همه ما می‌دانیم که پوست اولین قسمت از بدن است که در تماس با عوامل محیطی قرار دارد و از بدن در برابر عوامل خارجی محافظت می‌کند. اما گاهی اوقات عواملی باعث آسیب به پوست شده و عارضه‌هایی در آن ایجاد می‌کنند. یکی از این عوارض که امروزه بسیار شایع است و باید آن را جدی گرفت، بیماری اگزما است که علاوه بر بزرگسالان، کودکان را هم درگیر می‌کند.
اگزما کودکان بسیار جدی بوده و لازم است برای درمان آن اقدامات خاصی انجام شود. در صورتی که علائم شدید باشد، باید در سریع‌ترین زمان به دکتر اطفال در تهران و دیگر شهرهای کشور مراجعه کنید. اما علائم اگزما در کودکان چیست و از آن مهم‌تر، چطور درمان می‌شود؟ در ادامه این مطلب از مجله دکتر دکتر به این سوالات پاسخ داده‌ایم؛ با ما همراه باشید.
اگزما کودکان چیست و چه علائمی دارد؟
خشکی و خارش پوست، بثورات پوستی، لکه‌های پوسته پوسته، تاول و عفونت‌های پوستی از علائم یک بیماری التهاب پوستی به نام اگزما هستند که در بزرگسالان و کودکان بسیار شایع است. اگزما یک مشکل پوستی است که می‌تواند در دوران کودکی، نوجوانی یا بزرگسالی شروع شود و از خفیف تا شدید متغیر باشد.
عوامل مختلفی باعث بروز اگزما می‌شوند و گاهی علائم آن در افراد مختلف، متفاوت است. از طرفی دیگر، اطلاع و آگاهی درباره این بیماری برای هر کسی ضروری است، برای همین در مطلبی تحت عنوان اگزما چیست در مجله دکتردکتر، کاملا درباره این بیماری، علائم، علل و درمان‌های مختلف آن را موردی بررسی قرار داده‌ایم؛ پیشنهاد می‌کنیم تا در راستای تکمیل اطلاعات خود، این مطلب را مطالعه کنید.
گاهی اگزمای کودکان با برآمدگی‌هایی همراه است که مرطوب و آبدار هستند. شاید متوجه شده باشید که گاهی کودکان در قسمت‌های خاصی از بدن دچار خارش مکرر می‌شوند، اگزما به تکرار خارش کمک کرده و شرایط را بدتر می‌کند و در کودکانی که دچار حساسیت یا آلرژی شده‌اند، ممکن است بروز کند. «درماتیت آتوپیک» (Atopic dermatitis)، شایع‌ترین علت اگزما است که گاهی به آن اگزمای نوزادان نیز می‌گویند و بر کودکان با سن بالاتر نیز اثر می‌گذارد.
اگزما در کودکان چه علائمی دارد؟
علائم اگزما کودکان متفاوت بوده و هر چه بزرگتر می‌شوند شدت بیماری افزایش پیدا می‌کند. اما در حالت کلی می‌توان گفت که اگزما بدن کودک این علائم را دارد:
- قرمزی پوست
- خارش اگزما کودکان
- التهاب
- خشکی پوست
- به وجود آمدن یک برآمدگی در قسمت چانه یا پیشانی کودک
با این حال هنگامی که علائم اگزما به اوج شدت خود برسند، پوست به شدت خشک شده و با خارش شدیدی همراه خواهد بود. هر چه بیماری بیشتر طول بکشد، عوارض بیماری نیز شدیدتر و غیرقابل تحمل‌تر خواهد شد. پس از درمان کامل، اگزما پوستی کودکان ممکن است بعد از مدتی دوباره عود کرده و مشکلات جدیدی را به وجود بیاورد.
از علائم اگزما در کودکان شیرخوار می‌توانیم بگوییم که اگزما به صورت پلاک‌های قرمز پوسته ریزی دهنده و خارش‌دار عموما روی گونه‌ها، پیشانی، آرنج‌ها، پشت زانوها و سایر نواحی چین‌دار بدن شیرخوار ظاهر می‌شود.
علت بروز اگزما در کودکان چیست؟
ابتلا به اگزما دلیل مشخصی ندارد و عوامل و شرایط مختلفی می‌تواند باعث بروز آن شود. اما با توجه به این که تمرکز این مقاله بر روی اگزما کودکان است، در ادامه عواملی را معرفی می‌کنیم که به تسریع بروز اگزما در کودکان کمک می‌کنند.
1. رژیم غذایی
شاید برای شما جای تعجب داشته باشد اگر بگوییم بعضی از غذا‌ها یا سبزیجات در کودکان باعث بروز اگزمای پوستی می‌شود. اما این موضوع واقعیت داشته و بعضی از کودکان با مصرف غذا‌هایی خاص، دچار خارش قرمزی پوست می‌شوند.
2. تعامل ژن‌ها با محیط
گاهی اوقات محرک‌های محیطی با ژن‌های بدن کودک تداخل پیدا کرده و سیستم ایمنی بدن را فعال می‌کند. روشن شدن سیستم ایمنی باعث ابتلا کودک به اگزما می‌شود.
3. استفاده از مواد بهداشتی و شوینده‌های شیمیایی
بسیاری از افراد هنگام استحمام، از مواد شوینده و نرم کننده مختلف استفاده می‌کنند و بوی خوش این مواد حس خوبی به آن‌ها می‌دهد. اما باید بگوییم این کار برای کودکان مناسب نیست و چون پوست و سیستم ایمنی‌شان حساس است، استفاده از انواع شامپو و مواد شوینده شیمیایی، باعث بروز انواع اگزما کودک می‌شود. علاوه بر این شاپو اگزما کودکان باید فاقد مواد شیمیایی یا صابونی بوده تا سبب عود اگزما نشود.
4. آب و هوا
همانطور که اشاره شد، پوست کودکان بسیار حساس است و هر گونه تغییرات آب و هوایی سبب واکنش پوست آن‌ها می‌شود. آب و هوا اصلی‌ترین عامل بروز اگزما هستند و در کودکان تاثیر بیشتری دارد. به همین دلیل متخصصان به والدین توصیه می‌کنند که کودک خود را در معرض گرما یا سرمای شدید قرار ندهند و با استفاده از مرطوب کننده‌ها سعی کنند بدن آن‌ها را مرطوب نگه دارند.
چه زمانی باید برای درمان اگزما کودکان به پزشک مراجعه کنیم؟
با توجه به حساسیت بالای کودکان و نوزادان، پوست آن‌ها در اثر محرک‌های محیطی واکنش نشان می‌دهد و ممکن است دچار عفونت‌های پوستی شوند. در صورتی که یکی از نشانه‌های اگزما را که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم، در کودک مشاهده کردید، هر چه سریع‌تر به دکتر اطفال مراجعه کنید.
- تب بالا
- قرمزی و حرارت در ناحیه اگزما و اطراف آن
- پیدا شدن تاول‌های چرکی در ناحیه اگزما و اطراف آن
- مشاهده چیزی شبیه تب خال در نواحی از پوست
درمان اگزما در کودکان
برای درمان اگزما صورت کودکان و بدن آن‌ها، روش‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
توجه! در این زمینه توجه کنید که بهترین راه‌حل برای درمان اگزما کودک، مراجعه به پزشک و عمل به تجویز او است.
دارو اگزما برای کودکان
یکی از روش‌های دارویی برای درمان اگزما کودک، استفاده از پماد اگزما برای کودکان است. اغلب برای درمان اگزما از کورتیکواستروئیدهای موضعی که به آن کورتیزون یا پمادهای استروئید نیز می‌گویند، استفاده می‌کنند.
استروئید موجود در این پماد‌ها با استروئیدهای مورد استفاده توسط برخی ورزشکاران متفاوت بوده و معمولا دو بار در روز، به طور مستقیم در مناطقی که دچار عارضه شده، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کامل کردن دوره مصرف داروهای کورتیکواستروئید که توسط پزشک تعیین شده، ضروری است و هرگز نباید از یک استروئید موضعی، برای شخص دیگری که هیچ دارویی برای او تجویز نشده استفاده کنید.
کرم‌ها و پمادهایی که برای درمان اگزما مورد استفاده قرار می‌گیرند، از نظر قدرت و تاثیرگذاری متفاوت بوده و استفاده از دوز نادرست دارو در نواحی حساس و به خصوص کودکان، می تواند به پوست آن‌ها آسیب برساند.
داروهای غیر استروئیدی دیگر نیز به صورت پماد یا کرم در بازار موجود است و به صورت موضعی می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. علاوه بر موارد گفته شده، درمان‌های دارویی دیگری نیز ممکن است توسط پزشکان تجویز شوند، مانند:
- تجویز آنتی‌هیستامین برای مقابله و کاهش خارش
- استفاده از آنتی بیوتیک‌های خوراکی یا موضعی، برای پیشگیری و مقابله با عفونت‌های ناشی از بیماری که بیشتر کودکان را مبتلا می‌کند.
در برخی از موارد خاص که کودکان بزرگتر به اگزمای شدید مبتلا می‌شوند، تحت نظارت یک متخصص پوست و مو، با نور فرابنفش تحت درمان قرار می‌گیرند و در مواردی دیگر داروهای جدیدی که نحوه واکنش سیستم ایمنی پوست را تغییر می دهند، تجویز می‌شود.
درمان اگزما کودکان در خانه
بسیاری از افراد تصور می‌کنند برای درمان اگزمای کودکان حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنند. این در حالیست که برای درمان اگزما در کودک یک ساله و رفع خارش اگزما نوزادان زیر دو سال می‌توان از کرم‌های وازلین یا اوسرین به عنوان مرطوب کننده استفاده کرد. برای تجویز این کرم‌ها در این گروه سنی هیچ منعی وجود ندارد و در صورت عدم پاسخ‌دهی نوزاد به این درمان، به ویزیت توسط پزشک متخصص پوست نیاز خواهد بود.
اما در صورتی که اگزمای کودک خیلی شدید نبود، می‌توانید خارش بدن و اگزمای دست کودکان را با روش های خانگی تا حدودی کنترل کرده و از تشدید آن‌ها جلوگیری کنند.
استفاده از عسل برای درمان اگزما کودک
از قرن‌های گذشته تا کنون، از عسل برای بهبود زخم‌ها و تقویت سیستم ایمنی استفاده می‌کنند. علاوه بر این می‌توانید عسل را برای درمان خانگی اگزما صورت کودکان نیز به کار ببرید. عسل از عفونت پوست جلوگیری کرده و در عین حال آن را مرطوب نگه می‌دارد.
درمان اگزما کودکان با ژل آلوئه‌ورا
طبق تحقیقات انجام شده توسط متخصصان، ژل آلوئه ورا خاصیت ضد باکتریایی داشته و خشکی پوست را بهبود می‌بخشد. با توجه به این که این گیاه حساسیتی ایجاد نمی‌کند، درمانی مفید برای اگزما کودکان به شمار می‌آید.
درمان اگزما کوکان با بلغور جو
یکی دیگر از روش‌های درمان اگزما، استفاده از بلغور جو دوسر است. در جو دو سر، کلوئیدی به نام Avena sativa وجود دارد که در درمان حساسیت‌ها و بیماری‌های پوستی بسیار موثر است. بلغور جو خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و از خشکی پوست و پوسته پوسته شدن آن جلوگیری می‌کند.
استفاده از محصولات پروبیوتیک
در روده انسان باکتری‌های پروبیوتیک وجود دارد و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند. مصرف پروبیوتیک‌ها در درمان پوستی اگزمای کودکان بسیار موثر است.
رعایت اصول مراقبت از پوست کودک
اسحمام با آب ولرم، استفده از مواد شوینده و محصولات پوستی مناسب کودک، پوشاندن لباس‌هایی با جنس نخ و پنبه، شسشتوی منظم دست و صورت کودک و حذف غذاهای آلرژی‌زا مثل فست‌فودها یا غذاهای تند از رژیم غذایی کودک، همگز از مهم‌ترین اصول مراقبت از پوست کودک هستند که برای درمان اگزما در سنین پایین هم توصیه می‌شوند.
درمان اگزمای کودکان با طب سنتی
طب سنتی برای درمان اگزما کودک روش‌های درمانی خوبی دارد. در ادامه چهار مورد از اثرگذارترین این درمان‌ها اشاره می‌کنیم:
1. روغن نارگیل، برای درمان اگزمای کودکان
روغن نارگیل به مرطوب شدن پوست کمک کرده و درمان مناسبی برای کودکانی است که دچار خشکی پوست و اگزما شده‌اند. برای بهبود پوست خشک کودکان می‌توانید پس از استحمام، در طول روز چندین بار پوست فرزندتان را با روغن مرطوب کنید. در صورتی که کودک به روغن نارگیل حساسیت داشت، از آن استفاده نکنید.
2. استفاده از روغن آفتابگردان
روغن آفتابگردان در تقویت عملکرد پوست بسیار موثر است و از خشکی پوست کودکان جلوگیری می‌کند. این روغن رطوبت پوست را افزایش داده و از زخمی شدن آن در اثر اگزما جلوگیری می‌کند.
3. گل پامچال
برای درمان سنتی اگزما در کودکان و نوزادان روغن گل پامچال روشی مناسبی بوده و باعث رطوبت بیشتر پوست می‌شود.
4. طب سوزنی
یکی دیگر از روش‌های درمان سنتی اگزما، استفاده از طب سوزنی است که در پزشکی چینی بسیار کاربرد دارد.
8 راه برای پیشگیری از اگزما کودکان و کنترل آن
با حفاظت از پوست کودکان می‌توانید از علائم اگزمای کودکان پیشگیری کنید و عواملی را که باعث عود کردن بیماری می‌شود، از بین ببرید. برای مثال می‌توانید هشت اقدام زیر را انجام داده و از اگزما کودک خود هم جلوگیری کنید و هم آن را تا حدودی کنترل کنید.
1. دور کردن عوامل آلرژی زا از محیط خانه
عوامل حساسیت زا مانند: گرد و غبار، غذاهای خاص، موی حیوانات و غیره را از کودکان خود دور کنید. انجام این کار به بهبود اگزمای کودکان بسیار کمک می‌کند.
2. انجام مراقبت‌های حرارتی کودکان
یکی از عوامل محرک در عود بیماری اگزما در کودکان، گرم بودن بدن است. برای همین سعی کنید از گرم شدن بیش از حد بدن کودک جلوگیری کنید.
3. دادن آب زیاد به کودک
اگزمای کودکان بسیار آزار دهنده و ناراحت کننده است و علاوه بر خارش‌های شدید، اثرات روانی نیز خواهد داشت. خوردن آب فراوان به مرطوب شدن پوست کمک کرده و خارش اگزمای کودکان را کاهش می‌دهد.
4. استفاده از کرم مرطوب کننده
پس از استحمام کودک، بدن او را با یک حوله نرم خشک کرده و با یک مرطوب کننده یا لوسیون بدن او را به خوبی مرطوب کنید. تکرار دو یا ۳ بار این کار در طول روز، به مرطوب شدن پوست کودک کمک زیادی می‌کند.
5. استفاده از کمپرس آب سرد
گاهی اوقات میزان خارش پوستی در کودک افزایش می‌یابد. در این مواقع برای کاهش خارش پوستی می‌توانید از کمپرس‌های آب سرد مانند پارچه و حوله‌های مرطوب و خنک استفاده کنید.
6. استفاده نکردن از لباس‌های خشن و پشمی تحریک‌کننده
برای تنفس بهتر پوست کودک، یکی از بهترین راه‌ها استفاده از لباس‌های نرم و لطیف و پنبه‌ای است زیرا لباس‌های خشن به عود کردن بیماری کمک می‌کند.
7. استفاده نکردن از آب داغ برای حمام کودک
همانطور که می‌دانید آب داغ خشکی پوست را افزایش می‌دهد. پس برای پیشگیری از عود کردن اگزما کودک، برای استحمام او از آب ولرم و شوینده‌های غیر صابونی استفاده کنید.
8. کوتاه کردن ناخن دست کودکان
گاهی اوقات در اثر خارش‌های پوست، کودک آن را می‌خاراند. انجام این کار باعث زخمی شدن محل خارش می‌شود. برای جلوگیری از این کار می‌توانید ناخن‌های کودکتان را کوتاه کرده یا هنگام خواب دستکش‌های سبک به کودکان خود بپوشانید.
درماتیت آتوپیک یا اگزما نوزادان چیست؟
درماتیت آتوپیک که به آن اگزمای آتوپیک نیز می‌گویند، در اثر فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن بروز می‌کند و باعث خشکی و خارش شدید پوستی می‌شود. درماتیت آتوپیک باعث خارش، قرمزی، تورم و ترک خوردن پوست شده و علاوه بر آن ممکن است مایع روشنی از مناطق آسیب دیده ترشح شود.
این بیماری در سنین مختلفی ایجاد می‌شود اما شیوع آن در دوران کودکی بیشتر است و با بزرگتر شدن نوزاد، اگزمای پای کودک بیشتر در پشت زانوها و جلو آرنج نمایان می‌شود.
در بزرگسالان نیز دست‌ها و پاها بیشترین آسیب دیدگی را تجربه کرده و ترک‌های پوستی ناشی از آن وضعیت بیمار را بدتر خواهد کرد. علاوه بر آن بیشتر افرادی که به درماتیت آتوپیک دچار می‌شوند، عارضه‌هایی همچون تب یونجه یا آسم را نیز تجربه می‌کنند.
علاوه بر درماتیت آتوپیک، اگزما انواع مختلفی دارد که با توجه به محل ظاهر شدن آن روی پوست، می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد. انواع اگزما را می‌توان به بخش‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:
- درماتیت دیشیدروتیک(پومفولیکس)؛ علائم این نوع از اگزما بیرون آمدن تاول‌های ریز از کف دست است. (یکی از مقالات مجله دکتردکتر درباره این عارضه پوستی برایتان کامل توضیح داده‌ایم؛ برای همین مطالعه مطلب درماتیت دیشیدروتیک را به شما توصیه می‌کنیم.)
- درماتیت تماسی؛ همانطور که از اسمش مشخص است، در درماتیت تماسی نوعی از اگزما در اثر تماس بدن با ماده خاصی به وجود می‌آید.
- اگزما دیسکوئید؛ از علائم اگزما دیسکوئید می‌توان به لکه‌های دایره‌ای یا بیضی شکل روی پوست اشاره کرد.
- اگزمای سبورئیک؛ در این نوع از اگزما لکه‌های قرمز و پوسته پوسته در کناره‌های بینی، ابروها، گوش‌ها و پوست سر ایجاد می‌شود و فرد خارش‌هایی را در این قسمت‌ها تجربه می‌کند.
- اگزمای واریس؛ اگزمای واریس، نوعی اگزما است که معمولا در قسمت‌های پایین پا ایجاد شده و مشکلاتی در جریان خون از طریق رگ‌های پا به وجود می‌آید.
- درماتیت پوشک (Irritant Diaper Dermatitis)؛ یکی از شایع‌ترین انواع اگزمای کودکان و نوزادان، درماتیت پوشک است. این نوع اگزما بیشتر در ناحیه تناسلی کودکان و قسمت‌هایی از بدن که زیر پوشک قرار می‌گیرد، بروز می‌کند. دلیل ظاهر شدن این نوع اگزما پوستی کودکان، قرار گرفتن طولانی مدت بدن کودک در معرض رطوبت ادرار و مدفوع است.
درصورت دیدن هرگونه علائمی روی بدن نوزاد، حتما هر چه زودتر به پزشک متخص اطفال مراجعه کرده و درمان را سریع‌تر آغاز کنید.
بدن کودک به لطافت یک غنچه است؛ درمان اگزما کودک را جدی بگیرید!
با همه توضیحاتی که در این مطلب ارائه شد، در صورتی که کودک شما دچار اگزمای پوستی شد، اصلا نگران نشوید. انجام اقداماتی خاص و عمل به دستورالعمل پزشک متخصص، به راحتی قابل کنترل است. در صورت نیاز می‌توانید از سیستم نوبت دکتر دکتر دکتر استفاده کنید زیرا بدن فرزند شما لطیف و بسیار حساس است و باید به سلامت آن اهمیت زیادی بدهید.
در صورتی که کودکی در خانواده شما تا به حال دچار اگزما شده است، خوشحال می‌شویم علائم و نشانه‌های این بیماری و راه‌های درمان آن را به ما دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید.
