بیرون زدگی راست روده از مقعد (پرولاپس رکتوم) چیست و چرا رخ می‌دهد؟

آیا تا به حال دچار بیرون زدگی رکتوم( قسمت انتهایی روده بزرگ موسوم به راست روده) از مقعد خود شده اید؟

آیا هنگام دفع دچار درد و خونریزی می شوید؟

اگر توالت رفتن برای شما به یکی از کارهای دردآور و ناراحت کننده تبدیل شده است و عمل دفع برای شما به یکی از کارهایی تبدیل شده است که برای انجام آن نیاز به انرژی زیادی دارید، با دکتردکتر در این مقاله همراه باشید تا به بررسی علل و درمان عارضه افتادگی راست روده یا پرولاپس رکتوم بپردازیم.

افتادگی راست روده (پرولاپس رکتوم) چیست؟

اساسا پرولاپس به موقعیتی گفته می شود که طی آن هر یک از اعضای بدن از مکان طبیعی خود، پایین تر می آید. با این تفاسیر پرولاپس رکتوم نیز زمانی رخ می دهد که بخش انتهایی روده بزرگ پایین می آید و از مقعد بیرون می زند و می تواند جزئی، کلی یا در قسمت تحتانی روده باشد.

پرولاپس رکتوم یک وضعیت اورژانس پزشکی محسوب نمی شود اما در طولانی مدت می تواند مشکلات زیادی را برای بیماران ایجاد نماید.

انواع بیرون زدگی روده از مقعد

بیرون زدگی رکتوم و راست روده از مقعد در سه نوع اتفاق می افتد که عبارتند از:

• پرولاپس خارجی: کل رکتوم از مقعد بیرون می زند.
• افتادگی مخاط: بخشی از پوشش رکتوم از مقعد خارج می شود.
• پرولاپس داخلی: راست روده دچار افتادگی شده است اما هنوز از مقعد خارج نشده است.

علائم افتادگی رکتوم

در مراحل اولیه افتادگی روده و بیرون زدگی از مقعد، ممکن است علائمی شبیه به هموروئید یا بواسیر در فرد بیمار بروز نمایند اما هموروئید و بواسیر با پرولاپس رکتوم کاملا متفاوت هستند. بواسیر رگ های خونی متورم مقعد یا پایین رکتوم است که ممکن است باعث خارش، درد و خون ریزی در هنگام دفع شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد این بیماری مقاله بواسیر چیست را مطالعه نمایید.

افرادی که دچار افتادگی راست روده هستند در مراحل اولیه پس از اجابت مزاج و مدفوع دچار بیرون زدگی راست روده از مقعد می شوند اما معمولا با گذشت چند دقیقه رکتوم دوباره به داخل برمی گردد و بیرون زدگی از مقعد برطرف می شود اما در مراحل بعدی و با پیشرفت افتادگی روده، رکتوم بیرون زده از مقعد به داخل برنمی گردد و ممکن است بیمار روزها و هفته ها دچار درد و خونریزی باشد.

به طور کلی علائم زیر می تواند بر اثر افتادگی روده و بیرون زدگی رکتوم از مقعد در بیمار بروز نماید:

• احساس برآمدگی در خارج از مقعد
• دیدن یک توده قرمز در خارج از دهانه مقعد
• درد در مقعد یا رکتوم
• خونریزی از مقعد
• نشت خون، مدفوع یا مخاط از مقعد
• بی اختیاری در دفع مدفوع

علل افتادگی رکتوم

چه عواملی باعث افتادگی راست روده و بیرون زدگی آن از مقعد می شوند؟

عواملی که باعث بروز این بیماری در افراد می شوند می توانند بسیار متفاوت باشند و حتی سوابق ژنتیکی و نوع تغذیه هم در آن دخیل باشند اما به صورت کلی موارد زیر می توانند باعث بیرون زدگی راست روده از مقعد باشند.

• سابقه طولانی مدت اسهال یا یبوست
• مدت زمان طولانی زور زدن هنگام مدفوع
• پیری که باعث ضعیف شدن عضلات و رباط های ناحیه رکتوم می شود
• آسیب ناشی از سانحه تصادف یا افتادن از ارتفاع، به مقعد و لگن
• بیماری های نخاعی و قطع نخاع
• بارداری
• عوارض زایمان طبیعی
• فلج اسفنکتر مقعد
• آسیب به ستون فقرات و کمر
• عفونت های انگلی
• هیپرتروفی خوش خیم پروستات
• هر گونه آسیب یا مشکل در رباط ها که رکتوم را به دیواره روده متصل نگه می دارند.
• اختلالات مادرزادی روده مانند بیماری هیرشپرونگ یا دیسپلازی عصبی روده

تشخیص پرولاپس رکتوم (افتادگی راست روده)

علاوه بر معاینات فیزیکی که توسط پزشک متخصص جراحی عمومی (برای دریافت نوبت حضوری از جراح عمومی و یا مشاوره تلفنی با پزشک متخصص جراح  عمومی کلیک کنید) در حالت نشسته و یا پس از دفع بر روی بیمار انجام می دهد برخی از بیماران برای تشخیص پرولاپس رکتوم به آزمایشات پیشرفته تری نیاز دارند که عبارتند از:

الکترومیوگرافی مقعدی (EMG):

تست الکترومیوگرافی مقعدی یا همان نوار عصب و عضله مقعد که در دو مرحله بررسی اعصاب مقعد و بررسی عضلات مقعد صورت می گیرد و به دنبال شناسایی آسیب های عصبی که باعث ایجاد مشکلات اسفنکتر مقعدی می شوند، است.

مانومتری مقعدی:

در طی این تست، یک لوله نازک برای آزمایش قدرت عضلانی وارد راست روده می شود.

سونوگرافی مقعد:

در سونوگرافی مقعدی پروبی در مقعد و رکتوم بیمار قرار می گیرد و از آن برای بررسی عضلات و بافت ها استفاده می شود.

پروکتوگرافی:

در پروکتوگرافی ویدئوهایی که با اشعه ایکس از رکتوم گرفته می شوند وضعیت رکتوم در نگهداری و آزاد کردن مدفوع را نشان می دهند.

کولونوسکوپی:

یک لوله بلند که یک دوربین کوچک در انتهای آن قرار دارد، وارد راست روده می شود و وضعیت راست روده و مقعد را مورد بررسی قرار می دهد.

پروکتوسیگموئیدوسکوپی:

پروکتوسیگموئیدوسکوپی نیز مانند کولونوسکوپی شامل وارد کردن یک لوله و یک دوربین در انتهای آن به مقعد می شود که از آن برای جستجوی التهاب، جای زخم یا تومور در اعماق روده بیمار استفاده می شود.

درمان افتادگی راست روده (رکتوم)

رایج ترین درمان برای افتادگی رکتوم، جراحی برای بازگرداندن رکتوم به جای خود است که سه نوع اصلی دارد: جراحی شکمی، جراحی لاپاروسکوپی و جراحی پرینه.

نوع جراحی که پزشک متخصص جراحی عمومی به بیماران خود توصیه می کند به عواملی مانند سلامت کلی، سن و میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد. رایج ترین نوع جراحی رکتوم در ایران جراحی پرینه است که با وارد شدن به بافت های اطراف مقعد و برگرداندن راست روده به جای اصلی خود با استفاده از بخیه و سایر روش های درمانی صورت می گیرد.

پیشگیری از بیرون‌زدگی راست روده از مقعد

باز هم مانند بسیاری از بیماری‌های دیگر اصلاح سبک زندگی و تغذیه اولین قدم برای پیشگیری از پرولاپس رکتوم است. برای جلوگیری از بروز این بیماری باید:

• استفاده از فیبر بیشتر در رژیم غذایی و خوردن حداقل 5 وعده میوه و سبزی‌جات در رژیم غذایی روزانه
• پرهیز از وارد کردن فشار به مقعد و زور زدن در هنگام دفع
• مصرف روزانه 6 تا 8 لیوان آب
• ورزش منظم
• تناسب اندام و نگه داشتن وزن نرمال
• پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین زیرا این کار می تواند به عضلات روده فشار وارد کند و آنها را به سمت پایین بکشد.

درمان‌های خانگی بیرون زدگی راست روده از مقعد

• برطرف کردن یبوست با استفاده از ملین ها و مواد غذایی موثر در رفع یبوست مانند میوه هایی مثل گلابی و آلود، خاکشیر و تخم شربتی، سالاد سبزیجات و …
• استفاده از روغن زیتون به جای روغن های دیگر برای رفع یبوست و کمک به سلامت روده ها
• نشستن در لگن آب گرم
• ورزش های خاص لگنی جلوگیری از افتادگی بیشتر روده
• پرهیز از نشستن های طولانی مدت
• استفاده از حلقه های طبی نشیمن گاهی

سخن آخر:

امروزه با ورود بیش از پیش فست فودها و غذاهای سرخ کردنی افراد بسیاری به بیماری های مقعدی مانند بواسیر، هموروئید و بیرون زدگی راست روده از مقعد دچار هستند که اولین و مهم ترین راه پیشگیری از آن رژیم غذایی سالم و سبز است. برای دریافت رژیم های غذایی مناسب برای خود چه برای کنترل وزن و چه برای پیشگیری از بیماری هایی که در کمین شما هستند می توانید از متخصصین تغذیه مشاوره بگیرید. برای مشاوره تلفنی و حضوری با متخصصین تغذیه کلیک کنید.

دریافت نوبت حضوری از متخصصین تغذیه

دریافت نوبت مشاوره تلفنی از متخصصین تغذیه