درد ساق پا و 17 دلیل ایجاد آن + روش‌های مختلف درمان

آسیب‌ به ماهیچه‌ها، استخوان‌ها و اعصاب، می‌تواند باعث درد ساق پا شود. عامل درد هم یا ابتلا به نوعی بیماری زمینه‌ای است یا در اثر صدمه، ایجاد می‌شود. برای آگاهی از درمان مناسب باید علت درد ساق پا مشخص باشد. درد ساق پا، مشکل بسیار شایعی است و تنها با مراجعه به دکتر ارتوپد، پیگیری و درمان می‌شود. بنا به اینکه علت درد، گرفتگی است یا انواع مختلف درد، مانند درد تیرانداز، باید به متخصص مراجعه کنید. درمان‌های خانگی مختلفی هم برای درمان درد ساق پا وجود دارد.

در این مقاله از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، از انواع درد ماهیچه ساق پا مانند درد سوزن‌سوزن شدن برایتان می‌گوییم. با انواع دلیل درد ساق پا مانند ابتلا به بیماری‌های التهابی هم آشنا می‌شوید. روش‌های درمانی مختلف مانند فیزیوتراپی یا نیاز به مصرف داروها را هم با شما درمیان می‌گذاریم. مطالعه این مقاله به ۴ دقیقه زمان نیاز دارد.

در پایان، اگر پرسشی دارید از ما بپرسید تا پزشک به سوالات شما پاسخ بدهد.

علت درد ساق پا

درد ساق پا، مشکل بسیار شایعی است و بسیاری از افراد در طول زندگی خود، با آن روبه‌رو می‌شوند. این درد گاهی به علت مشکلات جزئی به وجود می‌آید و برای درمان آن، نیازی به مراجعه به پزشک نیست. گاهی‌اوقات هم علت درد ساق پا بسیار جدی است و تا چند روز ادامه پیدا می‌کند. در این مواقع، باید حتماً به دکتر ارتوپد مراجعه کنید. درد در پاها علامتی رایج، اما با دلایل مختلف است. این درد می‌تواند به‌دلیل استفاده بیش از حد از پا یا ساییدگی عمومی، ایجاد شود. ممکن است، به‌سادگی دچار گرفتگی عضلانی شوید، شاید هم پس از نوعی آسیب ورزشی یا به دلیل ابتلا به نوعی بیماری خاص پادرد را تجربه کنید.

شاید پادرد در شب به سراغ‌تان بیاید و شاید هم درد را در یکی از پاها مانند درد در پای چپ یا راست را احساس کنید. گاهی هم حالتی مبهم دارد و مشخص نیست که منبع در پای شما کجاست. دلیل پا درد می‌تواند هریک از این منابع زیر باشد:

• مفاصل
• اعصاب
• رباط‌ها
• تاندون‌ها
• ماهیچه‌ها
• استخوان‌ها
• بافت‌های خونی
• رگ‌های خونی بدن

درمان درد پا به علت آن بستگی دارد و معمولاً می‌توانید درد خود را در خانه درمان کنید. اما اگر درد ناگهانی، شدید یا طولانی‌مدت دارید، مهم است که به دنبال درمان پزشکی باشید. در ادامه، از انواع علت درد ساق پا بیشتر می‌گوییم.

مشکلات عروقی

گاهی اوقات، درد ساق پا هنگام راه‌رفتن احساس می‌شود. چنین دردی به علت مشکلات عروقی و باریک‌شدن شریان‌ها رخ می‌دهد. این روند باعث بی‌حسی یا احساس گرفتگی در پاها می‌شود. با وجود چنین وضعیتی، شریان محیطی در پاها احساس سرما می‌کند و گاهی رنگ پا هم کمی عوض می‌شود. معمولاً ترک سیگار و تغییر برخی عادات ناسالم در زندگی، در بهبود این وضعیت موثر است.

گرفتگی عضلات

در بسیاری از موارد، گرفتگی عضلات علت درد ساق پا است. خستگی یا کم‌آبی عضلات، باعث بروز این عارضه می‌شوند. گرفتگی عضلات، دردی ناگهانی ایجاد می‌کند. گاهی اسپاسم یا همان گرفتگی آن‌قدر شدید است، که توده‌ای سفت در زیر پوست احساس می‌شود.

بنا به گفته کارشناسان مرکز سلامت ملی انگلستان (NHS):

گرفتگی عضلات پا شایع است، معمولاً خطری ندارد و فقط مدت کوتاهی طول می‌کشد. این درد می‌تواند در هر زمانی اتفاق بیافتد، اما بیشتر مردم آن را در شب یا هنگام استراحت حس می‌کنند.

چنین دردی می‌تواند با قرمزی و تورم در اطراف آن همراه باشد. برخی از داروها مانند دیورتیک‌ها (Diuretic) یا همان داروهای ادرارآور و استاتین‌ها (Statin) یعنی داروهای کاهنده کلسترول هم باعث ایجاد این مشکل می‌شوند.

آسیب عصب سیاتیک

گاهی اوقات، فشرده‌شدن عصب سیاتیک در پایین ستون فقرات منجر به درد ساق پا شدید می‌شود. آسیب عصب سیاتیک، یکی از بیماری‌ های ارتوپدی است. نشستن و ایستادن برای افراد مبتلا به این درد بسیار دشوار است. از عوامل مختلفی که باعث آسیب عصب سیاتیک می‌شود، باید موارد زیر را نام ببریم:

• لیز‌خوردن
• فتق دیسک
• لغزش مهره‌ها
• اسپاسم عضلات باسن و تنگی ستون فقرات

پزشک معمولاً برای درمان سیاتیک، داروی ضددرد را برای بیمار تجویز می‌کند. چند جلسه فیزیوتراپی هم به او توصیه می‌شود. در صورتی که آسیب شدید باشد، به جراحی نیاز خواهد بود.

شین اسپلینت

در بسیاری از مواقع، آسیب پا باعث بروز شین اسپلینت (Shin splints) می‌شود یعنی با استفاده بیش‌ازحد از پا، عضلات نزدیک استخوان ساق پا پاره می‌شوند. چنین چیزی باعث ایجاد درد شدیدی در این ناحیه خواهد شد. این درد معمولاً در قسمت داخلی استخوان پا یا درشت‌نی به‌وجود می‌آید. برای درمان این مشکل، از روش‌هایی مانند استراحت و کاهش فعالیت‌های فیزیکی استفاده می‌شود. استفاده از یخ روی ناحیه دردناک هم می‌تواند التهاب و درد را کاهش دهد. در صورت ادامه‌دار بودن درد استخوان ساق پا یا تشدید علائم، مشاوره با پزشک متخصص توصیه می‌شود.

سندروم بیش‌حرکتی مفاصل

سندروم بیش‌حرکتی مفاصل نوعی اختلال ژنتیکی است که باعث انعطاف‌‌پذیری بیش‌از‌حد مفاصل می‌شود. در اثر این اختلال، درد شدیدی در مفاصل به وجود می‌آید. اگر انعطاف‌‌پذیری مفاصل در ناحیه پاها به وجود آید، شخص در ساق پای خود درد زیادی را احساس می‌کند. علت اصلی سندروم بیش‌حرکتی مفاصل معمولاً به ژنتیک و ساختار بافت‌های اتصال‌دهنده برمی‌گردد. این وضعیت معمولاً به دلیل تغییرات در کلاژن رخ می‌دهد. کلاژن همان پروتئینی است در بافت‌های اتصال‌دهنده یافت می‌شود.

آترواسکلروز

هنگامی که چربی و کلسترول در رگ‌ها جمع شوند، رگ‌ها حالت سفت و باریک پیدا می‌کنند و فرد به بیماری آترواسکلروز (Arteriosclerosis) مبتلا می‌شود. انسداد شریان‌های پا مانع از رسیدن اکسیژن کافی به ساق پا می‌شود و درد ایجاد می‌کند. این بیماری معطوف به شریان‌های بزرگ و متوسط بدن است و علاوه‌بر ژنتیک، عواملی مانند سیگارکشیدن هم باعث ایجاد آن می‌شوند. این مشکل در مردان شایع‌تر است.

تنگی کانال نخاعی

گاهی اوقات، ممکن است که فضای داخلی ستون فقرات باریک شود و به اعصاب این ناحیه فشار وارد کند. در نتیجه، شخص در پاهای خود احساس درد، سوزن‌ سوزن شدن، بی‌حسی و ضعف می‌کند. معمولاً این مشکل با دارو و فیزیوتراپی برطرف می‌شود. اما گاهی، پزشک برای درمان جراحی را لازم می‌داند. تنگی کانال نخاعی معمولاً بر روی اعصاب سیاتیک تأثیر می‌گذارد. منظور اعصابی است که از نخاع در ناحیه کمر خارج می شوند و به‌سمت پایین پاها می‌روند.

التهاب تاندون

تارهای ضخیمی به نام تاندون‌ ماهیچه‌ها را به استخوان وصل می‌کنند. التهاب تاندون یا تاندونیت (Tendinitis) باعث دشوارشدن حرکت‌ مفصل می‌شود و دردی را در این ناحیه از پا ایجاد می‌کند. در بیشتر مواقع، تاندون‌های همسترینگ یا آشیل دچار چنین مشکلاتی می‌شوند. درد در ناحیه تاندون ملتهب، به خصوص هنگام حرکت‌دادن ساق پا یا انجام فعالیت‌های فیزیکی به‌وجود می‌‌آید. تورم و التهاب هم از علائم آن هستند. با چنین دردی، ناحیه ملتهب نسبت به لمس حساس می‌شود و دامنه حرکتی فرد کاهش پیدا می‌کند. ممکن است، صدای تق‌تق هم در هنگام حرکت‌دادن تاندون شنیده شود.

تشکیل لخته خون در پا یا ترومبوز وریدی عمقی (DVT )

با تشکیل لخته خون در ران یا ساق پا درد ایجاد می‌شود. در برخی مواقع، ترومبوز سیاهرگ عمقی هیچ علائمی ندارد و گاهی باعث درد، تورم پا و قرمزی آن می‌شود. در صورت بروز چنین علائمی، لازم است در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید. حرکت لخته خون می‌تواند به آمبولی ریه منجر شود. آمبولی ریه (Pulmonary Embolism) وضعیتی است که در آن یک یا چند شریان در ریه‌ها با لخته خون مسدود می‌شوند. این وضعیت می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد و نیاز به درمان فوری دارد. پزشک برای این گروه از بیماران داروهایی تجویز می‌کند که از تشکیل و رشد لخته خون جلوگیری خواهند کرد.

رگ‌های واریسی

گاهی درد ساق پا مربوط به رگ‌های واریسی است. واریس وضیعیتی است که در آن، رگ‌ها حالت برآمده پیدا می‌کنند. این رگ‌ها معمولاً به دلیل نارسایی دریچه‌های درونی خود ایجاد و منجر به جمع‌شدن خون در رگ‌ها و تورم آن‌ها می‌شوند. زمینه خانوادگی می‌تواند نقش مهمی در بروز رگ‌های واریسی داشته باشد. با افزایش سن هم دیواره‌های رگ‌ها و دریچه‌های آن‌ها ضعیف‌تر می‌شوند. این رگ‌ها عاملی مهم در درد ساق پا در زنان هستند. زنان به دلیل تغییرات هورمونی (مانند قاعدگی و یائسگی) بیشتر در معرض ابتلا به این وضعیت قرار دارند. بارداری و واریس ناشی از آن هم می‌تواند علت درد ساق پا در خانم‌ها باشد. برای کاهش دردهای ناشی از رگ‌های واریسی استفاده از جوراب واریس می‌تواند موثر باشد. در مورد این نوع جوراب و فواید آن رد درمان واریس مقاله جوراب واریس چیست را بخوانید.

نوروپاتی محیطی

نوروپاتی محیطی زمانی رخ می‌دهد که در اعصاب بدن اختلالی ایجاد می‌شود. در این صورت، انتقال پیام‌های مغز به سایر قسمت‌های بدن با مشکل مواجه خواهد شد. عواملی همچون موارد زیر در بروز چنین وضعیتی نقش دارند:

• بیماری دیابت
• مصرف برخی داروها
• جراحات و عفونت‌ها در بدن

در صورتی‌که اعصاب پاها دچار اختلال شود، شخص در ساق پای خود گزگز، بی‌حسی یا ضعف را احساس می‌کند.

کشیدگی عضلات

یکی از عارضه‌های رایج در ورزشکاران کشیدگی عضلات است. در ورزشکاران، علت درد ساق پا معمولاً کشیدگی بیش از حد ماهیچه‌ها است. درد در چنین وضعی بسیار شدید خواهد بود و بلافاصله بعد از ورزش شروع می‌شود. حتی با لمس آن ناحیه، درد شدت بیشتری پیدا می‌کند. برای درمان این عارضه و کاهش درد می‌توانید از کیسه یخ استفاده کنید. برای استفاده از یخ باید طی چند روز، هر ۲۰دقیقه کمپرس یخ را روی پاهای خود قرار دهید.

شکستگی تنشی استخوان ساق پا

گاهی اوقات، شکستگی تنشی استخوان یک ترک کوچک روی استخوان ساق پا ایجاد می‌کند. با استفاده بیش از حد از عضلات اطراف استخوان ساق پا، خطر رخ‌دادن این عارضه بیشتر می‌شود. معمولاً استراحت کافی به رفع این شکستگی کمک می‌کند. فقط باید توجه داشته باشید که برای ۶ تا ۸ هفته نباید فعالیت سنگین و ورزش انجام دهید. در غیر این صورت، آسیب به استخوان بیشتر خواهد شد.

آرتروز

آرتروز از شایع‌ترین بیماری‌های مربوط به مفاصل است. در صورتی‌که آرتروز در ناحیه لگن، ساق پا، زانو یا مچ پا ایجاد شود، راه‌رفتن با مشکلات متعددی روبه‌رو خواهد بود. این بیماری باعث ایجاد درد، تورم و سفتی مفاصل می‌شود و روی فعالیت‌های روزانه هم تأثیر می‌گذارد. متأسفانه، برای آرتروز درمانی وجود ندارد. بااین‌حال، برخی تمرینات ورزشی و حفظ وزن مناسب تا حدودی به کاهش علائم آن کمک می‌کنند. انجام حرکات کششی هم برای درد ساق پا مفیدند.

درد ساق پا پس از عمل دیسک کمر

گاهی اوقات، برخی از افراد پس از انجام عمل جراحی دیسک کمر، دردی در ساق پای خود احساس می‌کنند. علت این درد می‌تواند مربوط به موارد زیر باشد:

• بهبود عصب‌های کمر پس از جراحی
• آسیب عصب در حین جراحی
• فتق دیسک ثانویه
• اسپاسم عضلانی

التهاب پس از جراحی هم می‌تواند عامل بروز چنین دردی باشد.

درد ساق پا به علت کمبود آهن و ویتامین ب 12

کمبود آهن و ویتامین B12، می‌تواند منجر به مشکلات مختلفی در بدن شود که ممکن است یکی از آن‌ها درد در ناحیه ساق پا باشد. این دو ماده مغذی، نقش‌های حیاتی در تولید سلول‌های خونی و عملکرد عصبی دارند. مصرف مواد غذایی همچون گوشت قرمز (به ویژه جگر)، مرغ و ماهی، سبزیجات برگ سبز تیره مانند اسفناج و کلم پیچ، حبوبات و عدس و مغزها و دانه‌ها، باعث افزایش ذخایر آهن و ویتامین ب 12 در بدن می‌شود.

اگر درد ساق پا، ناشی از کمبود آهن یا ویتامین B12 باشد، بهترین راه تشخیص و درمان آن مشاوره با یک پزشک متخصص است. پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌های خون، کمبود این مواد را تشخیص داده و برنامه‌ای مناسب برای درمان آن‌ها پیشنهاد دهد. همچنین، در صورت نیاز به مصرف مکمل‌ها، پزشک می‌تواند دوز مناسب و نوع مکمل را تعیین کند.

درد ساق پا به علت سلولیت

سلولیت نوعی وضعیت پوستی است که از التهاب بافت زیر پوستی رخ می‌دهد. علت آن هم عفونت استرپتوکوک، استافیلوکوک، یا بقیه باکتری‌ها است. این بیماری معمولاً در نواحی خاصی از بدن رخ می‌دهد که چربی زیادی دارند؛ مانند بازوها، پهلوها، ناحیه پشتی ران‌ها و ساق پا . اگر سلولیت در منطقه ساق پا رخ دهد، ممکن است باعث درد، تورم و قرمزی در این ناحیه شود.

یکی دیگر از علت‌های درد ساق پا کف پای صاف است که در مقاله تشخیص کف پای صاف به طور مفصل در مورد آن صحبت کردیم.

علت درد ساق پا در زنان

 کمبود آهن و سایر عوامل مرتبط با کم‌خونی می‌توانند به کمبود هموگلوبین و در نتیجه درد در ساق پای زنان منجر شوند. نوسانات هورمونی هم در دوران‌های مختلف زندگی یک زن باعث بروز درد در ناحیه ساق پا می‌شوند.

برای مثال، تغییر سطح استروژن و پروژسترون در دوران پریود یا بارداری از جمله عواملی هستند که منحصراً باعث درد ساق پا در زنان می‌شوند. فشار بارداری و وضع حمل هم از نظر عضلانی و اسکلتی دردهایی را در بخش‌های مختلف بدن زنان از جمله ساق پاها به‌وجود می‌آورند.

علت درد ساق پای چپ در زنان

عصب سیاتیک از باسن و هر پا به‌سمت پایین حرکت می‌کند. سیاتیک اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که فتق دیسک یا رشد بیش از حد استخوان به ریشه‌های عصبی ستون فقرات کمری فشار وارد کند. این امر باعث التهاب، درد و اغلب مقداری بی‌حسی در پای آسیب‌دیده می‌شود. زنان لگن پهن‌تری نسبت به مردان دارند، بنابراین تحرک باسن آن‌ها بیشتر است. این عامل در کنار رشد رحم در دوران بارداری، زنان را در معرض خطر بیشتری در بروز درد عصب سیاتیک قرار می‌دهد.

علت درد ساق پای راست در زنان

شرایطی که بر گردش خون در قسمت تحتانی بدن تأثیر می‌گذارد، منجر به درد پا و ساق پای راست می‌شود. ممکن است، شریان‌ها و/یا سیاهرگ‌های پای راست ملتهب یا مسدود شوند و درد ایجاد کنند. علل شایع عبارتند از:

• بیماری شریان محیطی
• کاهش گردش خون ناشی از انسداد عروق

فشاری که به پای راست زنان وارد می‌شود، هم آزاردهنده است و نیاز به پیگیری و درمان دارد.

علت درد ساق پا در بارداری

مرالژیا پارستتیکا (Meralgia Paresthetica) نوعی مشکل عصبی است که باعث سوزش دردناک، بی‌حسی یا گزگز در بالای ران و ساق پا می‌شود. اگر باردار باشید، احتمال ابتلا به این وضعیت بیشتر خواهد بود. اضافه وزن در ابتلا و تشدید این بیماری نقش دارند. این وضعیت علت درد و سوزش استخوان ساق پا در بعضی از زنان باردار است. در دوران بارداری زنان دچار اضافه وزن می‌شوند و بعضی این درد را تجربه می‌کنند. علائم مشکل با داروهای بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن کاهش پیدا می‌کند. اگر درد بیش از ۲ ماه طول بکشد، شاید پزشک داروهای تجویزی قوی‌تری را توصیه کند.

علت درد ساق پا در زمان پریودی

در طول قاعدگی، بدن پروستاگلاندین‌ها (Prostaglandin) تولید می‌کند. این مواد شیمیایی به رحم کمک می‌کنند تا دیواره رحم منقبض شود. این انقباضات می‌توانند بر رگ‌های خونی، اعصاب و ماهیچه‌های اطراف از جمله در پاها تأثیر بگذارند و باعث درد یا گرفتگی شوند. در زمان پریود، سطح هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون تغییر می‌کند و این موضوع می‌تواند به تورم و افزایش حساسیت در عضلات و بافت‌های ساق پا منجر شود.

علت درد ساق پا بعد از زایمان طبیعی

بسیاری از زنان پس از زایمان دچار درد در ساق پا می‌شوند. اگر در پا احساس درد وجود داشته باشد و تورم شدیدی دیده شود، امکان دارد که خون در این بخش از بدن لخته شده باشد. برای پیگیری وضعیت و آگاهی از اینکه ترومبوز ورید عمقی رخ داده یا خیر، باید سریعاً به پزشک مراجعه شود. چنین وضعیتی خطرناک است و نباید نادیده گرفته شود.

علت درد استخوان ساق پا

علل احتمالی زیادی برای درد استخوان ساق پا وجود دارد، از جمله سرطان استخوان. علل دیگر عبارتند از:

• آرتریت
• عفونت
• شکستگی

مهم‌ترین علت درد استخوان پا سرطان استخوان است. این بیماری در استخوان‌های بلند بازوها یا پاها رخ می‌دهد، اما ممکن است هر استخوان دیگری را هم درگیر کند. اختلالات هورمونی، ضربه و صدمات و عفونت‌های استخوانی هم می‌توانند باعث بروز درد در ناحیه استخوان ساق پا شوند.

علت درد استخوان جلوی ساق پا

ابتلا به بیماری شین‌اسپلینت می‌تواند با درد استخوان جلوی ساق پا همراه شود. در واقع، این علامت اصلی‌ترین نشانه دچارشدن به بیماری شین‌اسپلینت است. زمانی که می‌دوید یا فعالیت‌های حرکتی‌تان بیشتر می‌شود، ساق پا هم بیشتر درد می‌گیرد. از دلایل دیگر درد استخوان جلوی ساق پا باید به ساییدگی، تحرک زیاد، ضربه و فشار به مفاصل اشاره کنیم.

علت درد مغز استخوان ساق پا

دلیل درد ساق پا در ناحیه مغز استخوان پیچیده است. به‌عبارت دقیق‌تر، انواع مختلفی از عوامل باعث بروز درد و ایجاد التهاب در مغز استخوان می‌شوند. در این موارد، گیرنده‌های درد مغز استخوان محیطی هم از طریق آزادسازی واسطه‌های التهابی فعال می‌شوند. برای مثال:

•  سرطان‌های استخوان
• شکستگی‌ها
• استئوآرتریت
• استئومیلیت

گفتنی است دکتر ایمپلنت ساق پا با ارزیابی علل مختلف درد ساق پا، از جمله آسیب‌های استخوانی یا عضلانی، می‌تواند از طریق ایمپلنت‌های سفارشی و روش‌های جراحی پیشرفته، به بهبود و کاهش درد کمک کند.

علت درد ناگهانی ساق پا

در بیشتر موارد، دلیل درد ساق پای ناگهانی ریشه در ساییدگی یا فعالیت فیزیکی زیاد دارد. صدماتی که به یک‌باره به مفاصل، استخوان، ماهیچه یا اعصاب وارد می‌شوند، درد ساق پا را ایجاد می‌کنند. کم‌آبی یا مقادیر کم پتاسیم، سدیم، کلسیم یا منیزیم در خون هم باعث درد ناگهانی ساق پا می‌شوند. دلایل دیگری درد ناگهانی ساق پا هم به‌شرح زیر هستند:

• داروها (مانند دیورتیک‌ها و استاتین‌ها)
• خستگی یا فشار عضلانی ناشی از استفاده بیش از حد

ورزش بیش از حد یا نگه داشتن عضله در یک وضعیت برای مدت طولانی هم باعث درد ناگهانی ساق پا می‌شوند.

علت درد جلوی ساق پا

شین اسپلینت یا سندرم استرس تیبیا داخلی باعث ایجاد درد در امتداد استخوان ساق پا (استخوان ساق پا) در جلوی ساق پا می‌شود. این وضعیت ناشی از درد پارگی‌های کوچکی است که در ماهیچه‌های ساق پا به استخوان درشت‌نِی به‌وجود می‌آید. نوروپاتی فمورال (Femoral neuropathy) هم زمانی اتفاق می‌افتد که چیزی بر عصب فمورال اثر منفی می‌گذارد. این عصب از لگن شروع می‌شود و تا انتهای ساق پا می‌رود. عصب فمورال به حرکت پای شما کمک می‌کند. نوروپاتی فمورال معمولاً فقط یک عصب را تحت تأثیر قرار می‌دهد، وضعیتی که به عنوان مونو نوروپاتی شناخته می‌شود.

علت درد پشت ساق پا

عصب سیاتیک از باسن به پایین هر پا کشیده می‌شود. سیاتیک به دردی گفته می‌شود که در طول مسیر عصب سیاتیک حرکت می‌کند. چنین دردی پشت ساق پا را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. عصب سیاتیک از باسن و هر پا به‌سمت پایین می‌آید. این درد زمانی اتفاق می‌افتد که فتق دیسک یا رشد بیش از حد استخوان بر ریشه‌های عصبی ستون فقرات کمری فشار وارد کند.

علت درد ماهیچه پشت ساق پا

کشیدگی ساق پا زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه ساق پا بیش از حد دراز و کشیده می‌شود. درد، سفتی یا ضعف در نتیجه چنین آسیبی، به‌وجود می‌آیند. با انجام حرکات کششی قبل و بعد از ورزش می‌توانید از درد و آسیب ساق پا جلوگیری کنید. درد ساق پا اغلب به‌دلیل کشیدگی یا گرفتگی عضلات و ناشی از موارد زیر است:

• ورزش
• کمبود مایعات
• کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی

علت درد شدید ساق پا

شکستگی در استخوان ساق پا می‌تواند باعث درد شدیدی در این منطقه شود. شاید حتی نیاز به مداخله جراحی هم وجود داشته باشد. بیماری‌هایی مانند التهاب مفصلی (مثل آرتروز) هم باعث التهاب و تخریب مفاصل ساق پا می‌شوند. این مشکلات هم با درد شدید پا همراه‌اند. بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید باعث التهاب و تخریب مفاصل و بافت‌های مرتبط می‌شوند و ممکن است درد شدیدی در ساق پا ایجاد کنند. از دلایل دیگر درد شدید ساق پا باید به این‌ها اشاره کنیم:

• تروما یا ضربه یا آسیب مستقیم به ساق پا باعث درد شدید و ناگهانی می‌شوند.
• برخی داروها عوارض جانبی ناخواسته‌ای دارند که به درد شدید در ساق پا منجر می‌شود.
• عفونت استخوان (استئومیلیت) در استخوان ساق پا می‌تواند باعث التهاب شدید و درد شدید در این ناحیه شود.

برای تشخیص دقیق علت درد شدید در ساق پا، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

علت درد ساق پا در پیاده‌روی

پیاده‌روی به‌عنوان یک فعالیت فیزیکی، نیازمند استفاده مکرر از عضلات ساق پا است. استفاده زیاد از این عضلات می‌تواند منجر به تنش و خستگی آن‌ها شود و در نتیجه، به درد ساق پا می‌انجامد. اگر عضلات ساق پا قبلاً آسیب دیده باشند، پیاده‌روی می‌تواند باعث تحریک مجدد این آسیب شود و درد را افزایش دهد. پیاده‌روی در سطح سخت یا افزایش وزن بیش از حد هم فشار زیادی بر استخوان‌ها و مفاصل ساق پا اعمال می‌کند. برخی اختلالات نورولوژیک مانند سندروم پاهای بی‌قرار (Restless Legs Syndrome یا RLS) که باعث حساسیت و درد در پاها می‌شوند، هنگام پیاده‌روی نیز درد ایجاد می‌کنند.

علت درد ساق پا در زمان دویدن

مشکلاتی مانند خراش‌ها، التهاب مفاصل زانو یا کمردرد می‌توانند به درد ساق پا هنگام دویدن منجر شوند. دویدن در سطح سخت یا از دست‌دادن وزن بیش از حد هم می‌تواند فشار زیادی بر استخوان‌ها و مفاصل ساق پا اعمال کند. درد ساق پا زمان دویدن می‌تواند به‌خاطر موارد زیر رخ بدهد:

• تنش عضلانی
• گرفتگی عضلات
• آسیب زانو

علت درد ساق پا زمان در خواب

به‌طور کلی، چنین دردی احتمالاً نتیجه عضلات خسته و مشکلات عصبی است. خطر ابتلا به گرفتگی عضلات پا در شب با افزایش سن بیشتر هم می‌شود. احتمال گرفتگی عضلات پا در شب، در افراد باردار بیشتر است. از عوامل دیگری که می‌توانند در شب‌هنگام باعث بروز درد در ساق پا شوند، باید به این موارد هم اشاره کنیم:

• نارسایی کلیه
• آسیب عصب دیابتی
• مشکلات جریان خون

این موارد باعث ایجاد گرفتگی عضلات پا در شب می‌شوند.

علت درد ساق پا در کودکان

بیماری‌های عضلانی-اسکلتی مانند شکستگی استخوان، کشیدگی عضلانی، التهاب مفصلی یا بیماری‌های استخوانی هم درد پا را در کودکان در پی دارند. درد ساق پا در کودکان به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. برخی از موارد شایع، از این قرارند:

•  در دوران رشد، استخوان‌ها و عضلات کودکان به‌طور ناگهانی رشد می‌کنند. این وضعیت می‌تواند باعث درد در ساق پا شود.
•  مانند بزرگسالان، کودکان نیز ممکن است به دلیل تنش عضلانی ناگهانی یا کمبود مواد مغذی مانند پتاسیم، مگنزیم و کلسیم به درد ساق پا دچار شوند.
•  برخی بیماری‌های روده‌ مانند بیماری دیسنتری (Dysentery) باعث کمبود جذب مواد مغذی و در نتیجه به گرفتگی عضلانی و درد ساق پا منجر می‌شوند.

گفتنی است درد رشد کودکان، به‌ویژه در ناحیه ساق پا، معمولاً در شب‌ها رخ می‌دهد و بخشی طبیعی از فرآیند رشد است، اگرچه علت دقیق آن هنوز کاملاً مشخص نیست.

علت درد ساق پا در سالمندان

 استرس روانی و ناراحتی هم می‌تواند به عنوان عامل تشدیدکننده درد ساق پا در سالمندان عمل کند. درد ساق پا در سالمندان به عوامل مختلفی مربوط می‌شود. برخی از علل شایع درد ساق پا در افراد سالمند عبارتند از:

• آرتریت
• واریس
• کم‌خونی
• بیماری‌های عروقی
• مشکلات عصبی مانند سندرم پای بی‌قرار که علت سوزش ساق پا هستند.
• بیماری‌های عضلانی-اسکلتی مانند کمردرد، بیماری‌های مفصلی مانند آرتروز، و شکستگی استخوان

علت درد ساق پا در شب

سندروم پاهای بی‌قرار هم از جمله بیماری‌های عصبی است که می‌تواند درد و بی‌قراری در پاها را به ویژه در شب، ایجاد کند. کمبود ویتامین‌ها (مانند ویتامین D و B12) یا عناصر مغذی (مانند پتاسیم و مگنزیم) هم به درد ساق پا در شب ارتباط دارند. علل بالقوه پا درد در شب عبارتند از:

• آسیب‌های عضلانی یا استخوانی
• بیماری شریان محیطی
• وریدهای واریسی
• نوروپاتی محیطی
• نقرس و آرتریت

انواع درد ساق پا

پزشکان بیشتر درد ساق پا را در گروه‌های مشکلات عصب‌شناسی، اسکلتی عضلانی یا عروقی طبقه‌بندی می‌کنند. انواع درد به‌شرح زیر هستند:

• درد عصبی؛ شرایطی شامل سندرم پای بی‌قرار، که در آن پاها به‌طور غیرقابل کنترلی تکان می‌خورند. نوروپاتی یا آسیب عصبی و درد عصب سیاتیک هم در این دسته قرار می‌گیرند. درد عصبی حتی در هنگام استراحت هم می‌تواند حس شود.
• درد عروقی؛ علل درد عروقی عبارتند از بیماری شریان محیطی (PAD)، ترومبوز ورید عمقی (DVT)، واسکولیت، رگهای واریسی،اگزمای واریسی.

• درد عضلانی اسکلتی؛ نمونه‌هایی از دردهای اسکلتی عضلانی عبارتند از کرپیتوس (احساس ترک‌خوردگی مفاصل)، صدای ترکیدن یا ترک‌خوردن در زانو یا آرتریت. در این اوضاع، مفاصل بدن آسیب دیده‌اند. به عنوان مثال، آسیب به تاندون یا رباط عضلانی در هنگام زمین‌خوردن باعث درد اسکلتی عضلانی می‌شود.

درد پشت ساق پا یا عضلات و استخوان آن به شکل‌های مختلف از جمله درد ضربان‌دار خود را نشان می‌دهند.

درمان درد ساق پا

معمولا درمان درد ساق پا به میزان شدت آن بستگی دارد. به عبارتی، گاهی درد خفیف است و با درمان‌های خانگی یا طب سنتی کاملاً رفع می‌شود. اما گاهی به دلیل واردشدن آسیب جدی به ساق پا، درد و التهاب آن به روش‌های ساده تسکین پیدا نمی‌کنند. در این موارد و در صورت ابتلا به بیماری‌‌های ارتوپدی، لازم است به پزشک مراجعه کنید. خوشبختانه، برای پیداکردن متخصص، دست‌تان باز است. مثلاً اگر ساکن مشهد هستید، می‌توانید در پلتفرم آنلاینی همچون دکتردکتر، بهترین دکتر ارتوپد مشهد را پیدا و نوبت خود را رزرو کنید.

روش های بدون جراحی درمان درد ساق پا

در بسیاری از موارد، نیازی به جراحی برای درمان درد ساق پا وجود ندارد. روش‌های مفید در این زمینه هم شامل موارد زیر هستند:

• قراردادن پا را بالاتر از سطح قرارگیری قلب مفید است.
•  کشش و ماساژ عضله راه مناسبی برای کاهش درد است.
• راه‌رفتن با پاشنه تا زمان رفع گرفتگی عضلانی هم ایده‌ای مفید است.
• با نوشیدن ۸ تا ۱۲ لیوان آب در روز از کم‌آبی بدن و تشدید دردهای عضلانی جلوگیری می‌‌شود.

داروهایی مانند استامینوفن می‌توانند به کاهش برخی از دردها کمک کنند، اما اگر درد بیش از ۷۲ ساعت ادامه داشته باشد، فرد باید به دنبال مشاوره پزشکی متخصص ارتوپدی باشد. آگاهی از اینکه تخصص ارتوپدی چیست، به شما کمک می‌کند که بدانید از متخصص ارتوپدی چه انتظاری باید داشته باشید. با این کار، نه تنها روند درمانتان سریع‌تر انجام خواهد شد، بلکه احتمال موفقیت پزشک و شما، بیشتر می‌شود.

روش‌های خانگی درمان درد ساق پا

درمان درد ساق پا به روش خانگی شامل تغییر سبک زندگی و داشتن تغذیه‌ای سالم و مناسب است. علاوه‌بر این، روش‌های زیر برای درمان پا درد در جوانان و کهنسالان پیشنهاد می‌شود:

• از کمپرس آب سرد استفاده شود.
• همراه با غذا اصلاً آب، نوشابه یا دوغ نوشیده نشود.
• دست‌کم، ۳ ساعت فاصله میان زمان خواب و شام باشد.
• پاها در معرض سرما قرار نگیرند و با ساق‌بند گرم نگه داشته شوند.

در طب سنتی هم توصیه می‌شود برخی از مواد غذایی را در رژیم غذایی خود قرار دهید یا در هنگام احساس درد در ساق پا خود، از مواد طبیعی به صورت ضماد استفاده کنید. این مواد عبارتند از:

همیشه حواس‌تان باشد که روش‌های سنتی از پشتوانه علمی و تحقیقاتی برخوردار نیستند. در واقع، با این فکر که مواد گیاهی اثرات منفی نخواهند داشت، نباید بی‌تحقیق و بدون اجازه پزشک از آن‌ها استفاده کنید.

درمان درد ساق پا با ورزش

معمولا ورزش‌کردن به تقویت عضلات پا کمک می‌کند و انعطاف‌پذیری آن را افزایش می‌دهد. ورزش باعث می‌شود عضلات در مقابل ضربه مقاوت بیشتری داشته باشند و قوی‌تر شوند. گاهی، برای درمان درد ساق پا هم می‌توانید از روش‌های ورزشی زیر استفاده کنید:

• کشیدن ساق پا در حالت ایستاده
• کشیدن ساق پا با پارچه یا حوله
• بالا بردن پاشنه‌ی پا

دقت کنید که هرگونه ورزش و حرکت‌دادن ساق پا در زمان بروز درد در این ناحیه، باید با مشورت متخصص ارتوپدی انجام شود. از انجام توصیه‌های غیرحرفه‌ای اطرافیان برای ورزش‌کردن و بهبود درد ساق پا استفاده نکنید.

روش‌های دارویی درمان ساق پا

گاهی اوقات، درد ساق پا با هیچ‌کدام از روش‌های خانگی یا دارویی درمان نمی‌شود و لازم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی وضعیت شما، داروهای مسکن و ضددردی مانند این‌ها را برای تسکین درد تجویز می‌کند:

• ایبوپروفن
• ناپروکسن
• پاراستمول
• استامینوفن

به جز ناپروکسن و پاراستمول، سایر داروها را می‌توانید بدون نسخه هم از داروخانه تهیه کنید. فقط درصورت موارد زیر، حتماً داروها را زیر نظر پزشک مصرف کنید؛ اگر:

• به پرفشاری خون مبتلا هستید.
• دچار بیماری آسم هستید.
• ناراحتی قلبی دارید.

 پمادها هم می‌توانند التهاب را کاهش و درد را تسکین دهند. بهترین پماد برای درد ساق پا، پمادهای موضعی با ترکیبات گیاهی هستند.

روش جراحی برای درمان درد ساق پا

 ممکن است که درد ساق پا در اثر ضربه به‌وجود بیاید و رباط یا تاندون پا، پاره شوند. در این وضعیت، روش‌های سنتی و خانگی یا دارویی تأثیری در بهبود وضعیت پا ندارند و بیمار باید سریعاً جراحی شود. این جراحی زیر نظر متخصص ارتوپد انجام می‌شود. حتی گاهی درد ساق پا بعد از عمل رباط صلیبی ادامه پیدا می‌کند. بهبود محل جراحی به زمان نیاز دارد و بیمار باید طی دوره‌های منظم، زیر نظر پزشک قرار بگیرید.

برای درمان درد ساق پا به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای درمان درد ساق پا، مراجعه به تخصص‌های مختلف پزشکی (بسته به علت احتمالی درد) می‌تواند موثر باشد. به برخی از تخصص‌های پزشکی مفید در این زمینه دقت کنید:

پزشک درد (Pain Specialist) هم در مواردی که درد مزمن و مقاوم به درمان‌های معمول باشد،با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های مختلف به کاهش درد ساق پا کمک می‌کند. متخصصان بنا به علت درد ساق پا دست به انتخاب روش درمان می‌زنند. برای درمان درد ساق پا به متخصصان مراجعه کنید. یکی از بهترین روش‌های شناسایی و نوبت‌گرفتن بهترین پزشکان، مراجعه به سامانه دکتردکتر است. با بررسی نظرات کاربران دیگر، بهترین‌ها را بشناسید و از آن‌ها، به‌طور آنلاین وقت بگیرید. برای پیشگیری از درد ساق پا هم سبک زندگی سالم و استراحت کافی بعد از ورزش و فعالیت شدید را از یاد نبرید.

منابع:

• webmd.com
• medicalnewstoday.com
• my.clevelandclinic.org

سوالات متداول علت درد ساق پا