استفاده از مسواک، نخ دندان و دهانشویه از مهمترین اقدامات روتین برای مراقبت از دندان هستند. برخورداری از دندانهایی سالم و زیبا، نهتنها نقش مهمی در زیبایی ظاهری ما دارند؛ بلکه برای جویدن غذا، صحبتکردن و حفظ سلامت کلی بدن هم ضروری خواهند بود. ایجاد عادت استفاده از مسواک و دهانشویه فلوراید از سنین ابتدایی، در مراقبت از دندان کودکان بسیار اهمیت دارد. مراقبت از دندان نوجوانان هم با پیشگیری از بیماریهای قلبی، دیابت و برخی سرطانها مرتبط است. پوسیدگی دندان، آبسه و بیماریهای لثه از شایعترین مشکلات دهان و دندان هستند که در صورت عدم درمان، عوارض جدیتری را به دنبال خواهند داشت.
راه های مراقبت از دندان شامل رعایت برخی نکات ساده و انجام روتینهای روزانه است. از اهمیت مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهانشویه تا نقش تغذیه مناسب در بهداشت دهان دندان مواردی هستند که در این مقاله به آنها میپردازیم. همچنین، به شما خواهیم گفت که چگونه میتوانید با انتخاب خمیردندان مناسب و مراجعه به دندانپزشک از دندانهای خود به بهترین شکل ممکن مراقبت کنید.
با مطالعه این مطلب از مجله پزشکی دکتردکتر، اطلاعات کاملی در مورد مراقبت از دندان بزرگسالان و کودکان به دست خواهید آورد.
در انتها، اگر سوالی درباره مراقبت های دهان و دندان دارید، در قسمت نظرات بنویسید. کارشناس سلامتی دکتردکتر به آن پاسخ خواهد داد.
مراقبت از دندان شامل چه مواردی میشود؟
مراقبت از دندان، نهتنها سلامت دهان، بلکه سلامت کل بدن را تحت تاثیر قرار میدهد. پلاکها و باکتریها در صورت عدم رعایت مراقبت های دهان و دندان به ایجاد بیماریهای قلبی و دیابت منجر میشوند. مراقبت از دندان شامل مسواک زدن منظم حداقل 2 بار در روز، استفاده از نخ دندان برای از بین بردن پلاکهای بین دندانها و انجام معاینات دورهای نزد دکتر دندانپزشک است. همچنین، کاهش مصرف مواد قندی و نوشیدنیهای اسیدی به جلوگیری از پوسیدگی دندانها کمک میکند. این اقدامات، پایههای اساسی پیشگیری از بیماریهای دهان و دندان هستند که نقش مهمی در سلامت کلی فرد دارند. در ادامه به 10 مورد از راه های مراقبت از دندان اشاره کردهایم:
مسواک زدن منظم و صحیح
در میان تمام راه های مراقبت از دندان، مسواکزدن صحیح و منظم از اهمیت بالایی برخوردار است. حداقل 2 بار در روز، صبح و شب، به مدت 2 دقیقه دندانهای خود را مسواک بزنید. در هنگام مسواکزدن، تمام سطوح دندانها از جمله قسمت داخلی، خارجی و روی آن را بهخوبی تمیز کنید. برای این منظور، بهتر است از مسواک نرم با برسهای کوتاه استفاده کنید. مسواک نرم به لثهها آسیب نمیرساند و بهراحتی به تمام نقاط دهان دسترسی پیدا میکند.
استفاده روزانه از نخ دندان
برای داشتن دندانهای سالم و عاری از جرم، تنها مسواکزدن کافی نیست. مسواک فقط به سطوح بیرونی دندانها دسترسی دارد و نمیتواند فضاهای باریک بین دندانها را تمیز کند. برای تمیز کردن این نواحی به نخ دندان نیاز دارید. روزانه یک بار، حدود 45 سانتیمتری از نخ دندان را برداشته و هر یک از دو سر آن را دور انگشتان میانیتان بپیچید. سپس با کمک انگشتان شست و سبابه، نخ دندان را بهآرامی بین دندانها هدایت کرده و با حرکات بالا و پایین، سطوح دندانها را تمیز کنید. برای هر دندان، این کار را حدود 10 بار تکرار کنید. اگر استفاده از نخ دندان برایتان دشوار است، میتوانید از مسواکهای بیندندانی یا پینهای دندانی استفاده کنید.
استفاده از دهانشویه
یکی دیگر از راه های مراقبت از دندان، استفاده روزانه از یک دهانشویه آنتیباکتریال است. دهانشویه آنتیباکتریال با پاکسازی محیط دهان از باکتریهای مضر و شستن مواد غذایی باقیمانده در دهان، تجمع جرم و پلاک را کاهش میدهد. برای جلوگیری از خشکی دهان حتما یک دهانشویه بدون الکل انتخاب کنید.
تغذیه سالم
تغذیه سالم، کلید داشتن دندانهایی سالم است. آنچه که میخوریم، بهطور مستقیم بر سلامت دهان و دندان ما تاثیر میگذارد. کاهش مصرف قند و نوشابههای گازدار که عامل اصلی پوسیدگی دندان هستند، برای مراقبت از دندان ضروری است. در مقابل، افزایش مصرف میوهها و سبزیجات به تقویت مینای دندان کمک کرده و از آن در برابر پوسیدگی محافظت میکند. همچنین، مصرف لبنیات به دلیل وجود کلسیم در آن، برای سلامت دندانها و استخوانها بسیار مفید است.
مراجعه منظم به دندانپزشک
توصیه میشود هر 6 تا 12 ماه یکبار برای معاینه به دکتر دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک با بررسی دقیق دهان و دندانهای شما، هرگونه مشکل دندانی مانند پوسیدگی، بیماری لثه و … را در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان میکند. شما با آگاهی از اینکه تخصص دندانپزشکی چیست مراجعه به دندانپزشک را جدیتر گرفته و با انجام این کار از پیشرفت بیماری و افزایش هزینههای درمانی جلوگیری خواهید کرد.
ترک سیگار و تنباکو
مصرف دخانیات یکی از عوامل اصلی بروز بیماریهای لثه بوده و خطر ابتلا به سرطان دهان را افزایش میدهد. یکی از اصلیترین پیشنهادهای دندانپزشکان در مراقبت های دهان و دندان، ترک سیگار است. ترک سیگار نهتنها به بهبود سلامت دهان و دندان کمک میکند، بلکه خطر ابتلا به بسیاری از بیماریهای دیگر مانند سرطان ریه، بیماریهای قلبی و سکته مغزی را هم کاهش میدهد.
استفاده از محافظ دهان
محافظ دهان، وسیلهای است که از دندانها و لثه در برابر ضربه و آسیب محافظت میکند. این وسیله بهویژه برای ورزشکارانی که در معرض برخوردهای فیزیکی هستند و افرادی که دندانقروچه دارند، بسیار مفید است. محافظ دهان در سه نوع آماده، Boil and Bite و سفارشی در دسترس است. نوع آماده در داروخانهها یافت میشود؛ اما بهخوبی به دندانها نمیچسبد و در حین فعالیت جابهجا خواهد شد. نوع بویل اند بایت با قرار دادن در آب گرم نرم شده و با گازگرفتن، شکل میگیرد. این محافظ نسبت به نوع آماده، چسبندگی بهتری دارد؛ اما راحت نیست.
محافظ سفارشی که توسط دندانپزشک ساخته میشود، بهترین گزینه است؛ چون به طور کامل به دندانها میچسبد و حداکثر محافظت را فراهم میکند.
جلوگیری از فشار به دندان
برای مراقبت از دندان، دندانهای خود را برای عملکرد اصلیشان یعنی جویدن غذا بهکار بگیرید. از جویدن اجسام سخت مانند یخ یا استفاده از دندان بهعنوان ابزار خودداری کنید. این کارها باعث شکستن دندانها و آسیب به مینای دندان میشوند.
نوشیدن آب کافی
نوشیدن آب کافی نهتنها برای سلامت کلی بدن ضروری است، بلکه نقش بسیار مهمی در مراقبت های دهان و دندان ایفا میکند. آب بهعنوان یک شوینده طبیعی، ذرات غذا و باکتریها را از بین برده و از تشکیل پلاک جلوگیری میکند. همچنین، آب با تحریک غدد بزاقی و افزایش تولید بزاق، به ترمیم مینای دندان و محافظت از آن در برابر اسیدها کمک خواهد کرد. نوشیدن آب با حفظ رطوبت دهان، از خشکی دهان و رشد باکتریها پیشگیری کرده و در نتیجه باعث بهبود بوی دهان میشود.
مراقبت از دندان در دوران بارداری
تغییرات هورمونی در دوران بارداری، بر سلامت دهان و دندان هم تاثیر میگذارد. به همین دلیل، مراقبت از دهان و دندان در دوران بارداری اهمیت بسیار بالایی دارد. یکی از مشکلاتی که در بارداری به دلیل افزایش حساسیت لثهها در برابر باکتریها ایجاد میشود؛ بیماریهای لثه مانند التهاب لثه، خونریزی لثه و پریودنتیت است. تهوع و استفراغ مکرر و مصرف زیاد قند میتواند باعث پوسیدگی دندان شود. علاوهبر این، تغییرات هورمونی و نازک شدن مینای دندان هم حساسیت دندان را در دوران بارداری تشدید میکند. به همین دلیل، مراقبت از بهداشت دهان و دندان با زدن مسواک و مراجعه منظم به دندانپزشک در این دوران بسیار مهم است.
سن شروع مراقبت از دندان
مراقبت از دندان یکی از مهمترین جنبههای حفظ سلامت عمومی است و هرچه زودتر شروع شود، تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت. بسیاری از والدین این سوال را دارند که از چه سنی باید مراقبت از دندانهای کودک را آغاز کرد؟ پاسخ این سوال بسیار ساده است؛ از لحظه رشد اولین دندان باید نسبت به مراقبت های دهان و دندان کودکان توجه کرد.
به گزارش مرکز ملی آمار سلامت آمریکا (CDC)،
کودکانی که از 1 سالگی به دندانپزشک مراجعه میکنند، کمتر از دیگر کودکان دچار پوسیدگی دندانهای شیری میشوند.
حتی قبل از رویش اولین دندان دائمی، مراقبت از دندان کودک اهمیت دارد.
تاثیر مراقبت از دندان در جلوگیری از بیماریها
مراقبت های دهان و دندان تنها به داشتن لبخندی زیبا محدود نمیشوند. اطلاع از راه های مراقبت از دندان، نقش بسیار مهمی در جلوگیری از حفظ سلامت کلی بدن دارد. برای مثال باکتریهای تولید شده به دلیل بیماری های دهان و دندان، وارد جریان خون شده و به قلب آسیب میرسانند. در جدول زیر راه های مراقبت از دندان، تاثیر آنها بر سلامت عمومی و پیشگیری از بیماریها را بررسی کردهایم:
| مراقبت از دندان | تاثیر بر سلامت عمومی | بیماریهای مرتبط |
| مسواکزدن منظم و صحیح | کاهش باکتریهای دهان جلوگیری از پوسیدگی دندان | بیماریهای قلبی، دیابت و عفونتهای دستگاه تنفسی |
| استفاده از نخ دندان | حذف پلاک بین دندانها جلوگیری از بیماری لثه | بیماریهای قلبی زایمان زودرس و دیابت |
| مراجعه منظم به دندانپزشک | تشخیص زودهنگام مشکلات درمان بهموقع | انواع سرطانهای دهان عفونتهای لثه |
| تغذیه سالم | تقویت مینای دندان کاهش پوسیدگی | بیماریهای لثه پوسیدگی دندان |
| پرهیز از سیگار | کاهش خطر بیماریهای لثه سرطان دهان | بیماریهای قلبی سرطان ریه |
فواید مراقبت از دندانها فراتر از پیشگیری از بیماریهاست. داشتن دندانهای سالم و لبخند زیبا، اعتمادبهنفس را افزایش داده و کیفیت کلی زندگی را بهبود میبخشد.
اشتباهات رایج در مراقبت از دندان
بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی یا عادتهای غلط در مراقبت از دندان، دچار اشتباهاتی میشوند که میتواند عواقب جدی برای سلامتی دهان و دندان داشته باشد. در ادامه به برخی از رایجترین اشتباهات در مراقبت از دندان اشاره میکنیم:
- مسواکزدن با فشار زیاد؛ مسواکزدن با فشار زیاد به مینای دندان و لثهها آسیب میرساند.
- مسواکزدن با حرکتهای افقی؛ این حرکت باعث ساییده شدن مینای دندان میشود. روش صحیح مسواک زدن بهصورت دایرهای و با زاویه 45 درجه نسبت به لثهها است.
- مسواکزدن به مدت کوتاه؛ برای تمیزکردن کامل دندانها، باید حداقل به مدت 2 دقیقه مسواک بزنید.
- استفاده از مسواک کهنه؛ موهای مسواک پس از مدتی پراکنده شده و کارایی خود را از دست میدهند. توصیه میشود هر 3 ماه، مسواک قدیمی خود را با یک مسواک جدید جایگزین کنید.
- استفاده از مقدار زیاد خمیردندان؛ مقدار کمی خمیردندان برای تمیزکردن دندانها کافی است. استفاده بیش از حد از خمیردندان باعث ایجاد کف زیاد و باقیماندن کف در دهان میشود.
- استفاده از آبنمک بهجای مسواک؛ آبنمک میتواند در برخی موارد به بهبود سلامت دهان و دندان کمک کند، اما نباید بهعنوان جایگزین مسواکزدن و نخ دندان استفاده شود. استفاده بیش از حد از آب نمک برای دندان به مینای دندان آسیب رسانده و باعث خشکی دهان شود.
- نادیدهگرفتن نخ دندان؛ نخ دندان برای تمیزکردن بین دندانها و زیر لثهها بسیار مهم است.
- مصرف بیش از حد مواد غذایی و نوشیدنیهای اسیدی؛ مواد غذایی و نوشیدنیهای اسیدی مینای دندان را تخریب میکنند.
- مصرف سیگار؛ سیگارکشیدن یکی از عوامل اصلی بیماریهای لثه و بوی بد دهان است.
- عدم مراجعه منظم به دندانپزشک؛ مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه دندانها بسیار مهم است.
با پرهیز از این اشتباهات، میتوانید از دندانهای خود بهخوبی مراقبت کرده و از بسیاری از مشکلات دهان و دندان پیشگیری کنید.
لبخندی درخشان با دندانهای سالم و شاداب
مراقبت از دندان نهتنها کلید زیبایی لبخند شماست؛ بلکه گام اصلی در حفظ سلامت کلی بدن هم به شمار میآید. با شناخت روش صحیح مسواک زدن و نخ دندان کشیدن بهطور مرتب، باکتریها و جرمهای مضر را دور نگه داشته و از مشکلاتی مانند پوسیدگی، التهاب لثه و بوی بد دهان جلوگیری کنید. تغذیه مناسب و متعادل و کاهش مصرف قند، نقش مهمی در جلوگیری از بیماریهای دندان دارد. همچنین، مراجعه به دندانپزشک بهطور منظم و دورهای، سلامت دندانهایتان را تضمین میکند. اگر به این راه های مراقبت از دندان اهمیت دهید، نهتنها لبخند شما جذابتر و اعتماد به نفستان بیشتر خواهد شد، بلکه از ابتلا به بیماریهای دهان و دندان جلوگیری میکنید.
اگر برای رعایت مراقبت های دهان و دندان به مشورت و ملاقات با دکتر دندانپزشک نیاز دارید، میتوانید از امکان نوبتدهی آنلاین این متخصص در سایت دکتردکتر بهرهمند شوید.
منابع:
cdc.gov
nidcr.nih.gov
