اگر نسبت به بدن و ظاهر فیزیکی خود احساسات منفی و ناخوشایندی را تجربه می‌کنید، به احتمال زیاد شما به شرم از بدن مبتلا شده‌اید. استانداردهای زیبایی غیرواقعی، مقایسه با دیگران، تبعیض و تجربیات منفی گذشته از شایع‌ترین علت شرم از بدن هستند. پیادمدهای شرم از بدن یا بادی شیمینگ در قالب افسردگی، اضطراب، اختلال خوردن، کاهش اعتماد به نفس و پیامدهای جسمی افراد را درگیر میکند. نوجوانان، زنان و افراد دارای اضافه وزن نسبت به سایر افراد، مستعدترین گروه‌های در معرض خطر بادی شیمینگ هستند.
پذیرش خود، تقویت عزت نفس، تغییر باورهای منفی نسبت به تصویر بدن خود و کمک گرفتن از متخصصان از موثرترین راه‌های مقابله با شرم از بدن هستند. با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی و سلامتی دکتردکتر به پاسخ سوال نقش شبکههای اجتماعی در شرم از بدن چیست پی خواهید برد.
در انتها، اگر سوالی درباره اختلالات خوردن و سایر پیامدهای بادی شیمینگ دارید، در قسمت نظرات بنویسید؛ کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
شرم از بدن چیست؟
شرم از بدن «Body Shaming» احساساتی منفی‌ست که نسبت به بدن و ظاهر فیزیکی تحت تاثیر استانداردهای زیبایی جامعه و رسانههای اجتماعی درباره بدن افراد به وجود می‌آید. این شرم شامل انتقادهای دیگران یا قضاوت‌های شخصی در مورد وزن، شکل بدن یا ظاهر کلی است. نتیجه این شرم معمولا کاهش اعتماد به نفس، اضطراب، افسردگی و حتی اختلالات خوردن و دیگر مشکلات روانی خواهد بود. افراد دچار شرم از بدن احساس بی‌ارزشی کرده و به‌طور مداوم بدن خود را مقایسه می‌کنند؛ این افکار منجر به گوشه‌گیری اجتماعی و مشکلات جسمی و روحی خواهد شد. مقابله با بادی شیمینگ یا تن شرمی نیاز به تغییر نگاه به بدن، پذیرش تفاوت‌ها و تمرکز بر سلامتی به جای زیبایی ظاهری دارد. بهترین راه برای مقابله با این عارضه، کمک گرفتن از متخصصان همچون دکتر روانپزشک یا روانشناس است.
چند نوع بادی شیمینگ وجود دارد؟
بادی شیمینگ یا شرم از بدن به انواع مختلفی تقسیم میشود که هرکدام تاثیرات روانی و اجتماعی مخربی برجای می‌گذارد. این اثرگذاری منجر به احساسات منفی، اضطراب، اختلالات تغذیه‌ای و حتی افسردگی می‌شوند. در ادامه، به انواع رایج بادی شیمینگ پرداخته‌ایم:
چاق شیمینگ (Fat-Shaming)
شرم از چاقی به تحقیر یا انتقاد از افراد به دلیل چاقی و وزن بیشتر آن‌ها اشاره دارد. این نوع شرم از بدن به شکل نظرات منفی درباره ظاهر فرد مانند “نباید این‌قدر بخوری” یا “چرا ورزش نمی‌کنی؟” بروز میکند. چاق شیمینگ عواقب جدی برای سلامت روان فرد همچون کاهش اعتماد به نفس، اضطراب، افسردگی و حتی ایجاد اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی به دنبال دارد. این رفتارها منجر به احساس شرم و نارضایتی از بدن شده و برخی افراد به رژیم‌های غذایی سخت و ورزش‌های طاقت‌فرسا روی می‌آورند که به مشکلات جسمانی و روانی بیشتری منجر خواهد شد. مطالعات نشان داده‌اند که این نوع بادی شیمینگ به دلیل پرخوری هیجانی ناشی از فشار روانی، افزایش وزن بیشتری هم در پی دارد.
لاغر شیمینگ (Skinny-Shaming)
شرم از لاغری نوعی بادی شیمینگ است که افراد را به دلیل لاغری بیش از حد مورد انتقاد قرار می‌دهد. این نوع انتقادها شامل نظراتی مانند «چرا این‌قدر لاغری؟» یا «تو باید بیشتر بخوری» میشود. لاغر شیمینگ هم مانند شرم از چاقی تاثیرات منفی جدی بر اعتماد به نفس و سلامت روان افراد برجای می‌گذارد. برخی از افراد لاغر به دلیل این نوع انتقادات دچار انواع اضطراب همچون اضطراب جنسی و نارضایتی از بدن خود شده و به دنبال روشهای ناسالم برای افزایش وزن هستند. این نوع شرم از بدن نشان می‌دهد جامعه تنها چاقی را به عنوان یک مشکل نمی‌بیند؛ بلکه افراد لاغر هم به دلیل عدم انطباق با استانداردهای زیبایی مورد انتقاد قرار می‌گیرند.
شرم از مو بدن (Body Hair Shaming)
شرم از موی بدن به انتقاد از افرادی با موهای طبیعی بدن به‌ویژه زنان می‌پردازد. در بسیاری از جوامع، موهای بدن مردان به‌عنوان طبیعت آن‌ها پذیرفته شده؛ اما از زنان انتظار می‌رود بدن کاملا بی‌مو داشته باشند. نظراتی همچون «این لباس را نمی‌توانی بپوشی، مگر این‌که موی بدنت را اصلاح کنی» نمونه‌ای از این نوع شرم از بدن است. این رفتارها براساس استانداردهای نادرست زیبایی و بهداشت شکل گرفته‌اند. فشار برای حذف موهای بدن منجر به احساس خجالت و نارضایتی از بدن شده و حتی بر اعتماد به نفس فرد تاثیر منفی می‌گذارد.
سن شیمینگ (Age-Shaming)
شرم از سن از ظاهر فیزیکی مرتبط به سن افراد، مانند چین و چروک یا افتادگی پوست، انتقاد میکند. افراد مسن در این نوع بادی شیمینگ هدف قرار می‌گیرند. نظراتی مانند «تو برای استفاده از این نوع لباس خیلی مسنی» یا «چرا این‌قدر آرایش کرده‌ای؟» نمونه‌هایی از این رفتارها هستند. سن شیمینگ باعث احساس شرم از ظاهر و افزایش اضطراب در افراد میشود.
لباس شیمینگ (Clothing-Shaming)
شرم از پوشش به انتقاد از نحوه پوشش افراد اشاره دارد. این نوع شرم از بدن بر اساس نظرات دیگران درباره بیش از حد پوشیدن لباس یا پوشیدن کمتر از حد معمول رخ می‌دهد. همچنین، شامل انتقادات از اندازه یا نوع لباسی‌ست که فرد براساس استانداردهای اجتماعی انتخاب کرده است. این نوع بادی شیمینگ به‌ویژه برای افرادی که بدنشان با استانداردهای زیبایی مطابقت ندارد، اتفاق افتاده و باعث احساس شرم و نارضایتی از بدن میشود.
شرم از بدن در مردان
شرم از بدن در مردان اغلب به انتظارات اجتماعی از مردانگی و ظاهر ایدهآل مردانه مرتبط است. این فشارها، که از رسانهها و تبلیغات تقویت می‌شوند، مردان را به دنبال دستیابی به بدنی مشخص همچون عضلات برجسته یا قد بلند سوق دهد. بسیاری از مردان که این استانداردها را ندارند، احساس نارضایتی از بدن خود پیدا کرده و به رفتارهای ناسالمی مثل رژیم‌های غذایی سخت، ورزش‌های مفرط یا استفاده از مکمل‌ها و داروهای افزایش عملکرد روی می‌آورند. بادی شیمینگ در مردان به صورت اختلال بدشکلی بدن هم ظاهر میشود.
براساس گزارش منتشر شده در انجمن اضطراب و افسردگی آمریکا (ADAA)،
مردانی که از اختلال بدشکلی بدن رنج می‌برند، به‌طور وسواسی نگران چیزهایی هستند که به‌عنوان نقص یا انحراف در ظاهر خود می‌بینند. گاهی وسواس‌ها روی یک قسمت خاص مانند سر، بینی یا بازوها متمرکز می‌شوند یا میتوانند نگرانی‌های غیرمنطقی در مورد اندازه گوش یا گردن فرد باشند. رفتارهای اجباری مانند نگاه کردن بیش از حد در آینه، جستجوی بی‌وقفه برای درمان، استتار بخشی از بدن که باعث ناراحتی آن‌ها میشود یا پرسیدن مداوم از نزدیکان درباره مشکلات ظاهری آن‌ها، علائم خارجی رایجی هستند. مردان، به ویژه، ممکن است روی قد خود، اندازه یا شکل عضلات یا آلت تناسلی خود تمرکز کرده و به دنبال نقص و شرم ناشی از آن باشند.
این فشارها مشکلات روانی جدی مانند اختلالات خوردن، افسردگی و اضطراب را به دنبال خواهد داشت.
شرم از بدن در زنان
شرم از بدن در زنان به احساسات منفی و ناراحتی‌هایی اشاره دارد که به دلیل عدم تطابق با استانداردهای زیبایی جامعه و رسانهها ایجاد میشود. این شرم با فشارهای اجتماعی و فرهنگی همراه بوده که بدن زنانه باید لاغر، ظریف و بی‌عیب و نقص باشد. این فشارها منجر به اختلالات خوردن مانند بی‌اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و افسردگی خواهد شد.
زنان بیشتر از مردان نظارت بدنی مداوم و شرم از بدن را تجربه کرده و اغلب بدن خود را به عنوان یک شی برای تطابق با انتظارات دیگران می‌بینند. این فشارهای روانی با کاهش عزت‌نفس، اضطراب و حتی گاهی تفکرات خودکشی همراه است.
شرم از بدن چه پیامدهایی دارد؟
پیامدهای شرم از بدن تاثیرات منفی گسترده‌ای بر سلامت روان و جسمانی فرد دارد. این تاثیرات منفی در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان به اختلالات روانی مانند اختلال بدریخت انگاری بدن منجر میشود که در آن فرد به‌طور وسواس‌گونه به نقص‌های جسمانی خیالی خود فکر میکند. در ادامه، به خطرناک‌ترین پیامدهای شرم از بدن پرداخته‌ایم:
افسردگی
شرم از بدن به شدت با افسردگی، کمبود اعتماد به نفس و افزایش افکار منفی درباره خود همراه است. افرادی که دچار شرم از بدن هستند، احساس بی‌ارزشی کرده و تصوری ناخوشایند از ظاهر خود در ذهن دارند. این احساسات منفی، به مرور زمان به احساس افسردگی منجر شده و فرد از شرکت در فعالیت‌های اجتماعی اجتناب میکند. به‌ویژه در جوامعی که فشارهای اجتماعی درباره ظاهر فیزیکی بسیار بالا است؛ افراد به‌طور مداوم خود را با دیگران مقایسه کرده و از عدم تطابق با استانداردهای زیبایی احساس ناراحتی می‌کنند. نتیجه این مقایسه‌های ناعادلانه، افزایش خطر افسردگی و کاهش کیفیت زندگی است.
اضطراب
افرادی که از ظاهر فیزیکی خود ناراضی هستند، اغلب دچار اضطراب اجتماعی شده و در محیط‌های عمومی از قضاوت دیگران هراس دارند. این نوع اضطراب ناشی از شرم از بدن، منجر به اجتناب از تعاملات اجتماعی، کاهش ارتباطات فردی و حتی انزوای اجتماعی خواهد شد. علاوه‌براین، فشارهای اجتماعی برای داشتن ظاهری مناسب، اضطراب فرد را تشدید کرده و احساس ناکافی بودن را افزایش می‌دهد. افرادی که دچار این اضطراب هستند، به طور مداوم نگران تطابق نداشتن ظاهر خود با استانداردهای زیبایی اجتماعی بوده و این نگرانی‌ها کاهش اعتماد به نفس و افزایش اضطراب را در پی خواهد داشت.
اختلالات تغذیه
شرم از بدن یکی از عوامل اصلی بروز اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی است. در اثر این احساس شرم، فرد به دنبال کاهش وزن یا تغییر ظاهر خود با استفاده از روشهای ناسالم خواهد بود. پیروی از رژیم‌های غذایی سختگیرانه یا تمرینات ورزشی شدید برای رسیدن به استانداردهای غیرواقعی زیبایی منجر به کاهش شدید وزن، از دست دادن مواد مغذی و بروز مشکلات جسمی و روانی دیگری میشود.
کاهش اعتماد به نفس
شرم از بدن باعث کاهش قابل توجه اعتماد به نفس در افراد میشود. افراد مبتلا به بادی شیمینگ، اغلب حس نارضایتی عمیقی نسبت به خود تجربه می‌کنند. آن‌ها خود را در مقایسه با دیگران ناکافی می‌بینند و به مرور زمان به دلیل فشارهای اجتماعی درباره ظاهر فیزیکی، اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند. کاهش اعتماد به نفس نه‌تنها مشکلات روانی مانند افسردگی، اضطراب و حتی اختلالات تغذیه‌ای را به دنبال دارد؛ بلکه این افراد به دلیل ترس از قضاوت دیگران، فرصت‌های اجتماعی و شغلی بسیاری را از دست می‌دهند.
ترغیب به خودکشی
گاهی شرم از بدن به حدی شدید میشود که فرد را به سمت افکار خودکشی هدایت خواهد کرد. این افراد به دلیل عدم پذیرش خود و فشارهای اجتماعی ناشی از انتظارات غیرواقعی درباره ظاهر فیزیکی، به احساس بی‌ارزشی و ناامیدی می‌رسند. این احساسات منفی فرد را به این نتیجه رسانده که زندگی ارزش ادامه دادن ندارد. مطالعات نشان داده‌اند که نوجوانان و جوانان دچار شرم از بدن در معرض خطر بیشتری برای بروز افکار خودکشی قرار دارند. پشتیبانی‌های اجتماعی و مشاوره‌های روانشناختی به این افراد برای عبور از بحران‌های روانی عبور خواهد کرد.
کاهش کیفیت زندگی
افرادی که به دلیل ظاهر خود احساس شرم می‌کنند، معمولا از زندگی خود نارضایتی داشته و این نارضایتی به کاهش کیفیت زندگی منجر خواهد شد. آن‌ها از فعالیت‌های اجتماعی دوری کرده و با محدود کردن روابط شخصی، از زندگی خود کمتر لذت می‌برند. این افراد به شدت درگیر تغییر ظاهر خود بوده و با استفاده از روشهای ناسالم مانند جراحی‌های زیبایی مکرر، رژیم‌های سختگیرانه یا ورزش‌های شدید به مشکلات جسمی و روانی مبتلا می‌شوند.
چه افرادی بیشتر درگیر بادی شیمینگ هستند؟
بادی شیمینگ یا شرم از بدن، افراد در هر سن، جنسیت و نژادی را تحت تاثیر قرار خواهد داد؛ اما برخی گروه‌ها بیشتر در معرض این نوع انتقادات قرار می‌گیرند. زنان، نوجوانان و جوانان، یکی از بیشترین قربانیان شرم از بدن هستند. در جدول زیر، به افراد مستعد ابتلا به شرم از بدن اشاره کرده‌ایم:
| گروه‌های درگیر شرم از بدن | دلیل ابتلا | نتیجه بیماری |
| زنان | بیشتر بودن احتمال ابتلا به بادی شیمینگ بیشتر از مردان به دلیل انتظارات اجتماعی پیچیده‌تر و استانداردهای غیرقابل دسترس زیبایی | بیشتر بودن احتمال خطر ابتلا به اختلالات تغذیه‌ای مانند بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی |
| مردان | به‌ویژه به دلیل فشارهای فرهنگی برای داشتن بدنی عضلانی | بی‌توجهی به درمان و رنج کشیدن ناشی از احساسات ناخوشایند از ظاهر خود در سکوت |
| نوجوانان و جوانان | به دلیل فشارهای اجتماعی و تاثیر رسانههای اجتماعی | اضطراب و افسردگی در اثر فشارهای ناشی از احساس نارضایتی از ظاهر و بدن خود |
| افراد دارای اضافه وزن | بزرگترین قربانیان استانداردهای غیرواقعی حاکم بر جامعه | اختلالات روانی |
البته، افرادی که از لحاظ وزنی در هر دو انتهای طیف استاندارهای غیرواقعی قرار دارند، یعنی افراد چاق و افراد بسیار لاغر به‌طور ویژه در معرض شرم از بدن قرار می‌گیرند.
چگونه با شرم از بدن مقابله کنیم؟
برای مقابله با شرم از بدن چندین راهکار مؤثر وجود دارد که به بهبود سلامت روان و افزایش اعتماد به نفس کمک میکند. در ادامه، به موثرترین روشهای مقابله با بادی شیمینگ براساس تحقیقات روانشناسی و روانپزشکی اشاره کرده‌ایم:
- تغییر نگرش به بدن؛ به جای تمرکز بر نقص‌ها، به جنبه‌های مثبت و توانایی‌های بدن خود توجه کنید. این کار برای کاهش افکار منفی و افزایش عزت نفس بسیار موثر خواهد بود.
- مدیریت زمان در شبکههای اجتماعی؛ شبکههای اجتماعی اغلب تصاویری از بدنهای ایدهآل و فیلتر شده ارائه می‌دهند که مقایسه‌های نادرستی را در ذهن کاربران آن ایجاد خواهد کرد. محدود کردن زمان حضور در این پلتفرم‌ها و دوری از محتوای مخرب به کاهش استرس و احساسات ناخوشایند ناشی از این مقایسه‌ها منجر میشود.
- ترویج فرهنگ بدن‌پذیری (Body Positivity)؛ فرهنگ بدن‌پذیری به ما یادآوری میکند که همه‌ی بدن‌ها ارزشمند و زیبا هستند. حمایت از تنوع بدنی و مبارزه با استانداردهای غیرواقعی زیبایی از مهم‌ترین اصول این حرکت این فرهنگ است.
- تمرکز بر کارکرد بدن؛ به جای تمرکز بر ظاهر، قدردان قابلیت‌های بدن خود باشید. برای مثال، به جای تمرکز روی اندازه، به کارکردهایی مانند توانایی راه رفتن یا نفس کشیدن توجه کنید.
- افزایش عشق به خود؛ خودآگاهی و تمرین مهربانی با خود به کاهش شرم از بدن کمک میکند. در عین حال، مراقبت از سلامت روانی و جسمی در مقایسه با تطابق با استانداردهای زیبایی باید در اولویت باشد.
اگر شرم از بدن بر زندگی شما تاثیرات مخربی گذاشته است، صحبت با یک دکتر روانشناس راهی برای مقابله با این مشکل خواهد بود. همچنین، برخورداری از حمایت اجتماعی همچون صحبت کردن با دوستان و خانواده و به اشتراک گذاشتن احساساتتان بسیار موثر است.
برای مقابله با شرم از بدن باید به چه دکتری مراجعه کرد؟
برای مقابله با شرم از بدن باید به دکتر روانشناس یا دکتر روانپزشک مراجعه کنید. دکتر روانشناس به افراد برای مواجهه با مسائل عاطفی و روانی مرتبط با تصویر بدن و عزت نفس پایین کمک میکند. این متخصص برای مقابله با بادی شیمینگ، تکنیک‌های مختلفی مانند درمان شناختی-رفتاری را برای تغییر باورهای منفی و افزایش پذیرش خود به‌کار می‌گیرد. برای آشنایی بیشتر با تکنیک‌های درمانی روانشناسی باید بدانید تخصص روانشناسی چیست. از سوی دیگر، اگر شرم از بدن به اختلالات شدیدتری مانند افسردگی، اضطراب یا اختلالات خوردن منجر شده باشد، دکتر روانپزشک علاوه‌بر روان‌درمانی، داروهای مناسبی تجویز میکند. در هر دو حالت، کمک گرفتن از متخصصان و مداخلات حرفه‌ای آن‌ها در بهبود کیفیت زندگی و بازسازی اعتماد به نفس و تقویت عزت نفس نقش پررنگی برعهده خواهند داشت.
اگر شما یا هر یک از نزدیکان‌تان در اثر استانداردهای زیبایی غیرواقعی و تجربیات منفی گذشته با بادی شیمینگ مواجه شده‌اید و می‌خواهید بدانید برای شما موثرترین و کارآمدترین راه مقابله شرم از بدن چیست، هرچه زودتر با دکتر روانپزشک یا روانشناس ملاقات کنید. برای دریافت نوبت از هریک از این متخصصان، می‌توانید از امکان نوبت‌دهی آنلاین این متخصصان در سایت دکتردکتر بهره‌مند شوید.
منابع:
synergyetherapy.com
psychologily.com
