گاهی اوقات، به علت حساسیت دندان در برخی از افراد، تماس با سرما یا گرما و خوردن برخی خوراکی‌ها آزاردهنده می‌شود. دندان حساس در مواجهه با شیرینی‌جات یا برخی خوراکی‌های ترش، تیر می‌کشد و درد می‌گیرد. این حالت آزاردهنده معمولاً ناگهانی است و انتهای عصب دندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای درمان حساس شدن دندان باید به به دندانپزشک مراجعه کنید. معمولاً از فلوراید، خمیردندان مخصوص و باندینگ دندانی برای رفع مشکل دندان حساس استفاده می‌شود. گاهی هم نیاز به حساسیت‌زدایی دندان‌هاست. مراجعه منظم به دندانپزشک و رعایت نکات مراقبتی مانند نخ دندان کشیدن و استفاده از مسواک نرم از بروز حساسیت دندانی پیشگیری می‌کند. با مراقبت صحیح از دندان‌ها شاهد بروز چنین مشکلاتی نخواهید بود. در این مقاله، از علت حساسیت دندان می‌خوانید و شما را با روش‌های پیشگیری و درمان آن، آشنا می‌کنیم.
در پایان، اگر پرسشی دارید در بخش نظرات بپرسید تا کارشناس سلامتی مجله سلامتی و پزشکی دکتردکتر پاسخ دهد.
حساسیت دندان چیست؟
حساسیت دندان معمولاً زمانی رخ می‌دهد که لایه زیرین دندان، یعنی عاج در معرض دید قرار گیرد. این حالت می‌تواند به دلیل فرسایش (ساییدگی و پارگی) و تحلیل لثه اتفاق بیفتد. منظور از تحلیل لثه زمانی است که بافت آن از دندا‌ها جدا می‌شود و ریشه‌ها در معرض دید قرار می‌گیرند. ریشه‌های دندان که با مینای سخت پوشانده نشده‌اند، حاوی هزاران لوله کوچک هستند که به مرکز دندان شما (پالپ) منتهی می‌شوند. این لوله‌های (یا کانال‌ها) عاجی به محرک‌ها اجازه می‌دهند تا به عنوان مثال، غذای گرم، سرد یا شیرین به عصب دندان برسند و درد ایجاد کنند.
در پایگاه پزشکی مایوکلینیک (mayoclinic) آمده است:
احتمالاً حساسیت دندان به دلیل ساییدگی مینای دندان یا نمایان‌شدن ریشه‌های آن ایجاد می‌شود.
حساسیت دندانی می‌تواند نشانه‌ای از مسائل دیگر از جمله پوسیدگی، بیماری لثه یا ترک‌خوردگی دندان باشد.
علائم حساس‌شدن دندان‌ها چیست؟
افرادی که دندان‌های حساس دارند، به محرک‌هایی مانند سرما و گرما حساس‌اند و واکنش نشان می‌دهند. احتمالاً درد در ریشه دندان آسیب‌دیده آن‌هاست که باعث بروز حساسیت می‌شود. از علائم حساس‌شدن دندان‌ها باید به تیرکشیدن و احساس درد در صورت مواجهه دندان با محرک‌های زیر اشاره کنیم:
- درد هنگام مسواک‌زدن
- غذاها و نوشیدنی‌ها
- خوراکی‌های ترش
- مواد داغ یا سرد
گاهی اوقات هم هیچ دلیل واضحی برای تیرکشیدن و درد دندان وجود ندارد. در واقع، بدون اینکه پای محرکی به میان باشد، دندان شروع به تیرکشیدن و علائم ناخوشایند می‌کند. با مراجعه به دکتر دندانپزشکی می‌توانید مانع از تداوم این حساسیت شوید. دکتر با معاینه دقیق ریشه و بخش‌های مختلف دندان، درمان مناسب یا توصیه‌های کاربردی را ارائه می‌کند.
علت حساسیت دندان چیست؟
عوامل متنوعی باعث حساسیت دندان می‌شوند. گاهی اوقات، حتی اقدامات مثبتی مانند مسواک‌زدن هم می‌توانند دندان را حساس کنند. برای مثال، برخی از افراد بیش از حد یا خیلی شدید و محکم مسواک می‌زنند. در این صورت، امکان عقب‌نشینی لثه و دردگرفتن دندان‌ها به وجود می‌آید. از عوامل و علل دیگر حساسیت در دندان باید به موارد زیر اشاره کنیم:
| عامل حساسیت دندان | توضیح |
|---|---|
| مسواک‌زدن بیش از حد محکم | ساییدگی مینای دندان و نمایان‌شدن عاج حساس به دلیل استفاده از مسواک سفت یا فشار زیاد هنگام مسواک‌زدن. |
| عقب‌نشینی لثه | تحلیل رفتن لثه و در معرض قرارگرفتن ریشه دندان که حاوی عصب است. |
| بیماری لثه | التهاب لثه و تخریب بافت‌های نگهدارنده دندان که منجر به حساسیت ریشه می‌شود. |
| دندان‌های ترک‌خورده | نفوذ باکتری‌ها به داخل دندان و ایجاد التهاب در پالپ (عصب دندان). |
| سایش دندان | ساییده‌شدن مینای دندان به دلیل عواملی مانند دندان قروچه و در معرض قرار گرفتن عاج. |
| محصولات سفیدکننده دندان | آسیب به مینای دندان و افزایش حساسیت به دلیل مواد شیمیایی موجود در این محصولات. |
| سن | افزایش حساسیت دندان به ویژه بین ۲۵ تا ۳۰ سالگی. |
| تجمع پلاک | ایجاد لایه چسبنده باکتریایی روی دندان که باعث تحریک عصب و حساسیت می‌شود. |
| استفاده از دهانشویه‌های اسیدی | آسیب به مینای دندان و افزایش حساسیت به دلیل وجود اسید در برخی دهانشویه‌ها. |
| مصرف غذاهای اسیدی | فرسایش مینای دندان و نمایان شدن عاج حساس به دلیل مصرف زیاد غذاهای اسیدی مانند مرکبات. |
| اقدامات دندانپزشکی اخیر | حساسیت موقتی به دلیل تحریک عصب دندان پس از انجام درمانهای دندانپزشکی. |
بعد از مشاهده علائم حساسیت دندان، به متخصصی مراجعه کنید که می‌داند تخصص دندانپزشکی چیست و می‌تواند با کشف علت، درمان مناسب را برایتان تجویز کند.
در زمان حساست دندان چه کارهایی ممنوع است؟
به دلایل مختلفی مانند پر کردن دندان، امکان بروز حساسیت وجود دارد. اگر چنین چیزی را تجربه می‌کنید، باید حواستان به نبایدها و رعایت نکات مراقبتی باشد. برای مثال، اقدامات و توصیه‌های زیر را جدی بگیرید و این اقدامات را انجام ندهید:
- مسواک زدن با فشار زیاد یا استفاده از مسواک سفت
- مصرف غذاهای و نوشیدنی‌های بسیار سرد یا گرم
- مصرف غذاهای و نوشیدنی‌های اسیدی (ترش)
- مصرف غذاهای سفت و چسبناک
- دندان قروچه
استفاده از نخ دندان با فشار زیاد می‌تواند به لثه‌ها آسیب برساند و حساسیت را افزایش دهد.
درمان دندانپزشکی حساسیت دندان چیست؟
درمان حساسیت دندان وابسته به علت آن است. اگر علائم دردناک و آزاردهنده و البته مداوم و طولانی شده‌اند، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. شاید علت حساسیت، چیزی فراتر از مشکلات دندانی باشد. بنابراین، مراجعه به پزشک ضروری است.
برخی از روش‌های دندانپزشکی زیر هم به کاهش درد و حساسیت دندان کمک میکنند:
- باندینگ دندان برای پوشاندن سطوح ریشه که در معرض هوا قرار گرفته است.
- وارنیش فلوراید روی سطح ریشه که در معرض هوا قرار گرفته است.
- درزگیرهای عاج در سطح ریشه که در معرض هوا قرار گرفته است.
به طور کلی، مراجعه منظم به دندانپزشک و انجام چکاپ می‌تواند نقش پررنگی در شناسایی مشکلات دهان و دندان داشته باشد. دندانپزشک با معاینه، تمیزکردند دندان و استفاده از درمانهای حاوی ماده فلوراید به رفع مشکل کمک می‌کند.
درمان خانگی حساس شدن دندان
برای اینکه مشکل حساس‌شدن دندان‌ها را تحت کنترل درآورید. بهتر است که به توصیه‌های زیر دقت کنید. این نکات ساده هستند و رعایت مداوم آن‌ها می‌تواند به کاهش و کنترل دردهای دندانی و حساسیت‌ها کمک شایانی کند:
| راهکار | توضیح |
|---|---|
| استفاده از خمیر دندان حساسیت‌زدایی | حاوی ترکیباتی است که کانال‌های عاج دندان را مسدود کرده و از ورود محرک‌های دردناک جلوگیری می‌کند. |
| رعایت بهداشت دهان و دندان | با حذف پلاک و جرم، از پیشرفت بیماری‌های لثه‌ای و حساسیت بیشتر جلوگیری می‌کند. |
| استفاده از مسواک نرم | از آسیب به مینای دندان و لثه جلوگیری کرده و تحریک را کاهش می‌دهد. |
| مراقبت از رژیم غذایی | کاهش مصرف غذاهای اسیدی و نوشیدنی‌های گازدار به حفظ مینای دندان کمک می‌کند. |
| استفاده از محصولات فلورایددار | فلوراید به تقویت مینای دندان و کاهش حساسیت کمک می‌کند. |
در ضمن، اگر دندان‌های خود را می‌سایید یا فشار می‌دهید، شب‌ها از محافظ دهان استفاده کنید. با روش‌های دندانپزشکی و اقدامات مراقبتی از درد و تیرکشیدن دندان‌ها دور می‌شوید.
درمان حساسیت دندان به سرما
اگر در زمان تماس هوای سرد با دندان، دچار درد و حساسیت می‌شوید یا خوراکی‌های یخ و خنک آزارتان می‌دهند، به توصیه‌های زیر دقت کنید. یادتان باشد که در صورت مداوم‌بودن درد و حساسیت باید حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید:
- خمیر دندان‌های حساسیت‌زدا: این خمیردندان‌ها حاوی موادی هستند که کانال‌های عاج دندان را مسدود و از ورود محرک‌های دردناک جلوگیری میکنند.
- فلوراید درمانی: فلوراید به تقویت مینای دندان کمک و از آن در برابر پوسیدگی محافظت می‌کند.
- باندینگ: در این روش، نوعی ماده کامپوزیتی روی سطح ریشه دندان قرار می‌گیرد تا از آن محافظت به عمل بیاورد.
- وارنیش فلوراید: این ماده به طور مستقیم روی سطح ریشه دندان اعمال می‌شود و به کاهش حساسیت کمک می‌کند.
اگر پوسیدگی به عصب رسیده باشد، نیاز به درمان جدی وجود دارد و عصب‌کشی و روش‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
درمان حساسیت دندان به گرما
حساسیت دندان به گرما معمولاً به دلیل نازک‌شدن مینای دندان و نمایان‌شدن عاج زیرین آن رخ می‌دهد. عاج حاوی تعداد زیادی لوله کوچک است که به عصب دندان متصل هستند و هنگام تماس با محرک‌های گرم، سرد یا شیرین، سیگنال درد را به مغز می‌فرستند. روش‌های درمان این مشکل شامل موارد زیر هستند:
- استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید
- مصرف خمیردندان‌های فلوراید
- وارنیش فلوراید
پرکردن دندان و عصب‌کشی از روش‌هایی است که در زمان پوسیدگی و خراب‌شدن عمیق دندان‌ها به کمکتان می‌آیند.
راه‌های پیشگیری از حساسیت دندان چیست؟
برای پیشگیری از بروز حساسیت دندانی، باید مسواک‌زدن صحیح را یاد بگیرید. از مسواکی نرم استفاده کنید و ملایم مسواک بزنید. خمیردندان‌های مخصوص دندان‌های حساس هم بسیار کاربردی‌اند و در این زمینه به رفع مشکل کمک میکنند. روش‌های زیر هم باعث پیشگیری از حساس‌شدن دندان‌ها می‌شوند:
- استفاده از دهانشویه حاوی فلوراید
- محدودکردن مصرف غذاهای اسیدی
- مراجعه منظم به دندانپزشک
- استفاده از محافظ دهان
- تغذیه سالم
سیگار کشیدن به لثه‌ها آسیب می‌رساند و خطر ابتلا به بیماری‌های لثه و حساسیت دندان را افزایش می‌دهد. اگر سیگاری هستید، با ترک آن، خدمت بزرگی به سلامت خود می‌کنید و از حساسیت دندان‌ها هم دور می‌مانید.
برای درمان حساسیت دندان به چه متخصصی مراجعه کنید؟
برای رفع حساسیت دندان باید به دندانپزشک مراجعه کنید. او با بررسی وضعیت دهان و دندان به مشکل اصلی پی خواهد برد. کشف علت حساسیت دندان در تعیین نوع درمان واجب است. گاهی اوقات، پای شکستگی دندان به میان است و در برخی موارد هم پوسیدگی‌ها و عفونت‌ها موجب حساس شدن دندان می‌شوند. بیماری‌های لثه و سایش دندان‌ها هم از جمله عوامل ایجاد دندان حساس هستند. درمانهای دندانپزشکی برای رفع مشکل شامل استفاده از خمیردندان‌های مخصوص، فلورایدتراپی و مسدودکردن توبول‌های عاجی در دهان می‌شوند. برای جلوگیری از حساسیت دندان باید نکات بهداشتی را به دقت رعایت کنید. نگذارید که پوسیدگی دندان پیشرفت کند و مشکلات جدی مانند تحلیل لثه و دردهای شدید به وجود بیاورد. علائم حساسیت دندان مانند درد هنگام خوردن و آشامیدن سرد، مواد گرم، شیرین یا ترش را جدی بگیرید. در هنگام مسواک‌زدن از تکنیک‌های درست کمک بگیرید و با جلوگیری از حساسیت دندان، مراقبت سلامت خود باشید. آسیب‌های دندانی می‌توانند ریشه بروز مشکلات جدی دیگر در بدن باشند.
برای شناسایی بهترین دندانپزشکان می‌توانید به سامانه آنلاین دکتردکتر سر بزنید. در آنجا، نظرات بیماران قبلی هر متخصص قید شده است. امتیازات پزشکان را بررسی کنید و از آن‌ها به شکل آنلاین، نوبت ملاقات بگیرید.
منابع:
my.clevelandclinic.org
webmd.com
mayoclinic.org
healthline.com
