنگ کلیه در این افراد کمک کند.

شرایط پزشکی و مصرف دارو

شرایط پزشکی خاص مانند اسیدوز توبولار کلیه، سیستینوری و هیپرپاراتیروئیدیسم، می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند. همچنین، مصرف بیش از حد برخی داروها و مکمل‌ها، از جمله ویتامین C و ملین‌های، می‌تواند به تشکیل سنگ‌های کلیوی کمک کنند. در این شرایط، مشورت با پزشک در مورد مصرف داروها و مکمل‌ها می‌تواند به کاهش این خطر کمک کند.

با شناخت دقیق این عوامل و انجام اقدامات پیشگیرانه، می‌توان خطر ابتلا به سنگ کلیه را به حداقل رساند و سلامت کلیوی خود را حفظ کرد. اگر سابقه یا علائم سنگ کلیه دارید، مراجعه به پزشک و انجام معاینات منظم بسیار مهم است.

عوامل خطر در زمان ابتلا به سنگ کلیه

مردان به طور کلی بیشتر از زنان به سنگ کلیه دچار می‌شوند. اگر در خانواده شما کسی سابقه سنگ کلیه داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. همچنین، اگر قبلاً سنگ کلیه داشته‌اید، احتمال ابتلای مجدد بیشتر است. عدم نوشیدن مایعات کافی نیز، می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد.

دلایل دیگری که ممکن است منجر به سنگ کلیه شوند، شامل نوشیدن کم آب، ورزش زیاد یا بسیار کم، چاقی، جراحی‌های کاهش وزن و مصرف غذای حاوی نمک و شکر زیاد است. عفونت‌های مکرر و سابقه خانوادگی نیز می‌تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. همچنین، مصرف بیش از حد فروکتوز، که در برخی نوشیدنی‌های شیرین و غذاهای فرآوری شده یافت می‌شود، با افزایش خطر سنگ کلیه مرتبط است. بنابراین، توجه به این عوامل و تنظیم سبک زندگی سالم، می‌تواند در پیشگیری از سنگ کلیه کمک‌کننده باشد.

تشخیص سنگ کلیه

تشخیص سنگ کلیه معمولاً شامل آزمایش‌های مختلف است. این موارد به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت دقیق بیمار را ارزیابی کرده و درمان مناسب را توصیه کند. این آزمایش‌ها می‌تواند شامل آزمایش‌های تصویربرداری، خون و ادرار باشد. در ادامه برخی از روش‌های رایج برای تشخیص سنگ کلیه را ارائه کرده‌ایم:

• آنالیز ادرار؛ پزشک ممکن است نمونه ادرار را برای شناسایی وجود خون، کریستال‌های سنگ‌ساز و علائم عفونت بررسی کند. این آزمایش، به تعیین نوع و علل احتمالی تشکیل سنگ‌ها کمک می‌کند.
• تصویربرداری؛ برای مشاهده اندازه، شکل، محل و تعداد سنگ‌ها، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری استفاده کند. این شامل اشعه ایکس، سی تی اسکن (اسکن توموگرافی کامپیوتری) و سونوگرافی است که اطلاعات دقیق‌تری درباره سنگ‌ها ارائه می‌دهند.
• آزمایش خون؛ آزمایش خون می‌تواند به بررسی عملکرد کلیه‌ها، تشخیص عفونت‌ها و اندازه‌گیری سطوح بالای کلسیم یا دیگر شرایط مرتبط کمک کند.
• معاینه فیزیکی؛ پزشک ممکن است ناحیه شکم و پشت را لمس کرده و شدت درد یا حساسیت را بررسی کند. این معاینه فیزیکی بخشی از ارزیابی کلی بدنی بیمار خواهد بود.
• پیلوگرام رتروگراد؛ برای بررسی دقیق‌تر وضعیت حالب و کلیه‌ها از این آزمایش نیز استفاده می‌شود.

تشخیص صحیح و به‌موقع سنگ کلیه، می‌تواند به پیشگیری از مشکلات جدی و انتخاب روش درمانی مناسب کمک کند. با استفاده از این آزمایش‌ها، پزشکان می‌توانند برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای درمان و مدیریت بیماری داشته باشند.

عوارض سنگ کلیه

برای مدیریت و درمان سنگ کلیه، باید درباره عوارض آن شناخت داشته باشید. زیرا سنگ‌های کلیه می‌توانند مشکلات متعددی ایجاد کنند که، نیاز به درمان فوری دارند. در ادامه برخی از این عوارض را جهت شناخت بیشتر، ارائه کرده‌ایم:

آگاهی از این عوارض، کمکتان می‌کند تا با اقدامات پیشگیرانه و درمان‌های مناسب، از بروز مشکلات جدی‌تر کلیه جلوگیری کنید. زیرا، توجه به علائم بیماری و مشورت با پزشک، برای مدیریت صحیح و درمان سنگ کلیه ضروری است.

درمان سنگ کلیه

درمان سنگ کلیه، به ویژگی‌های خاص سنگ و علائم بیمار بستگی دارد. از آنجایی که سنگ‌های کلیه در اندازه‌ها و مکان‌های مختلفی تشکیل شوند، روش درمانی باید با دقت انتخاب شود. پزشکان برای تعیین روش درمان مناسب، به عواملی چون اندازه و موقعیت سنگ، شدت علائم و تأثیرات جانبی احتمالی توجه می‌کنند. رایج‌ترین روش‌های درمان این عارضه عبارت‌اند از:

درمان دارویی و درمان طبیعی سنگ کلیه

اگر سنگ کلیه شما کوچک است و احتمالاً به خودی خود دفع می‌شود، پزشک ممکن است نوشیدن مصرف آب زیاد و مصرف مایعات زیاد جهت کنترل علائم یا روش‌های کم تهاجمی را توصیه کند. رعایت رژیم غذایی مناسب و درمان بیماری‌های زمینه ای نیز، می‌تواند موجب بهبود این عارضه شود.

همچنین در این شرایط، داروهایی برای تسکین درد و کمک به دفع سنگ تجویز می‌شوند. این داروها می‌توانند شامل داروهای شل‌کننده حالب و مسکن‌های قوی باشند که به تسکین درد و کمک به دفع سنگ کمک می‌کنند. اگر در حین دفع سنگ دچار تهوع و استفراغ شدید، داروهای ضد تهوع نیز ممکن است تجویز شوند.

سنگ شکنی با امواج شوک

برای سنگ‌های بزرگ‌تر یا آن‌هایی که به‌سختی دفع می‌شوند، از سنگ شکنی با امواج شوک استفاده می‌شود. در این روش، امواج شوک به سمت سنگ‌ها هدایت می‌شود، تا آن‌ها را به قطعات کوچک‌تر تبدیل کند. زیرا این سنگ‌ها، راحت‌تر از طریق دستگاه ادراری دفع می‌شوند. این درمان، معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و به مدت یک ساعت به طول می‌انجامد. ممکن است پس از درمان، نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای در روزهای اولیه باشد، اما بیشتر بیماران می‌توانند همان روز به خانه بروند.

اورتروسکوپی سنگ کلیه

در اورتروسکوپی، پزشک از طریق مجرای ادرار و مثانه یک اسکوپ باریک و انعطاف‌پذیر را به داخل حالب وارد می‌کند. این اسکوپ به پزشک امکان می‌دهد که سنگ را مشاهده کرده و با استفاده از ابزارهای خاص آن را شکسته یا خارج کند. برای سنگ‌های بزرگ‌تر، ممکن است از لیزر برای خرد کردن سنگ به قطعات کوچک‌تر استفاده شود. این روش نیز معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود و معمولاً نیازی به بستری طولانی ندارد. بیمار پس از عمل، معمولاً می‌تواند به زودی به فعالیت‌های روزانه خود بازگردد.

نفرولیتوتومی کلیه از راه پوست

نفرولیتوتومی از راه پوست برای سنگ‌های بزرگ یا زمانی که روش‌های دیگر مؤثر نبوده‌اند، توصیه می‌شود. در این روش، لوله‌ای از طریق برش کوچکی در پشت وارد کلیه می‌شود. سپس سنگ‌ها با استفاده از پروب اولتراسوند شکسته و خارج می‌شوند. این روش معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. همچنین، ممکن است، فرد برای چند روز نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشد. نفرولیتوتومی از راه پوست، برای مواردی که سنگ‌ها به روش‌های دیگر درمان نمی‌شوند، مؤثر است. این روش درمانی، به خارج کردن سنگ‌ها به طور کامل کمک می‌کند.

جراحی لاپاراسکوپی سنگ کلیه

در جراحی لاپاراسکوپی، پزشک برش‌های کوچکی در شکم ایجاد می‌کند. سپس، با استفاده از ابزارهای لاپاراسکوپی، سنگ کلیه را از بدن خارج خواهد کرد. این روش به ویژه برای سنگ‌های بزرگ یا مواردی که نیاز به دقت بیشتری دارند، مناسب است. در برخی از موارد، ممکن است پزشک به دلیل پیچیدگی شرایط، به جراحی باز با برش بزرگ‌تر نیاز داشته باشد. جراحی لاپاراسکوپی مزایای زیادی از جمله دوره نقاهت کوتاه‌تر و درد کمتر نسبت به جراحی باز دارد.

در نهایت، روش درمانی مناسب بستگی به اندازه، موقعیت سنگ و شدت علائم فرد دارد. مشاوره با پزشک برای انتخاب بهترین گزینه درمانی و پیگیری مراحل درمان، برای این بیماران بسیار مهم است. اگر سنگ کوچکی دارید که احتمالاً به خودی خود دفع می‌شود، پزشک از شما می‌خواهد تا علائمتان را کنترل کنید، تا زمانی که سنگ از طریق ادرار دفع شود. در غیر این صورت، دکتر سایر روش‌های درمانی را برای رفع این مشکل در نظر می‌گیرد.

پیشگیری از سنگ کلیه

رژیم غذایی و سبک زندگی، نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه ایفا می‌کند. با مشاوره با پزشک یا متخصص تغذیه، می‌توانید از تشکیل سنگ‌های کلیه پیشگیری کرده و به بهبود وضعیت کلی بدنتان کمک کنید. این تغییرات می‌توانند شامل تغییر در مصرف مایعات، تنظیم رژیم غذایی و استفاده از داروها باشند. از جمله روش‌های جلوگیری از سنگ کلیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نوشیدن آب فراوان

نوشیدن مقدار زیادی آب روزانه به کاهش غلظت ادرار و دفع سنگ‌ها از کلیه‌ها کمک می‌کند. ادرار باید به رنگ زرد بسیار روشن باشد، تا هیدراته بودن بدن را نشان دهد. برای دستیابی به این هدف، توصیه می‌شود بیش از 12 لیوان آب در روز بنوشید. در شرایطی که ورزش می‌کنید یا در هوای گرم هستید، نیاز به مصرف آب بیشتری دارید.

محدود کردن مصرف پروتئین‌های حیوانی

کاهش مصرف پروتئین‌های حیوانی مانند گوشت قرمز و مرغ، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند. پروتئین‌های حیوانی، اسید ادراری تولید کرده و به تشکیل سنگ‌های کلیه کمک می‌کنند. برای پیشگیری از بروز سنگ کلیه، توصیه می‌شود از منابع پروتئینی گیاهی استفاده کرده و پروتئین‌های حیوانی را در حد اعتدال مصرف کنید.

محدود کردن غذاهای حاوی قند و سدیم بالا

کاهش مصرف غذاهای حاوی قند و سدیم بالا، مانند نوشابه‌های شیرین و غذاهای فرآوری‌شده، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک کند. زیرا قند و نمک اضافی، به افزایش سطح اگزالات و کلسیم در ادرار کمک کرده و منجر به تشکیل سنگ‌های کلیه می‌شود. با کاهش مصرف این موارد، خطر ابتلا به سنگ کلیه برایتان پایین می‌آید.

محدود کردن غذاهای سرشار از اگزالات

اگر سنگ‌های اگزالات کلسیم دارید، پزشک ممکن است توصیه کند از مصرف غذاهایی مانند اسفناج، ریواس، سبوس گندم، آجیل درختی و بادام زمینی خودداری کنید. این مواد غذایی میزان اگزالات در ادرار را افزایش داده و خطر تشکیل سنگ‌های اگزالات کلسیم را بالا می‌برند. بنابراین، تغییرات در رژیم غذایی و سبک زندگی این افراد، می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به سنگ‌های کلیه مؤثر باشند.

حفظ وزن سالم

حفظ وزن مناسب به کاهش خطر ابتلا به سنگ کلیه کمک می‌کند. اضافه وزن و چاقی می‌توانند خطر تشکیل سنگ‌های کلیه را افزایش دهند. با این حال، رژیم‌های کاهش وزن با پروتئین بالا و محدودیت‌های شدید نیز، می‌تواند خطر این عارضه را افزایش دهد. یک رژیم غذایی متعادل و مشاوره با متخصص تغذیه، می‌تواند به دستیابی به وزن و بدنی سالم کمک کننده باشد.

مصرف غذاهای حاوی کلسیم

خوردن غذاهای حاوی کلسیم می‌تواند به پیشگیری از سنگ‌های کلیه کمک کند. کلسیم به‌طور طبیعی با اگزالات در روده‌ها ترکیب می‌شود و از ورود آن به کلیه‌ها جلوگیری می‌کند. برخلاف تصور عموم مردم، مصرف منابع غذایی حاوی کلسیم، در بیشتر موارد به جلوگیری از سنگ‌های کلیه کمک می‌کند. در حالی که مکمل‌های حاوی کلسیم، می‌توانند احتمال این خطر را افزایش دهند.

برای درمان سنگ کلیه به چه دکتری باید مراجعه کنیم؟

اگر با علائمی مانند درد شدید شکم و پهلو مواجه هستید و نمی‌توانید راحت بنشینید، یا با درد همراه با حالت تهوع و استفراغ مواجه شدید، باید فوراً برای دریافت مراقبت‌های پزشکی اقدام کنید. همچنین، اگر درد با تب و لرز، خون در ادرار، یا مشکلاتی در دفع ادرار را مشاهده کردید، این موارد می‌توانند نشانه‌ دهنده وضعیت جدی‌تر بیماری سنگ کلیه باشد.

در این شرایط، برای دریافت درمان و بررسی‌های دقیق‌تر علائم سنگ کلیه، با پزشک متخصص ملاقات داشته باشید. در این شرایط، دکتر کلیه ابتدا درباره سنگ کلیه چیست موارد لازم را با بیمار در میان می‌گذارد. در نهایت، پس از بررسی علائم بالینی بیمار و آزمایش‌های انجام شده، بهترین راهکارهای درمانی را برای فرد تجویز می‌کند. برای دریافت نوبت آنلاین، تلفنی و حضوری از بهترین متخصصان کلیه، می‌توانید از سایت دکتردکتر کمک بگیرید.

منابع:

mayoclinic.org

kidney.org

mountsinai.org

my.clevelandclinic.org

سؤالات متداول سنگ کلیه

آیا سنگ کلیه باعث مرگ می‌شود؟

خیر، سنگ کلیه به طور مستقیم باعث مرگ نمی‌شود. اگرچه سنگ‌های بزرگ و دردناک می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند، اما با درمان مناسب و مراقبت‌های پزشکی، می‌توان آن‌ها را مدیریت کرد.

آیا دفع سنگ کلیه 10 میلیمتری درد دارد؟

بله، دفع سنگ‌های کلیه با اندازه 10 میلیمتر می‌تواند بسیار دردناک باشد. این درد ممکن است به دلیل عبور سنگ از حالب و تحریک بافت‌های اطراف آن ایجاد شود.

آیا سنگ کلیه ارثی است؟

بله، داشتن سابقه خانوادگی سنگ کلیه می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.

آیا آب آشامیدنی باعث سنگ کلیه می‌شود؟

آب آشامیدنی به خودی خود باعث سنگ کلیه نمی‌شود. در واقع، نوشیدن مقدار کافی آب می‌تواند به پیشگیری از سنگ کلیه کمک کند.

تفاوت عفونت کلیه با سنگ کلیه چیست؟

عفونت کلیه، که به پیلونفریت معروف است، به دلیل باکتری‌ها ایجاد می‌شود و معمولاً با تب، لرز، و درد در ناحیه کمر همراه است. در مقابل، سنگ کلیه معمولاً با درد شدید در ناحیه کمر، پهلو و شکم و همچنین مشکل در دفع ادرار همراه خواهد بود.

آیا می‌توانم با سنگ کلیه زندگی عادی داشته باشم؟

بله، با درمان به موقع سنگ کلیه می‌توانید به زندگی عادی و فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهید.

آیا سنگ کلیه باعث بیماری کلیه می‌شود؟

در صورت عدم درمان، سنگ کلیه می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند بیماری مزمن کلیه منجر شود.

چه زمانی باید به دکتر کلیه مراجعه کنم؟

اگر علائمی مانند درد شدید یا مشکل در دفع ادرار را تجربه می‌کنید، باید حتماً توسط پزشک متخصص ویزیت شوید.

چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنم؟

اگر درد سنگ کلیه غیرقابل تحمل بوده یا با حالت تهوع و استفراغ شدید همراه است، باید به اورژانس مراجعه کنید.