تفاوت ایست قلبی و حمله قلبی

گاهی عبارت‌های پزشکی متفاوت، برای عموم مردم دارای معانی یکسان هستند. در اغلب موارد ممکن است این عدم آگاهی، ایرادی نداشته باشد؛ اما گاهی ممکن است یک اشتباه، به قیمت جان افراد تمام شود. ایست قلبی و حمله قلبی، هر دو از موارد اورژانسی پزشکی هستند که زندگی هر کسی را تهدید می‌کنند. اما شناخت تفاوت‌های این‌ دو و علائم هر یک، می‌تواند به شما کمک کند تا اقدامات مورد نیاز در مورد هر کدام را شناخته و به واسطه آن، جان یک نفر را نجات دهید.

انجمن قلب آمریکا، برای روشن شدن تفاوت حمله قلبی و ایست قلبی، حمله قلبی را مشکل در گردش خون و ایست قلبی را نوعی مشکل الکتریکی در قلب توصیف می‌کند. در حمله قلبی گردش خون دچار مشکل شده و بخشی از قلب از کار می‌افتد اما ضربان همچنان ادامه دارد و عضله قلب، کار می‌کند. اما در ایست قلبی، قطع پمپاژ خون یا توقف جریان الکتریکی قلب، عضله قلب را کامل از کار انداخته و به سرعت جان بیمار را در معرض خطر مرگ قرار می‌دهد.

در صورت تجربه علائمی مشابه با آنچه که گفته شد مراجعه به متخصص قلب و عروق الزامی است، اما قبل از آن پیشنهاد می‌کنیم که برای آشنایی با علائم این دو عارضه، روش‌های تشخیص، درمان و عوارض هریک، با ما تا به‌انتهای این مطلب از مجله دکتردکتر همراه باشید.

سکته یا حمله قلبی چیست؟

براساس اطلاعات به دست آمده، تنها در ایالات متحده آمریکا، در هر ۴۰ ثانیه یک نفر دچار حمله قلبی می‌شود. در کشور ما نیز متأسفانه، آمار ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و نرخ مرگ‌ومیر ناشی از آن بسیار بالا است.

در حال حاضر ایران به عنوان رکورددار بالاترین آمار مرگ ناشی از حمله قلبی در جهان معرفی شده است. زیرا روزانه حدود ۳۰۰ نفر در ایران در اثر بیماری‌های قلبی جان خود را از دست می‌دهند.

حمله قلبی یا سکته قلبی اصطلاح رایج برای انفارکتوس میوکارد (Myocardial infarction) است. سکته قلبی، مرگ بخشی از ماهیچه‌های قلب است، که در اثر قطع شدن روند خون‌رسانی رخ می‌دهد. آرتریواسکلروز (Arteriosclerosis) یا گرفتگی رگ‌های خونی، عمده‌ترین دلیل حملات قلبی است.

در حمله قلبی، یکی از شریان‌های قلب مسدود شده و مانع از جریان خون به قسمتی از عضله قلب می‌شود. همین امر باعث می‌شود تا آن بخش از قلب که خون دریافت نکرده است، دچار مشکل شده و شروع به مردن کند. البته، در این فرآیند، ضربان قلب همچنان ادامه دارد و کار قلب، به‌طور کامل متوقف نمی‌شود.

این اتفاق معمولاً زمانی رخ می‌دهد که یک لخته خون، یکی از شریان‌های کرونری (عروق خون‌رسان قلب) را مسدود کرده و مانع جریان خون از آن می‌شود. قلب، همچنان در حال پمپاژ خون به قسمت‌های مختلف بدن است، اما آن قسمت از عضله قلب، که از شریان مسدودشده خون دریافت می‌کرد، به تدریج از کار می‌افتد.

مردن بخشی از قلب، در صورتی که اقدامات لازم و به‌موقع صورت نگیرد، می‌تواند به تدریج دیگر بخش‌های قلب را نیز درگیر کرده، آسیب جدی به آن وارد کند و در نهایت، به قیمت جان بیمار تمام شود.

عوامل بروز حمله قلبی

برخی از عوامل، باعث تجمع ناخواسته رسوبات در شریان‌ها شده و سبب مسدود شدن آنها می‌شوند. این روند، باعث می‌شود به تدریج، شریان‌ها در سراسر بدن تنگ‌تر شوند. برخی از عواملی که می‌توانند منجر به حمله قلبی در افراد شوند، عبارتند از:

• بالا رفتن سن؛ معمولاً سن ۴۵ سالگی برای مردان، و سن ۵۵ سالگی برای زنان سن خطر است. این رده‌های سنی معمولا بیش از جوان‌ترها در معرض خطر حمله قلبی هستند.
• مصرف تنباکو؛ استعمال دخانیات یا قرار گرفتن مداوم در معرض دود سیگار می‌تواند احتمال ابتلا به حمله قلبی را به شدت افزایش دهد. تنباکو، یکی از مهم‌ترین عوامل بیماری‌های قلبی و عروقی است.
• فشارخون بالا؛ فشارخون بالا با کهولت سن، به‌ویژه در صورتی که پای کلسترول بالا، چاقی یا دیابت هم در میان باشد، می‌تواند افراد را یک قدم به خطر سکته قلبی نزدیک‌تر کند.
• سطح کلسترول خون یا تری گلیسیرید بالا؛ بالا بودن کلسترول بد، یکی از عواملی است که می‌تواند منجر به تنگ‌تر شدن عروق شود. بالا بودن سطح تری‌گلیسیرید خون، که ارتباط تنگاتنگی با عادت‌های غذایی افراد دارد، سبب گرفتگی رگ‌ها شده و خطر ابتلا به سکته قلبی را افزایش می‌دهد.
• چاقی مفرط؛ چاقی مفرط، زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌ها است. بالا بودن سطح کلسترول خون، تری‌گلیسیرید بالا، افزایش فشارخون و دیابت، هر یک ممکن است ناشی از چاقی مفرط در افراد باشند. از این رو، داشتن اضافه وزن زیاد می‌تواند یکی از مهم‌ترین عوامل بروز حمله قلبی باشد. کم کردن وزن، حتی در حد ۱۰ درصد، می‌تواند خطر ابتلا به سکته قلبی را در افراد کاهش دهد.
• دیابت؛ دیابت نیز می‌تواند یکی دیگر از عوامل حمله قلبی باشد. عدم تولید مقادیر کافی هورمون انسولین توسط لوزالمعده، سبب بالا رفتن سطح قندخون در بدن شده و خطر حمله قلبی را افزایش می‌دهد.
• وراثت و سابقه خانوادگی؛ در صورتی که در وابستگان نزدیک‌تان، در پدر و مادر، خواهر و برادر، یا پدربزرگ و مادربزرگ‌تان سابقه حمله قلبی زودرس وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به سکته قلبی در شما نیز وجود دارد.
• عدم تحرک؛ عدم تحرک و فعالیت بدنی اندک، یکی از مهم‌ترین عوامل چاقی و بالا رفتن سطح کلسترول خون است. ورزش مستمر می‌تواند علاوه بر کاهش خطر ابتلا به حمله قلبی، بدن را در مقابل بسیاری از بیماری‌ها مصون کند.

ایست قلبی چیست؟

میزان مرگ‌ومیر ناشی از ایست قلبی در کشورهای اروپایی، سالانه چیزی در حدود ۰.۲ الی ۰.۹۲ در هزار نفر است. هرچند که آمار مرگ‌ومیر ناشی از این عارضه در ایران، بالاتر از میانگین جهانی است.

ایست قلبی، کاملاً ناگهانی و گاهی بدون دلیل اتفاق می‌افتد. در این شرایط، قلب، پمپاژ خون را متوقف می‌کند و فرد، در صورتی‌که اقدامات درمانی لازم روی او انجام نشود، در عرض چند دقیقه جان خود را از دست می‌دهد. ایست قلبی، ناشی از توقف ناگهانی جریان الکتریکی است که قلب را به حرکت درمی‌آورد.

آریتمی فیبریلاسیون بطنی (Ventricular fibrillation) از جمله عوامل شایع ایست قلبی است. در فیبریلاسیون بطنی، سیگنال‌های الکتریکی قلب به‌طور ناگهانی دچار بی‌نظمی می‌شوند. این سیگنال‌ها، کنترل زمان‌بندی و سازمان‌دهی ضربان قلب را بر عهده دارند و وقتی مدار الکتریکی قلب دچار مشکل می‌شود، قلب، به جای تپش می‌لرزد. حملات قلبی می‌توانند منجر به آریتمی و در نهایت ایست قلبی در افراد شوند. زمانی که بیمار به حمله قلبی دچار می‌شود، عضله قلب دچار ریتم غیرطبیعی شده و در نهایت، در صورت عدم انجام اقدامات درمانی لازم، به ایست قلبی دچار می‌شود.

عوامل بروز ایست قلبی

عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به ایست قلبی را تشدید کنند عبارتند از:

• بیماری‌های قلبی مزمن؛ مهم‌ترین دلیل بروز ایست قلبی، داشتن بیماری‌های قلبی مزمن است. گاهی بیماری‌های مزمن قلبی، نظیر بیماری عروق کرونر، حمله قلبی، قلب بزرگ (كارديوميوپاتي)، بیماری‌های مربوط به دریچه‌ قلب و یا بیماری‌های قلبی مادرزادی، منجر به بروز آریتمی قلب شده و در نهایت، باعث ایست قلبی می‌شوند.
• سابقه خانوادگی بیماری عروق کرونر؛ در صورتی که در وابستگان نزدیک‌، پدر و مادر، خواهر و برادر، یا پدربزرگ و مادربزرگ‌ سابقه ابتلا به بیماری عروق کرونر وجود داشته باشد، احتمال ابتلا در فرد نیز وجود خواهد داشت.
• کهولت سن؛ با افزایش سن، امکان ایجاد اختلال در سیستم الکتریکی قلب افزایش یافته و احتمال ایست قلبی بالا می‌رود. مردان در سن بالاتر از ۴۵ سال، و زنان در سن بالاتر از ۵۵ سال، بیش از دیگران در معرض ابتلا به ایست قلبی قرار دارند.
• زیاده‌روی در مصرف الکل و مخدرهایی نظیر کوکائین یا آمفتامین؛ مصرف الکل و مواد مخدر می‌تواند با افزایش آریتمی‌های کشنده، خطر بروز ایست قلبی در افراد را افزایش دهد.
• عدم تحرک؛ عدم تحرک سبب‌ساز بیماری‌های قلبی و عروقی در افراد شده و احتمال ابتلا به ایست قلبی را افزایش می‌دهد. آمار مرگ‌ومیر ناشی از ایست قلبی در ورزشکاران بسیار پایین است.

تفاوت علائم سکته قلبی و ایست قلبی

اگرچه علائم حمله قلبی ممکن است آنی و شدید باشند، اما همیشه این طور نیست. اغلب علائم سکته قلبی، به تدریج شروع شده و چند ساعت، چند روز یا حتی چند هفته پیش از وقوع حمله، احساس می‌شوند. البته این علائم می‌تواند بسته به جنسیت افراد نیز متفاوت باشد. ضمن این‌که یک فرد ممکن است در دو تجربه حمله قلبی خود، علائم متفاوتی را مشاهده کرده باشد. به عنوان مثال، ممکن است احساس درد، در یک نمونه حمله قلبی شدید بوده باشد، اما در نمونه‌ای دیگر خفیف گزارش شود.

علائم معمول حمله قلبی عبارتند از:

• احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه (آنژین)
• درد شدید یا سوزش که به یک یا هر دو بازو، پشت، گردن، فک یا معده می‌رسد
• تنگی نفس
• احساس سرگیجه
• سبکی سر
• حالت تهوع
• استفراغ
• خس‌خس سینه و سرفه
• عرق سرد
• احساس اضطراب شدید، شبیه حمله پانیک
• ضربان قلب سریع یا نامنظم

البته، برخی افراد ممکن است یک حمله قلبی خاموش را تجربه کنند. حمله قلبی بدون علائم یا با علائم بسیار خفیف، که تقریبا نصف موارد را شامل می‌شود. کهولت سن، یا ابتلا به بیماری‌هایی که به سیستم عصبی فرد آسیب می‌رسانند، مثل دیابت، می‌تواند در احساس درد و علائم حمله قلبی در افراد تاثیر بگذارد.

علائم شایع ایست قلبی نیز عبارتند از:

• ضربان قلب سریع
• سبکی سر
• احساس سرگیجه
• احساس درد در قفسه سینه
• تنگی نفس
• حالت تهوع
• استفراغ
• از دست دادن تعادل و سقوط ناگهانی
• ندشتن نبض
• فقدان هوشیاری
• احساس ضعف
• تنفس غیرطبیعی
• تولید صداهای نفس‌گیر

تفاوت‌ تشخیص ایست قلبی و سکته قلبی

تشخیص حمله قلبی، جدای از علائم آن، که بیمار خودش هم می‌تواند با بررسی علائم موجود تشخیص دهد، مانند تشخیص بیماری‌های قلبی دیگر بر عهده پزشک معالج است. زمانی‌که یک بیمار، با حمله قلبی به بیمارستان مراجعه می‌کند، در اولین اقدام از او آزمایش خون و الکتروکاردیوگرافی (Electrocardiography) گرفته می‌شود. پزشک در مورد سابقه بیماری از او سوال می‌کند و پس از تشخیص نهایی، نوع درمان بسته به نوع مشکل قلبی شروع می‌شود.

در مورد ایست قلبی، اگرچه تشخیص نهایی برعهده پزشک معالج است، اما با توجه به این‌که ایست قلبی به یک‌باره و آنی رخ می‌دهد، ممکن است تا رسیدن اورژانس فرد جان خود را از دست بدهد. به همین دلیل لازم است برخی روش‌های تشخیص فوری و روش‌های احیا را تا حدودی بلد باشیم تا در صورت بروز حادثه، بتوانیم کمک کنیم.

از کار ایستادن ناگهانی قلب در بیمار، باعث توقف ناگهانی ضربان قلب، تنفس و هوشیاری می‌شود. در صورت مشاهده این علائم، بلافاصله باید نسبت به احیای بیمار اقدام کرد. اما اقداماتی که در بیمارستان در خصوص بیمار ایست قلبی صورت می‌گیرد، شامل الکتروکاردیوگرام (نوار قلب)، آزمایش خون و تصویربرداری است که به تصویربرداری اشعه ایکس قفسه سینه، اکوکاردیوگرام و کاتتریزاسیون کرونر تقسیم می‌شود.

تفاوت درمان ایست قلبی و سکته قلبی

درمان حمله قلبی و ایست قلبی، شامل دو مجموعه دستورالعمل می‌شود.

• مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها، که به زمان بروز سکته قلبی یا ایست قلبی مربوط می‌شوند و نیاز است انجام شوند تا فرد، از مرگ نجات پیدا کند؛
• مجموعه‌ای از توصیه‌ها، که با آنها می‌توان بیمار‌های زمینه‌ای سبب‌ساز حمله قلبی و ایست قلبی را درمان یا حداقل کنترل کرد.

دستورالعمل‌های اضطراری حمله قلبی و ایست قلبی

در صورت بروز حمله قلبی برای دیگران، قبل از هرچیز لازم است از خود بیمار در مورد وضعیت او سوال کنید. اگر علائمی که بیمار دارد، با علائم حمله قلبی تطابق داشت، دستورالعمل‌های زیر را دنبال کنید. اما اگر خودتان دچار حمله قلبی شدید، جای نگرانی نیست. از آن‌جا که سکته قلبی، معمولاً به صورت تدریجی رخ می‌دهد، فرصت دارید تا اقدامات لازم را انجام داده و تا رسیدن به بیمارستان وضعیت خود را پایدار نگه دارید. دستورالعمل‌های حمله قلبی عبارتند از:

• در اولین فرصت با اورژانس تماس بگیرید. توجه داشته باشید که تماس با اورژانس، خیلی بهتر از رفتن به بیمارستان با ماشین شخصی است. هم به لحاظ زمان‌بندی، و هم از بابت خطر رانندگی. ضمن این‌که پرسنل اورژانس، در مسیر نیز می‌توانند به‌صورت تلفنی درمان را شروع کنند.
• انجام هرگونه فعالیت را متوقف کرده و در وضعیتی که کاملاً راحت باشید بنشینید یا دراز بکشید.
• نیتروگلیسرین مصرف کنید. در صورتی که به‌صورت روزانه از این دارو استفاده می‌کنید، دوز نرمال آن را مصرف کنید.
• آسپرین مصرف کنید. مصرف یک قرص ۳۲۵ میلی‌گرمی یا دو قرص ۸۱ میلی‌گرمی آسپرین می‌تواند کمک زیادی به بهبودی وضعیت کند.
• خونسردی خود را حفظ کرده و تا رسیدن اورژانس استراحت کنید.

اما فردی که دچار ایست قلبی می‌شود، بی‌هوش می‌شود. کارهایی که می‌توان برای کمک به کسی‌که دچار ایست قلبی شده انجام داد عبارتند از:

• در اولین فرصت با اورژانس تماس بگیرید. در صورتی که بیش از یک نفر در جمع حضور دارد، بهتر است یک نفر با اورژانس تماس بگیرد و یک نفر، که ترجیحاً با کمک‌های اولیه آشنا است، به سراغ بیمار برود.
• احیای قلبی ریوی (CPR) را آغاز کنید. استفاده از تنفس مصنوعی یا وارد کردن فشار به قفسه سینه بیمار می‌تواند شانس زنده ماندن او را تا رسیدن اورژانس افزایش دهد.

راه‌های درمان حمله قلبی و ایست قلبی

راه‌های درمان ایست قلبی و سکته قلبی در بلندمدت، تقریباً یکی است. می‌توان با تغییر سبک زندگی، داشتن رژیم غذایی مناسب، ورزش کردن و غیره، احتمال بروز حمله قلبی و ایست قلبی را کاهش داد. این اقدامات، در صورت داشتن بیماری‌های زمینه‌ای قلبی، درمان قطعی نیستند و فقط به کنترل بیماری کمک می‌کنند.

تغییر سبک‌زندگی

ترک مصرف دخانیات، دوری از رژیم‌های غذایی چرب‌، ورزش منظم و دوری از استرس و فشارهای روانی، از سکته و ایست قلبی جلوگیری می‌کنند. در صورتی که چاق هستید باید لاغر کنید. ضمن این‌که در صورت ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مثل فشارخون و دیابت، چکاپ‌ دوره‌ای و توصیه‌های پزشک را جدی بگیرید.

مصرف دارو

با این‌که تغییر سبک زندگی مهم است، اما درمورد افرادی که سابقه حمله قلبی دارند، به بیماری‌های مزمن قلب و عروق مبتلا هستند یا به تشخیص پزشک، نیاز به مصرف دارو دارند کافی نیست. مصرف داروهایی که از لخته شدن خون جلوگیری کرده و باعث می‌شوند جریان خون در بدن روال طبیعی خود را داشته باشد، یکی دیگر از راه‌های درمان حمله قلبی و ایست قلبی است.

برخی از این داروها که حتما باید توسط پزشک تجویز شوند عبارتند از:

• آسپرین
• داروهای ضد انعقاد خون
• مسکن‌‌ها
• نیتروگلیسیرین
• داروهای فشارخون

جراحی قلب

درصورتی‌که بیماری شدید باشد و تغییر سبک زندگی و حتی مصرف دارو کارساز نباشد، حراجی قلب، به صلاح‌دید پزشک متخصص قلب و عروق می‌تواند پیشنهاد مناسبی باشد. جراحی‌های قلب، سه دسته هستند:

• جراحی بای‌پس عروق کرونر (Coronary artery bypass surgery)
• آنژیوپلاستی (Angioplasty)‌ و استنت‌گذاری
• عمل پیوند قلب

تفاوت عوارض سکته قلبی و ایست قلبی

یکی از مهم‌ترین عوارض سکته قلبی، ایست قلبی است. در صورتی که حمله قلبی شدید باشد، ایست قلبی و مرگ اتفاق می‌افتد. به همین دلیل سکته قلبی، یکی از مهم‌ترین علت‌های مرگ‌ومیر در جهان است. عوارض دیگر حمله قلبی عبارتند از:

• احتمال وقوع حمله قلبی مجدد
• نارسایی‌های قلبی
• پارگی در ناحیه میوکارد قلب
• مشکل آریتمی
• نارسایی‌های کلیه
• اختلالات دریچه‌ای
• کاهش امید به زندگی
• اختلال در فعالیت‌های روزانه
• کاهش توانایی‌های جسمی

شناخت تفاوت ایست قلبی و حمله قلبی را جدی بگیرید!

افرادی که به ایست قلبی دچار می‌شوند، به دلیل کاهش جریان خون در مغز بی‌هوش می‌شوند. درصورتی‌که ریتم قلب به روال عادی برنگردد، آسیب مغزی رخ داده و منجر به فوت می‌شود. به همین دلیل ممکن است بازماندگان ایست قلبی، در کنار عوارض دیگر، نشانه‌هایی از آسیب مغزی نیز داشته باشند.

در این مطلب از مجله دکتردکتر به طور کامل به بررسی نکات مربوط تفاوت ایست قلبی و حمله قلبی پرداختیم. اگر شما هم چنین علائمی را تجربه می‌کنید، می‌توانید برای نوبت دکتر از بهترین پزشکان متخصص قلب و عروق از سایت دکتردکتر اقدام نمایید.

در انتها از شما می‌خواهیم که اگر در این زمینه تجربه یا نظری دارید، با ما و دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید.