چگونه شیردهی نوزاد را بهبود ببخشیم؟ نکات و نحوه شیردادن

شیردهی نوزاد موضوعی مهم و پر از چالش است. همه درباره مزایای شیر مادر، رشد کودکانی که از آغوز و شیر کامل استفاده کرده‌اند و فواید تغذیه ای شیر مادر صحبت می‌کنند. بااین‌حال مشکلات شیردهی، مانند کمبود شیر در پستان، احساس خشکی شدید و درد نوک سینه یا حساسیت نوزاد به قند شیر چالش‌هایی ایجاد می‌کند. در این شرایط شیردهی با شیر خشک یکی از راه‌های حل مشکلات شیردهی است و مزیت‌هایی هم دارد. آگاهی درباره نحوه شیردادن، مراحل شیر مادر، تغذیه مادر در دوران شیردهی، باید و نبایدهای استفاده از داروها و مکمل‌های دوران شیردهی و داروها و مکمل‌های مجاز و ممنوع دوران شیردهی ضروری و ارزشمند است.

اگر نگران محدودیت‌های شیردهی با شیر مادر، مراقبت از کودک، چالش‌های مراقبت از فرزند شیرخوار، از شیرگرفتن نوزاد و نکات مربوط به شیرمادر، جدول شیردهی نوزاد و شیردادن در شرایط خاص به نوزاد هستید این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، برای شما مفید خواهد بود. مطالعه این مطلب، تنها 13 دقیقه زمان نیاز دارد.

اگر سوالی هم داشتید، می‌توانید در انتهای این مطلب و در بخش نظرات بنویسید تا پزشک پاسخ دهد.

شیردهی با شیر مادر

تغذیه با شیر مادر مزایای زیادی برای سلامت و کیفیت زندگی شما و کودکتان دارد. شناخت روش شیردهی مناسب کمک می‌کند تا بهتر از خودتان و خانواده‌ای که تازه بزرگتر شده است‌ مراقبت کنید. در ادامه درباره تفاوت شیرخشک با شیر مادر صحبت خواهیم کرد.

فواید شیردهی نوزاد برای مادر

اگر با شیردادن از سینه به نوزادتان مشکلی ندارید، شیردهی می‌تواند به کاهش اثرات افسردگی مخصوصا پس از زایمان طبیعی کمک کند و حس حمایت‌گری را درون شما زنده نگه دارد. به‌علاوه ریسک ابتلا به بیماری‌های زیر را پایین می‌آورد:

• سرطان پستان و تخمدان و سرطان پوشش داخلی رحم
• پوکی استخوان
• سرطان تیروئید
• دیابت نوع ۲
• بیماری‌های قلبی‌عروقی؛ مانند فشار خون و کلسترول بالا

هنگامی که به فرزندتان شیر می‌دهید، هورمونی به‌نام « اکسی توسین» در بدن شما ترشح می‌شود. اکسی‌توسین انقباض رحم پس از زایمان را کنترل می‌کند و مانع از خونریزی‌های شدید واژینال می‌شود. مزایای شیردادن به نوزاد برای مادر احتمالا بیش از این باشد، مثلا:

• کمک به کاهش وزن سریع‌تر مادر بعد از زایمان
• دسترسی راحت‌تر به غذای کودک
• هزینه کمتر، نسبت به تغذیه کودک با شیر خشک

علاوه‌براین شیردهی برقراری پیوند جسمی و عاطفی با نوزاد را آسان‌تر می‌کند و می‌تواند احتمال مشکلات رفتاری و اجتماعی کودک در آینده را کمتر کند.

فواید شیردهی نوزاد برای بچه

شیرمادر بهترین غذا برای نوزادان زیر یک‌سال است و کمک می‌کند تا سالم و قوی شوند. علاوه‌براین، می‌تواند در برابر عفونت‌ها و بیماری‌ها از بچه محافظت کند. شیر پستان دارای هورمون‌‌های مادر و مقدار مناسبی پروتئین، قند، چربی و بیشتر ویتامین‌ها است همین می‌تواند به رشد و تکامل کودکتان کمک می‌کند.

شیرمادر حاوی آنتی‌بادی و اسیدهای چرب لازم برای رشد کودک هم هست. بنابراین می‌تواند احتمال ابتلا به بعضی از بیماری‌ها را پایین بیاورد و سیستم ایمنی قوی‌تری برای کودکان بسازد. مزایای شیر مادر محدود به دوران نوزادانی نمی‌شود و نتایج طولانی‌مدت دارد. کودکانی که با این روش تغذیه شده‌اند، اغلب کمتر در معرض مشکلات زیر قرار می‌گیرند:

• مشکلات معده؛ مانند اسهال و استفراغ
• بیماری روده‌ای انتروکولیت نکروزان (NEC)؛ بیماری خطرناکی که در درجه اول بر نوزادان زودرس تأثیر می‌گذارد
• سرماخوردگی و عفونت‌ها؛ به‌ویژه عفونت تنفسی مانند ذات‌الریه و سیاه سرفه
• عفونت‌های گوش
• مننژیت باکتریایی
• آسم
• سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
• چاقی دوران کودکی
• اگزما
• دیابت نوع ۲
• لوسمی؛ در دوران کودکی
• پوسیدگی دندان و مشکلات ارتودنسی
• بیماری گوارشی سلیاک و بیماری التهابی روده (IBD)

در ادامه بیشتر درباره تفاوت شیرخشک با شیر مادر صحبت خواهیم کرد.

طبق نتیجه تحقیقات انجمن پیشرفت علم آمریکا (AAAS)،

کودکی که از نوک سینه مادر تغذیه می‌کند، با میکروب‎‌های مفیدی درگیر می‌شود که مستقیم روی سلامت جسم و روان تاثیر می‌گذارند.

اگر هنوز در رابطه با انتخاب روش شیردهی نوزاد تردید دارید، با دکتر کودکان مشورت کنید تا بهترین انتخاب را، متناسب با شرایط شما و فرزندتان، توصیه کند.

معایب شیردهی نوزاد برای مادر

انتخاب هر روش نقص یا معایبی هم دارد. در نهایت شما تصمیم‌گیرنده هستید، اما خوب است مضرات شیردهی را هم بررسی کنیم:

• شیردهی می‌تواند برای شما دردناک باشد؛ بعضی از مادران از ترک‌های پوستی یا درد نوک سینه شکایت دارند.
• ممکن است، به‌ویژه در روزهای اول، احساس اضطراب یا استرس داشته باشید.
• عادت‌کردن به روند درست شیردهی و مراحل شیر مادر کمی زمان می‌برد.
• شاید بعد از زایمان احساس کنید آزادی عمل کمتری دارید.
• مشکلات احتمالی بعد از زایمان، مانند افسردگی کار را سخت‌تر هم می‌کند.
• همسر شما نمی‌تواند مشارکتی در تغذیه نوزاد داشته باشد.
• احتمال گرفتگی مجرای شیری هم وجود دارد.

بسته به شرایط جسمانی‌تان، اگر هر کدام از شرایط بالا را احساس کردید، باید با پزشک درباره شرایط مراقبت دوران شیردهی مشورت کنید؛ بدون هماهنگی شیر دادن به نوزاد را قطع نکنید.

معایب شیردهی نوزاد برای بچه

شیردهی نیازمند مهارتی است که به‌مرور زمان آن را به‌دست می‌آورید. اما درمواردی شاید دشوار، خطرناک یا غیرممکن باشد. شیردادن به نوزاد با شیشه شیر به‌صورت استفاده از شیر خشک یا دوشیده‌شده توسط مادر انجام می‌شود. اگرچه بعضی از نکات منفی شیردهی با شیشه‌شیر، مانند اثرات مصرف شیرخشک روی هوش کودکان، ممکن است اغراق‌آمیز باشد اما بهتر است به نکات زیر توجه کنید:

• شیر مادر منجمدشده احتمالا نسبت به شیر تازه مواد مغذی یا آنتی‌بادی‌های کمتری دارد.
• تغذیه کودکی که شیر مادر می‌خورد وابسته به حضور مادر است.

توجه به این نکات، ریسک شیردهی را پایین می‌آورد و باعث افزایش شیر مادر می‌شود.

آیا در دوران شیردهی شیر کافی برای نوزادتان دارید؟

هنگامی که شیر پستان برای نوزاد کافی باشد، کودک با اشتیاق و ولع شیر می‌خورد. گونه‌های او در زمان خوردن مقدار کافی پر می‌شوند و حالت توخالی ندارند. پس از سیرشدن نوک سینه مادر یا شیشه شیر را رها می‌کند. اگر احساس کردید میزان شیر تولیدشده در سینه‌های شما کمتر از نیاز فرزندتان است موضوع را با دکتر تغذیه نوزاد و کودک در میان بگذارید.

شیردهی با شیر خشک

مصرف مکمل یا شیر خشک به این معنا نیست که کودکتان مزایای کمتری دریافت کند. داشتن فرزندی سیر که در کنار گذراندن مراحل رشد، کودکی شادی دارد، مهم‌ترین موضوع است.

اگر نیاز دارید به نوزادتان شیر خشک بدهید، مطمئن شوید که همچنان مواد مغذی مورد نیاز برای رشد صحیح او فراهم است. اما نباید زیاد نگران باشید؛ در بیشتر موارد تغذیه با شیر خشک می‌تواند به‌اندازه کافی نیازهای فرزندتان را تامین کند.

فواید شیر خشک برای مادر

با وجود اینکه شیر مادر مقوی‌تر از شیر خشک است، اما شیردهی نوزاد با شیر شیشه هم مزایایی دارد. به‌عنوان نمونه مادرانی که فرزندشان را با شیشه تغذیه می‌کنند:

• آزادی عمل بیشتری دارند؛
• کمتر در معرض آسیب‌های احتمالی به پستان هستند؛
• نگرانی کمتری درباره وضعیت مصرف غذا و دارو دارند؛
• پدر یا سایر افراد خانواده می‌توانند در شیردهی مشارکت کنند.

طرفداران تغذیه کودکان با شیر خشک، مواردی که بالاتر نام بردیم رابسیار مهم می‌دانند.

فواید شیر خشک برای نوزاد

به‌طور معمول مصرف شیر خشک برای کودکان ضرری ندارد و حتی در مواردی می‌تواند مزیت هم باشد:

• سهولت مصرف و دسترسی آسان
• تنوع بالای شیرهای خشک

شیر خشک بدون لاکتوز یا ضدحساسیت برای کودکانی با شرایط خاص یکی از بهترین مثال‌ها برای فواید مصرف شیر خشک برای نوزادان است.

 معایب شیر خشک برای مادر

ارتباطی که میان مادر و نوزاد در زمان شیردهی با شیر سینه شکل می‌گیرد، ارزشمند است. البته می‌توانید با درآغوش‌گرفتن فرزندتان هنگام شیردادن پیوند عاطفی خود را حفظ کنید. علاوه‌براین هزینه شیر خشک هم معمولا یکی از چالش‌های این روش برای والدین است.

 معایب شیر خشک برای نوزاد

مصرف شیر خشک در برخی از نوزادن حرکات روده را کندتر می‌کند. در نتیجه، شاید مدفوع قهوه‌ای‌رنگ با بوی نامطبوعی شود. شیر مادر مدفوع را رقیق‌تر، زردرنگ و با بوی کمتر می‌کند.

در دوران شیردهی آیا کودک شیر کافی دریافت می‌کند؟

میزان و نوع غذای کودکان در هر دوره از زندگی متفاوت است. مثلا شیرهی نوزاد دو ماهه با تغذیه کودکی که شش‌ماهگی را گذرانده است تفاوت دارد. چه روش شیردهی با شیر خشک را انتخاب کرده باشید، یا تغذیه با شیر مادر، می‌توانید براساس نیازهای فرزندتان و الگوی جدول شیردهی نوزاد میزان کافی را برای او تشخیص دهید.

جدول شیردهی نوزاد

نمی‌توان الگوی یکسانی برای همه نوزادان در نظر گرفت. شرایط هر بچه، در موقعیت‌های متفاوت، منحصربه‌فرد است. بااین‌حال جدول شیردهی نوزاد تازه متولد شده برای الهام‌گرفتن به بسیاری از مادران کمک کرده است.

بهترین راه برای مشخص کردن میزان شیردهی بسته به شرایط مادر و فرزند، مشورت با پزشک است.

اولین شیردهی

تلاش کنید در اولین ساعت پس از تولد به فرزندتان شیر بدهید. ترشح شیر در سینه با به‌دهان‌گرفتن گرفتن نوک پستان و مکیدن‌های موزون نوزاد شروع می‌شود. به محض تولد، پرستار بچه را روی سینه شما می‌گذارد، اجازه دهید به سینه دسترسی داشته باشد. با کمک پرستار می‌توانید در حالت مناسب برای شیردهی قرار بگیرید.

از تماس با پوست برهنه نوزاد لذت ببرید. در این لحظات اکسی‌توسین سبب ترشح آغوز شروع می‌شود. شیر آغوز پس از زایمان و در اولین شیردهی نوزاد تولید خواهد شد. این شیر کامل پروتئین و مواد مغذی لازم برای کودک نورسیده را دارد.

چه زمانی می‌توانم شیردهی را شروع کنم؟

یونیسف و سازمان جهانی بهداشت، تغذیه با شیر مادر را برای ۶ ماه نخست زندگی، از یک ساعت پس از تولد، توصیه می‌کنند. در گزارش این دو سازمان آمده است که ادامه تغذیه انحصاری با شیر مادر، بدون هیچ غذای کمکی برای ۶ماه اول، می‌تواند رشد حسی و شناختی را تقویت ‌و از نوزادان در برابر بیماری‌های عفونی و مزمن محافظت کند.

هر چند وقت یک بار باید شیر بدهم و شیردهی چقدر باید طول بکشد؟

در چند روز نخست زندگی، نوزاد به شیر نیاز زیادی دارد و شاید لازم باشد هر ساعت به او شیر بدهید. با گذشت چند روز از تولد، دفعات شیردهی کمتر و مدت هر وعده طولانی‌تر می‌شود. شیردهی باید براساس نیاز بچه باشد. زمان گرسنگی نوزادان معمولاً هر 1 تا 3 ساعت یک‌بار است.

موارد زیر نشانه‌های تشخیص گرسنگی در نوزادان هستند:

• بی‌قراری
• مکیدن مشت یا انگشت
• تولید صداهای زمزمه‌گونه
• چرخاندن سر و بازکردن دهان

بهتر است که با این نشانه‌ها آشنا باشید، تا پیش از شروع گریه نوزاد به او شیر بدهید. ساکت‌کردن و غذادادن به نوزاد درحال گریه کار ساده‌ای نیست.

از کجا بفهمم کودکم به مقدار کافی شیر خورده است؟

نوزاد باید در طول شبانه‌روز دست‌کم ۸ تا ۱۲بار، شاید هم بیشتر، شیر مصرف کند. در طول هفته‌های نخست هربار که نوزادتان گرسنه بود او را در آغوش بگیرید و شیر بدهید.

آیا کودک من به غذا یا نوشیدنی دیگری نیاز دارد؟

شیردهی نوزاد یک ماهه تا 6 ماهه با شیر مادر یا شیر خشک انجام می‌شود. در حدود 6ماهگی می‌توانید او را با غذاها و نوشیدنی‌های دیگر آشنا کنید. غذای کمکی به‌صورت مکمل‌های خوراکی، که به شیر کودک اضافه می‌شوند، یا غذاهای ساده مخصوص کودکان شیرخوار هستند.

پس از یک‌سالگی فرزندتان مهارت استفاده از انگشت دست برای غذاخوردن، گرفتن قاشق یا نوشیدن مایعات از لیوان را یاد می‌گیرد. این مرحله‌ نقطه‌عطفی در رشد کودک است و پس از آن می‌تواند با سایر اعضای خانواده غذا بخورد.

شیردهی تا چند سالگی ادامه دارد؟

شیردهی نوزاد با شیشه شیر همیشه به‌معنای قطع کامل شیر مادر نیست. معمولا توصیه می‌شود مصرف شیر مادر به مدت 9 تا 12 ماه پس از تولد کودک ادامه داشته باشد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند، پس از دوره 6 ماهه تغذیه با این روش دادن شیر مادر را به‌عنوان منبع غذایی کمکی، تا دوسالگی ادامه دهید.

چرا کودک من گرسنه‌تر از حد معمول است؟

برخلاف بزرگسالان، مدت سیری کودکان طولانی نیست و باید هر چند ساعت یک‌بار غذا بخورند. علاوه‌براین زمانی که کودک درحال جهش رشدی باشد اشتیاق دریافت کالری بیشتری دارد. پس زیاد نگران گرسنگی‌های او نباشید. می‌توانید در نوبت بعدی که با متخصص اطفال ملاقات دارید در این رابطه با ایشان مشورت کنید.

چه زمانی مادر باید از شیردهی خودداری کند؟

اجازه دهید فرزندتان میزان شیری که می‌خورد را خودش تعیین کند. زمانی که شیر کافی باشد، کودک به خوردن ادامه می‌دهد. بعد از سیرشدن هم از سینه جدا می‌شود.

نحوه درست شیردادن به نوزاد

روش‌های مختلفی برای نحوه شیردادن به نوزاد هست. شما باید روش مناسب خودتان را پیدا کنید. در وضعیت آرامی قرار بگیرید و از بالشتک‌های راحتی استفاده کنید تا در مدت چنددقیقه‌ای شیرخوردن کودکتان اذیت نشوید.

شیردهی نوزاد در روزهای اول

تعداد دفعات و مدت شیرخوردن نوزاد در هفته اول می‌تواند بسیار متفاوت باشد. برخی از نوزادان زمان خواب طولانی‌تر دارند، برخی از آن‌ها مرتب شیر می‌خورند. ممکن است توصیه‌های مختلفی بشنوید، ولی نسبت به تفاوت بین هر نوزاد با دیگری آگاه باشید.

اگر نوزادتان زود به دنیا آمد، یا بنابر دلایل پزشکی نمی‌تواند در روزهای اول شیر سینه بخورد، نگران نباشید. در این رابطه با پزشکتان صحبت کنید. برخی از نوزادان پس از شش هفته اول موفق می‌شوند به‌طور مستقیم از سینه مادر شیر بخورند.

اگر به‌طور مداوم درد نوک سینه یا تب دارید، با پزشک متخصص زنان یا ماما تماس بگیرید؛ ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشید.

شیردهی نوزاد در شب

هنگام شیردهی در شب بدن شما پرولاکتین بیشتری تولید می‎‌کند. این همان هورمونی است که تولید شیر را در مادران افزایش می‌دهد. بنابراین شیردادن در شب به حفظ روند تولید شیر کمک می‌کند.

چگونه کودکم را در دوران شیردهی در آغوش بگیرم؟

مادران جوان اغلب نگران این هستند که بهترین پوزیشن برای شیردهی نوزاد چیست؟ راهنمای زیر نحوه شیردادن را به شما نشان می‌دهد:

1. نوزاد را به بدنتان نزدیک کنید؛ ‌طوری‌که بینی او هم‌تراز با سینه‌ شما باشد.
2. برای مراقبت از کودک دستتان را پشت گردن او بگذارید.
3. اجازه دهید سر نوزاد کمی عقب برود تا لب بالایی او بتواند به نوک پستان برسد.
4. هنگامی که دهان نوزاد کاملا باز می‌شود، چانه‌اش سینه مادر را لمس خواهد کرد.
5. چانه کودک باید با پستان در ارتباط باشد و امکان بازکردن دهان فراهم شود. نوک سینه را با لب بالایی نوزاد در تماس قرار دهید تا آن را در دهان بگیرد.
6. اگر احساس کردید وضعیت مناسب نیست، دوباره امتحان کنید. نگران نباشید، این کار جزئی از مراحل کسب مهارت در شیردادن به نوزاد است.

اگر طبق این مراحل پیش بروید، شیر دادن هم برای شما هم دلبندتان، کاری آسان و به دور از دشواری است.

چه زمانی باید سینه را در زمان شیردهی عوض کرد؟

در ابتدا ممکن است ترجیح دهید 10 تا 15 دقیقه با هر پستان شیردهی کنید. در روزهای ابتدایی انتظار داشته باشید کودکتان حدود 20 دقیقه از یک پستان شیر بخورد و سپس طرف را عوض کند. پس از مدتی می‌توانید تنظیم زمان مورد نیاز را به دست بگیرید.

دوران شیردهی چی بخوریم؟

در دورانی که درحال شیردادن نوزاد هستید باید به تغذیه مناسب اهمیت بدهید:

• ۲ تا ۳ بار در روز از غذاهای پروتئینی مانند گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات، لوبیا، آجیل و دانه‌ها استفاده کنید.
• روزانه ۳ وعده سبزیجات، از جمله سبزیجات با رنگ تیره و زرد، مصرف کنید.
• ۲ وعده میوه در طول روز بخورید.
• غلات کامل را در رژیم غذایی روزانه بگنجانید؛ نان سبوس‌دار، پاستا، غلات و بلغور جو چند نمونه از این مواد غذایی سالم و حاوی فیبر هستند.

فراموش نکنید که حفظ قوت بدنتان، سلامت جسمانی شما و دلبندتان را تضمین می‌کند.

قرص و مکمل شیردهی

مادران باردار یا مادران در دوران شیردهی، باید نیازهای دو نفر را در نظر بگیرند. اگر در انتظار مادرشدن هستید یا به‌تازگی مادر شده‌اید، می‌توانید با مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌های مخصوص مادران شیرده، نیازهای بدن خود و فرزندتان را تامین کنید. البته این مکمل‌ها هم نیاز به دستور پزشک دارند. مکمل‌های همچون:

• ویتامین D
• کلسیم
• ویتامین B۱۲
• امگا ۳
• ویتامین K

پزشکان باتوجه به نیازهای مادر و کودک، ممکن است یک یا چند مورد از این مکمل‌ها را تجویز کنند.

 شیردهی مولتی ویتامین

به‌طور معمول پزشک متخصص زنان این مکمل‌ها را برای مادرانی تجویز می‌کنند که نمی‌توانند مواد مغذی لازم را از طریق تغذیه روزانه خود به‌دست آورند. برای همین تهیه و استفاده از آنها برای مادران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

آیا هنگام شیردهی باید نحوه خوردن یا نوشیدن خود را تغییر دهم؟

غذاهای سالم غنی از پروتئین مانند گوشت بدون چربی، تخم مرغ، لبنیات، لوبیا، عدس و غذاهای دریایی کم‌جیوه انتخاب مناسبی برای دوره شیردهی هستند. انواع غلات کامل و میوه‌ها و سبزیجات تازه را هم به برنامه غذایی خود اضافه کنید.

پخوردن غذاهای متنوع باعث تغییر مزه شیر مادر می‌شود. بنابراین کودکتان در معرض طعم‌های متنوعی قرار می‌گیرد.

برای شیردادن به آب بیشتری نیاز دارید. با احساس تشنگی آب بنوشید و اگر ادرارتان زرد تیره به‌نظر می‌رسد، مصرف نوشیدنی را بیشتر کنید. البته مراقبت آبمیوه‌های طبیعی باشید. این مایعات شیرین قند خون را بالا می‌برد و می‌تواند باعث اضافه‌وزن شود. علاوه‌براین مصرف مقادیر بالای کافئین می‌تواند دردسرساز باشد.

داروهای ممنوعه دوران شیردهی شامل چه مواردی است؟

اگر لازم است دارویی مصرف کنید حتما شرایط خود را با پزشکتان در میان بگذارید. احتمالا شما را از مصرف بعضی از داروها در دوران بارداری یا شیردهی منع کنند. اما به‌طور کلی مادران شیرده باید از مصرف داروهای زیر بپرهیزند:

• داروهای ضد نئوپلاستی (antineoplastics)؛ داروهای ضدسرطان
• بعضی از داروهای ضد تشنج
• آلکالوئیدهای ارگوت (ergot alkaloids)؛ برای درمان میگرن و پارکینسون
• رادیوداروها (radiopharmaceuticals)

توجه! مشورت با پزشک در این دوران را به‌هیچ وجه پشت گوش نیندازید؛ ممکن است هم شما و هم دلندتان متحمل ضررهای جشمانی شوید.

آیا می‌توانم در دوران شیردهی به مصرف داروهایم ادامه دهم؟

فهرست داروهای ممنوعه در شیردهی می‌تواند طولانی‌تر از موارد بالا باشد. اگر برای مشکل خاصی نیاز به دارو داشتید، باید با نظر پزشک تجویز و طبق دستورالعمل مصرف شود.

علائم هشدار دهنده دوران شیردهی نوزاد

در شرایط خاص لازم است روند شیردادن نوزاد متوقف شود و برای بررسی و درمان مشکلات شیردهی اقداماتی صورت بگیرد. به‌عنوان مثال زمانی که:

• سینه‌ها دچار خونریزی هستند؛
• پستان مادر به‌طور غیر طبیعی متورم و سفت شده‌ باشد؛
• کودک، با وجود مصرف شیر، وزن نمی‌گیرد.

اگر این علائم را دیدید، شیردهی را قطع کنید و به پزشک مراجعه کنید.

چه کسانی نباید شیر بدهند؟

در موارد خاص احتمالا تغذیه کودک با شیر مادر انتخاب درستی نباشد؛ مثلا:

• زنان مصرف‌کننده مواد مخدر یا افرادی که سابقه استفاده از این مواد را دارند؛
• مادرانی که الکل مصرف می‌کنند؛
• هنگامی که نوزاد مبتلا به نوعی اختلال متابولیک نادر، به‌نام گالاکتوزمی باشد. بدن این نوزادان توانایی هضم قند گالاکتوز موجود در شیر مادر را ندارد.

در این شرایط پزشک متخصص کودکان شما را درباره روش مناسب راهنمایی می‌کند.

چه مشکلات و چالش‌هایی در دوران شیردهی ممکن است رخ دهد؟

اگر بتوانید نحوه شیردادن را به‌درستی یاد بگیرید و آگاهانه با چالش‌ها روبه‌رو شوید، دوران شیردهی چندان دشوار نیست. بااین‌حال موارد زیر چند نمونه از مشکلات رایج مادران جوان است:

• زخم‌شدن نوک پستان
• کم‌بودن شیر مادر
• ابتلا به عفونت‌های قارچی پستان
• تغییر شکل و اندازه پستان‌ها

علاوه‌براین احتمال دارد موضوعات زیر بخشی از نگرانی‌های شما باشد:

1. شیردهی نوزاد و ریزش مو

افزایش ریزش مو در دوران شیردهی و پس از زایمان مشکل شایعی است. تغییر سطح استروژن می‌تواند باعث نازک‌تر به‌نظررسیدن مو یا ریزش غیر معمول موها شود.

2. شیردهی و پوکی استخوان

بعضی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که شیردادن به نوزاد می‌تواند خطر پوکی استخوان در ناحیه لگن را کاهش دهد. تحقیقات دیگر اثرات منفی آن را روی وضعیت استخوان‌ها گزارش می‌دهند. بنابراین هنوز نیاز به تحقیقات بیشتری در این زمینه هست. بااین‌حال اغلب مادرانی که برای مدت طولانی به فرزندشان شیر می‌دهند، سطح استئوکلسین (osteocalcin ) بالاتری دارند. این ماده هورمونی است که به ساخت استخوان جدید کمک می‌کند.

3. شیردهی و تغییر وزن

بدن برای شیردهی نوزاد کالری می‌سوزاند. پس شیردهی می‌تواند به کم‌کردن وزن اضافی پس از بارداری کمک کند. البته همه خانم‌ها در دوره شیردادن وزن کم نمی‌کنند و علت دقیق رابطه شیردهی و کاهش وزن مشخص نشده است.

4. شیردهی و یبوست

تغییر رژیم غذایی در دوران شیردهی می‌تواند بر حرکات روده تأثیر بگذارد. مثلا کافئین سرعت کار دستگاه گوارش را تغییر می‌دهد. اگر سالاد و غذاهای پر از فیبر نخورید، شاید دچار یبوست شوید.

5. شیردهی به نوزاد در زمان اعتیاد

مادرانی که درگیر اعتیاد هستند، نمی‌توانند به کودکشان شیر بدهند و معمولا زایمان زودتر از موعد دارند. در این شرایط شیردادن به نوزاد خطراتی مانند مشکلات رشد و اختلالات مغزی خواهد داشت.

6. زخم شدن نوک سینه‌ها در دوران شیردهی نوزاد

اگر در هر بار تغذیه احساس درد در نوک یک یا هر دو پستان دارید یا نوک سینه‌ها شروع به ترک‌خوردن و خونریزی می‌کند، در سریع‌ترین زمان با پزشک مشورت کنید. آگاهی درباره علت درد نوک سینه و نحوه شیردادن به نوزاد شاید به شما کمک کند. به‌علاوه یکی از راه های حل مشکلات شیردهی می‌تواند دوشیدن شیر سینه توسط مادر و تغذیه کودک با شیشه شیر باشد.

یکی از مشکلاتی که ممکن است در شیردهی اتفاق بیفتد خشکی واژن است که باعث سخت شدن رابطه بعد از زایمان می‌شود.

مشکلات شیردهی چگونه درمان می‌شود؟

بعضی از موراد، مانند درد نوک سینه یا کمبود شیر، ممکن است با گذشت زمان و کسب مهارت مادر در نحوه شیردادن به نوزاد بهتر شود. مشکلات جدی‌تر احتمالا نیاز به مداخله پزشک متخصص دارد.

معذورات و ملاحظات در شیردهی نوزاد چیست؟

گاه مصرف داروهای بدون نسخه یا خوردن مواد غذایی که فکرش را هم نمی‌کنیم، ممکن است برای نوزاد در دوران شیردهی، مشکل‌آفرین باشد. در این بخش تلاش می‌کنیم به گوشه‌ای از این نگرانی‌های شما بپردازیم. بااین‌حال هر پرسش یا ابهام بیشتر را می‌توانید در بخش نظرات همین پست بنویسید تا مشاوری باتجربه به آن‌ها پاسخ دهد.

استامینوفن در شیردهی ضرر دارد؟

مصرف بیشتر داروهای ضد درد و مسکن‌های بدون‌ نیاز به نسخه مانند استامینوفن در دوران شیردهی مانعی ندارد. بااین‌حال، شرایط جسمانی و وضعیت سلامت افراد با یکدیگر متفاوت است. بنابراین حتما پیش از مصرف هر نوع دارو با پزشکتان مشورت کنید.

ژلوفن در شیردهی ضرر دارد؟

ژلوفن نوعی داروی ضد التهاب برای تسکین درد است و معمولا مصرف آن در دوران شیردهی ضرر ندارد. اما پیش از مصرف نظر پزشکتان را درباره این موضوع بپرسید. خوردن مسکن‌های ترکیبی در دوران شیردهی می‌تواند خطرآفرین باشد. مصرف آسپرین هم در این دوران توصیه نمی‌شود.

لیزر برای شیردهی ضرر دارد؟

به‌طور معمول لیزر موهای زائد ارتباطی با شیردهی نوزاد ندارد. بنابراین چندان جای نگرانی ندارد و در طول دوران شیردهی می‌توانید به آن ادامه دهید. باوجود این باز هم توصیه می‌کنیم در این زمینه با متخصص زنان مشورت کنید.

بوتاکس در شیردهی ضرر دارد؟

هنوز شواهد علمی قطعی درباره اینکه بوتاکس تزریق‌شده وارد شیر مادر شود یا به کودک شیرخوار آسیب برساند در دست نیست. بنابراین احتمالا مشکلی بابت تزریقات زیبایی در دوران شیردهی نخواهید داشت.

باوجوداین تقریبا همه پزشکان در این نکته هم‌نظر هستند که مصرف خودسرانه هر نوع دارو، بدون مشورت‌گرفتن از پزشک متخصص مربوطه، کار اشتباهی است. بوتاکس تقلبی، داروهای آلوده، مصرف دوزهای اشتباه و داروهایی که به‌درستی تزریق نمی‌شوند ممکن است برای شما خطرناک باشد. پس اگر به فرزندتان شیر سینه می‌دهید برای اطمینان از سلامتی خود و کودکتان با متخصص زنان مشورت کنید.

شیردهی در سرماخوردگی

شیردادن به نوزاد هنگام سرماخوردگی، آنفولانزا، تب، اسهال، استفراغ یا ورم پستان مانعی ندارد. می‌توانید طبق روال عادی به فرزندتان شیر بدهید و نگران ابتلا به این بیماری‌ها از طریق شیر نباشید. از سوی دیگر در این شرایط، شیر شما آنتی‌بادی‌هایی دارد که خطر ابتلا به بیماری را در نوزاد کاهش می‌دهد.

شیردهی در دوران پریود

پریودشدن در دوران شیردهی اثری روی مراحل شیر مادر ندارد. احتمال دارد قبل از شروع قاعدگی یا چند روز پس از آن، کاهش موقتی در مقدار شیرتان احساس‌ کنید. اما بعد از پریود، با بازگشت هورمون‌ها به سطح طبیعی، دوباره همه‌چیز عادی می‌شود.

شیردهی بعد از سزارین

شیردادن به نوزاد بعد از سزارین مشکلی ندارد. برخی از زنان حتی زمانی که هنوز در اتاق عمل و تحت جراحی سزارین هستند هم در پستان‌ها شیر دارند. بنابراین نوع زایمان طبیعی یا سزارین روی شیردهی اثری ندارد.

شیردهی به نوزاد دوقلو

شیردادن به نوزادان دو یا چندقلو مانعی ندارد. اگرچه شاید کمی سخت‌تر و چالش‌برانگیز باشد، اما اگر صاحب فرزندان دوقلو یا چند قلو شده‌اید با کمی تلاش می‌توانید زمان و روش شیردهی مناسب فرزندانتان را پیدا کنید.

شیردهی برای جلوگیری از بارداری

شیردادن منظم به نوزاد به جلوگیری از تخمک‌گذاری کمک می‌کند. بنابراین شیردهی نوزاد می‌تواند کمکی برای جلوگیری از بارداری باشد. البته همه ما چیزهایی درباره مادرانی که در دوره شیردهی دوباره باردار شده‌اند، شنیده‌ایم. برای همین نمی‌توانیم نظری قطعی بدهیم. درعوض توصیه می‌کنیم در این رابطه با پزشکتان مشورت کنید.

شیردهی در بارداری

شیردادن در دوران بارداری کاملا بی‌خطر است. همزمان که کودک متولدنشده تمام مواد مغذی مورد نیازش را از بدن مادر دریافت می‌کند، بدن به تولید شیر کافی برای تغذیه نوزاد درحال‌رشد هم ادامه می‌دهد.

افزایش شیر در دوران شیردهی

ممکن است تولید شیر در رزوهای ابتدایی کم باشد اما شیر کامل اولیه تمام مواد مغذی لازم را دارد و اگر نیازهای فرزندتان را تامین می‌کند جای نگرانی نیست. چند نکته زیر احتمالا کمک می‌کند تا مقدار و کیفیت شیر افزایش یابد:

• سعی کنید با کم‌کردن وظایفتان زمان کافی برای استراحت اختصاص دهید.
• اضطراب را کنترل کنید.
• از همسرتان و اعضای خانواده بخواهید در هفته‌های اول نگهداری از نوزاد به شما کمک کنند.
• آب کافی بنوشید و غذاهای حاوی مایعات مثل میوه و سبزیجات بخورید.
• رژیم غذایی سالم با مواد طبیعی داشته باشید.
• نوشیدنی‌های الکلی را کنار بگذارید.
• سینه را به سمت نوک پستان ماساژ دهید.

نگرانی درباره مقدار شیر سینه برای مادران جوان طبیعی است. اگر همچنان نگرانی دارید، با پزشک مشورت کنید.

رگ کردن شیر چیست؟

رگ‌کردن پستان یا جریان شیر از سینه مادر در اثر فشار شیر اتفاق می‌افتد. لازم نیست جلوی جهش شیر از پستان را بگیرید. اجازه دهید کودک به مقدار نیازش تغذیه کند و اگر هنوز مقدار شیری که از سینه‌ها بیرون می‌آید زیاد بود شاید بتوانید باقیمانده آن را بدوشید.

چگونه شیردهی را قطع کنیم؟

گرفتن کودک از شیر باید بادقت انجام شود، اما لازم نیست آن را برای خود یا فرزندتان سخت کنید. برخی از والدین از اجازه می‌دهند کودک تصمیم بگیرد چه زمانی وعده‌های شیرخوردن را کمتر کند. اما برای همه به این سادگی نیست.

در سایر موارد والدین فرایند ازشیرگرفتن را آغاز می‌کنند. این کار به‌ویژه زمانی که فرزندتان از شیر پستان تغذیه می‌کند، چالشی‌تر است. اما روش زیر می‌تواند برای شما هم مفید باشد:

• مطمئن شوید زمان مناسب پایان دوران شیردهی نوزاد شما فرارسیده است. توجه کنید کودک نشانه‌ای از آمادگی برای ترک شیر دارد یا نه!
• برنامه‌ای منظم برای این کار تهیه کنید.
• صبور باشید و به‌آرامی وعده‌های شیردهی را کاهش دهید. مطمئن شوید کودک با غذای کمکی سیر می‌شود. ممکن است در روزهای اول تنها هنگام خواب شب یا صبح به کودکتان شیر بدهید. نوزادان وابستگی بیشتری به اولین و آخرین وعده شیرخوردن روزانه دارند.
• در این دوره به رفتار و واکنش‌های کودک دقت کنید.

اینکه آرام‌آرام شیردادن را قطع کنید، علاوه‌بر کمک به بچه، برای بدن خودتان هم مفید است. بدن به‌مرور عادت می‌کند میزان شیر کمتری تولید کند تا زمانی که شیردهی به‌طور کامل متوقف شود.

نحوه شیردهی به نوزاد خود را به تجربه‌ای شیرین تبدیل کنید

شیردهی نوزاد با شیر مادر می‌تواند اولین قدم مراقبت از کودک و تامین‌کننده همزمان نیازهای جسمی و عاطفی فرزندتان باشد. ممکن است در روزهای ابتدایی برای اجرا کردن جدول شیردهی نوزاد
شیردهی نوزاد با چالش‌های جدیدی دست‌وپنجه نرم‌ کنید، اما صحبت درباره آن‌ها کمک‌کننده است. بنابراین با همسرتان، پزشک متخصص زنان و متخصص کودکان گفت‌وگو کنید. آگاهی بیشتر در رابطه با تغذیه مادر در دوران شیردهی، مزایای شیر مادر، فواید تغذیه ای شیر مادر یا شیردهی با شیر خشک موثر خواهد بود.

به‌علاوه مواردی مانند کمبود شیر یا مشکلات شیردهی و درد نوک سینه نیاز به کمک‌گرفتن از متخصص دارد. ‌پزشک با شناخت نسبت به انواع داروها و مکمل های مجاز و ممنوع دوران شیردهی به شما در تغذیه کودک زیر دو سال، همچنین از شیرگرفتن نوزاد کمک می‌کند.

باوجود اینکه آغوز نوعی شیر کامل است، اما احتمال دارد شیر خشک انتخاب مناسب‌تری برای شما باشد. بنابراین اگر هنگام تغذیه با شیرمادر مشکلی برای خود یا فرزندتان احساس می‌کنید و دچار تردید هستید آن را با پزشک اطفال یا متخصص زنان در میان بگذارید.

برای مشورت با پزشک اطفال، می‌توانید از سامانه دکتردکتر، کمک بگیرید.

سوالات متداول شیردهی نوزاد

منابع:

parents.com

wicbreastfeeding.fns.usda.gov

nhs.uk