خشک شدن گردن به دلایلی مانند وضعیت بد بدن، کشیدگی عضلات، استرس یا بیماری‌هایی نظیر آرتروز و فتق دیسک ایجاد می‌شود. این عارضه حرکات گردن را محدود کرده و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای درمان، معمولا روش‌هایی همچون استراحت، کشش ملایم، مصرف برخی داروها و فیزیوتراپی توصیه می‌شود.
همچنین، پیشگیری از این مشکل با رعایت وضعیت مناسب بدن، فعالیت بدنی منظم و رعایت نکات ارگونومیک امکان‌پذیر خواهد بود. در این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، به مهم‌ترین علت‌های بروز این عارضه، شیوه‌های درمان و پیشگیری از آن پرداخته‌ایم.
در انتها، اگر سوال خاصی در این مورد دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
علت خشک شدن گردن
خشک شدن گردن زمانی رخ می‌دهد که عضلات، رباط‌ها یا مفاصل در ستون فقرات گردنی دچار تنش، التهاب یا آسیب شده و حرکت آن محدود شود. علل رایج این عارضه شامل کشیدگی عضلات به دلیل وضعیت بد بدن، استفاده بیش از حد از عضلات یا حرکات ناگهانی است. همچنین، بیماری‌هایی مانند آرتروز، فتق دیسک یا فشردگی عصب‌ها می‌توانند باعث ظهور این عارضه شوند. در ادامه، به مهم‌ترین علل خشکی گردن پرداخته‌ایم:
نشستن نادرست و موقعیت بد بدن
نشستن نادرست و وضعیت بد بدن، به عضلات، رباط‌ها و دیسک‌های ستون فقرات نواحی گردن فشار اضافی وارد می‌کند. زمانی‌که فرد برای مدت طولانی با شانه‌های افتاده یا سر به جلو نشسته باشد، گردن و ستون فقرات او فشار بیشتری را متحمل می‌شوند. این وضعیت، خستگی عضلات، تنش و حتی فشردگی اعصاب و در نهایت درد و ناراحتی را در پی خواهد داشت.
استرس و تنش‌های روزانه
استرس باعث ایجاد تنش عضلانی به‌ویژه در گردن و شانه‌ها می‌شود. مغز فرد، هنگام تجربه استرس با ترشح هورمون‌هایی مانند کورتیزول باعث افزایش سفتی عضلات و کاهش گردش خون می‌شود. در طول زمان، این تنش مزمن به خشکی و درد گردن منجر خواهد شد.
کم‌تحرکی و ورزش نکردن
با نداشتن فعالیت بدنی، گردش خون کاهش پیدا کرده و عضلات ضعیف می‌شوند. وقتی عضلات به‌طور فعال درگیر نباشند، بیشتر در معرض خشکی قرار می‌گیرند. این عارضه، به وضعیت بد بدن، عدم تعادل عضلانی و افزایش تنش در ناحیه گردن منجر می‌شود. همچنین، بی‌تحرکی میتواند باعث سفت شدن مفاصل، رباط‌ها و تاندون‌های ستون فقرات گردنی شود.
مشکلات ارتوپدی و عوامل پزشکی
مشکلات ارتوپدی مانند کشیدگی عضلات، رگ‌به‌رگ شدن رباط‌ها یا اختلال در مفاصل گردن باعث خشک شدن گردن می‌شوند. همچنین، شرایط پزشکی مانند اسپوندیلوز گردن که یک بیماری تخریب مفصل است، موجب درد و خشکی گردن خواهد شد.
براساس مطالعات منتشرشده در وب‌سایت سامانه ملی سلامت انگلستان (NHS)،
اسپوندیلوز گردن یا همان آرتریت گردن یک بیماری دژنراتیو است که با ساییدگی دیسک‌ها و مفاصل گردن در طول زمان رخ می‌دهد. این بیماری، یکی از شایع‌ترین علل گردن درد در میان افراد مسن است که منجر به خشکی گردن، درد و محدودیت حرکت آن می‌شود.
آسیب‌هایی مانند ضربه به گردن پس از تصادفات رانندگی هم می‌توانند موجب ابتلا به این عارضه شوند.
عادات نادرست خوابیدن
خوابیدن در وضعیت‌های نادرست یا استفاده از بالش‌های نامناسب به عضلات و رباط‌های گردن فشار وارد کرده و موجب خشک شدن گردن در خواب می‌شوند. همچنین، کمبود خواب حساسیت به درد را افزایش داده و گردن را در معرض خشک شدن قرار می‌دهد. برخورداری از یک روتین خواب ثابت، استفاده از بالش‌های حمایتی و قرار گرفتن گردن در موقعیت درست هنگام خواب از ابتلا به این عارضه جلوگیری خواهد کرد.
قرار گرفتن بدن در وضعیت نامناسب
نشستن یا خوابیدن در پوزیشن‌های نادرست مثل خمیدگی گردن به جلو یا چرخش به یک سمت برای مدت طولانی، میتواند باعث کشیدگی و سفتی عضلات گردن شود.
آسیب‌ها و جراحات
ضربه‌های ناگهانی، سقوط یا تصادف، می‌توانند باعث آسیب به گردن و خشکی آن شود.
آرتروز گردن
با افزایش سن، مفاصل گردن ممکن است دچار آرتروز گردن شوند و همین منجر به خشکی و درد در ناحیه گردن شود.
علائم خشکی گردن
این عارضه با محدودیت در حرکت این عضو و گردن درد همراه است. شایع‌ترین علائم آن شامل موارد زیر هستند:
- درد و سفتی گردن؛ ناراحتی یا حساسیت مداوم در ناحیه گردن
- محدودیت در حرکت گردن؛ سختی در چرخاندن یا کج کردن سر به یک طرف
- گرفتگی عضلات؛ انقباضات غیرارادی یا سفتی در عضلات گردن
- سردرد؛ شروع درد از گردن و انتشار به سر
- درد شانه؛ گسترش درد از ناحیه گردن به شانه‌ها
- گزگز یا بی‌حسی؛ احساس بی‌حسی در ناحیه گردن و انتشار آن به بازوها
ظهور علائم جدی‌تری مانند تب، سردرد شدید، تهوع یا استفراغ، اختلال در وضعیت ذهنی، مشکل در هماهنگی یا از دست دادن تعادل نشانهای از مشکلات جدیتر هستند و به مراقبت‌های تخصصی نیاز دارند.
روش‌های تشخیص این عارضه
پزشک برای تشخیص خشکی گردن از روش‌های متعددی همچون معاینه فیزیکی، انواع تصویربرداری‌ها و آزمایش‌های دیگر استفاده می‌کند. در ادامه، به مهم‌ترین این روش‌های تشخیصی پرداخته‌ایم:
معاینه بالینی
در این مرحله، پزشک به معاینه فیزیکی فرد می‌پردازد که با اهداف زیر انجام می‌شود:
- ارزیابی دامنه حرکتی گردن با هدف تعیین شدت و محل گرفتگی
- یافتن هرگونه حساسیت عضلات، اسپاسم یا تورم در اطراف گردن و قسمت بالای کمر با لمس این قسمت‌ها
- انجام معاینه عصبی برای بررسی علائم اختلال عصبی، ضعف یا رفلکس‌های غیرطبیعی
این معاینه‌ها به پزشک برای ارائه تشخیص اولیه کمک می‌کنند.
تصویربرداری
در صورت مشکوک بودن فرد به ابتلا به مشکلات ساختاری مانند آسیب به دیسک یا فشار به اعصاب، پزشک آزمایش‌های تصویربرداری را برای تشخیص دقیق‌تر تجویز خواهد کرد. موثرترین این آزمایش‌ها، شامل موارد زیر هستند؟
رادیوگرافی میتواند زوائد استخوانی یا آسیب‌های مفصلی را نشان دهد، در حالی که MRI و سی تی اسکن تصاویر دقیق‌تری از دیسک‌ها و بافت‌های نرم ارائه می‌دهند.
- رادیوگرافی؛ ارزیابی ساختارهای استخوانی، تراز ستون فقرات و علائم آرتریت یا شکستگی
- ام‌آرآی؛ دریافت تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم، از جمله دیسک‌های بین مهره‌ای، نخاع و اعصاب برای شناسایی فتق دیسک، اسپوندیلوز گردن یا فشردگی نخاع
- سی‌تی‌اسکن؛ تصویربرداری دقیق از استخوان‌ها، به‌ویژه در موارد تروما یا ناهنجاری‌های ساختاری پیچیده
در این شرایط، از اشعه ایکس برای ارزیابی‌های استخوانی و از ام‌آرآی و سی‌تی‌اسکن برای دریافت تصاویر از دیسک‌ها و بافت‌های نرم استفاده می‌شود.
آزمایش‌های مرتبط در صورت وجود بیماریهای زمینه‌ای
گاهی بیماریهای زمینه‌ای، باعث ابتلای فرد به خشکی گردن می‌شوند. در این شرایط، پزشک آزمایش‌های ذکر شده در جدول زیر را به‌عنوان روش‌های تشخیصی تجویز می‌کند.
| نوع آزمایش | نحوه تشخیص |
| شمارش کامل خون | ارزیابی وجود عفونت و التهاب در بدن |
| پروتئین واکنشی c و میزان رسوب گلبول‌های قرمز | بررسی سطح التهاب و تشخیص بیماریهای التهابی یا خودایمنی |
| تست‌های عملکرد تیروئید | ابتلا به خشکی گردن به دلیل کم‌کاری تیروئید |
| فاکتور روماتوئید و پپتید سیترولینه ضد چرخه | برای ارزیابی بیماری آرتریت روماتوئید |
| آنتی‌بادی ضدهسته‌ای | تشخیص اختلالات خودایمنی |
| الکترومیوگرافی | ارزیابی آسیب‌های عصبی به‌ویژه در صورت بی‌حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف |
گاهی، برخی آزمایش‌ها برای تشخیص شرایط نادر همچون ابتلا به مننژیت یا سایر عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی تجویز می‌شوند. از این آزمایش‌ها، می‌توان به پونکسیون کمری اشاره کرد که به آنالیز مایع مغزی نخاعی می‌پردازد.
درمان خشکی گردن
این درمان شامل ترکیبی از استراحت، فیزیوتراپی و مصرف داروها است. در ادامه، به موثرترین روش‌های درمان این عارضه پرداخته‌ایم:
درمان خانگی برای این عارضه
مهم‌ترین هدف درمان خانگی خشک شدن گردن، تسکین درد و تسریع بهبودی است. مهم‌ترین این درمان‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- کمپرس سرد؛ استفاده از یخ یا کمپرس سرد در طی ۱۵ تا ۲۰ دقیقه در ۴۸ ساعت اول برای کاهش التهاب و بی‌حس کردن ناحیه
- کمپرس گرم؛ استفاده از کمپرس گرم یا پد حرارتی به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بعد از ۴۸ ساعت اول با هدف شل شدن عضلات و افزایش جریان خون
- کشیدن گردن به آرامی؛ خم کردن سر به آرامی به چپ و راست و پایین برای بهبود دامنه حرکتی گردن
- داروهای ضددرد و بدون نسخه؛ همچون ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب و استامینوفن برای تسکین درد
- ماساژ گردن برای رفع گرفتگی؛ با هدف رفع تنش عضلانی از گردن و شانه‌ها به کمک دستگاه ماساژ یا رولر فومی
- اصلاح وضعیت بدن؛ هم‌راستا بودن سر با ستون فقرات و جلوگیری از خم شدن یا کشیدگی گردن
- اصلاح وضعیت خواب؛ استفاده از بالش مناسب برای حفظ هم‌راستایی گردن هنگام خواب و جلوگیری از خوابیدن به پهلو یا شکم
- حمام با نمک اپسوم؛ شل شدن عضلات و تسکین خشکی گردن
- استراحت و تغییر وضعیت؛ استراحت کافی و اجتناب از فعالیت‌هایی که ممکن است به گردن فشار وارد کنند، میتواند به بهبود وضعیت کمک کند.
- ایجاد تغییر در محیط کار و خواب؛ استفاده از مبلمان و بالش‌های مناسب گردن، میتواند از خشکی گردن جلوگیری کند.
در صورت ادامه یافتن خشکی گردن یا اضافه شدن علائمی مانند درد شدید، بی‌حسی یا ضعف حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
روش‌های فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپی و روش‌های ورزشی، به‌ویژه برای درمان مشکل ناشی از تنش عضلانی، وضعیت بدنی نادرست یا شرایط ملایم تا متوسط گردن بسیار کارآمد است. اینجا، به موثرترین این حرکات اشاره کرده‌ایم:
- خم کردن گردن؛ به آرامی سر خود را به سمت یک شانه خم کنید، ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه دارید و سپس سمت دیگر را تکرار کنید. این کشش به شل شدن عضلات گردن کمک می‌کند.
- چرخش گردن؛ به آرامی سر خود را از چپ به راست بچرخانید و هر بار ۵ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید. این تمرین، با بهبود حرکت‌پذیری ستون فقرات گردنی، خشکی گردن را هم کاهش خواهد داد.
- چینک زدن؛ به صورت نشسته یا ایستاده با ستون فقرات مستقیم، به آرامی چانه خود را به سمت سینه حرکت دهید، ۵ ثانیه نگه دارید و سپس رها کنید. این حرکت عضلات عمقی گردن را تقویت کرده و وضعیت بدنی را بهبود می‌بخشد.
- تمرینات ایزومتریک گردن؛ دست خود را مقابل پیشانی قرار داده و به آرامی سر خود را به آن فشار دهید. در این شرایط به مدت ۵ تا ۱۰ ثانیه بمانید. این کار را در تمام جهات (پیشانی، کناره‌ها و پشت سر) تکرار کنید تا عضلات گردن تقویت شوند.
- تمرینات اصلاح وضعیت بدن؛ انجام تمریناتی مانند فشردن کتف‌ها، بازگرداندن کتف‌ها و کشیدن با دست‌ها عضلات بین کتف‌ها را تقویت کرده و هم‌راستایی ستون فقرات را بهبود می‌دهد.
همچنین انجام برخی حرکات یوگا مانند پوزیشن کودک، کشیدن گربه – گاو و سگ سر به پایین برای تسکین تنش در گردن و بالای کمر بسیار موثر هستند.
درمان‌های دارویی
در جدول زیر، به موثرترین روش‌های درمان با دارو برای خشک شدن گردن اشاره کرده‌ایم:
| گروه دارویی و نام دارو | نحوه اثرگذاری |
| داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی همچون ایبوپروفن و ناپروکسن | کاهش التهاب و تسکین درد |
| شل‌کننده‌های عضلانی همچون سیکلوبنزاپرین یا متوکاربامول | درمان اسپاسم‌های عضلانی حاد و شل کردن عضلات گردن |
| کورتیکواستروئیدها به صورت خوراکی یا تزریقی | در صورت التهاب شدید یا فشرده‌سازی قابل توجه عصب |
| مسکنهای موضعی مانند کرم‌ها یا ژل‌های حاوی منتول یا لیدوکائین | برای تسکین درد موضعی گردن |
در مواردی که این عارضه به دلیل تحریک یا التهاب عصب (مانند دیسک هرنی یا آرتروز) رخ دهد، تزریق کورتیکواستروئیدها به فضای اپیدورال اطراف ستون فقرات، کاهش التهاب و تسکین درد را به دنبال خواهد داشت.
جراحی
جراحی از روش‌های درمانی نادری است که پزشک تنها در شرایط زیر آن را برای بیمار توصیه خواهد کرد:
- جراحی برای دیسک‌های هرنی؛ برای برداشتن یا ترمیم دیسک آسیب‌دیده در صورت ابتلای بیمار به دیسک هرنی یا تنگی کانال نخاعی
- فیوژن ستون فقرات؛ انجام این جراحی با هدف تثبیت مهره‌های آسیب‌دیده در مواردی همچون گرفتگی گردن ناشی از بیماری دیسک دژنراتیو یا بی‌ثباتی شدید ستون فقرات
- جایگزینی دیسک؛ انجام عمل جراحی جایگزینی دیسک برای بازگرداندن عملکرد آن و بهبود درد
تمرینات تخصصی تحت نظارت
انجام تمرینات تخصصی به بهبود انعطاف‌پذیری، تقویت عضلات و کاهش تنش کمک می‌کند. این تمرینات، معمولا پس از ارزیابی دقیق وضعیت بیمار توسط پزشک پیشنهاد شده تا علت خشک شدن گردن درمان شود. در ادامه، به معرفی بهترین این تمرینات و نحوه انجام آن‌ها پرداخته‌ایم:
- حرکات شانه؛ این حرکت با هدف کاهش تنش در شانه‌ها و گردن انجام می‌شود. برای انجام آن باید دست‌ها را در کنار بدن خود قرار دهید. به آرامی شانه‌های خود را به سمت گوش‌ها بالا ببرید. برای چند ثانیه در این حالت باقی بمانید، سپس شانه‌ها را به حالت طبیعی خود بازگردانید. برای اثرگذاری بیشتر این حرکت را 10 تا 15 بار انجام دهید.
- کشش تیغه‌های شانه؛ هدف این حرکت، تقویت عضلات میان تیغه‌های شانه و حمایت از گردن است. برای انجام آن، پشت خود را کاملا صاف کنید. تیغه‌های شانه خود را به آرامی به هم نزدیک کرده و 5 تا 10 ثانیه به همین حالت بمانید و سپس رها کنید. تکرار این عمل به تعداد 10 تا 15 بار به اثرگذاری بیشتر آن کمک خواهد کرد.
- آیزومتریک گردن (مقاومت گردن)؛ این حرکت، عضلات حمایت‌کننده گردن را تقویت می‌کند. برای انجام آن، دست خود را روی پیشانی قرار داده و آن را به دست فشار دهید. برای 5 تا 10 ثانیه در همین حالت بمانید و سپس رها کنید. این حرکت را با قرار دادن دست خود در هر طرف سر و فشار دادن به دست در هر جهت تکرار کنید.
یک فیزیوتراپیست، با ارائه برنامه‌ای شخصی‌سازی شده همراه با تکنیک‌های پیشرفته مانند درمان دستی، آموزش وضعیت صحیح بدن و تقویت تدریجی عضلات روند بهبودی شما را سرعت بخشیده و ایمنی شما هنگام انجام تمرینات را تضمین خواهد کرد.
پیشگیری از خشک شدن گردن
این عارضه، با انجام برخی از اقدامات کاملا قابل پیشگیری خواهد بود. اینجا، به مهم‌ترین اقدامات پیشگیرانه برای عدم ابتلا به خشکی گردن پپرداخته‌ایم:
حفظ وضعیت صحیح بدن
حفظ وضعیت بدنی صحیح با اطمینان از قرار داشتن صحیح ستون فقرات و کاهش فشار عضلانی از این عارضه پیشگیری خواهد کرد. نشستن یا ایستادن با شانه‌های کشیده، قرار دادن سر در راستای ستون فقرات و پرهیز از قوز کردن عضلات را در شرایط سلامتی حفظ خواهد کرد. بررسی منظم وضعیت بدن، به‌ویژه هنگام نشستن‌های طولانی‌مدت یا هنگام استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی در ساعات متوالی، خطر ابتلا به این عارضه را کاهش می‌دهد.
ورزش‌های تقویت‌کننده عضلات گردن
انجام انواع تمرینات برای تقویت عضلات گردن با عضلات حمایت‌کننده گردن و ستون فقرات، به پیشگیری از خشک شدن گردن کمک می‌کنند. عضلات گردن قوی‌تر، فشار را از روی رباط‌ها و مفاصل کاهش داده و وضعیت بدن را بهبود می‌بخشند. انجام منظم تمرینات، مانند کشش گردن و حرکات مقاومتی، خطر تنش و آسیب را کاهش می‌دهد.
نکات ارگونومیک برای کارهای روزمره
تنظیمات ارگونومیک برای پیشگیری از خشکی گردن، به‌ویژه برای افرادی که ساعت‌های طولانی در حالت نشسته یا در حال کار با کامپیوتر هستند، ضروری است. در اینجا، برخی از نکات ارگونومیک برای پیشگیری از این عارضه را آورده‌ایم:
- ارتفاع و پشتی مناسب صندلی؛ پشتیبانی تکیه‌گاه صندلی از منحنی طبیعی ستون فقرات و قرار داشتن پاها به‌طور مسطح روی زمین
- قرارگیری مانیتور؛ قرار داشتن صفحه‌نمایش هم‌سطح با چشم‌ها و در فاصله 70 سانتی‌متری از صورت
- تنظیم صفحه‌کلید؛ صاف بودن مچ دست هنگام تایپ و موازی بودن ساعدها با زمین
- استراحت‌های منظم؛ بلند شدن هر ۳۰ دقیقه یک‌بار از جای خود و انجام تمرینات ساده مانند چرخش گردن یا بالا بردن شانه‌ها
- استفاده از میز قابل تنظیم؛ کاهش فشار طولانی‌مدت به گردن با جابه‌جایی بین نشستن و ایستادن به کمک میز قابل تنظیم
انجام این اقدامات، به حفظ صحیح وضعیت بدنی، کاهش فشار عضلانی و پیشگیری از خشکی گردن کمک می‌کند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
خشک شدن گردن معمولا با مراقبت‌های خانگی قابل مدیریت است. اما گاهی نشانهای از یک مشکل جدیتر خواهد بود. اگر این عارضه با درد شدید، بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن یا ضعف در بازوها همراه باشد یا پس از یک آسیب مانند تصادف رانندگی رخ دهد، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین، چنانچه با انجام درمان‌های خانگی، این عارضه بهبود پیدا نکرد و سردرد، سرگیجه یا تب به آن اضافه شد، میتواند نشانهای از یک مشکل زمینه‌ای مانند دیسک فتق، آرتروز یا عفونت باشد.
مراجعه به متخصص و دریافت درمان‌های مناسب مانند فیزیوتراپی، داروها یا آزمایش‌های تشخیصی برای جلوگیری از عوارض خطرناک‌تر لازم است. برای دریافت نوبت می‌توانید از امکان نوبت‌دهی آنلاین پزشکان در سایت دکتردکتر بهره‌مند شوید.
منابع:
spinehealth.org
orthotoc.com
