شیاف واژن یا شیاف واژینال نوعی داروی موضعی است که برای درمان بیماری‌هایی مانند عفونت قارچی و باکتریایی واژن استفاده می‌شود. مهم‌ترین مزیت این دارو جذب سریع آن است زیرا بلافاصله بعد از استفاده، با دمای بدن ذوب شده و نسبت به دیگر اَشکال دارویی، سریع‌تر جذب می‌شود.
البته بهتر است پیش از استفاده شیاف عفونت واژن یا هر نوع دیگر، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا نوع شیاف را مطابق با بیماری شما تجویز کند. برای توضیح کامل‌تر، این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر را به بررسی این دارو اختصاص مي‌دهیم.
اگر سوالی داشتید می توانید در انتهای مطلب و در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
شیاف واژن چیست؟
شیاف واژن نوعی داروی موضعی و جامد است که برای درمان عفونت‌های واژینال به‌کار می‌رود. این دارو به دلیل ورود مستقیم به جریان خون، سریع‌تر از داروهای خوراکی اثر می‌کند. ترکیبات فعال موجود در این دارو شامل آنتی‌بیوتیک، ضدقارچ، ضدالتهاب و بعضی از هورمون‌هاست.
با استناد به مقاله‌ای منتشر شده در وبسایت medicalnewstoday،
شیافهای واژينال بعد از ورود به واژن، به کمک دمای بدن ذوب شده و وارد جریان خون می‌شوند. از‌این‌رو سرعت تاثیر آنها بالاست.
یکی دیگر از مزیت‌های مهم این دارو، اثرگذاری مستقیم بر منبع عفونت است.
شیاف مخصوص واژینال برای درمان چه بیماری‌هایی تجویز می‌شود؟
شیافهای واژینال، نوعی از داروی عفونت واژن هستند که برای درمان انواع عفونت‌های واژینال از جمله عفونت‌های قارچی و عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌شوند. همچنین برای تسکین علائم آتروفی و رفع خشکی واژن نیز کاربرد دارند. از دیگر بیماری‌هایی که شیافهای واژینال آنها را درمان می‌کنند، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
عفونت‌های قارچی
عفونت قارچی واژن، نوعی مشکل شایع است که معمولاً با علائمی مانند خارش، سوزش و ترشحات سفید غلیظ از واژن بروز می‌کند. برای درمان این بیماری، پزشک متخصص معمولا استفاده از شیاف‌هایی مانند کلوتریمازول و میکونازول را توصیه می‌کند. دوره درمان عفونت قارچی معمولاً یک هفته است. البته به شدت عفونت و علائم آن نیز بستگی دارد.
عفونت‌های باکتریایی
عفونت‌های باکتریایی واژن به‌ویژه واژینوز باکتریایی، یکی از شایع‌ترین مشکلات زنان است. این بیماری به دلیل رشد بیش از حد باکتری‌های طبیعی واژن بروز می‌کند و با علائمی مانند ترشحات خاکستری یا سفید، سوزش و خارش همراه است.
برای درمان عفونت‌های باکتریایی، پزشک متخصص شیافهای حاوی آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. برای مثال، مصرف شیاف مترونیدازول به مدت ۵ روز الی یک هفته برای درمان این بیماری کارساز است.
آتروفی واژن
این بیماری که با نام واژینیت آتروفیک نیز شناخته می‌شود، به دلیل کاهش سطح استروژن واژن (اغلب در دوران یائسگی)، بروز می‌کند. علائم این بیماری شامل خشکی واژن، احساس سوزش، خارش شدید و درد هنگام رابطه جنسی است.
علاوه‌بر شیافهای واژینال، استفاده از کرم‌ها یا ژل‌های مرطوب‌کننده نیز برای درمان آتروفی واژن کارساز است.
انواع شیافهای واژینال
انواع شیافهای واژینال بر اساس ماده فعال موجود در آنها طبقه‌بندی می‌شوند. برای مثال شیافهای هورمونی، شیافهای حاوی آنتی‌بیوتیک، ضد‌قارچ‌ها و ضدباکتری‌ها از این دست هستند. این شیاف‌ها هرکدام برای درمان یک مشکل انحصاری تجویز شده و با اسامی مختلف در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند. چند مورد از رایج‌ترین انواع شیافهای واژن عبارتند از:
- کلوتریمازول
- مترونیدازول
- شاندرمن
- فیتوواژکس
- شیاف واژن گیاهی
برای انتخاب بهترین شیاف واژینال برای عفونت، بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید.
مترونیدازول
شیاف واژن مترونیدازول، نوعی آنتی‌بیوتیک است که برای درمان عفونت ناشی از باکتری تریکوموناس استفاده می‌شود. این باکتری عامل سوزش، خارش و بدبو شدن واژن است. علاوه‌بر آن، مترونیدازول برای درمان واژینیت هموفیلوس و واژینیت گاردانلا نیز تجویز می‌شود. دوز و تعداد دفعات استفاده این شیاف را پزشک متخصص تعیین می‌کند؛ ولی استفاده از آن بیشتر از ۱۰ بار در سال توصیه نمی‌شود.
نکته! استفاده از این شیاف در دوران بارداری برای جنین مضر است.
فیتوواژکس، بهترین شیاف واژینال برای عفونت قارچی
شیاف واژن فیتوواژکس، نوعی شیاف واژن گیاهی است که با عنوان بهترین شیاف گیاهی برای عفونت رحم و همچنین بهترین شیاف واژینال برای عفونت قارچی شناخته می‌شود. طبق تحقیقات بالینی انجام شده، تاثیر این شیاف نسبت به کلوتریمازول و مترونیدازول بیشتر است.
لازم است توجه داشته باشید که ترشح بعد از استفاده شیاف فیتوواژکس کاملا طبیعی است و ذوب شدن شیاف و آزاد شدن مواد فعال آن در واژن را نشان می‌دهد.
فیتوواژکس، حاوی ۱٪ روغن سیاه دانه بوده و برای درمان بیماری‌های دستگاه تناسلی زنان از جمله درمان عفونت قارچی واژن مانند واژینیت کاندیدایی و سایر واژینیت‌های میکروبی تجویز می‌شود.
نکته! تاکنون مورد خاصی در ارتباط با عوارض شیاف واژینال فیوواژکس گزارش نشده است؛ ولی اگر به روغن سیاه دانه حساسیت دارید، این محصول را استفاده نکنید.
شاندرمن
شیاف واژن شاندرمن علاوه‌بر اینکه نوعی داروی عفونت واژن است، در بهبود خشکی واژن، تنگی واژن و افزایش میل جنسی هم کاربرد دارد. این محصول گیاهی است و به‌عنوان شیاف بی‌خطر نیز شناخته می‌شود.
بنابه ادعای منابع، شیاف شاندرمن بدون عوارض است اما اگر به ترکیبات گیاهی حساسیت دارید، پیش از استفاده از آن با پزشک یا کارشناس داروخانه مشورت کنید.
شیاف واژینال کلوتریمازول برای چیست؟
شیاف واژن کلوتریمازول، خاصیت ضدقارچی داشته و برای درمان عفونت قارچی بزرگسالان و کودکان ۱۲ سال به بالا تجویز می‌شود. این شیاف، رشد قارچ‌هایی را که عامل عفونت هستند، متوقف می‌کند.
شیاف واژن لاکتوواژ درست است یا قرص لاکتوواژ؟
برخلاف تصور، لاکتوواژ نوعی کپسول خوراکی پروبیوتیک است و شیاف واژینال نیست. این دارو دارای باکتری مفیدی مانند لاکتوباسیلوس است که به ایجاد تعادل فلور طبیعی واژن و جلوگیری از رشد باکتری‌های مضر کمک می‌کند.
نحوه استفاده و مراحل گذاشتن شیاف واژینال
پیش از استفاده از شیاف، مراحل آماده‌سازی زیر را انجام دهید:
- بهتر است شیاف را قبل از خواب شبانه استفاده کنید.
- پیش از استفاده از شیاف دست‌های خود را با آب گرم و صابون بشویید.
- ناحیه واژن خود را با آب ولرم شسته و با یک حوله نرم به آرامی خشک کنید.
- اگر شیاف را در یخچال نگهداری می‌کنید، چند دقیقه قبل از استفاده آن را خارج کنید تا به دمای محیط برسد.
سپس بر اساس مراحل زیر، می‌توانید شیاف را در داخل واژن قرار دهید.
مرحله اول
به پشت دراز کشیده و پاهای خود را کمی از هم باز کنید. برای راحتی بیشتر بهتر است زانو‌های خود را نیز خم کنید. انتخاب حالت درازکش به میزان راحتی شما بستگی دارد. اگر به توضیحات بیشتری نیاز دارید، می‌توانید عبارت آموزش تصویری استفاده از شیاف واژینال را گوگل کنید.
مرحله دوم
شیاف را به آرامی از بسته‌بندی آن خارج کرده و با انگشت یا اپلیکاتور، در داخل واژن خود قرار دهید. سپس خیلی آهسته، آن را تا حدود ۵ الی ۷ سانتیمتر به عقب واژن فشار دهید.
اگر هنگام استفاده احساس درد یا سوزش داشتید، بهتر است روند استفاده را متوقف کرده و با دکتر مشورت کنید.
مرحله سوم
بعد از استفاده از دارو، بهتر است حدود ۱۰ تا ۱۵ دقیقه دراز بکشید تا شیاف کاملاً در بدنتان جذب شود. البته اگر احساس کردید که ترشح دارید تعجب نکنید. این ترشحات، واکنش طبیعی واژن به ورود شئ خارجی است. همچنین در صورت مشاهده خونریزی بسیار جزئی هم نگران نشوید.
اگر یک دوز مصرفی از شیاف واژینال را فراموش کردیم، چه کنیم؟
در صورت فراموشی یک دوز از شیاف واژینال، می‌توانید به محض یادآوری آن را استفاده کنید؛ اما اگر به زمان استفاده از دوز بعدی نزدیک هستید، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید.
نکته! هرگز دوز مصرفی خود را سرخود افزایش ندهید.
مقایسه تاثیر شیاف عفونت واژن در درمان با سایر روش‌های دارویی
در جدول زیر درباره تاثیر شیاف با دیگر اَشکال دارویی در عفونت واژن، چند نکته مهم آورده‌ایم:
| نوع دارو | مقایسه زمان اثرگذاری | مقایسه عوارض | سهولت مصرف |
| شیافهای واژینال | خیلی سریع | عوارض کم | نیازمند دقت |
| پماد‌ها و کرم‌ها | نسبتاً سریع | عوارض کم | آسان |
| داروهای خوراکی | سریع | عوارض نسبتا زیاد | آسان |
لازم به ذکر است که برخی به دلیل بروز برخی از مشکلات گوارشی، نمی‌توانند داروهای خوراکی مصرف کنند. از‌این‌رو استفاده از داروهای موضعی را ترجیح می‌دهند.
عوارض جانبی استفاده از شیافهای واژینال
استفاده از این روش مانند هر روش درمانی دیگر، ممکن است با بعضی عوارض جانبی همراه باشد. این عوارض معمولاً خفیف هستند. برای مثال، فرد ممکن است بعد از استفاده احساس سوزش یا خارش داشته باشد.
در صورت بروز عوارض شدید‌تر مانند ترشحات غیرطبیعی یا بوی بسیار نامطبوع، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
ترشحات بعد از استفاده از شیاف واژینال
این اتفاق طبیعی است و به دلایل زیر بروز می‌کند:
- واکنش طبیعی واژن
- دفع مواد باقیمانده دارو (این مواد جذب نمی‌شوند)
- خروج بقایای عفونت
واژن معمولاً به ورود یک شی خارجی واکنش نشان داده و تولید ترشحات طبیعی خود را افزایش دهد. این واکنش واژن، به دلیل سازگار شدن با ترکیبات موجود در شیاف است.
این شیاف‌ها برای عفونت واژن خطرناک هستند!
بعضی از شیافهای واژینال نه‌تنها برای درمان عفونت واژن مناسب نیستند، بلکه استفاده از آنها ممکن است خطرآفرین است. این شیاف‌ها، معمولاً به دلیل استفاده نادرست و بروز واکنش‌های شدید آلرژیک خطرناک هستند. همچنین برخی افراد بدون تجویز پزشک و سرخود آنها را مصرف می‌کنند.
چند مورد از این شیاف‌ها را بررسی می‌کنیم:
- شیافهای دارای ترکیبات حساسیت‌زا؛ ایجاد خارش، سوزش و تورم به دلیل وجود مواد شیمایی که ممکن است التهاب واژن را تشدید کنند.
- استفاده خودسرانه از شیافهای ضدباکتری یا ضدقارچ؛ هرنوع از عفونت واژن بایستی با شیافهای مخصوص به همان عفونت درمان شود. استفاده نادرست از این شیاف‌ها وضعیت واژن را بدتر می‌کنند.
- استفاده سرخود از شیافهای هورمونی؛ اگر افراد سابقه بیماری‌های هورمونی داشته باشند، استفاده سرخود از شیاف‌ها ممکن است اختلالات هورمونی را تشدید کند.
- شیافهای نامناسب برای دوران بارداری؛ بعضی از شیاف‌ها ممکن است به سلامت جسمانی مادر و جنین آسیب برسانند.
برای جلوگیری از بروز این مشکلات، بهتر است پیش از استفاده از شیاف ابتدا مشکل خود را با پزشک متخصص مطرح کرده و براساس تجویز پزشک از آنها استفاده کنید.
شیافهای خانگی یا دست‌ساز
این نوع از شیاف‌ها، اغلب از مواد طبیعی مانند روغن‌ها یا گیاهان دارویی تولید می‌شوند. با وجود اینکه برخی از این ترکیبات مزایای درمانی دارند، اما به همان اندازه نیز ممکن است مضر باشند. زیرا افرادی که آنها را تهیه می‌کنند، ممکن است متخصص نباشند.
همچنین، بسیاری از بیماری‌های مربوط به واژن نیاز به مداخلات و درمان‌های پزشکی دارند و صرفاً با روش‌های خانگی قابل درمان نیستند.
چرا شیاف واژن جذب نمی‌شود؟
جذب نشدن شیافهای واژینال ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. چند مورد از دلایل عبارتند از:
- استفاده از شیاف در زمان نامناسب؛ بهتر است شیاف را هنگام خشک بودن واژن استفاده کنید؛ درغیر‌این‌صورت میزان جذب کاهش می‌یابد.
- استفاده از شیافهای بی‌کیفیت؛ بعضی از شیاف‌ها ممکن است کیفیت پایینی داشته باشند، یا ترکیبات آنها برای جذب در واژن طراحی نشده باشند.
- وجود یکسری مشکلات در ساختار واژن؛ برخی افراد ممکن است ساختار آناتومیکی متفاوتی در واژن خود داشته باشند که در جذب دارو مشکل ایجاد کند.
- میزان pH واژن؛ اگر pH واژن خیلی اسیدی یا قلیایی باشد، ممکن است شیاف جذب نشود.
- استفاده نادرست؛ اگر شیاف به‌درستی داخل واژن قرار نگیرد، ممکن است کامل ذوب نشود.
- نوع دارو و ترکیب شیمیایی؛ بعضی از شیاف‌ها ممکن است حاوی ترکیباتی باشند که نیاز به جذب آهسته دارند. در این حالت، اگر شیاف خیلی زود از واژن خارج شود، ممکن است جذب نشود.
البته دمای داخلی بدن نیز در این خصوص بی‌ثاثیر نیست.
موارد احتیاط در استفاده از شیافهای واژینال
بهتر است قبل و بعد از مصرف شیافهای واژینال، به موارد احتیاط آن توجه داشته باشید. برای مثال، حتما پیش از استفاده، به پزشک مراجعه کنید تا داروی شما متناسب با نوع بیماری‌تان تجویز شود. همچنین نکات زیر را در نظر بگیرید:
- داروی موضعی خود را متناسب با دستور پزشک استفاده کنید؛
- پیش از استفاده دست‌های خود را با آب و صابون بشویید؛
- هنگام بارداری یا شیردهی با پزشک مشورت کنید؛
- حساسیتهای دارویی خود را با پزشک در میان بگذارید؛
- به زمان‌بندی و روش استفاده از دارو دقت کنید؛
- بعد از حمام یا ورزش از دارو استفاده نکنید؛
- در صورت وجود زخم یا التهاب بسیار شدید در داخل واژن از آن استفاده نکنید؛
همچنین بهتر است به تداخل‌های دارویی نیز دقت کنید.
استفاده از شیاف واژن در بارداری و شیردهی مجاز است؟
در حالت کلی، بعضی از شیافهای واژینال مانند کلوتریمازول، در دوران بارداری ایمن است و معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند اما نوع و دوز مصرفی را پزشک تعیین می‌کند. همچنین، ترکیب شیاف و تاثیر احتمالی آن بر شیر مادر توسط نیز باید توسط متخصص بررسی شود. اگر در دوران بارداری یا شیردهی هستید، پیش از استفاده از این داروها نکات زیر را رعایت کنید:
- برای قرار دادن شیاف در داخل واژن از اپلیکاتور استفاده نکنید؛
- در سه‌ماهه اول بارداری خود و همچنین دوران شیردهی، از شیافهای هورمونی استفاده نکنید؛
- هرگز خودسرانه این دارو را استفاده نکنید؛
- اگر بعد از استفاده با علائمی مانند، لکه‌بینی، خونریزی و انقیاض‌های خاص مواجه شدید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
نکته! در صورت بروز هرگونه حساسیتهای پوستی بهتر است این دارو را استفاده نکنید.
آیا در زمان استفاده از شیاف واژینال، می‌توان رابطه جنسی برقرار کرد؟
بهتر است هنگام استفاده از این داروها رابطه جنسی نداشته باشید؛ اما اگر زندگی جنسی شما فعال است و همزمان از شیافهای واژینال استفاده می‌کنید، بنابه دو دلیل مهم، باید این موضوع را به شریک جنسی خود اطلاع دهید:
- اگر محیط واژن شما عفونی باشد، این عفونت از طریق تماس جنسی احتمالاً به بدن شریک شما نیز منتقل خواهد شد.
- بعضی از ترکیبات موجود در شیافهای هورمونی، ممکن است التهاب و حساسیتهای پوستی شدیدی در آلت تناسلی فرد ایجاد کند.
در بعضی موارد، شدت عفونت و مشکلات واژن به حدی شدید است، که پزشک متخصص زوجین را از برقراری رابطه جنسی منع می‌کند. زیرا رابطه جنسی، تاثیر شیاف را مختل کرده و روند درمان را به تعویق می‌اندازد. جزئیات را بررسی می‌کنیم:
- بهترین زمان استفاده از شیاف، شب‌ها قبل از خواب است تا دارو زمان کافی برای جذب و اثرگذاری داشته باشد. اگر بلافاصله بعد از جایگذاری شیاف، فرد رابطه جنسی داشته باشد، ممکن است دارو جذب نشود.
- بعضی از این داروها، ترشحات طبیعی واژن را تغییر داده و لغزندگی شدید ایجاد می‌کنند. این موضوع کیفیت رابطه جنسی را کاهش می‌دهد.
نکته! اگر فرد بلافاصله بعد از استفاده شیاف رابطه جنسی داشته باشد، میزان تاثیرگذاری آن کاهش می‌یابد.
استفاده از شیاف واژینال در دوران قاعدگی
استفاده از شیاف واژینال در در دوران پریودی مشکلی ندارد اما از آنجایی که ممکن است جریان خون دارو را از واژن خارج کند، اثربخشی آن کاهش می‌یاید. استفاده همزمان این دارو با تامپون یا کاپ‌های قاعدگی هم تاثیر دارو را کاهش می‌دهد. در چنین مواردی، پزشک متخصص استفاده از داروهای جایگزین را تجویز می‌کند.
بررسی تداخل‌های دارویی شیاف واژینال
تداخل‌های دارویی شیاف واژینال به دلیل استفاده موضعی محدود است اما بازهم بهتر است به نکات زیر توجه داشته باشید:
- استفاده همزمان از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی، اثر شیاف‌هایی مانند لاکتوواژ را کاهش می‌دهد.
- استفاده همزمان داروهای ضدقارچ سیستمیک (مثل فلوکونازول) و شیافهای ضدقارچ (مانند کلوتریمازول)، ممکن است میزان خشکی واژن را افزایش دهد.
- استفاده از شیاف‌هایی که تعادل pH یا فلور واژن را تغییر می‌دهند ممکن است بر جذب یا اثرگذاری کرم‌ها یا ژل‌های هورمونی موضعی (مثل استروژن واژینال) تأثیر بگذارد.
- استفاده همزمان محصولات واژینال تحریک‌کننده (مثل برخی ژل‌های ضدعفونی یا لوبریکانت‌های حاوی الکل) مخاط واژن را تحریک کرده و اثر شیاف را کاهش می‌دهند.
لطفاً پیش از استفاده همزمان شیاف با داروهای خوراکی و موضعی دیگر، به پزشک متخصص خود اطلاع دهید.
شرایط نگهداری از شیاف واژینال چگونه است؟
این نوع از شیاف‌ها را باید در دمای زیر ۲۵ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید. مگر اینکه روی بسته‌بندی آن طور دیگری نوشته شده باشد. درصورتی که شیاف نیازمند نگهداری در یخچال است، دمای یخچال بین ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد تنظیم شود.
برای کسب آگاهی در مورد شیافهای واژینال باید به چه پزشکی مراجعه کرد؟
برای کسب آگاهی بیشتر در مورد شیاف عفونت واژن، شیافهای باکتریایی و ضدقارچی، باید با دکتر زنان مراجعه کنید. پزشک بعد از بررسی شرح حال، شیاف واژینال مناسب را تجویز خواهد کرد. برای مشاوره با پزشک، به سامانه نوبت‌دهی آنلاین دکتردکتر مراجعه کرده و از متخصصین زنان و زایمان در سراسر ایران نوبت ویزیت دریافت کنید.
منابع:
medicalnewstoday.com
healthline.com
clevelandclinic.org
