تداخل بین واقعیت و خرافه در اختلال شخصیت اسکیزوتایپال اتفاق می‌افتد. معمولا همه ما با افراد خرافاتی روبه‌رو شده‌ایم. حتی ممکن است خودمان نیز کم‌وبیش برخی اعتقادات خرافی داشته باشیم که برگرفته از فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌های ما است. بااینحال، عقاید خرافی بعضی افراد به‌قدری شدید است که تبدیل به یک اختلال جدی مثل اختلال شخصیت اسکیزوتایپال می‌شود. این عقاید ممکن است زندگی روزمره فرد، روابط و فعالیت‌های عادی او را هم تحت‌تاثیر قرار دهد و حتی روی اطرافیان او نیز تاثیر منفی بگذارد. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با مراجعه به متخصص روانپزشکی قابل کنترل است. ما قصد داریم به منظور آگاهی‌بخشی در این مطلب از دکتردکتر قصد داریم به جواب سوال اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ، برسیم و در مورد علائم و راه‌های درمان این اختلال صحبت کنیم؛ با ما همراه باشید.
در انتهای مقاله، هر سوالی داشتید در بخش کامنت‌ها برایمان بنویسید. مشتاقانه پاسخگوی شما هستیم.
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال چیست؟
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (Schizotypal Personality Disorder)، مانند دیگر اختلالات شخصیت، الگویی طولانی‌مدت از رفتارها و تجارب است که به چشم دیگران عجیب‌وغریب می‌آیند. فردی که به این اختلال مبتلاست، در رفتار خود با دیگران دچار سردرگمی و مشکل است و بسیار پریشان به نظر می‌رسد.
افراد مبتلا به این اختلال شخصیت ، افرادی منزوی هستند، که نه می‌توانند رفتار درستی با دیگران داشته باشند و نه رفتارهای بقیه را درک می‌کنند. این افراد، معمولاً سعی می‌کنند از دیگران فاصله بگیرند.
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های ابتلا به این اختلال، بروز رفتارهای عجیب‌وغریب در این افراد است. روند شروع این اختلال، معمولاً از بزرگسالی آغاز می‌شود و درصورتی‌که تشخیص داده نشده و درمان نشود، تا پایان عمر همراه بیمار است.
درکی که یک فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نسبت به محیط پیرامونش دارد، بیشتر از آن‌که برگرفته از واقعیت و علم باشد، تحت‌تاثیر تفکرات انحرافی (مانند اعتقادات خرافی، توهمات بیمارگونه، اعتقاد به جادو و…) است.
این اختلال، بیش از دیگر اختلالات شخصیتی سبب به‌هم‌ریختگی در گفتار و رفتار فرد می‌شود، درحدی‌که گاهی کلمات و عبارت‌هایی که افراد مبتلا ادا می‌کنند، برای دیگران مفهوم نیست.
بیش از نیمی از بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، از علائم افسردگی نیز رنج می‌برند و احتمال این‌که به سمت مواد مخدر کشیده شوند، بسیار بالا است.
در حال حاضر، اختلالات شخصیتی شناسایی‌شده توسط متخصصین، ده اختلال است که در سه خوشه طبقه‌بندی شده‌اند. اختلال شخصیت اسکیزوتایپال به همراه اختلال شخصیت پارانوئید و اختلال شخصیت اسکیزوئید در دسته اول جای می‌گیرند. ویژگی مشترک این اختلالات، مشکل در برقراری ارتباط با اطرافیان و مشکوک بودن به آنها است. این نوع اختلالات نیاز به مشاور روانشناس برای بهبودی دارند.
انواع اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
تئودور میلون (Theodore Millon)، روانشناس مشهور آمریکایی، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را به دو دسته کلی طبقه‌بندی کرده است. این‌دو دسته عبارتند از:
اسکیزوتایپال‌های بی‌روح
در این افراد، علائم اختلال، اعم از عجیب‌وغریب بودن، افسردگی و وابستگی شدید به نزدیکان بیشتر دیده می‌شود. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بی‌روح معمولاً افرادی تنبل هستند، میل جنسی پایینی دارند و اغلب بی‌تفاوت و بی‌احساس هستند. گفت‌وگو با این دسته از افراد کسل‌کننده است و برای بسیاری از مردم عادی، رفتارها و احساسات آنها قابل درک نیست.
اسکیزوتایپال‌های ترسو
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ترسو، بیشتر عقاید منفی دارند تا افکار عجیب‌وغریب. این افراد، به شدت از دیگران دوری می‌کنند، معمولاً تنها هستند، هیچ دوستی ندارند، همیشه نگران هستند، و حتی خودشان هم افکار و احساساتشان را درک نمی‌کنند.
خصوصیت افراد دارای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
افرادی که به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال مبتلا هستند، قدرت برقراری ارتباط با غریبه‌ها (غیر از اعضای خانواده) را ندارند و نمی‌توانند به کسی اعتماد کنند. مضطراب و پریشان شدن هنگام برقراری ارتباط با دیگران از علائم این اختلال شخصیت است. این افراد معمولا خرافاتی هستند و به این باور رسیده‌اند که قدرت‌های ماورایی دارند؛ به همین دلیل سعی بر کنترل دیگران دارند. مشکوک بودن به بقیه و ترس از ربوده شدن از خصوصیت افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال است. اگر به ظاهر این افراد نگاه کنید، احتمالا آنها را ژولیده و نامرتب ببینید. نحوه صحبت کردن آنها نیز عجیب و غریب به نظر می‌رسد و موقع حرف زدن، تماس چشمی برقرار نمی‌کنند.
علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (افکار اسکیزوتایپال)
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، رفتار، الگوهای گفتاری، افکار و درک عجیبی از اطرافیان و محیط پیرامون خود دارند. علائمی که اکثراً واضح بوده و برای دیگران عجیب به نظر می‌رسند. مهم‌ترین علائم این اختلال عبارتند از:
- انزوا و نداشتن دوست صمیمی
- رابطه نزدیک، فقط با خانواده و بستگان درجه یک
- وابستگی شدید به اعضای خانواده
- عصبی‌شدن در برخورد با افراد جدید
- عصبی‌شدن هنگام حضور در جمع و شرایط اجتماعی جدید
- عدم تمایل به برقراری روابط جدید
- تفسیر اتفاقات روزمره به شکلی عجیب‌وغریب
- احساس خجالت در جمع
- خرافاتی بودن
- توهم داشتن قدرت‌های ماورایی (مثل ذهن‌خوانی)
- اعتقاد به جادو
- اعتقاد به فال و طالع‌بینی
- استفاده از کلمات و عبارات عجیب و گاه نامفهوم هنگام صحبت‌کردن
- پوشیدن لباس‌های عجیب‌وغریب
- عدم برقراری ارتباط چشمی هنگام صحبت با دیگران
- شک بی‌مورد به اطرافیان
- بی‌اعتمادی نسبت به همه
- تعصبات شدید مذهبی
- سردی یا پاسخ‌های عاطفی نامناسب
- توهم شدید (پارانویا)
- افسردگی شدید
- دارای ظاهر ژولیده و نامرتب
- ادعای داشتن تجربه‌های عجیب و باورنکردنی
- شنیدن صداها یا دیدن تصاویر غیرمعمول
- تمایلات و علایق محدود و نامتعارف
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نیاز به تشخیص دقیق و درمان مناسب دارد. این اختلال می‌تواند زندگی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد، بنابراین در صورت مشاهده علائم فوق، بهتر است از کمک یک متخصص روانشناس یا دکتر روان پزشک بهره‌مند شوید.
دلایل ایجاد اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
تصور می‌شود که اصلی‌ترین دلیل بروز این اختلال در افراد، وراثت است. دلیل این امر آن است که بسیاری از علائم ناهنجاری‌های مغزی اسکیزوفرنی در این افراد نیز وجود دارد. با این حال، برخی عوامل دیگر نیز می‌توانند به ایجاد این اختلال منجر شوند. این عوامل، به تفکیک در ادامه آورده شده است.
عامل وراثت
عامل وراثت یا ژنتیک، مهم‌ترین عامل ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال است. این اختلال، در افرادی که بستگان نزدیکشان به اسکیزوفرنی یا روان‌پریشی مبتلا هستند بیشتر مشاهده می‌شود.
تروماهای دوران کودکی
پس از عامل وراثت، برخی عوامل محیطی نیز وجود دارند که می‌توانند دلیل ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در افراد باشند. مجموعه‌ای از مهم‌ترین این عوامل، که بیشتر مربوط به تجربیات دوران کودکی فرد می‌شوند، عبارتند از:
- سوءاستفاده جنسی
- نادیده گرفته شدن
- ضربه‌های عمیق عاطفی
- استرس مزمن
- طلاق رسمی یا عاطفی والدین
بروز هر یک از انواع ترومای کودکی می‌تواند زمینه ساز بروز آسیب‌های بیشتری در بزرگسالی شود.
عوامل منفی در دوران جنینی
قرار گرفتن مادر در معرض برخی ویروس‌ها یا عوامل محیطی خطرناک می‌تواند ریسک ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را افزایش دهد. مصرف داروهای خاص در دوران بارداری نیز می‌تواند احتمال بروز این عارضه را افزایش دهد.
میزان شیوع اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در مردان و زنان
یکی از خصوصیات افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال این است که تصور می‌کنند خودشان نرمال هستند و این دیگرانند که مشکل دارند. به همین دلیل نیز افراد مبتلا به این اختلال، نیازی به مراجعه به پزشک و درمان نمی‌بینند.
مطالعات نشان می‌دهند که حدود سه درصد از مردم، به این اختلال دچار هستند و شیوع آن در مردان، اندکی بیشتر از زنان است.برای تشخیص و شروع درمان لازم است فرد بیمار توسط درمانگر معاینه شود. در مقاله‌ی دیگری تحت عنوان دکتر روانشناس کیست به بررسی کامل وظایف درمانگر پرداخته‌ایم.
عوارض و مشکلات ناشی از اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، یک بیماری مزمن است که درمان قطعی ندارد. ابتلا به این بیماری می‌تواند باعث از دست دادن همسر، دوستان یا موقعیت شغلی شود. بااینحال، بسیاری از افراد مبتلا، همچنان به زندگی خود ادامه می‌دهند بدون این‌که احساس کنند مشکلی دارند. مهم‌ترین عوارضی که ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دارد، موارد زیر هستند:
- افسردگی ( در مقاله افسردگی چیست به طور کامل به بررسی آن پرداخته‌ایم )
- اضطراب
- سایر اختلالات شخصیتی
- اعتیاد به مواد مخدر
- اعتیاد به الکل
- اسکیزوفرنی
- احتمال اقدام به خودکشی
- مشکلات تعاملی در محل کار، روابط شخصی و اجتماعی
- نشانه‌های روان‌پریشی
با توجه به این عوارض، افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال باید تحت نظر قرار بگیرند تا بتوانند فعالیت‌های اجتماعی خود را از سر بگیرند.
اسکیزوتایپال‌ها در معرض چه بیماری‌هایی هستند؟
مواردی وجود دارد که فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بابت مشکلات دیگر خود به روانشناش مراجعه کرده و به‌عنوان بیمار اسکیزوتایچ شناخته شده‌است. در تعدای از بیماران، بعضی از علائم این اختلال، با اختلالات شخصیتی دیگر مشترک است. در این حالت، گفته می‌شود که فرد به اختلال شخصیت مختلط دچار است.
افرادی که به اختلال شخصیت مختلط دچار هستند، همه علائم شاخص اسکیزوتایپی را ندارند و مجموعه‌ای از علائم اختلالات مختلف را نشان می‌دهند. بیماری‌ها و اختلالات شخصیتی دیگری که اسکیزوتایپال‌ها در معرض ابتلا به آن قرار دارند عبارتند از:
اختلال شخصیت مرزی و اسکیزوتایپی
یکی از مهم‌ترین اختلالاتی که ممکن است هم‌زمان با اسکیزوتایپی در بیماران مشاهده شود، اختلال شخصیت مرزی است. این بیماران، علائم هردو بیماری را از خود نشان می‌دهند. در برخی بیماران علائم مرزی و در برخی دیگر نشانه‌های اختلال شخصیت اسکیزوتایپال بیشتر است.
اختلال وسواسی – اجباری و اسکیزوتایپی
اختلال وسواسی – تکراری، نوعی اختلال شخصیتی است که در آن، فرد بعضی کارها را به‌صورت تکراری انجام می‌دهد تا آرام شود. این افراد از آلودگی، خشونت و اشتباه کردن می‌ترسند. افراد مبتلا به اختلال وسواسی – تکراری دائماً درحال تمیز کردن محیط اطرافشان هستند و حساسیت خاصی نسبت به نظم اشیا دارند.
اختلال وسواسی – تکراری، دومین بیماری است که می‌تواند در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال مشاهده شود. دراین‌حالت، فرد، علاوه بر عقاید خرافی، بسیار وسواسی هم می‌شود.
اختلال شخصیت پارانوئید و اسکیزوتایپی
پارانوئید و اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نیز ممکن است به‌صورت هم‌زمان در یک شخص ایجاد شوند. اختلال شخصیت پارانوئید، نوعی اختلال شخصیتی است که باعث می‌شود فرد، نسبت به اطرافیان خود بدبین باشد. فرد پارانوئید، به هیچ‌کس اعتماد ندارد و مدام فکر می‌کند دیگران سعی دارند به او آسیب برسانند.
وقتی فردی هر دو اختلال را داشته باشد، علاوه بر رفتارهای عجیب‌وغریب و خرافی، پرخاشگر هم می‌شود و به‌سرعت سر موضوعات پیش‌پا افتاده دعوا راه می‌اندازد.
تشخیص اختلال اسکیزوتایپال
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، به‌هیچ‌عنوان قبول ندارند که رفتارشان مشکل دارد. این افراد، فقط با اصرار خانواده و بستگان نزدیک خود ممکن است به پزشک مراجعه کنند. البته، دلیل مراجعه اغلب تنهایی، افسردگی یا عصبی‌شدن در اجتماع است.
سایت mayoclinic در مورد اختلال شخصیت اسکیزوتاپیال می‌گوید:
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی معمولا در اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود، اگرچه بعضی از ویژگی‌های این وضعیت، ممکن است در دوران کودکی و نوجوانی ظاهر شود. اسکیزوتایپال به احتمال زیاد یک بیماری مادام العمر است.
متاسفانه آزمایش مشخصی برای تشخیص اختلال اسکیزوتایپال وجود ندارد، اما روان‌درمان‌گر می‌تواند با استفاده از مصاحبه و ارزیابی‌های شخصیتی، وضعیت بیمار را بررسی کند. مهم‌ترین علامت‌های اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، پریشانی و نداشتن توانایی برقراری رابطه با اطرافیان و رفتارهای غیرعادی و عقاید عجیب و خرافی است.
برای این‌که بتوانید این دو الگو را بهتر درک کنید، برخی از رفتارهای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در زیر آمده است:
- سوء‌ظن یا افکار پارانوئید
- اعتقادات افراطی و خرافی حتی در مورد اتفاقات روزمره
- شنیدن صداهای غیرواقعی که چیزی را زمزمه می‌کنند.
- ظاهر و پوشش عجیب‌وغریب و ژولیده
- نداشتن هیچ دوست صمیمی
- اضطراب اجتماعی بسیار شدید حتی در جمع آشنایان
- افکار و حرف‌های غیرقابل درک و نامفهوم
یادتان باشد یکی از علائم مثل نداشتن دوست نمی‌تواند به تنهایی دلیل ابتلا به این اختلال باشد. حداقل پنج مورد از موارد ذکر شده باید در فرد وجود داشته باشند تا اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تشخیص داده شود.
تست تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
برای تشخیص قطعی اختلالات شخصیتی باید به روانشناس یا روانپزشک مراجعه کرد. بااینحال اگر نگران وجود برخی از علائم در خود یا نزدیکانتان هستید، می‌توانید از تست‌های آنلاین استفاده کنید.
وب‌سایت آی‌دی‌آرلبز (idrlabs)، تست تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپال را به‌صورت آنلاین در قالب ده سوال ارائه کرده است. با پاسخ دادن به سوالات، احتمال ابتلا به این اختلال مشخص می‌شود.
درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
پس از مراجعه به روان‌درمان‌گر و تشخیص اختلال، گام بعدی درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال است. معمولاً روان‌درمان‌گر، ترکیبی ار روان‌درمانی، دارودرمانی، گفتاردرمانی و غیره… را پیشنهاد می‌کند. در کنار مجموعه این درمان‌ها، مهارت‌های اجتماعی نیز به بیمار آموزش داده می‌شود تا بتواند در شرایط اجتماعی، رفتارها و اضطراب خود را کنترل کند.
روان‌درمانی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
روان‌درمانی، متداول‌ترین درمان برای اختلالات شخصیتی است. سوالاتی که ممکن است روان‌درمان‌گر در جلسه اول از بیمار برای بررسی وضعیت او بپرسد عبارتند از:
- چه علائمی دارید؟
- اولین بار، چه زمانی وجود این علائم را احساس کردید؟
- رفتارهای عجیبتان چه تاثیری بر زندگی شما دارد؟
- آیا رفتارهای شما باعث نگرانی اطرافیانتان شده است؟
- آیا در موقعیت‌های اجتماعی احساس راحتی دارید؟ چرا بله و چرا خیر؟
- آیا دوستان صمیمی و نزدیک زیادی دارید؟
- اگر از روابط خود در محیط مدرسه، دانشگاه یا کار راضی نیستید، دلیل آن را چه چیزی می‌دانید؟
- آیا به این فکر کرده‌اید که خودزنی کنید؟ شده‌است که این کار را واقعا انجام بدهید؟
- تاکنون احساس کرده‌اید که دیگران توانایی کنترل افکار شما را دارند یا برعکس؟
- آیا در خانواده شما سابقه وجود بیماری‌های روانی یا اختلالات شخصیتی وجود دارد؟
علاوه بر این سوالات، لیست کاملی از تمام اطلاعات شخصی ناراحت‌کننده، داروهایی که بیمار مصرف می‌کند، سابقه اختلالات روانشناختی و شخصیتی در بستگان و خانواده بیمار و همچنین سابقه اختلالات روانی و بیماری‌های جسمی خود بیمار نیز تهیه شده و روند روان‌درمانی آغاز می‌شود.
روان‌درمانی را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| روان‌درمانی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال | توضیحات |
| درمان شناختی‌رفتاری | در این درمان، بیمار از دریچه چشم دیگران به رفتارهای خود نگاه می‌کند و سعی می‌کند رفتارهای نادرست خود را بشناسد. |
| درمان حمایتی | بیمار کنترل احساسات را یاد می‌گیرد و سعی می‌کند به دیگران اعتماد کند. |
| گفتار درمانی | بیمار سعی می‌کند در مورد نگرانی‌ها و اضطراب‌هایش صحبت کند تا بتواند آنها را مدیریت کند. |
| خانواده درمانی | درمان بیمار درحالی‌که خانواده در کنارش هستند و از او حمایت می‌کنند اثربخش‌تر خواهد بود. |
| زوج درمانی | اسکیزوتایپال‌ها معمولا تمایلی به ازدواج ندارند. بااینحال در مورد مبتلایانی که متاهل باشند، حضور همسر می‌تواند روند درمان را تسریع کند. |
گروه درمانی | در این درمان، بیمار در یک محیط کنترل‌شده در جمع قرار می‌گیرد تا بر اضطراب اجتماعی خود غلبه کند. این درمان، در مورد مبتلایانی توصیه می‌شود که افکار جادویی و ماورایی کم‌تری دارند. |
علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال باعث می‌شود تا روان‌درمان‌گر خیلی سخت بتواند با بیمار ارتباط برقرار کند. بااینحال، بعد از چند جلسه، بیمار نیز سعی می‌کند با جریان درمان همراه شود و واقع‌گرایانه‌تر به مسائل نگاه کند.
دارودرمانی اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
داروی مشخصی برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال وجود ندارد. با این‌حال از آن‌جا که افراد مبتلا به این اختلال، معمولاً از افسردگی و اضطراب نیز رنج می‌برند، از داروهای مربوط به این بیماری‌ها در کنار روان‌درمانی استفاده می‌شود.
معمولاً داروهای زیر برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تجویز می‌شوند:
- داروهای ضدروانپریشی، مانند آرپیپرازول (Abilify, Aristada)، الانزاپین (Zyprexa)، کویتیاپین (Seroquel) یا ریسپریدون (Risperidone)
- محرک‌ها، مانند متیل فنیدات (Concerta, Ritalin)
- بنزودیازپین‌ها، مانند کلونازپام (Klonopin).
تجویز داروی مناسب برای درمان این بیماری با تشخیص دقیق دکتر روانپزشک انجام می‌شود.
پیشگیری از اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
به دلیل تاثیر شدید تغییرات ساختاری مغز و ژنتیک در ابتلا به این اختلال، تاکنون روش کاملی برای پیشگیری از آن معرفی نشده است. بااینحال، راه‌هایی وجود دارند که می‌توانند از تشدید علائم بیماری جلوگیری کنند. برخی از این راه‌ها عبارتند از:
- تشویق اطرافیان به مراجعه به پزشک، درصورت مشاهده علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
- مراجعه به پزشک، درصورت خجالتی بودن یا عدم توانایی کودک در برقراری ارتباط با اطرافیان
- خودداری از تنبیه بدنی کودکان
- پرهیز از تنها گذاشتن کودک با افرادی‌که خوب نمی‌شناسید (به منظور جلوگیری از آزار و تعرض جنسی)
- مشاوره پزشکی درصورت وجود سابقه اختلالات روانی در بستگان نزدیک
این اقدامات می‌توانند به کاهش خطر ابتلا یا تشدید علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپال کمک کنند.
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با دیگر اختلالات شخصیتی
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال ممکن است برخی علائم مشترک با دیگر اختلالات شخصیتی را داشته باشند که باعث اشتباه در تشخیص شود. برای این‌که تفاوت‌های این اختلال، با اختلالات شخصیتی مشابه مشخص شود، در ادامه، سه اختلال شخصیتی اسکیزوفرنی، پارانوئید و اسکیزوئید را با اسکیزوتایپی مقایسه می‌کنیم.
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با اسکیزوفرنی
علائم اسکیزوتایپی و اسکیزوفرنی بسیار شبیه هم هستند. در هر دو اختلال شخصیتی، فرد ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهد و دچار توهم می‌شود. تفاوت اسکیزوتایپال با اسکیزوفرنی در شدت و زمان دوره‌های روان‌پریشی است. دوره‌های روان‌پریشی در بیماران اسکیزوتایپال کوتاه‌تر است درحالی‌که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی معمولاً دوره‌های شدید و طولانی‌مدتی را تجربه می‌کنند.
درواقع می‌توان گفت اسکیزوتایپی نوع خفیفی از اسکیزوفرنی است که رفتار، گفتار و روابط فرد را دچار اختلال می‌کند. در موارد نادری، مشاهده شده که اسکیزوتایپی پیشرفت کرده و به اسکیزوفرنی تبدیل شده است.
تفاوت مهم دیگری که اسکیزوتایپی با اسکیزوفرنی دارد در درک بیماران از واقعیت است. اسکیزوتایپال‌ها واقعیت را درک می‌کنند اما نگرش خاص خود را نسبت به آن دارند، اما بیماران اسکیزوفرنی، هیچ درکی از واقعیت ندارند و کلاً در توهم زندگی می‌کنند.
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با پارانوئید
مهم‌ترین مشخصه بیماران مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید (بدبین)، بدگمانی، شکاکیت و بی‌اعتمادی مزمن آنها به همه افراد است. برخلاف اسکیزوتایپال‌ها که معمولاً آرام و منزوی هستند، بیماران پارانوئید اغلب متخاصم، تحریک‌پذیر و خشمگین‌اند.
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با اسکیزوئید
الگوی اختلال شخصیت اسکیزوئید، بی‌تفاوتی نسبت به روابط اجتماعی است. افراد مبتلا به این اختلال، قدرت بیان احساسات و برقراری رابطه عاطفی ندارند. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولاً تصور می‌کنند که هیچ مشکلی ندارند و همانند اسکیزوتایپال‌ها انزواطلب هستند.
مهم‌ترین تفاوت اسکیزوئیدها با اسکیزوتایپال‌ها، در این است که این بیماران معمولاً زندگی روزمره عادی دارند. برخی از آنها با حیوانات ارتباط خوبی دارند و ممکن است کسی‌که خیلی فرد را نمی‌شناسد متوجه عجیب‌وغریب بودن او نشود. این در حالی است که افراد مبتلا به اسکیزوتایپال، حتی به نظر غریبه‌ها هم عجیب‌وغریب هستند.
نحوه برخورد با افراد اسکیزوتایپال
تعامل با افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال سخت است. در این تعامل، هم بیمار در عذاب است و هم افرادی که با او در تماس هستند. ممکن است حرف‌هایی از او بشنوید که غیرقابل‌باور هستند یا آزارتان می‌دهند. بااینحال، برخی راه‌کارها می‌توانند برخورد با اسکیزوتایپال‌ها را آسان‌تر کنند:
- سعی کنید از کلمات ساده و بدون‌پیچیدگی استفاده کنید. اسکیزوتایپال‌ها اصلاً از کنایه خوششان نمی‌آید.
- نسبت به باورهای خرافاتی یا عجیب‌وغریب آنها واکنش شدید نشان ندهید. این‌کار باعث می‌شود بیشتر از شما دور شوند.
- اگر از حرف‌های او ناراحت یا عصبانی شدید، بروز ندهید. آنها خیلی سریع احساسات منفی را می‌فهمند و از شما دورتر می‌شوند.
- تعصب را کنار بگذارید و کاری با باورهای خرافی او نداشته باشید. یک اسکیزوتایپال ممکن است چیزهایی تعریف کند که اصلاً منطقی نیست یا حتی خلاف باورهای شماست، اما شما نمی‌توانید باورهای او را تغییر دهید.
- درمورد اهداف زندگیتان با او صحبت کنید. افراد مبتلا به اختلال اسکیزوتایپال هدف مشخصی در زندگی ندارند. شنیدن اهداف و شیرینی رسیدن به آن برای این افراد خوشایند است.
- در جمع‌ها با صحبت کردن، اضطراب اجتماعی او را کم کنید.
- خیال‌پردازی‌های او را مثل یک داستان جذاب گوش کنید. وقتی درمورد موضوعات ماورایی و قدرت‌هایش صحبت می‌کند تصور کنید داستان تعریف می‌کند و واکنش بدی نشان ندهید.
- سعی کنید به‌صورت غیرمستقیم او را تشویق به درمان کنید.
با استفاده از این روش‌ها، می‌توانید به‌طور مؤثری با افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپال تعامل کنید و از ایجاد مشکلات بیشتر جلوگیری کنید.
زندگی با افراد اسکیزوتایپال
درصورتی‌که از اعضای خانواده فرد اسکیزوتایپال باشید، باید بدانید که بیمار، خودش اطلاعی از عجیب‌وغریب بودنش ندارد. بنابراین، باید سعی کنید واضح و طوری‌که درک کند، عجیب بودن رفتارش را به او بفهمانید. ممکن است در ابتدا، اهمیتی ندهد یا حتی ناراحت و عصبانی شود. چون دوستش دارید باید صبور باشید.
پس از این‌که تاحدودی او را در مورد عجیب بودن رفتار یا گفتارش مجاب کردید، باید به همراه او به یک روان‌درمان‌گر مراجعه کنید. تلاش نکنید که مشکلات شخصی او را حل یا در تعاملات اجتماعی او دخالت کنید. قرار نیست درمانش کنید. کافیست او را به سمت درمان توسط روانشناس یا روانپزشک هدایت کرده و در مراحل درمان کنارش باشید.
برای این‌که بیمار درمان را آغاز کرده و دوره درمان را تکمیل کند، لازم است کارهای زیر را انجام دهید:
- به او اطمینان بدهید که لایق عشق است و شما دوستش دارید.
- تشویقش کنید قرارهای ملاقاتش با روان‌درمان‌گر را به‌صورت منظم شرکت کند. اگر می‌توانید او را همراهی کنید.
- تأکید کنید که این طول درمان موقتی است و پس از بهبودی تمام می‌شود.
اگر به هر دلیل دوره درمان را قطع کرده، به‌جای سرزنش با او احساس همدردی کنید و مجابش کنید تا پس از مدت کوتاهی استراحت، دوره را از سر بگیرد.
ازدواج با افراد اسکیزوتایپال
اسکیزوتایپال‌ها یا ازدواج نمی‌کنند، یا زمانی تن به این کار می‌دهند که حس کنند از طرف قدرت‌های ماورایی مجبور به آن هستند. پس از ازدواج، اسکیزوتایپال‌ها محبت خاصی به همسرشان دارند و درعین‌حال، بسیار به او شکاک هستند. معمولاً نمی‌توانند با خانواده همسر خود ارتباط برقرار کنند و این رابطه ممکن است حتی بعد از سال‌ها همچنان خشک باقی بماند.
همسران اسکیزوتایپال‌ها نیز درصورت مشاهده علائم بیماری، بهتر است فرد مبتلا را مجاب کنند تا به روان‌درمان‌گر مراجعه کند. همراهی همسر در طول درمان و شرکت در جلسه‌های زوج‌درمانی می‌تواند تاثیر خوبی روی بهبودی بیمار داشته باشد.
اسکیزوتایپال‌ها نیاز به کمک دارند
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال، یکی از انواع اختلالات شخصیت است، که نظم فکری و روحی فرد را به هم می‌زند و او را در روابط و فعالیت‌های روزمره دچار مشکل می‌کند. خود بیمار، هیچ اطلاعی از وضعیت خود ندارد و درمان نیازمند این است که یکی از نزدیکان او دست به کار شده و او را به مراجعه به روان‌درمان‌گر تشویق کند. درصورتی که علائم این اختلال در نزدیکانتان وجود دارد، می‌توانید برای ملاقات با بهترین پزشکان روانشناس و روانپزشک در تهران از سایت نوبت دهی دکتردکتر اقدام کنید.
درنهایت، اگر تجربه‌ای درخصوص اختلال شخصیت اسکیزوتایپال دارید، یا سوالی برایتان پیش آمده، می‌توانید با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.
منبع:
mayoclinic.org
سوالات متداول شخصیت اسکیزوتایپال
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال نوعی وضعیت سلامت روانی است که بیمار رفتارها، افکار و حتی گفتار غیرعادی دارد. افراد مبتلا، فرق بین واقعیت و خرافه را تشخیص نمی‌دهند.
اعتقاد به خرافات و جادو، انزوا، وابستگی شدید به خانواده، عصبی بودن، تفسیر موضوعات به شکل عجیب و غریب، خجالتی بودن در جمع و توهم داشتن قدرت‌های ماورایی از علائم این بیماری است.
روان درمانی و دارو درمانی دو روش مهم درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال است.
اسکیزوتایپال نوع خفیف اسکیزوفرنی به شمار می‌آید. این دو اختلال در شدت و زمان دوره‌های روان‌پریشی با یکدیگر متفاوت هستند. دوره‌های اسکیزوتایپال کوتاه‌تر از اسکیزوفرنی است.
