درد پشت چشم احساس هرگونه درد و ناراحتی در ناحیه پشت چشم یا اطراف آن است. این درد بهدلایل مختلفی همچون ابتلا به بیماریهای چشم، اختلالهای عصبی و بیماریهای سیستمیک بروز میکند.
التهاب اعصاب چشم، سردردهای میگرنی و عفونتهای سینوسی نیز دیگر علل درد پشت چشم هستند. درد ایجاد شده در این ناحیه، نشانه وجود مشکلاتی مانند فشار خون بالا، گلوکوم (فشار چشم) و تومورهای مغزی نیز هست.
درنتیجه، اگر در پشت چشم خود احساس درد دارید، آن را جدی گرفته و حتماً به چشم پزشک مراجعه کنید.
در این مطلب از مجله سلامت و پزشکی دکتردکتر، علل، درمان و روشهای پیشگیری مربوط به این درد را بررسی خواهیم کرد؛ با ما همراه باشید.
اگر هم سوالی داشتید، میتوانید در انتهای مطلب و در بخش نظرات بنویسید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ دهد.
درد پشت چشم به چه دلایلی بروز میکند؟
درد ایجاد شده در پشت چشم، معمولاً به دلیل تحریک یا فشار روی ساختارهای داخلی چشم ایجاد میشود. دلایلی که باعث ایجاد این درد میشوند، با افزایش فشار داخل چشم (IOP) و فشار به عصب بینایی، تحریک عصب بینایی در ناحیه خلفی چشم، گشاد شدن یا انقباض عروق خونی اطراف چشم یا تحریک اعصاب بینایی، میزان درد در این ناحیه را بیشتر میکنند. در ادامه، هر کدام از عواملی که باعث درد در پشت چشم میشوند را بررسی خواهیم کرد.
انواع سردردها
یکی از شایعترین دلایل احساس درد پشت چشم، سردردهای شدید هستند. برای مثال، سردردهای میگرنی، تنشی و خوشهای، سه مورد از مهمترین سردردهایی هستند که این درد را افزایش میدهند. انواع سردردهای تاثیرگذار در ایجاد این درد عبارتند از:
میگرن
میگرن، نوعی سردرد بسیار شدید است که باعث انبساط رگهای خونی در مغز میشود. این انبساط، به اعصاب اطراف چشم فشار وارد میکند. سپس، فشار وارده به نواحی اطراف چشمها منتقل شده، و موجب بروز احساس درد در پشت چشمها میشود.
براساس مقالهای منتشرشده در وبسایت medicalnewstoday،
میگرن، یکی از مهمترین دلایل بروز درد پشت چشم ضربان دار است و در بین زنان شایعتر است.
احساس درد در پشت چشم اگر ناشی از میگرن باشد، بسیار شدیدتر از سایر موقعیتها است.
سردردهای تنشی
سردردهای تنشی اغلب بهدلیل استرس، تنشهای عضلانی و خستگی بروز میکنند. همچنین، انقباض عضلات سر، گردن و پشت نیز در بروز این سردردها موثرند. هنگام بروز این سردردها، عضلات سر و گردن منقبض یا سفت میشوند.
انقباض مداوم این عضلهها، ممکن است به اعصاب اطراف چشم فشار اضافی وارد کند. درنتیجه، فرد معمولاً در پشت چشم خود احساس درد خواهد داشت. همچنین در موارد شدیدتر، درد چشم تا پشت سر نیز منتشر میشود.
سردردهای خوشهای
سردردهای خوشهای، سردردهای بسیار شدیدی هستند که بهصورت ناگهانی بروز میکنند. بیمار معمولاً این درد را در یک قسمت از سر خود احساس میکند. در نتیجه میتوان گفت که سردردهای خوشهای، مهمترین علت درد پشت چشم چپ یا درد پشت چشم راست هستند.
با بروز این سردرد، رگهای خونی ناحیه چشم و سر منبسط شده و به بافتهای اطراف چشم، فشار وارد میکنند. این فشار موجب میشود که بیمار، نوعی درد شدید و تیز را در پشت چشمهای خود احساس کند.
درد پشت سر
درد پشت سر، نتیجه ابتلای فرد به بیماریهایی مانند میگرن، عفونت سینویسی، سردردهای خوشهای و تنشی است.
بیماریهای و مشکلات مربوط به چشم
یکی از علل اصلی بروز درد در ناحیه پشت چشم، ابتلای فرد به بیماریها و مشکلات مربوط به چشم است. مهمترین بیماریهای چشم را که عامل بروز این درد هستند را در ادامه، بررسی میکنیم:
اسکلریت
اسکلریت نوعی بیماری التهابی است که بهدلیل التهاب لایه سفید چشم (اسکلرا) بروز میکند. این التهاب، باعث آسیبدیدگی اعصاب بینایی شده و به آنها فشار میکند.
عفونت حدقه یا سلولیت اوربیتال
عفونت حدقه یکی از عوارض سینوزیت است و بهدلیل انتشار عفونت از بخش سینوسها تا چشم بیمار ایجاد میشود. این عفونت، باعث درد داخل چشم، اطراف و درد پشت حدقه چشم میشود.
گلوکوم
آب سیاه یا گلوکوم بهدلیل ابتلا به بیماریهایی مانند دیابت بروز میکند. البته، فشار خون بالا و تغذیه نامناسب نیز تاحدودی در بروز آن تاثیر دارند. این بیماری، با افزایش فشار داخل چشم، باعث بروز درد در پشت چشم میشود. همچنین، به اعصاب بینایی آسیب زده و بینایی فرد را کاهش میدهد. اگر فشار داخل چشمی ادامهدار باشد، فرد علاوه بر چشم درد، با آسیبهای جدیتری مواجهه خواهد شد.
میگرن چشمی
میگرن چشمی، یکی از بیماریهای نادر چشم است که بهدلیل کاهش خونرسانی به چشم یا اسپاسم عروق خونی شبکیه بروز میکند. این بیماری، یکی دیگر از دلایل ایجاد درد در پشت چشم است. میگرن چشمی، با میگرن مربوط به سردرد تفاوت دارد.
اپتیک نوریتس
اپتیک نوریتس بهدلیل التهاب عصب چشم بروز میکند و در زنان جوان شایعتر است. علائم اپتیک نوریتس، شامل احساس درد شدید در اطراف چشم و پشت چشم است. افراد مبتلا به این بیماری، معمولاً با افت دید روبرو میشوند.
نوریت بینایی
این وضعیت، هنگام التهاب عصب بینایی که چشمها را به مغز متصل میکند، اتفاق میافتد. زمانی که این اعصاب ملتهب میشوند، فرد در پشت چشمهای خود درد احساس میکند.
فشار چشم
یکی دیگر از دلایل احساس درد در پشت چشم، فشار چشم و دلایل آن است. عواملی که فشار چشم را افزایش میدهند، عبارتند از:
- فشار چشم ناشی از دستگاههای دیجیتال
- فشار چشم ناشی از التهاب عصب بینایی
- فشار چشم ناشی از عفونتهای چشمی
نکته! فشار چشم، مهمترین عامل تاثیرگذار بر درد در پشت چشم است.
سندرم خشکی چشم
این مشکل، بهدلیل تولید ناکافی اشک و تبخیر سریع آن بروز میکند زیرا خشک ماندن سطح چشمها، میزان تحریکپذیری آنها را افزایش داده و درد در ناحیه پشت چشم ایجاد کند.
سایر مشکلات بینایی
مشکلاتی مانند نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و پیرچشمی با تلاش بیش از حد چشم برای تمرکز، باعث بروز دردهای مربوط به پشت چشم میشوند.
نکته! استفاده بیش از اندازه از کامپیوتر، لپتاپ، گوشی موبایل و تبلت، موجب خستگی چشم شده و علائم بیماریهای چشم را تشدید میکنند.
مشکلات سینوسی و سینوزیت
سینوزیت و مشکلات سینوسی، یکی دیگر از دلایل تاثیرگذار بر درد در پشت چشم هنگام سرماخوردگی است. درد پشت چشم، یکی از شایعترین علائم سینوزیت است زیرا، سینوسها به حفرههای چشمی نزدیک هستند و هرگونه فشار و التهاب آنها، به اعصاب و ساختارهای اطراف چشم فشار وارد میکند. علائم درد ناحیه پشت چشم هنگام سینوزیت عبارتند از:
- گرفتگی سینوسها
- گرفتگی و آبریزش بینی
- سردرد
- احساس فشار و سنگینی صورت
- کاهش حس بویایی و چشایی
- تب
- گلودرد و سرفه
- احساس خستگی
در صورت نیاز، پزشک متخصص داروهای ضداحتقان، ضدالتهاب و آنتیبیوتیکها را تجویز میکند.
مشکلات عصبی
یکی از مشکلات عصبی مرتبط با درد ناحیه پشتی چشمها، نوعی سردرد حملهای به نام نورالژی عصب سهقلو است. این نوع سردرد، به شکلی ناگهانی و برقآسا بروز کرده و ناتوانکننده است.
درنتیجه حمله سردرد، بیمار در قسمت چشمها، دندانها، فک و بینی خود دردی شدید احساس خواهد کرد. این درد معمولاً فقط در یک سمت صورت بروز میکند.
مشکلات مغزی
همچنین، احساس درد در پشت چشم، ممکن است بهدلیل فشار مغزی یا وجود تومورهای مغزی باشد. ارتباط بین این درد و مشکلات مغزی را بررسی میکنیم:
- افزایش فشار مغزی؛ بهدلیل تجمع مایع مغزی نخاعی (هیدروسفالی) یا خونریزی داخلی
- تومورهای مغزی؛ فشار مستقیم بر اعصاب بینایی یا ساختارهای اطراف چشم
- بیماری آنوریسم؛ ایجاد برآمدگی در دیواره سرخرگ، درنتیجه ضعیف شدن بخشی از دیواره
- پابیلو اِدم؛ آسیبدیدگی مغز، در نتیجه افزایش فشار داخل جمجمه (نیازمند مداخله فوری است)
نکته! احساس درد در پشت چشم، اگر با علائمی مانند تاری دید یا سردرد شدید همراه باشد، نیازمند مداخلات فوری پزشکی است.
علت بروز درد پشت چشم در بارداری چیست؟
این درد در دوران بارداری، بنابهدلایل زیر بروز میکند:
- خستگی
- شببیداری و کمخوابی
- اضطراب و استرس
- فشار خون بالا
برای پیگیری علت احساس درد در پشت چشمها در دوران بارداری، حتماً به متخصص زنان و چشم مراجعه کنید.
احساس درد در پشت چشم با چه علائمی همراه است؟
علائم درد پشت چشم عبارتند از:
- تغییرات بینایی
- حساسیت به نور
- ورم یا قرمزی چشمها
- احساس درد هنگام حرکت دادن چشمها
در حالت کلی، علائم درد پشت چشم به دلیل وقوع آن بستگی دارد. در ادامه، جزئیات مربوط به علائم را بررسی خواهیم کرد.
تغییرات بینایی
تاری دید، کاهش دید مرکزی و دیدن لکههای نورانی از جمله تغییرات بینایی همراه با این درد هستند. این حالت، معمولاً هنگام ابتلا به گلوکوم و التهاب عصب بینایی بروز میکنند.
حساسیت به نور
یکی دیگر از علائم درد در پشت چشم، حساسیت به نور (فتوفوبیا) است. این وضعیت، در نتیجه التهاب چشم، عفونت، مشکلات مربوط به شبکیه و عصب بینایی بروز میکند.
افراد مبتلا به فوتوفوبیا، در صورت برخورد با نورهای عادی نیز درد را احساس میکنند.
احساس درد هنگام حرکت دادن چشمها
احساس درد هنگام حرکت دادن چشمها، یکی دیگر از علائم درد ناحیه پشتی چشم است. این درد معمولاً در نتیجه التهاب عضلات چشمی یا اعصاب اطراف آن بروز میکند. برای مثال، در بیماری آسیب به عصب بینایی، حرکت دادن چشمها میتواند درد پشت چشم را تشدید کند.
ورم یا قرمزی چشمها
ورم یا قرمزی در چشمها، احتمالاً ارتباط مستقیمی با درد ناحیه پشت چشم دارد. این اتفاق، معمولاً در نتیجه بیماریهایی مانند التهاب ملتحمه، یووئیت یا سینوزیت است.
این بیماریها، فشار و التهاب چشمها را افزایش داده و موجب بروز احساس درد در پشت چشمها میشوند. زیرا، هرگونه التهاب در ساختار چشم، به قسمت پشتی چشم فشار وارد میکند.
روشهای تشخیص درد در پشت چشم
تشخیص علت این درد، نیازمند ارزیابی و بررسی دقیق توسط پزشک است. برای مثال، کسب آگاهی در مورد تاریخه پزشکی فرد، معاینه بالینی و انجام آزمایشهای مختلف از این دست هستند. در این راستا، پزشک باید عوامل مهمی مانند نوع درد، مدت زمان درد و علائم همراه آن را بررسی کند. در ادامه، روشهای تشخیص این مشکل را بررسی خواهیم کرد.
معاینه چشم توسط چشمپزشک
معاینه چشم، اولین و مهمترین مرحله تشخیص این درد است. هنگام معاینه، پزشک متخصص ابتدا وضعیت عمومی چشمها مثل بینایی و سلامت عصب بینایی را بررسی میکند.
سایر مراحل، موارد زیر را شامل میشوند:
- بررسی فشار داخل چشم برای تشخیص گلوکوم
- بررسی عصب بینایی (با استفاده از افتالموسکوپ)
- بررسی نحوه حرکت چشمها
نکته! اگر علت این درد، التهاب یا وجود فشار در داخل چشم باشد، پزشک میتواند با معاینه آن را تشخیص دهد.
تصویربرداری پزشکی (MRI یا CT)
اگر پزشک متخصص به وجود مشکلات جدیتری مانند بیماریهای عصبی یا عفونتهای داخلی مشکوک باشد، تصویربرداری را تجویز میکند.
تصویربرداری پزشکی، بهمنظور بررسی دقیقتر وضعیت داخل چشم و اطراف آن مهم است. برای مثال، تصویربرداری MRI برای بررسی التهاب عصب بینایی یا تومورها تجویز میشود. همچنین، تصویربرداری سیتیاکسن نیز برای ارزیابی سینوسها انجام میشود.
انواع آزمایشهای خون برای شناسایی عفونتها یا التهابات
در بعضی موارد، درد ناحیه پشتی چشم بهدلیل عفونتها یا التهابهای سیستمیک بروز میکند. برای مثال، آرتریت روماتوئید و سارسکوئیدوز از این دست هستند. بههمین دلیل، آزمایشهای خون، برای شناسایی این عفونتها موثر هستند. در این آزمایشها، سطح آنتیبادیها و نشانههای التهابی بررسی میشود.
شیوهای موثر در درمان درد پشت چشم
درمان این درد، به علت بروز آن بستگی دارد. برای مثال، اگر درد ناحیه پشت چشم، بهدلیل مشکلات چشمی مانند التهاب یا خشکی باشد، پزشک متخصص معمولاً داروهای مسکن و ضدالتهاب را تجویز میکند. اما در صورتی که این درد، بهدلیل مشکلات جدیتری مانند گلوکوم یا التهاب عصب بینایی باشد، نوع درمان متفاوت خواهد بود. زیرا این نوع مشکلات، به درمانهای تخصصیتری مانند جراحی نیاز دارند.
درمانهای دارویی
درمانهای دارویی برای رفع علت اصلی درد و کاهش التهابها تجویز میشود. در جدول زیر، انواع درمانهای دارویی را مطابق با علت بروز درد آوردهایم:
سایر درمانهای دارویی و پزشکی، شامل مصرف داروهای ضد ویروس و داروهای ضدآلرژی هستند. همچنین، در صورت حساسیت به نور، انجام فیزیوتراپی چشم نیز موثر خواهد بود.
درمانهای خانگی
درمانهای خانگی، شامل چند روش مراقبتی ساده هستند، که در تسکین این نوع دردها موثراند. چند مورد از مهمترین درمانهای خانگی را در این خصوص بررسی میکنیم:
- استراحت دادن به چشمها
- استفاده از کمپرس آب گرم یا سرد
- کاهش استفاده از ابزارهای دیجیتالی
- استفاده از عینکهای مخصوص هنگام کار با ابزارهای دیجیتالی
- تنظیم نور محیط
- ماساژ چشم
نکته! برای ماساژ چشم، مقداری روغن زیتون را بهآرامی روی نواحی درد اعمال کنید. سپس بهمدت ۱۰ ثانیه، نواحی روی چشم و اطراف چشم را بهآرامی ماساژ بدهید.
درمان درد ناحیه پشت چشم با طب سنتی
طب سنتی با روشهای درمانی طبیعی و گیاهی در تسکین التهاب، کاهش درد و بهبود جریان خون در چشم موثر است. چند مورد از روشهای تاثیرگذار طب سنتی را در جدول زیر آوردهایم:
راهکار | توضیحات | پیشنهادات |
استفاده از چای کیسهای سیاه و سبز | چای سیاه و سبز، بهدلیل داشتن خواص ضداکسیدانی و ضدالتهابی، در کاهش التهاب چشم و نواحی اطراف آن موثر هستند. | دو عدد چای کیسهای استفاده شده را داخل یخچال قرار دهید تا سرد شوند؛ سپس آنها را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی چشمهای خود قرار دهید. |
استفاده از گلاب | گلاب، دارای خواص ضدالتهابی و ضدعفونی بوده و در کاهش قرمزی و التهاب چشمها موثر است. | چند قطره گلاب را با مقداری آب رقیق کنید تا یک محلول درست شود؛ سپس محلول را بهعنوان قطره چشم یا درمان موضعی روی چشمهای خود استفاده کنید. |
مصرف دمنوش گلگاوزبان | گل خوش یا گلگاوزبان، یکی از گیاهان آرامشبخش و ضدالتهاب است، و برای درمان دردهای چشمی ناشی از خستگی یا التهاب کاربرد دارد. | دمنوش گلگاوزبان را درست کرده و بعد از سرد شدن کامل، آنرا میل کنید. |
هشدار! درصورت حساسیت پوستی به گیاهان دارویی، هیچ کدام از این روشها را امتحان نکنید.
روشهای پیشگیری از بروز درد در ناحیه پشت چشم
پیشگیری از ایجاد درد در ناحیه پشت چشم با کاهش فشار روی عصبهای بینایی و عضلات اطراف چشم امکانپذیر است. در ادامه، به هر کدام از این روشها اشاره خواهیم کرد.
ایجاد عادات سالم برای سلامت چشم
چند مورد از نکات مهم را در این خصوص بررسی میکنیم:
- استفاده از عینک آفتابی
- رعایت فاصله مناسب هنگام تماشای صفحات نمایش
- مرطوب نگهداشتن چشمها
- خواب کافی
- خودداری از مالیدن چشمها
- پاک کردن آرایش چشم قبل از خواب
همچنین، شستوشوی دستها قبل از دست زدن به صورت و چشمها نیز نکته مهمی است.
تغذیه سالم
یکی از مهمترین روشهای پیشگیری از درد در پشت چشم، تغذیه سالم و ایجاد عادتهای غذایی سالم است. چند مورد از مهمترین منابع غذایی را همراه فواید آن، برای کاهش درد پشت چشم بررسی میکنیم:
- غذاهای غنی از ویتامین A،C،E؛ مانند هویج، کدوحلوایی، جگر، مرکبات و آجیل
- غذاهای حاوی چربیهای سالم؛ مانند ماهیهای چرب،سبزیجات برگسبز، انواع توتها، زردچوبه و زنجبیل
- میوههای آبدار؛ مانند هندوانه، خیار، سیب
درحالت کلی، بایدها و نبایدهای غذایی را درجهت کاهش درد در پشت چشم، در جدول زیر آوردهایم:
منابع غذایی سالم (مصرف بیشتر) | منابع غذایی ناسالم (مصرف محدود) |
غلات کامل | قند |
حبوبات | شکر |
میوهها | نمک |
سبزیجات | سوسیس |
صیفیجات | کالباس |
آجیل شیرین | همبرگر |
شکلات تلخ | انواع شکلاتها |
دمنوشهای گیاهی | انواع شیرینیها |
گوشتهای بدون چربی | گوشتهای چرب |
نکته! برای نتیجهگیری بهتر، پیشنهاد میکنیم با متخصص تغذیه نیز در این مورد مشورت کنید.
کاهش استرس و فشارهای روانی
هورمون استرس، عملکرد بخشهای مختلف بدن از جمله چشمها را تحت تاثیر قرار میدهد. ازاینرو، کسب مهارت در مورد روشهای مدیریت استرس، مهم است. چند مورد از راهکارهای مدیریت استرس، عبارتند از:
- ورزش؛ انجام ورزشهای تنفسی و آرامشبخش مانند یوگا، مدیتیشن
- انجام قعالیتهای آرامشبخش؛ مانند پیادهروی در طبیعت، گوش دادن به موسیقی آرامشبخش، خواندن کتاب یا تماشای فیلمهای کمدی
برای نتیجهگیری بهتر، میتوانید به دکتر روانشناس یا مشاور خانواده مراجعه کنید.
مراجعه منظم به پزشک برای پیشگیری از بیماریهای چشمی
اقدامات کلی در این خصوص عبارتند از:
- مراجعه به پزشک و معاینه منظم
- کنترل فشار چشم
- نظارت بر مشکلات دیگر سلامتی
با رعایت نکات فوق، خطر ابتلا به بیماریهای چشم و درد ناحیه پشت چشم کاهش مییابد.
چه زمانی باید برای درمان این مشکل به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت تجربه موقعیتهای زیر، هرچه سریعتر به دکتر چشم مراجعه کنید:
- چشمدرد بسیار شدید و مداوم
- مشاهده هاله در اطراف نورها
- حساسیت شدید به نور
- تغییر ناگهانی دید
- متورم شدن داخل و اطراف چشمها
- ترشح خون یا چرک از چشمها
برای جلوگیری از هرگونه عوارض، به محض احساس درد پشت چشم به پزشک مراجعه کنید. این درد، ممکن است در روزهای آغازین چندان جدی نباشد، اما بیتوجهی به آن خطرناک است. زیرا، ممکن است یک علامت هشدار از سمت بدن باشد. درنتیجه، برای تشخیص و درمان به موقغ آن، حتما در اسرع وقت به چشمپزشک مراجعه کنید.
برای کسب آگاهی بیشتر و دریافت نوبت از بهترین چشمپزشکان سراسر ایران، میتوانید به پلتفرم آنلاین نوبتدهی دکتردکتر مراجعه کنید.
منابع:
medicalnewstoday.com
verywellhealth.com
webmd.com
northtorontoeyecare.com