افسردگی چیست؟ عوامل، نشانه‌ها و راه‌های شناخت + (ویدیو)

همه ما افسرده می‌شویم، اما باید بدانیم که اختلال افسردگی چیست و چه تفاوتی با اندوه و خستگی معمولی دارد. افسردگی نوعی بیماری رایج روحی است که باعث ایجاد احساس غم و اندوه، به‌صورت مداوم می‌شود؛ متاسفانه شیوه زندگی و تفکر مبتلایان به انواع افسردگی، نیز دستخوش تغییراتی ناخواسته خواهد شد. اما این پایان ماجرا نیست و خوشبختانه متخصص روانشناسی و روانپزشک می‌توانند با تشخیص اختلال افسردگی، از روش‌های مختلفی برای درمان افسردگی استفاده کنند. در این مقاله قصد داریم اختلال افسردگی، پیشگیری از آن و روش‌های درمانی را بررسی کنیم.

در این مقاله قصد داریم درباره اختلال افسردگی، پیشگیری از افسردگی و روش‌های درمانی مختلف این بیماری بگوییم. مطالعه این مطلب به ۵ دقیقه زمان نیاز دارد. 

اگر در پایان، پرسشی دارید، مطرح کنید تا دکتر پاسخ بدهد.

افسردگی چیست؟

احساس غم یا افسردگی، واکنشی طبیعی به از دست‌دادن چیزی یا کسی و یا در مواجهه با چالش‌های زندگی است. احساس پوچی، افکار منفی و عدم توانایی در تمرکز، همه از علائم و نشانه‌های افسردگی هستند. از آن‌جایی که افسردگی می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ شروع آن در برخی افراد، نتیجه عوامل محیطی است و در برخی دیگر، به‌واسطه عواملی مثل ژنتیک، عوامل محیطی، عوامل شیمیایی، عوامل بیولوژیکی رخ می‌دهد. در بعضی مواقع، رد پای عوامل جسمی هم در این میان دیده می‌شود، برای مثال، افسردگی پس از زایمان از همین نوع است.

انواع افسردگی با نشانه‌هایی مانند بی‌حوصلگی، بی‌اشتهایی و مشکلات خواب همراه‌ است، از همین‌رو برای تشخیص افسردگی باید به روانشناس مراجعه کنید. روانشناسان با پرسشنامه‌های روان‌شناختی، بررسی علائم و عوامل شیمیایی و محیطی، به کشف علت افسردگی می‌پردازند. گاهی هم بیمار را برای دارو درمانی و مصاحبه بالینی به روانپزشک ارجاع می‌دهند. 

در زمان افسردگی، امکان دارد احساسات زیر هفته‌ها یا ماه‌ها همراه ما باشند:

• درماندگی
• ناامیدی
• احساس بی‌ارزشی

این احساسات منفی، فراتر از غم و اندوهی ساده هستند و زندگی را در مسیری نامناسب پیش می‌برند. در چنین موقعیت‌هایی، احتمالاً پای بیماری روانی افسردگی درمیان است.

 افسردگی نوعی اختلال خُلقی است. در این زمینه، سازمان بهداشت جهانی (WHO) می‌گوید، اختلال افسردگی نوعی بیماری روانی رایج است و باعث می‌شود که فرد برای مدتی غمگین بماند. از دست‌دادن حس لذت و علاقه به چیزهایی که پیش‌تر برای او مهم بودند، هم از علائم اصلی آن هستند. افسردگی می‌تواند بر احساس، تفکر و رفتار فرد تأثیر بگذارد و منجر به انواع مشکلات عاطفی و جسمی شود. در این اختلال، فرد در انجام فعالیت‌های عادی خود با مشکل مواجه می‌شود و احساس می‌کند که ارزشمند نیست.

تفاوت افسردگی و غم و اندوه چیست؟

همه ما غمگین می‌شویم زیرا غم واکنشی طبیعی نسبت به شرایط سخت و تلخ در زندگی است. در چنین مواقعی، برخی ترجیح می‌دهند که به موسیقی غمگین گوش بدهند، بعضی دوست دارند تنها باشند و… . هرکس واکنشی نسبت به این شرایط دارد. این احساسات همگی می‌توانند مشکلات روحی و روانی را نشان دهند، اما هر کدام دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند. این جدول مقایسه‌ای از تفاوت‌ها بین اختلال افسردگی، غم و اندوه را نشان می‌دهد:

این تفاوت‌ها می‌توانند برای تشخیص و درمان موثرتر این مشکلات روانی کمک کنند. اگر با هرکدام از این شرایط مواجه هستید و احساس می‌کنید که تأثیرات آن بر زندگی شما مضاعف می‌شود، بهتر است با یک متخصص روان‌شناس یا روانپزشک مشورت کنید.

علائم افسردگی چیست؟

در کتاب DSM-5 (راهنمای پزشکان برای تشخیص اختلالات روانی) از نشانه‌های افسردگی صحبت شده است. با توجه به موارد گفته‌شده در این کتاب، دست‌کم پنج نشانه از موارد زیر به‌مدت حداقل دو هفته، از علائم افسردگی است:

1. بی‌میلی نسبت به فعالیت‌های مختلف و فقدان حس لذت در زندگی
2. احساس ناامیدی، بدبینی، تحریک‌پذیری، حتی در مسائل کوچک
3. وجود مشکل در تمرکزکردن و ناتوانی در به‌خاطرسپاری جزئیات
4. احساس خستگی دائمی و نداشتن انرژی کافی
5. بروز اختلالات خواب به شکل‌های مختلف
6. وجود حس گناه یا بی‌ارزش‌بودن در فرد
7. بدخلقی در بیشتر ساعت‌های روز
8. فکرکردن به مرگ یا خودکشی
9. تغییر وزن (کاهش یا افزایش)
10. بی‌قراری شدید

 ممکن است علائم افسردگی به شکل‌های زیر هم خود را نشان بدهند:

• مشکلات فیزیکی بدون دلیل، مانند کمردرد یا سردرد
• علائم بیماری همچون اسکیزوئید
• پرخوری یا بی‌میلی به غذا

تمامی این‌ها از نشانه‌های افسردگی‌ هستند، اما همه افراد مبتلا به افسردگی، علائم مشابهی نخواهند داشت. میزان، تعداد دفعات و مدت زمان بروز علائم متفاوت است. افسردگی می‌تواند مغز را هم دچار تغییرات شیمیایی کند. این بیماری با تاثیرگذاری بر میزان ترشح سروتونین (Serotonin) و نوراپی‌نفرین (Norepinephrine)، موجب می‌شود که فرد مبتلا در گفتار و حرکات خود کندتر عمل کند. امکان بروز اختلالات جنسی و سردمزاجی هم وجود دارد.

افسردگی در گروه های سنی و اجتماعی مختلف چگونه است؟

افسردگی، افراد را در هر سنی تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، اما نمود آن در هر رده سنی متفاوت است. برای مثال، بزرگسالان بیشتر حس غم یا پوچی را تجربه می‌کنند، اما کودکان و نوجوانان، پرخاشگر و تحریک‌پذیر می‌شوند. پیگیری تغییرات روحی برای هر فردی، به حفظ سلامت روان او کمک می‌کند. فرقی نمی‌کند که خودتان یا اطرافیان در چه رده سنی هستید، اگر تغییراتی منفی و دائمی حس می‌کنید، به روانشناس مراجعه داشته باشید. روانشناس با توجه به علائم شما، روند درمان را شروع می‌کند.

۶ نشانه مهم افسردگی در کودکان و نوجوانان 

برخی از نشانه‌های افسردگی در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان یکسان است. بااین‌حال، علائم متفاوتی هم در این رده سنی دیده می‌شود:

1. نگرانی و حس درد در بدن
2. وابستگی و ترس از استقلال
3. بی‌میلی به رفتن به مدرسه
4. عملکرد نامطلوب در مدرسه
5. کمتربودن وزن نسبت به وزن طبیعی
6. احساس درک‌نشدن از سوی دیگران

امکان دارد که نوجوانان افسرده به‌سراغ مصرف داروهای مخدر شادی‌آور یا الکل هم بروند. در موارد شدید، میل به آسیب‌رساندن به خود هم در فرد شکل می‌گیرد. 

افسردگی در بزرگسالان 

افسردگی در بزرگسالان به‌شکلی متفاوت از کودکان و نوجوانان نمایان می‌شود. برای مثال، با نشانه‌های زیر همراه است:

• تمایل به ترک‌نکردن خانه و انزوای زیاد
• از دست‌دادن اشتها و مشکلات خواب
• از دست‌رفتن یا کاهش میل جنسی
• اختلالات حافظه یا تغییر شخصیت
• دردهای جسمانی
• مشکلات تمرکز
• خستگی

داشتن افکار و احساسات خودکشی، به خصوص در افراد با سن بالاتر هم از شکل‌های نمود افسردگی در بزرگسالان است.

افسردگی در زنان 

افسردگی زنان در بیشتر موارد وابسته به تغییرات هورمونی در طول زندگی‌شان است. این تغییرات در دوران‌های مختلف رخ می‌دهند:

• بلوغ دختران 
• بارداری 
• یائسگی 

پس از زایمان یا سقط جنین هم نوسانات هورمونی و احتمال بروز افسردگی وجود دارد. به‌علاوه، تغییرات هورمونی پیش از قاعدگی در زنان باعث بروز سندرم پیش از پریود یا PMS می‌شود. در دوران قاعدگی با تشدید علائم، این سندرم به PMDD تبدیل می‌شود و چهره‌ای از افسردگی در زنان را به نمایش می‌گذارد. 

افسردگی در مردان 

افسردگی در مردان با زنان متفاوت است. در مردان، علائم فیزیکی بیشتری دیده می‌شود و آن‌ها کمتر به صورت عمومی در مورد احساسات خود صحبت می‌کنند. برخی از علائم و نشانه‌های افسردگی مردان عبارتند از:

• اضطراب و خستگی
• اختلالات خواب
• تغییرات در وزن
• افت انرژی و عدم علاقه
• تغییرات در رفتار
• درد بدنی مزمن

برای تشخیص و درمان افسردگی در مردان، مشاوره با یک متخصص روان‌شناس یا روانپزشک بسیار مهم است. این متخصصان می‌توانند مشکلات را تشخیص دهند و راه‌های درمانی را تعیین کنند.

افسردگی شدید 

در این نوع افسردگی، فرد در بیشتر روزهای هفته علائم بیماری را تجربه می‌کند. به عبارت دیگر در این نوع افسردگی علائم شدیدتر هستند. از جمله علائم افسردگی ماژور یا شدید به این موارد دقت کنید:

• احساس بی‌ارزش بودن یا احساس گناه داشتن، فکر کردن مدام به شکست‌های گذشته و سرزنش خود 
• فوران خشم، بی‌قراری یا احساس بیهودگی حتی در هنگام مواجه با کوچک‌ترین مسائل 
• فکر کردن مداوم به مرگ، داشتن افکار خودکشی و حتی اقدام به خودکشی
• اختلالات خواب مانند بی‌خوابی (insomnia) یا بیش‌ازاندازه خوابیدن
• کُندشدن فرایند تفکر، صحبت‌کردن با حرکات بدنی
• اضطراب، بی‌تابی یا بی‌قراری

علائمی که افسردگی ماژور ایجاد می‌کند، از فردی به فرد دیگر متفاوت است. 

افسردگی در سالمندان 

افسردگی در سالمندان به عنوان یک واقعیت رایج و جدی مورد نظر قرار می‌گیرد. این افسردگی می‌تواند نتیجه مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی، اجتماعی و روانی باشد. افسردگی در سالمندان معمولاً با توجه به موارد زیر متفاوت است:

• علائم فیزیکی
• اضطراب و نگرانی
• کاهش فعالیت
• تغییرات در رفتار
• مشکلات حافظه و تمرکز
• اختلالات خواب
• افزایش خطر ابتلاء به بیماری‌های دیگر

برای درمان افسردگی در سالمندان، مشاوره با یک پزشک متخصص یا روانپزشک ضروری است. درمان شامل مشاوره روان‌شناسی، داروها و تغییرات در سبک زندگی است.

افسردگی در بارداری

برخی از تغییرات خلقی مانند حس خستگی و تحریک‌پذیری خلقی در بارداری طبیعی است. اگر احساس ضعف و ناامیدی مداوم باشد، احتمال بروز افسردگی وجود دارد.

علائم و نشانه‌های افسردگی بارداری عبارتند از:

1. احساس بی‌ارزش‌بودن یا داشتن حس گناه
2. وجود افکار منفی و غم‌انگیز
3. احساس ضعف و غم شدید
4. عصبانی‌شدن سریع و راحت
5. بی‌علاقگی به افراد
6. تغییر در خورد و خوراک

بروز مشکلاتی در تمرکزکردن هم از نشانه‌های افسردگی در طول بارداری است.

 افسردگی پس از زایمان 

افسردگی پس از زایمان (PPD) نوعی وضعیت پزشکی است که بسیاری از زنان پس از بچه‌دار شدن دچار آن می‌شوند. این بیماری با احساس غم و اضطراب (نگرانی) شدید و خستگی همراه است.  افسردگی بعد از زایمان، برای مدتی طولانی پس از وضع حمل همچنان ادامه دارد. این افسردگی نتیجه ترکیبی از تغییرات هورمونی، عوامل روانی و شرایط زندگی است. برخی از علائم و نشانه‌های افسردگی پس از زایمان عبارتند از:

• خستگی و کم‌توانی
• تغییرات خواب و اشتها
• اضطراب
• احساس گناه و ناتوانی
• انزوا و اجتناب از تعاملات اجتماعی
• افکار خودکشی

افسردگی پس از زایمان مشکل جدی است که نیازمند درمان و پشتیبانی مناسب است. درمان ممکن است شامل مشاوره روان‌شناسی، داروها و حمایت از خانواده و دوستان باشد.

انواع افسردگی چیست؟

انواع مختلفی از اختلالات افسردگی وجود دارد که تشخیص آن بر عهده پزشکان است. اگر تشخیص به‌درستی صورت بگیرد، قد‌م‌برداشتن در مراحل درمان ساده‌تر خواهد بود. در میان موارد شایع انواع افسردگی، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.

هریک با علائم و ویژگی‌هایی همراه‌اند که نیاز به رسیدگی و درمان دارد.

این‌ها از موارد شایع افسردگی بودند. در ادامه به انواع دیگر هم اشاره می‌کنیم. انواعی از این اختلال مانند افسردگی اجتماعی هم تمام اعضای یک جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهند. برای مثال، ناکامی‌های عمومی در رسیدن به خواسته‌ها می‌تواند زمینه‌ساز چنین مشکل جمعی باشد. افسردگی بعد از مهاجرت هم از مواردی است که احتمال وقوع آن برای مهاجران در سنین مختلف زیاد به‌نظر می‌رسد.

۵ نشانه برای اختلال افسردگی پایدار

اگر افسردگی به مدت دست‌کم ۲ سال یا بیشتر، ادامه داشته باشد، فرد به اختلال افسردگی پایدار مبتلا است. افسردگی اجتماعی می‌تواند در این دسته قرار گیرد. در این حالت، بیمار علائم زیر را دارد:

1. تغییر در اشتها 
2. کمبود اعتمادبه‌نفس
3. کمبود انرژی یا خستگی
4. احساس ناامیدی و بی‌پناهی 
5. عدم‌تمرکز و سخت تصمیم‌گرفتن
6. ابتلا به اختلال وسواس جبری (OCPD)

در این شرایط فرد تحت روان‌درمانی و دارودرمانی یا ترکیبی از هر دو قرار می‌گیرد.

اختلال دو قطبی 

اختلال دوقطبی (Bipolar Disorder) یک اختلال روانی است که با نوسانات شدید در خلق و خو و انرژی شخص مشخص می‌شود. این اختلال قبلاً با نام اختلال مزاج دوقطبی (Manic-Depressive Illness) شناخته می‌شد. علائم و نشانه‌های اختلال دو قطبی شامل موارد زیر می‌شود:

• دوره‌های افسردگی
• دوره‌های منیا یا هیجان‌زایی
• نوسانات سریع بین دوره‌های افسردگی و مانیا
• ناتوانی در انجام امور روزانه
• خستگی و بی‌حالی

زمانی که انرژی فرد در پایین‌ترین سطح باشد، علائم افسردگی شدیدی را نشان خواهد داد. داروها این تغییر خلق‌وخو و رفتار را تحت کنترل قرار می‌دهند. برای درمان افسردگی دوقطبی از داروهای مختلفی استفاده می‌شود که باید حتماً از سوی پزشک تجویز شوند.

افسردگی روان‌پریشی 

افسردگی روان‌پریشی (Psychotic Depression) یک نوع خاص از افسردگی است که افراد تجربه هلاوسیون‌ها و وهم‌های نادرست دارند که ممکن است باورپذیر به نظر بیایند. این افراد باور دارند که کسی آن‌ها را دنبال می‌کند، کنترل ذهن آن‌ها را دارد یا توسط آن‌ها شنود می‌شود. افراد مبتلا به افسردگی روان‌پریشی هم علائم افسردگی زیر را تجربه می‌کنند:

• توهم و خیال (دیدن و شنیدن چیزهایی که وجود ندارند) 
• سوظن شدید (اعتقاد بر اینکه دیگران قصد آسیب رساندن به فرد را دارند)

این بیمارات باید حتما به پزشک مراجعه کنند؛ غالبا ترکیبی از داروهای ضدافسردگی مثل آسنترا و ضدروان‌پریشی برای درمان این نوع از افسردگی استفاده می‌شود. 

افسردگی موقعیتی

افسردگی موقعیتی یا تجربی معمولاً به موقعیت‌هایی اشاره دارد که افراد به طور موقت احساس افسردگی می‌کنند. این نوع افسردگی ممکن است به دلیل رویدادها، فشارها، یا تغییرات زندگی ایجاد شود و بعد از مدتی خود به خود برطرف شود. گاهی فرد در مواجه با موقعیت‌های استرس‌زای زندگی مانند موارد زیر دچار افسردگی می‌شود:

• جدایی از همسر
• از دست دادن شغل 
• مرگ یکی از اعضای خانواده
• ناتوانی در مقابله و مدیریت شرایط سخت
• افسردگی بعد از مهاجرت
• افسردگی فصلی

پزشکان به این حالت سندروم واکنش استرس می‌گویند. روان‌درمانی تا حد زیادی، به پشت‌سر گذاشتن این وضعیت کمک می‌کند.

افسردگی غیرمعمول یا آتیپیکال

در افسردگی معمول فرد با حضور دائمی یک احساس غم عمیق رو‌به‌رو است، اما در افسردگی غیرمعمول این‌طور نیست. در این نوع از افسردگی یک رخداد مثبت به صورت موقت باعث بهبود خلق‌وخوی فرد خواهد شد. دیگر علائم افسردگی غیرمعمول عبارتند از:

• افزایش اشتها
• خوابیدن بیش از حد
• احساس سنگینی در بازوها و پاها
• حساسیت بیش‌ازحد در برابر انتقادات

داروهای ضدافسردگی تا حد زیادی به درمان این نوع از افسردگی کمک می‌کنند اما باید توسط روان‌پزشک تجویز شوند.

علت افسردگی چیست؟

پزشکان تا به امروز، دلایل دقیق بروز این بیماری را مشخص نکرده‌اند، اما به دلایلی احتمالی رسیده‌اند که این دلایل را می‌توانید در جدول زیر ببینید:

هنوز هم جای بررسی و تحقیقات بیشتر وجود دارد. دانشمندان در حال پژوهش‌های مداوم هستند تا دانش خود را نسبت به این بیماری رایج بالاتر ببرند. 

تشخیص افسردگی چگونه است؟

تشخیص افسردگی عموماً توسط یک حرفه‌ای در حوزه سلامت روانی، مانند روان‌پزشک یا روان‌شناس، انجام می‌شود. این تشخیص بر اساس تاریخچه پزشکی شما، علائم و نشانه‌هایی که تجربه می‌کنید و معیارهای تشخیصی افسردگی بررسی می‌شود. برخی از مراحل ممکن در فرآیند تشخیص افسردگی شامل موارد زیر می‌شود:

• مصاحبه پزشکی
• ارزیابی علائم
• استفاده از معیارهای تشخیصی
• آزمایش‌های فیزیکی و آزمایشگاهی

با توجه به ماهیت تخصصی تشخیص افسردگی، مراجعه به یک حرفه‌ای در حوزه سلامت روانی بهترین گزینه است.

انواع تست افسردگی

تست‌های افسردگی معمولاً به منظور ارزیابی سطح افسردگی و عوامل مرتبط با آن استفاده می‌شوند. این تست‌ها شامل سوالاتی در مورد علائم و شدت افسردگی است. برخی از تست‌های افسردگی عبارتند از:

• تست‌های آزمایشگاهی؛ برای بررسی عملکرد تیروئید و اندازه‌گیری پارامترهایی در خون، آزمایش خون گرفته می‌شود. 
• ارزیابی روانپزشکی؛ پزشک متخصص سوالاتی در مورد علائم، افکار، احساسات و الگوهای رفتاری فرد مطرح خواهد کرد.
• تکمیل پرسش‌نامه؛ گاهی از فرد خواسته می‌شود که یک پرسش‌نامه را پر کند و در آن به سوالاتی تخصصی، پاسخ بدهد.

نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی هم مرجعی برای تشخیص بیماری‌هاست. این شیوه‌نامه‌ استاندارد برای طبقه‌بندی اختلالات روانی از سوی انجمن روان‌پزشکی آمریکا تهیه شده‌ است. پزشک برای تشخیص افسردگی از این راهنما هم استفاده می‌کند. 

مدت زمان دوره افسردگی چقدر است؟

مدت زمان دوره افسردگی متفاوت بوده و بستگی به متغیرهای مختلفی دارد، از جمله شدت افسردگی، نوع افسردگی، پاسخ به درمان و شرایط فردی. افسردگی می‌تواند در طول چند هفته تا چند ماه باشد و گاهی اوقات حتی سال‌ها طول بکشد. در مواردی که افسردگی مزمن است، ممکن است دوره زمانی بیشتری طول بکشد و به عنوان یک بخش از زندگی فرد در نظر گرفته شود. همچنین، افسردگی ممکن است در دوران خاصی از زندگی فرد افزایش یابد، مانند دوران بارداری یا پس از زایمان.

پیشگیری از افسردگی چگونه است؟

راه‌کاری قطعی برای جلوگیری از افسردگی وجود ندارد. بااین‌حال، توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:

• از فکرکردن به اندیشه‌های منفی، خود را دور نگه دارید.
• برای کنترل استرس، افزایش انعطاف‌پذیری و افزایش عزت‌نفس خود گامی بردارید.
• در اوقات فراغت خود به یادگیری یک مهارت یا انجام موارد مورد علاقه‌تان مشغول شوید.
• سعی کنید در طول روز و به‌خصوص در هنگام بیدارشدن از خواب، در معرض نور آفتاب قرار بگیرید.
• با خانواده و دوستان خود تماس بگیرید، آن‌ها به شما کمک می‌کنند تا از شرایط سخت عبور کنید.

اگر نشانه‌های جدی افسردگی را در خود مشاهده می‌کنید، حتماً برای درمان قدمی بردارید.

عوارض افسردگی چیست؟

افسردگی نیز درست مانند دیگر بیماری‌ها، عوارض خود را دارد. شاید تا مدت‌ها با شما باشند شاید هم زود بدن و روح شما را ترک کنند. در زیر برخی از این علائم آورده شده است:

• اضافه وزن یا چاقی و ابتلا به بیمای‌های قلبی
• بروز انواع ناراحتی‌ها و بیماری‌های جسمی
• روی‌آوردن به مواد مخدر یا الکل
• اضطراب و ترس از اجتماع
• مشکلات خانوادگی
•  اضطراب جنسی
• انزوای اجتماعی
• خودکشی

کسی که دچار افسردگی است، به بدن و روان خود اهمیت کمتری می‌دهد و این موضوع روی سلامت کلی او در زندگی اثرات منفی بی‌شماری می‌گذارد. از همین رو بهتر است مدت‌ها، تحت نظر پزشک بمانید تا روند درمان کامل شود.

عوامل خطر برای بروز افسردگی چیست؟

افسردگی اغلب در نوجوانی و دهه‌ ۲۰ یا ۳۰ زندگی رخ می‌دهد، اما احتمال بروز آن در هر سنی وجود دارد. عوامل زیر در افزایش احتمال ابتلا به افسردگی مؤثرند:

• برخی ویژگی‌های رفتاری مانند اعتمادبه‌نفس پایین، ابتلا به اختلال شخصیت وابسته، خود انتقادی و منفی‌نگری زیاد
• وقایع استرس‌زا در زندگی مانند تجربه تحمل آزار جنسی، مرگ یا از دست‌دادن یکی از دوستان و اعضای خانواده
• وجود سابقه خودکشی در اطرافیان یا یکی از اعضای خانواده
• سابقه ابتلا به بیماری‌های روانی مانند اختلال اضطرابی
• مصرف الکل یا مواد مخدر 

ابتلا به بیماری‌های حاد و شدید، مانند سرطان یا بیماری قلبی هم بستری برای ابتلا به افسردگی ثانویه‌ هستند. یعنی نوعی از افسردگی که در نتیجه مشکلی دیگر به‌وجود می‌آید.

درمان افسردگی چگونه است؟

درمان افسردگی شامل روش‌های مختلفی از جمله معاینه فیزیکی، معاینات روانپزشکی، مصاحبه بالینی، پرسشنامه‌های روان‌شناختی است که بستگی به شدت و نوع افسردگی، وضعیت فردی و ترجیحات او دارد. درمان افسردگی معمولاً شامل یک یا ترکیبی از روش‌های زیر است:

• مشاوره روان‌شناختی (پزشکی)
• داروهای ضدافسردگی
• درمان‌های ترکیبی دارو و مشاوره
• تغییرات در سبک زندگی

مهمترین نکته این است که اگر احساس می‌کنید، شما یا کسی که شما می‌شناسید ممکن است از افسردگی رنج ببرد، بهتر است به پزشک یا متخصص روانپزشکی مشورت کنید. این تخصصی‌ترین راه برای تشخیص، درمان و مدیریت افسردگی است.

درمان افسردگی با دارو 

داروهای افسردگی (در ترکیب با روان‌درمانی) برای بیشتر افراد موثرند. انواع مختلفی از داروهای ضدافسردگی وجود دارد. داروهای ضدافسردگی به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند. که هر یک مکانیسم عملی و موارد استفاده‌ متفاوتی دارند:

1. SSRIs (Selective Serotonin Reuptake Inhibitors): افزایش میزان سروتونین در مغز 
2. SNRIs (Serotonin and Norepinephrine Reuptake Inhibitors): مهار فضای بین سلول‌های عصبی
3. TCAs (Tricyclic Antidepressants): مهار فضای بین سلول‌های عصبی اما با آثار جانبی بیشتر
4. MAOIs (Monoamine Oxidase Inhibitors): مهار آنزیمی به نام مونوآمین اکسیداز و افزایش سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین در مغز

از نگاه دکتر الیوت و اسمیت در کتاب کار اضطراب و افسردگی به‌ زبان آدمیزاد:

”  تاکنون هیچ روش درمانی به‌اندازه درمان‌شناختی نتیجه مثبتی نداشته است و برای درمان افسردگی این روش درمان از بقیه مؤثرتر است.”

بسته به نوع دارویی که تجویز می‌شود، عوارض جانبی متفاوت خواهد بود. امکان دارد، پس از سازگاری بدن با دارو، این علائم بهبود پیدا کنند. اگر تصمیم دارید مصرف داروهای افسردگی را قطع کنید، مهم است که به تدریج، در طی یک دوره زمانی و توسط پزشک دوز مصرفی را کاهش دهید.

درمان افسردگی با روان‌درمانی 

صحبت‌کردن با یک متخصص روانشناسی به‌طور منظم به بهبود علائم کمک می‌کند. روش‌های مختلفی از جمله درمان شناختی-رفتاری (CBT) و گفتاردرمانی در این زمینه مورد استفاده قرار می‌گیرند. روان‌درمانی یا گفتاردرمانی روش درمانی موثری برای افسردگی است. این روش به‌تنهایی برای درمان افسردگی شدید کافی نیست؛ اما در صورت استفاده با سایر درمان‌ها، از جمله مصرف دارو، نقش مهمی ایفا می‌کند. رفتاردرمانی و روان‌درمانی بر چگونگی تاثیر و نقش افکار و رفتارهای فرد، در افسردگی تاکید دارد. درمانگر به فرد مبتلا کمک می‌کند، راه‌هایی برای واکنش به مسائل و به چالش‌کشیدن پیش‌فرض‌های خود بیاموزد.

مهم‌ترین راهکارهایی که در روان درمانی به فرد دچار افسردگی کمک می‌کند: 

• کمک به داشتن اهداف واقعی در زندگی
• تنظیم بحران‌ها و شرایط دشوار دیگر زندگی
• پیدا کردن راه‌های بهتر برای مقابله و حل مشکلات
• توسعه روابط و تجربیات و ایجاد تبادلات مثبت با دیگران
• بهبود توانایی تحمل و پذیرش مشکلات با استفاده از رفتارهای سالم‌تر
• شناسایی باورها، افکار و رفتارهای منفی و جایگزین‌کردن آن‌ها با افکار و رفتارهای شاد و مثبت
• تشخیص مشکلاتی که باعث تشکیل حالت‌های افسردگی شده و تغییر رفتارهایی که باعث وخامت آن می‌شوند.

به‌دست‌ آوردن دوباره حس رضایت از خود و کنترل زندگی هم از نتایج این درمان است. ضمن اینکه به کاهش حالت‌ و علائم افسردگی، نظیر خشم و ناامیدی هم کمک می‌کند.

بستری شدن

فردی که افسردگی حاد دارد، می‌تواند به خود و دیگران آسیب وارد کند. در این شرایط، بستری شدن در محیطی ایمن، می‌تواند ضروری باشد. برخی از شرایطی که ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشند عبارتند از:

• خطر خودکشی
• اختلالات تغذیه‌ای
• افت فشار خون و ضربان قلب نامنظم
• فاقد پشتیبانی اجتماعی
• عدم پاسخ به درمان‌های خانگی یا درمان‌های محلی

همچنین، در برخی موارد، بستری شدن در محیطی ایمن، ممکن است به فرد افسرده کمک کند تا راه‌های موثرتری برای مدیریت افسردگی یاد بگیرد.

شوک درمانی

شوک درمانی یک استراتژی درمانی برای افرادی است که تجربه یک رویداد تروماتیک را دارند. این رویداد می‌تواند شامل تجربه‌هایی مانند حادثه‌های تروریستی، حوادث رانندگی، فوت ناگهانی یا از دست دادن یک عزیز باشد. برخی از روش‌های استفاده شده در شوک درمانی عبارتند از:

• پیشگیری و کاهش استرس فوری به صورت لحظه‌ای
• ارائه حمایت و تسهیل در برقراری ارتباط با محیط
• آموزش راه‌های مدیریت استرس و کاهش آن
• ترکیب با روش‌های دیگر

شوک درمانی باید توسط متخصصین حوزه روان‌پزشکی یا مشاوران متخصص ترتیب داده شود.

 تحریک مغناطیسی مغز 

تحریک مغناطیسی مغز یک روش درمانی غیرتهاجمی است که با استفاده از میدان‌های مغناطیسی برای تحریک مناطق خاص در مغز استفاده می‌شود. در این روش، یک دستگاه تحریک مغناطیسی فراجمله‌ای بر روی قسمتی از سر فرد قرار داده می‌شود که از طریق آن، میدان مغناطیسی به مغز ارسال می‌شود. این روش تلاش می‌کند با تحریک فعالیت نورون‌ها در مناطق خاص از مغز، تغییرات در عملکرد مغز و تأثیر بر شبکه‌های عصبی را ایجاد کند که می‌تواند بهبود علائم اختلالات روانی و روان‌شناختی را فراهم کند.

درمان خانگی افسردگی 

در کنار دارودرمانی یا مشاوره‌های مختلف، امکان استفاده از راه‌کارهای خانگی زیر برای بهبود افسردگی هم وجود دارد:

پرهیز از مصرف دخانیات هم مهم است. مصرف طولانی‌مدت مواد مخدر می‌تواند نحوه عملکرد مغز را تغییر دهد و منجر به مشکلات سلامت روان شود.

تغییر سبک زندگی در افسردگی

سبک زندگی و افسردگی رابطه مستقیمی با هم دارند. یکی از عوامل موثر بر ابتلا به افسردگی، سبک زندگی شخصی است. با اصلاح و بازنگری در سبک زندگی، می‌توانیم علائم این بیماری را کاهش دهیم. مواردی از قبیل:

• خواب کافی
• خوردن غذاهای سالم
• اختصاص زمانی جهت تفریح
• پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل

اطلاعات خود را در مورد افسردگی بالا ببرید. افزایش اطلاعات در مورد افسردگی، قدرت و انگیزه برای درمان را بیشتر می‌کند.

حمایت از فرد مبتلا به افسردگی چگونه است؟

راه‌هایی برای حمایت از مبتلایان به افسردگی وجود دارد. اگر فکر می‌کنید که یکی از اطرافیان شما نیز به این مشکل مبتلا شده است، حتما به توصیه‌های زیر دقت کنید:

• آنها را همان‌طور که هستند، بپذیرید و از قضاوت‌کردن دوری کنید.
• به آن‌ها نشان بدهید که دوست‌شان دارید و برای کمک حاضر هستید.
• گروه‌های حمایتی و خدمات روان‌درمانی را برای کمک به آن‌ها شناسایی کنید.
• به آن‌ها کمک کنید تا فعال بمانند، غذای سالم بخورند و خواب خوبی داشته باشند.
• با فرد مبتلا به افسردگی مدام در ارتباط و تماس باشید. نگذارید که منزوی شوند، زیاد تنها بمانند یا افکاری منفی بر آن‌ها غلبه کند.

سعی کنید صبور باشید و تحملتان را بالا ببرید؛ البته مراقبت از خود را هم فراموش نکنید.

چه زمانی نیاز به کمک اورژانسی وجود دارد؟ 

 رسیدگی‌ نکردن به مقوله افسردگی، می‌تواند مشکلات و اختلالات دیگر روانی مانند اختلال اضطراب اجتماعی را تشدید کند. گاهی اوقات هم نیاز به کمک اورژانسی وجود دارد. اگر پای خودکشی یا اقدام به آن درمیان باشد، حتماً نیاز به کمک اورژانسی خواهد بود. چنانچه، چنین فردی در اطراف خود دارید، او را تنها نگذارید. اختلالات روحی مانند افسردگی اساسی، افسردگی دوقطبی و… با معاینه فیزیکی یا معاینات پزشکی و روانپزشکی تشخیص داده می‌شوند و برای درمان آن هم از روش‌های مختلفی مانند روان‌درمانی و دارودرمانی استفاده می‌شود.

در برخی موارد نیاز به استفاده از روش‌هایی نظیر تحریک مغناطیسی فراجمله‌ای است و گاهی هم با کنترل استرس، تغذیه سالم و ورزش منظم، همه‌چیز حل و رفع می‌شود. با درمان افسردگی، امکان ایجاد روابط اجتماعی سالم و شروع زندگی بهره‌ور برای فرد بهبودیافته، امکان‌پذیر خواهد بود. اگر نشانه‌هایی از اختلال افسردگی را در خود یا اطرافیان‌تان مشاهده می‌کنید، پیشنهاد می‌کنیم که زودتر با یک پزشک متخصص یا متخصصان یک مرکز درمانی مانند بیمارستان دل آرام سینا مشورت کنید. 

علائم افسردگی را جدی بگیرید و برای درمان، اقدام کنید

افسردگی یک اختلال روحی جدی است که نباید نادیده گرفته شود. احساسات مداومی از غم، بی‌ارزشی، ناامیدی و خستگی می‌توانند عملکرد روزمره و کیفیت زندگی را تحت‌تأثیر قرار دهند. بنابراین، مهم است که علائم افسردگی را جدی بگیرید و به دنبال درمان مناسب برای آن بروید. با مشاوره از متخصصان روان‌شناسی و روانپزشکی، می‌توانید راه‌های مختلفی را برای مدیریت و درمان افسردگی امتحان کنید. برای درمان، نام پزشکان را ببینید و از میان آن‌ها، بهترین‌ها را انتخاب کنید. برای درمان افسردگی، می‌توانید از فهرست پزشکان دکتردکتر دست‌به‌ انتخاب بزنید؛ نظرات بیماران قبلی را درباره متخصص مورد نظر خود بخوانید و به صورت آنلاین نوبت دکتر بگیرید.

سوالات متداول

1. چه زمانی برای درمان افسردگی به پزشک نیاز است؟ با حس‌کردن علائم افسردگی مانند غم، بی‌حوصلگی و تغییر الگوهای خواب و خوراک به پزشک مراجعه کنید. زمانی که این تغییرات روی زندگی اثرات منفی می‌گذارند، نیاز به درمان وجود دارد.
2. افسردگی بیماری شایعی است؟ افسردگی بیمای و اختلال روانی شایعی است. بنا به ارقام و آمار، تقریباً ۷درصد از بزرگسالان در ایالات متحده هرساله دچار افسردگی می‌شوند. این وضعیت در نقاط دیگر جهان هم تقریباً مشابه است.
3. روش‌های درمان افسردگی چیست؟ برای رفع افسردگی از روش‌های مختلفی از جمله مشاوره روانی، استفاده از داروها یا ابزارهایی برای شوک‌دادن به مغز استفاده می‌شود. متخصصان از پرسشنامه‌های روان‌شناختی هم بهره می‌برند.
4. افسردگی ثانویه چیست؟ افسردگی ثانویه به وضعیتی اشاره دارد که افسردگی فرد به عوامل خارجی یا شرایط مشخصی برمی‌گردد. به عبارت دیگر، این نوع افسردگی به عنوان یک واکنش یا نتیجه از رخداد یا شرایط خاصی در زندگی فرد ایجاد می‌شود.

منابع:

• my.clevelandclinic.org
• psychiatry.org
• who.in