برای درمان افسردگی از داروی ولبان یا بوپروپیون استفاده میشود. قرص بوپروپیون یا ولبان با کمک به بازگرداندن تعادل برخی از مواد طبیعی (دوپامین، نوراپی نفرین) در مغز به بهبود وضعیت افسردگی کمک میکند. به این قرص داروی ولبوپترین هم می‌گویند و در رفع اختلالات کم‌توجهی-بیش‌فعالی، ADHD و مشکلاتی مانند بیخوابی هم کاربرد دارد. این داروی ضدافسردگی در ترک سیگار و انواع دیگر دخانیات هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای استفاده از این دارو باید حتماً زیر نظر روانپزشک باشید. انتخاب دوز مناسب مصرف قرص ولبان مهم است. در غیر این صورت می‌تواند با بروز عوارضی مانند خشکی دهان، تهوع و افزایش ضربان قلب همراه باشد. در صورت استفاده نادرست، امکان بروز تشنج هم وجود دارد. در مصرف ولبان مانند تمام داروهای ضدافسردگی باید به تداخلات دارویی هم دقت کنید. بنابراین سرخودانه دست به مصرف آن نزنید. در این مقاله از ولبان و کاربردهایش گفته‌ایم. شما را با عوارض و موارد منع مصرف آن هم آشنا خواهیم کرد.
در پایان، پرسش‌هایتان را بپرسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر به شما پاسخ دهد.
داروی ولبان یا بوپروپیون چیست و چه ترکیباتی دارد؟
این دارو برای رفع افسردگی کاربرد دارد و حاوی ماده بوپروپیون (Bupropion) است. از نام‌های تجاری آن باید به زیبان اشاره کنیم. قرص ولبان ۷۵ یا دوزهای دیگر می‌توانند مانع از تکرار اختلال افسردگی اساسی در بزرگسالان مبتلا به این مشکل (MDD) شوند. این بیماری نوعی افسردگی است که باعث غمگین‌بودن دائمی، احساس یأس و علائمی میشود که کیفیت زندگی را مختل می‌کنند. از قرص ولبان ۱۵۰ و دوزهای دیگر برای پیشگیری از دوره‌های افسردگی در بزرگسالان مبتلا به اختلال عاطفی فصلی هم استفاده میشود. اختلال عاطفی فصلی معمولاً در اواخر پاییز یا زمستان شروع میشود و در بهار یا اوایل تابستان کاهش می‌یابد. در مصرف داروهای افسردگی باید حتماً نظر پزشک را جویا شوید.
این دارو با چه دوزهایی در بازار موجود است؟
ولبان با دوزهای متنوعی در بازار موجود است. امکان مصرف آن در قالب قرص ولبان ۷۵، ۱۵۰ و ۳۰۰ وجود دارد. بنا به شدت بیماری و وضعیت هر فرد، روانپزشکان اقدام به تجویز قرص ولبان با دوزهای مختلف می‌کنند. یادتان باشد که این دارو برای افسردگی است و مصرف آن برای مشکلات دیگر، به طور سرخودانه اصلاً توصیه نمیشود. برای مثال، قرص ولبان ۱۵۰ برای لاغری می‌تواند عوارض ناخوشایندی به همراه بیاورد. حتی از قرص ولبان ۷۵ برای لاغری استفاده نکنید. شاید فکر کنید که دوزهای پایین دارو مشکلی به همراه نمی‌آورد، اما اشتباه می‌کنید.
اَشکال دارویی ولبان
داروی ولبان در قالب قرص در داروخانه‌ها عرضه میشود. دوزهای مختلفی از قرص ولبان در داروخانه‌ها موجود است. بنا به نیاز هر بیمار و شرایطی که دارد، روانپزشکان اقدام به تجویز مناسب‌ترین موارد می‌کنند. از جمله دوزها و اشکال دارویی ولبان باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- قرص ولبان ای آر 150
- قرص بوپروپیون هیدروکلراید 75
- قرص بوپروپیون هیدروکلراید 150
این دارو با اسامی و دوزهای بالا در داروخانه‌ها در دسترس است.
نحوه عملکرد داروی ولبان
مکانیسم دقیق عمل ولبان مهار بازجذب دوپامین و نوراپی‌نفرین است. ولبان با مسدودکردن پروتئین‌های مسئول بازجذب دوپامین و نوراپی‌نفرین به نورون‌ها، باعث افزایش غلظت این مواد شیمیایی در فضای بین نورونی میشود. تنظیم انتقال‌دهنده‌های عصبی دیگر هم از اقداماتی است که این دارو انجام می‌دهد. علاوه بر دوپامین و نوراپی‌نفرین، ولبان می‌تواند روی انتقال‌دهنده‌های عصبی دیگری مانند سروتونین هم تأثیر بگذارد.
کاربرد ولبان یا بوپروپیون چیست؟
یادتان باشد که این دارو برای رفع افسردگی است و داروی کاهش‌دهنده اشتها نیست. برای لاغری یا مواردی غیر از حوزه سلامت روان هم تجویز نمیشود. از ولبان یا بوپروپیون برای اختلالات خلق و خو و مواردی مانند ترک مواد مخدر هم استفاده میشود. مصرف سرخودانه آن هم برای هیچ مشکلی توصیه نمیشود.
درمان افسردگی و اضطراب
از این دارو برای رفع افسردگی‌های متوسط تا شدید استفاده میشود. برای رفع اختلال عاطفی فصلی (SAD) هم کاربرد دارد. زمانی که فردی به افسردگی فصلی در زمستان دچار میشود، مصرف این دارو معمولاً نتایج مطلوبی به همراه می‌آورد. تغییرات فصلی برای برخی از افراد با بروز مشکلات روانی همراه میشود و مصرف چنین دارویی، علائم آن‌ها را کنترل خواهد کرد.
ترک سیگار
کاهش میل به نیکوتین از مزایای مصرف ولبان است. در نتیجه، از آن برای فرایند ترک سیگار استفاده میشود. این دارو در کاهش علائم ترک به خوبی عمل میکند و می‌تواند موجب کاهش عوارض ترک مانند بیخوابی، تحریک‌پذیری و بدخلقی شود. برخی از افراد می‌گویند که علاوه بر ترک سیگار، امکان کاهش وزن با این دارو هم وجود دارد. هرگز به بهانه لاغری از این قرص، سرخودانه استفاده نکنید.
مزایای استفاده از داروی بوپروپیون
در صورت تجویز پزشک، بوپروپیون یا ولبان می‌تواند مزایای پرشماری به همراه بیاورد. از جمله امتیازاتی که تجویز این دارو به همراه می‌آورد، باید به موارد زیر در جدول اشاره کنیم.
| مزایا | توضیحات |
|---|---|
| درمان افسردگی | برای انواع افسردگی از جمله افسردگی اساسی و اختلال عاطفی فصلی (SAD) موثر است. |
| کمک به ترک سیگار | کاهش میل به نیکوتین و علائم ترک سیگار را به همراه دارد. |
| افزایش انرژی | احساس انرژی و نشاط را بهبود می‌بخشد. |
| بهبود خلق و خو | کاهش احساس غمگینی و بی انگیزگی را در پی دارد. |
| کاهش اشتها | در برخی افراد به کاهش اشتها و در نتیجه کاهش وزن کمک میکند. |
از ولبان برای مشکلات متنوعی استفاده میشود، اما هرگز به توصیه دیگران برای مواردی مانند لاغری و کاهش اشتها، به سراغ آن نروید.
دوز و نحوه مصرف قرص بوپروپیون
بنا به شرایط هر فرد و وضعیت او، روانپزشک دوز و شیوه مصرف قرص ولبان را مشخص میکند. دوز مصرف قرص ولبان برای هر بیمار با دیگری متفاوت است. گاهی این قرص برای برخی از افراد، دو بار در روز مصرف میشود. اولین دوز را صبحگاه مصرف می‌کنند و دوز بعدی هم در بعد از ظهر یا غروب استفاده میشود. باید دست‌کم، ۸ ساعت فاصله میان مصرف دوزهای مختلف قرص باشد. در غیر این صورت، خطر تشنج زیاد میشود. مصرف بیشتر از دو دوز از این قرص در طول شبانه‌روز خطرناک است. شاید در برخی از بیماران، دوز مصرفی فقط یک دوز در طول شبانه‌روز باشد. پس هرگز به این اطلاعات اکتفا نکنید و فقط براساس دستور روانپزشک خود، ولبان را مصرف کنید.
در صورت فراموشی دوز مصرفی قرص ولبان چه باید کرد؟
اگر یک دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. در صورتی که نوبت مصرف دوز بعدی نزدیک است، نباید دوز قبلی را جبران کنید. کمی صبر داشته باشید تا نوبت دوز بعدی برسد و فقط همان را مصرف کنید. حواستان به ساعت و تعداد دفعات مصرف قرص ولبان باشد. اگر در این زمینه نظم به خرج ندهید، اثرگذاری دارو کم خواهد شد.
چه افرادی نباید ولبان مصرف کنند؟
ولبان (بوپروپیون) داروی مفیدی برای درمان افسردگی و کمک به ترک سیگار است، اما مانند هر داروی دیگری، برای همه افراد مناسب نیست. برخی افراد به دلیل شرایط پزشکی خاص نباید از این دارو استفاده کنند. اشخاصی که نباید از ولبان استفاده کنند، عبارتند از:
- افراد مبتلا به صرع یا اختلالات تشنجی
- افراد مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی
- زنان باردار و شیرده
افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی هم باید در مصرف ولبان احتیاط کنند، چون ضربان قلب را بالا می‌برد.
شرایط نگهداری از داروی ولبان
این دارو را در جای خشک و خنک نگه دارید. یادتان باشد که نباید در معرض تابش مستقیم نور خورشید هم قرار بگیرد. اگر این دارو تاریخ مصرف ندارد، از آن استفاده نکنید. مصرف دارویی که منقضی شده است، هم خطر دارد و هم اثرگذاری لازم را نخواهد داشت. دقت کنید که اگرچه این دارو نباید در جای گرم قرار بگیرد، اما نباید در جایی قرار بگیرد که یخ بزند.
عوارض قرص ولبان یا بوپروپیون
مصرف هر دارویی می‌تواند با عوارضی احتمالی همراه باشد. داروی ولبان هم همین‌طور است و گاهی در برخی از بیماران، باعث بروز عوارضی به شرح زیر میشود. اگر این نشانه‌ها شدید و مداوم باشند، باید دارو را قطع و به روانپزشک مجدداً مراجعه کنید:
- خارش
- گیجی زیاد
- خشکی دهان
- سردرد و یبوست
- تهوع و استفراغ
- اسهال و سرگیجه
- گلودرد و تاری دید
- افزایش میزان تعریق
- احساس طعمی عجیب در دهان
- درد مفاصل با اسموپیون پیوسته رهش
- تورم (مخصوصا در صورت، زبان و گلو)
اختلال تنفسی هم یکی دیگر از عوارض مصرف داروی ولبان در برخی از افراد هستند.
عوارض قطع ناگهانی بوپروپیون
قطع داروهای ضدافسردگی به طور ناگهانی با بروز عوارضی همراه است. اگر داروی ولبان را هم بدون اجازه پزشک و به شکل آنی و ناگهانی قطع کنید، امکان دارد که دچار عوارض متنوعی شوید. از جمله عوارض این اقدام باید به مواردی مانند تعریق شدید و لرز اشاره کنیم. برخی افراد هم دچار اسهال، تهوع و استفراغ میشوند. ضمن اینکه بیخوابی و گیجی یا سردرد هم دور از انتظار نخواهند بود.
آیا قرص بوپروپیون یا ولبان چاق‌کننده است؟
بوپروپیون باعث افزایش سطح هورمون دوپامین و نوراپی نفرین میشود. این افزایش با کم‌شدن اشتها همراه است. در نتیجه، شاید مصرف این قرص باعث کم‌شدن وزن شود، اما چاق‌کنندگی به همراه ندارد. این دارو برخلاف بسیاری از داروهای افسردگی، افزایش وزن و خواب‌آلودگی به همراه نمی‌آورد. با این حال، پیش از مصرف، حتماً برگه اطلاعات آن را مطالعه کنید.
ولبان با چه داروهایی تداخل دارد؟
اگر در حین مصرف بوپروپیون از داروهای خاصی استفاده کنید، امکان دارد که خطر تشنج بیشتر شما را تهدید کند. بسیاری از داروها می‌توانند با بوپروپیون تداخل داشته باشند. به پزشک خود در مورد تمام داروهای مصرفی‌تان اطلاع دهید. چند نمونه از داروهایی که با بوپروپیون تداخل دارند عبارتند از:
- داروهایی برای کاهش آستانه تشنج.
- داروهایی که القاء کننده CYP2B6 هستند، مانند ریتوناویر، لوپیناویر، افاویرنز، کاربامازپین، فنوباربیتال و فنی توئین.
- داروهای متابولیزه‌شده توسط CYP2D6، مانند ونلافاکسین، نورتریپتیلین، ایمی پرامین، دزیپرامین، پاروکستین، فلوکستین، سرترالین.
- داروهای آنتی‌سایکوتیک‌ها، به عنوان مثال، بتاکر، تری دالوزین.
داروهای متنوع دیگری هم با ولبان تداخل دارند و نباید به طور همزمان مصرف شوند. حتماً این دارو را زیر نظر دکتری مصرف کنید که می‌داند تخصص روانپزشکی چیست و مانع از آن میشود که با مصرف داروهای اشتباه در کنار هم، بدنتان در معرض خطرات جدی قرار بگیرد.
آیا مصرف همزمان بوپرپیون و سرترالین یا بوپروپیون و فلوکستین ممکن است؟
هرگز این داروها را با هم مصرف نکنید. خطر بروز تشنج در زمان مصرف همزمان این داروها با هم بسیار زیاد است. پیش از استفاده از ولبان باید حتماً نظر پزشک را جویا شوید و لیستی کامل از داروهای مصرفی خود را به او بدهید. تداخلات دارویی ولبان با داروهای دیگر بسیار زیاد است و می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی را به وجود بیاورد.
موارد احتیاط در مصرف بوپروپیون
استفاده از ولبان برای تمام بیماران مجاز نیست. برخی از افراد نباید از آن استفاده کنند. برای مثال، کسانی که سابقه تشنج دارند، نمی‌توانند از این دارو استفاده کنند، مگراینکه پزشک به آن‌ها اجازه داده باشد. اگر داروهای ضد تشنج مصرف می‌کنید، هرگز سرخودانه به سراغ ولبان نروید. افراد دیگری که باید در مصرف این دارو، احتیاط کنند هم شامل این‌ها هستند:
- افراد معتاد به الکل
- بیماران مبتلا به دیابت
- بیماران کبدی و کلیوی
- مبتلایان به اختلالات دوقطبی
- افراد با سابقه ابتلا به گلوکوم
اگر سابقه فشار خون بالا دارید هم باید پیش از مصرف ولبان یا ولبوترین با پزشک خود صحبت کنید.
شرایط مصرف ولبان در دوران بارداری و شیردهی
هنوز مطالعات کافی درباره اثرگذاری داروی ولبان روی جنین انجام نشده است. با این حال، شرط عقل است که احتیاط رعایت شود و از این قرص در دوران حاملگی، استفاده نکنید.
در پایگاه پزشکی مدیکال‌نیوز-تودی (medicalnewstoday) نوشته شده:
از زمانی که بوپروپیون هیدروکلراید وارد بازار شد، این دارو را مطالعه کردند. نتایج نقایص مادرزادی مانند نقص قلبی را در طول 3 ماه اول بارداری نشان نداده‌اند. اما برای تایید اینکه آیا این داروها برای استفاده در دوران بارداری بی‌خطر هستند یا خیر، به اطلاعات بیشتری نیاز است.
مصرف آن در دوران شیردهی هم مجاز نیست، چون داروی مذکور به شیر مادر وارد میشود و می‌تواند روی روند رشد کودک و بدن او اثرات منفی بگذارد.
مصرف سرخود و اوردوز با بوپروپیون
این دارو می‌تواند عوارض جدی مانند تغییر در بینایی یا به هم ریختن دستگاه گوارش را به همراه داشته باشد. بنابراین، هرگز از آن به طور سرخودانه مصرف نکنید. اگر دوزی بیشتر از میزان تجویزشده از سوی پزشک مصرف کرده‌اید هم سریعاً به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کنید تا از بروز عوارض ناخوشایند جدی جلوگیری شود.
برای مصرف ولبان باید با چه پزشکی مشورت کرد؟
اگر دچار افسردگی هستید، حتماً باید تحت نظارت دکتر روانپزشک باشید. نباید سرخودانه یا به توصیه دیگران اقدام به مصرف داروهایی مانند ولبان کنید. داروی ولبان با تشخیص درست، عوارض و عواقبی به همراه نمی‌آورد. اما اگر مصرف آن متناسب با شرایط شما نباشد، شاید باعث بروز مشکلات متنوعی شود. کسانی که به بیماری‌های قلبی دچارند یا سابقه تشنج دارند، نباید سرخودانه اقدام به مصرف داروی ولبوترین کنند. استفاده از قرص بوپروپیون می‌تواند خطرات جبرا‌ن‌ناپذیری به همراه داشته باشد. با موارد منع مصرف آن آشنا باشید و تحت نظر پزشک از آن استفاده کنید. برای وقت‌گرفتن از بهترین روانپزشکان، به سامانه دکتردکتر مراجعه کنید. در این پلتفرم آنلاین، نظرات بیماران قبلی را مطالعه کنید و بهترین روانپزشک را بشناسید.
منابع:
webmd.com
drugs.com
