سپتی سمی یک نوع عفونت خون جدی است. این بیماری وقتی اتفاق می افتد که عفونت باکتریایی از نقاط دیگری از بدن مانند موارد زیر، وارد جریان خون شود:
- پوست
- ریه ها
- کلیه ها
- مثانه
سپتی سمی به این دلیل خطرناک است که باکتری ها و سموم می توانند از طریق جریان خون، وارد کل بدن شوند. این وضعیت می تواند به سرعت زندگی فرد را تهدید کند و از این رو لازم است در بیمارستان درمان شود. در صورت عدم درمان، سپتی سمی می تواند پیشرفت کرده و به سپسیس تبدیل شود.
تفاوت های سپتی سمی و سپسیس
سپتی سمی و سپسیس یکسان نیستند. اگر چه گاهی این اصطلاحات به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند.
سپسیس در واقع یکی از عوارض جدی سپتی سمی است. سپسیس منجر به التهاب در سرتاسر بدن می شود. این التهاب می تواند باعث لختگی خون شده و راه ورود اکسیژن به اعضای حیاتی بدن را مسدود کند.
در نتیجه می تواند به نارسایی اعضا منجر شود. وقتی عفونت همراه با فشار خون بسیار پایین اتفاق بیفتد، به آن شوک سپتیک گفته می شود. شوک سپتیک در بسیاری از موارد کشنده است. مرکز کنترل و پیشگیر از بیماری ها (CDC) تخمین زده است که بیشتر از ۷/۱ میلیون نفر در ایالات متحده هر سال به سپسیس مبتلا می شوند. حدود ۲۷۰۰۰۰ نفر (یا ۹/۱۵ درصد) از این تعداد ممکن است جان خود را از دست بدهند.
عوامل بروز سپتی سمی
سپتی سمی بر اثر یک عفونت در بخش دیگری از بدن شما اتفاق می افتد. بسیاری از انواع باکتری ها می توانند منجر به سپتی سمی شوند و منبع دقیق عفونت اغلب قابل شناسایی نیست. رایج ترین عفونت هایی که منجر به سپتی سمی می شوند، عبارتند از:
- عفونت مجاری ادرار (UTIs)
- عفونت ریه، مانند پنومونی
- عفونت کلیه
- عفونت در ناحیه شکم
باکتری ها از این عفونت ها وارد جریان خون شده، به سرعت تکثیر می شوند و علائم فوری ایجاد می کنند.
موارد خطر سپتی سمی
افرادی که برای اقدامات دیگری مانند عمل جراحی در بیمارستان بستری شده اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سپتی سمی هستند. عفونت های ثانویه می توانند در طول مدت بستری در بیمارستان اتفاق بیفتند. این عفونت ها اغلب خطرناک تر هستند. چرا که باکتری ها ممکن است از قبل در برابر آنتی بیوتیک ها مقاوم شده باشند. دیگر افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به سپتی سمی هستند، عبارتند از:
- افراد دارای زخم یا سوختگی شدید
- نوزادان
- سالمندان
- افراد با سیستم ایمنی تضعیف شده توسط بیماری های خاص (مانند HIV یا سرطان خون) یا درمان های پزشکی (مانند شیمی درمانی یا تزریقات استروئید)
- افراد مبتلا به دیابت
- افرادی که دارای سوند ادراری یا داخل وریدی هستند.
- افرادی که در دستگاه های ونتیلاتور مکانیکی قرار دارند.
علائم سپتی سمی
علائم سپتی سمی معمولاً به سرعت شروع می شوند. حتی در مراحل اولیه، ممکن است فرد مبتلا بسیار بیمار به نظر برسد. علائم ممکن است به دنبال بروز یک زخم، عمل جراحی یا عفونت موضعی دیگری مانند ذات الریه ایجاد شوند. رایج ترین علائم اولیه عبارتند از:
- لرز
- تب
- تنفس بسیار سریع
- تپش قلب سریع و کوبنده
با پیشرفت سپتی سمی بدون درمان مناسب، علائم شدید تر ظاهر خواهند شد. این علائم عبارتند از:
- گیجی یا ناتوانی در تفکر واضح (مه مغزی)
- حالت تهوع یا استفراغ
- بروز نقاط قرمز بر روی پوست
- کاهش حجم ادرار
- جریان خون ناکافی
- شوک
در صورت مشاهده علائم سپتی سمی، لازم است هر چه سریع تر به بیمارستان مراجعه کنید. انتظار برای از بین رفتن علائم و یا درمان خودسرانه در منزل به هیچ عنوان جایز نیست.
عوارض سپتی سمی
سپتی سمی دارای چندین عوارض جدی است. این عوارض در صورت عدم درمان یا تأخیر بیش از حد درمان، می توانند کشنده باشند. در ادامه در مورد عوارض سپتی سمی خواهید خواند.
سپسیس
سپسیس وقتی اتفاق می افتد که بدن شما واکنش ایمنی بسیار قوی به عفونت نشان دهد. این وضعیت منجر به التهاب گسترده در سرتاسر بدن می شود. اگر به نارسایی اندام هایی مانند کلیه یا قلب منجر شود، به آن سپسیس حاد می گویند. افراد دارای بیماری های مزمن بیشتر در معرض خطر ابتلا به سپسیس هستند. به این دلیل که این افراد دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند و نمی توانند به تنهایی با عفونت مقابله کنند.
شوک سپتیک
افت شدید فشار خون، یکی از عوارض سپسیس است که به آن شوک سپتیک گفته می شود. سموم آزادشده از باکتری ها در جریان خون می توانند منجر به افت شدید جریان خون شوند که این وضعیت می تواند منجر به آسیب به اندام یا بافت های بدن شود. شوک سپتیک یک وضعیت پزشکی اورژانسی است. افراد مبتلا به شوک سپتیک معمولاً در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان (ICU) بستری می شوند. ممکن است داروهایی برای افزایش فشار خون مورد نیاز باشد. در برخی شرایط نیز بیمار در دستگاه ونتیلاتور قرار می گیرد.
سندروم دیسترس تنفسی حاد (ARDS)
از سومین عوارض سپسیس، می توان به سندروم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) اشاره کرد. این وضعیتی تهدیدکننده است که از رسیدن اکسیژن درون ریه ها به خون جلوگیری می کند. سندروم دیسترس تنفسی در اغلب موارد به آسیب دائمی ریه منجر می شود. همچنین می تواند آسیب هایی به مغز وارد کرده و منجر به مشکلات حافطه شود.
تشخیص سپتی سمی
تشخیص سپتی سمی و سپسیس از بزرگ ترین چالش هایی است که پزشکان با آن مواجه می شوند. شناسایی دلیل اصلی عفونت ممکن است بسیار دشوار باشد. تشخیض این بیماری با طیف وسیعی از آزمایش ها همراه است که در ادامه می خوانید.
معاینه بدنی
پزشک علائم شما را ارزیابی کرده و سؤالاتی در مورد پیشینه پزشکی شما می پرسد. معاینات بدنی برای بررسی موارد زیر نیز توسط پزشک انجام می شود:
- فشار خون پایین
- دمای بدن پایین، که بیشتر در افراد مسن مبتلا به این بیماری مشهود است.
- دمای بدن بالا
پزشک همچنین ممکن است به دنبال نشانه هایی از بیماری هایی باشد که بیشتر همراه با سپتی سمی اتفاق می افتند. این بیماری ها عبارتند از:
- پنومونی (ذات الریه)
- سلولیت (نوعی عفونت پوست)
- عفونت مجاری ادرار
- مننژیت
تست های آزمایشگاهی
پزشک ممکن است بخواهد آزمایشاتی را بر روی چندین نوع از مایعات بدن انجام دهد تا به تأیید عفونت باکتریایی کمک کند. این مایعات عبارتند از:
- ادرار
- ترشحات زخم
- ترشحات تنفسی
- خون
ممکن است پزشک تعداد گلبول ها و پلاکت های شما را نیز بررسی کرده و آزمایش هایی را برای بررسی لختگی خون تجویز کند. اگر سپتی سمی منجر به مشکلات تنفسی شود، ممکن است پزشک سطوح اکسیژن و دی اکسید کربن خون (آزمایش گاز خون) را نیز مورد بررسی قرار دهد.
آزمایش های تصویر برداری
اگر علائم عفونت واضح نباشد، پزشک ممکن است آزمایش های تصویربرداری را برای بررسی نزدیک تر اندام ها و بافت ها تجویز کند. این آزمایش ها عبارتند از:
- اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- MRI
- سونوگرافی
درمان سپتی سمی
سپتی سمی که عملکرد اندام ها و بافت های بدن شما را تحت تأثیر قرار داده است، یک وضعیت پزشکی اورژانسی تلقی می شود و لازم است در بیمارستان درمان شود. نحوه درمان به چندین عامل بستگی دارد که عبارتند از:
- سن
- سلامتی کلی
- شدت بیماری
- میزان تحمل داروهای خاص
آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت باکتریایی عامل سپتی سمی تجویز می شوند. معمولاً زمان کافی برای تشخیص نوع باکتری وجود ندارد. در درمان اولیه معمولاً از آنتی بیوتیک های گسترده استفاده می شود.
این داروها برای مقابله با طیف وسیعی از باکتری طراحی شده اند. در صورت شناسایی باکتری خاص، ممکن است نوع خاصی از آنتی بیوتیک مورد استفاده قرار بگیرد. ممکن است برای حفظ فشار خون و جلوگیری از تشکیل لخته خون، مایعات و سایر داروها را به صورت داخل وریدی دریافت کنید. همچنین در صورت بروز مشکلات تنفسی ناشی از سپتی سمی، ممکن است اکسیژن را از طریق ماسک یا دستگاه تنفس مصنوعی اکسیژن (ونتیلاتور) دریافت کنید.
چگونه از سپتی سمی پیشگیری کنیم؟
عفونت های باکترییایی علت اصلی سپتی سمی هستند. در صورت مشکوک بودن به این عفونت ها، هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید. اگر عفونت در روزهای اولیه با آنتی بیوتیک ها قابل درمان باشد، از پیشروی عفونت و وارد شدن آن به جریان خون می توانید پیشگیری کنید. والدین و پرستاران می توانند با پیگیری واکسیناسیون به موقع کودکان را در برابر سپتی سمی محافظت کنند. اگر سیستم ایمنی شما از پیش تضعیف شده است، رعایت موارد زیر می تواند در پیشگیری از سپتی سمی به شما کمک کند.
- پرهیز از مصرف سیگار یا ترک آن
- پرهیز از مصرف داروهای بدون نسخه و دستور پزشک
- داشتن رژیم غذایی غنی از مواد مغذی
- ورزش مرتب
- شستن مرتب دست ها
- واکسیناسیون مرتب
- مدیریت دیابت، اگر به این بیماری مبتلا هستید.
- دوری از افراد بیمار
چشم انداز افراد مبتلا به سپتی سمی
سپتی سمی در صورت تشخیص سریع با آنتی بیوتیک ها قابل درمان است. تلاش های پژوهشی بر روی یافتن روش های بهتر تشخیص سریع تر این بیماری متمرکز هستند. حتی در صورت درمان، امکان آسیب دائمی به اندام ها وجود دارد.
این آسیب ها به ویژه برای افراد مبتلا به بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی بیشتر امکان پذیر است. پیشرفت های پزشکی زیادی برای تشخیص، درمان، نظارت و آموزش سپتی سمی صورت گرفته است و بر این اساس نرخ مرگ میر ناشی از این بیماری به صورت چشم گیری کاهش یافه است.
بر اساس مطالعه ای در سال ۲۰۲۰ در مورد میزان سپسیس در سراسر جهان، برآورد شده است که ۲/۶۰ میلیون مورد ابتلا در سال ۱۹۹۰ و ۹/۴۸ میلیون مورد در سال ۲۰۱۷ وجود داشته است. در طول همین دوره مورد مطالعه، آمار مرگ از سپسیس از ۷/۱۵ میلیون نفر به ۱۱ میلیون نفر کاهش پیدا کرده است. این برآورد کاهش ۷/۲۹ درصدی را در نرخ مرگ و میر نشان می دهد.
با این حال سپسیس هنوز باعث ۷/۱۹ درصد از مرگ و میر در سال ۲۰۱۷ بوده است. تعداد موارد به مرور زمان کاهش یافته است اما هنوز بیشتر از برآورد قبلی است.
سپسیس یکی از دلایل مرگ برای افراد مبتلا به بیماری های مزمن است که این امر درصد بالای میزان مرگ میر بر اثر سپسیس را توضیح می دهد. برای مثال، شیمی درمانی کنترل عفونت را برای افراد مبتلا به عفونت ها دشوارتر می کند. افراد مبتلا به بیماری های زوال عقل، پارکینسون و اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) بیشتر در معرض خطر ابتلا به پنومونی و سایر عفونت هایی هستند که ممکن است به سپسیس منجر شود.
در صورت بروز هر گونه علائم سپی سمی یا سپسیس بعد از جراحی یا ابتلا به یک عفونت، هر چه سریع تر به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
منبع : healthline
