جراحی قلب باز برای مشکلات قلبی از جمله نارسایی قلبی، نقایص مادرزادی این عضو از بدن، آریتمی، آنوریسم و بیماری عروق کرونری انجام میشود. در طول این عمل، جراح استخوان سینه را می‌برد و قفسه سینه را برای دسترسی به قلب باز می‌کند. جراحی قلب با این روش شامل جراحی بای پس، پیوند قلب و تعویض دریچه میشود. برای پیگیری چنین وضعیتی و انجام جراحی باید به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. در ادامه برایتان از عمل مذکور بیشتر می‌گوییم.
عمل قلب باز چیست؟
جراحی قلب باز روشی برای درمان مشکلات قلبی است. این عمل راهی برای دسترسی جراحان به قلب را فراهم می‌کند.جراحی قلب باز نیاز به باز‌کردن دیواره قفسه سینه دارد تا دسترسی جراح به قلب آسان‌تر شود. برای دسترسی به قلب، جراحان جناغ سینه (استخوان سینه) را برش می‌دهند و دنده‌ها را باز می‌کنند. جراحی قلب باز روش مطمئنی است. اگر بیمار به اندازه کافی قوی باشد و بتواند این فرایند را تحمل کند، استفاده از این راه‌کار برای درمان بسیاری از وضعیت‌های قلبی مناسب خواهد بود. انجام بسیاری از انواع جراحی قلب از راه برش‌های کوچکتر و کمتر تهاجمی، از جمله برش‌های کوچک بین دنده ها در سمت راست قفسه سینه هم امکان پذیر است. برای عمل رگ قلب و موارد مختلف از این روش‌ها استفاده میشود.
جراحی قلب باز چه زمانی انجام میشود؟
در موارد زیر جراحی قلب باز انجام میشود:
- آریتمی
- فیبریلاسیون دهلیزی
- نقایص و بیماری‌های مادرزادی قلب
- بیماری عروق کرونر.
انواع عمل قلب باز چیست؟
دو روش برای انجام جراحی قلب باز وجود دارد:
- آن‌پامپ (On-pump): دستگاه بای پس قلب-ریه به قلب متصل میشود و به طور موقت، وظیفه قلب و ریه‌ها را بر عهده می‌گیرد. در حالی که خون را از قلب دور می‌کند، آن را در بدن به گردش در می‌آورد. سپس جراح قلبی را که نمی‌تپد و جریان خون ندارد، عمل می‌کند. پس از جراحی، دستگاه قطع میشود و قلب دوباره شروع به کار می‌کند.
- آف‌پامپ (Off-pump): جراحی بای پس خارج از پمپ روی قلبی انجام میشود که در طی فرایند به تپش ادامه می‌دهد. این روش فقط برای جراحی بای پس عروق کرونر (CABG) (جراحی بای پس) کار می‌کند.
عمل قلب باز بای پس
پیوند عروق کرونر (CABG) که به عنوان جراحی بای پس قلب هم شناخته می شود، روشی برای بازگرداندن جریان خون به نواحی قلب است. انسداد شریان می‌تواند جریان خون را قطع کند و باعث حمله قلبی یا علائمی شبیه آن شود. بای‌پس با استفاده از رگ‌های خونی سایر قسمت‌های بدن، جریان خون را با ایجاد مسیری انحرافی در اطراف انسداد به گردش درمی‌آورد. عمل باز قلب برای گرفتگی رگ قلب می‌تواند نجات‌بخش زندگی‌های بسیاری باشد.
عمل قلب باز تعویض دریچه میترال
تعویض دریچه میترال هم یک جراحی برای جایگزینی دریچه میترال ضعیف با دریچه مصنوعی است. دریچه میترال یک دریچه از چهار دریچه قلب است که در به جریان‌افتادن خون از قلب و خارج شدن آن به بدن کمک می‌کند. دریچه میترال بین دهلیز چپ و بطن چپ قرار دارد.
عمل قلب باز تعویض دریچه آئورت
تعویض دریچه آئورت باز چیست؟ نوعی جراحی برای جایگزینی دریچه آئورت ضعیف با دریچه‌ای مصنوعی است. دریچه آئورت یکی از ۴ دریچه قلب است. این دریچه‌ها در به جریان‌انداختن خون از راه قلب و جاری‌شدن در بدن کمک می‌کنند.
جراحی قلب باز با لیزر
بازسازی عروقی با لیزر هم انجام میشود. در این روش یعنی ترانس میوکارد (Transmyocardial laser revascularization) نیاز به یک برش کوچک در سمت چپ قفسه سینه است. دراین روش، لیزر کانال‌های کوچکی را به داخل عضله قلب باز می‌کند. قلب در طول عمل به ضربان خود ادامه می‌دهد. بنابراین نیازی به دستگاه بای پس قلب-ریه نیست.
جراحی قلب باز بدون بیهوشی
آیا گرفتگی قلب بدون دارو برطرف میشود؟ همیشه نه و برخی مطالعات نشان می‌دهند که انجام این روش بدون بیهوشی هم مقدور است. TAVR روشی است که دریچه جدیدی را از طریق یک کاتتر به قلب می‌رساند.
جراحی قلب باز برای بیماران دیابتی چگونه است؟
برای حفظ سطح قند در طول جراحی به بیماران دیابتی انسولین داده میشود. پس از جراحی قلب باز، امکان دارد که وضعیت بیمار باعث شکل‌گیری عفونت و بهبود دیر زخم شود. بنابراین، سطح قند خون، دمای بدن و برش زخم باید به طور منظم پس از جراحی بررسی شود.
عمل جراحی قلب باز برای چه افرادی مناسب است؟
جراحی قلب باز بیشتر برای درمان افرادی انجام میشود که از بیماری عروق کرونری رنج می‌برند و امکان وقوع حمله قلبی برایشان وجود دارد. برای مشکلات قلبی دیگر هم از این روش استفاده میشود:
- وجود مشکل در دریچه‌ها
- بروز مشکلاتی در رگ اصلی قلب
عمل جراحی قلب باز چطور انجام میشود؟
در جراحی قلب باز چه اتفاقی می افتد؟ باید بدانید که جراحی قلب پیچیده است. برخی از جراحی‌ها ۶ ساعت یا بیشتر طول می‌کشند. در طول عمل هم بیمار بیهوشی دریافت می‌کند و به خواب فرو می‌رود.
مراحل جراحی بسته به وضعیت قلب و روش انتخابی متفاوت است. به طور کلی، جراح :
- برشی به طول ۱۸ تا ۲۰ سانتی‌متر در وسط قفسه سینه ایجاد می‌کند.
- استخوان سینه را می‌برد و قفسه سینه را از هم جدا می‌کند تا به قلب برسد.
- قلب را به دستگاه بای پس قلب-ریه متصل می‌کند، (در صورت انجام عمل جراحی آن‌پمپ).
- متخصص بیهوشی برای جلوگیری از ضربان قلب به بیمار داروی داخل وریدی تزریق می‌کند و در طول جراحی او را تحت نظر دارد.
- جراح اقدام به ترمیم قلب می‌کند.
- سپس جریان خون را به قلب باز می‌گرداند. معمولا قلب به‌شکل خودبه‌خود شروع به تپیدن می‌کند. گاهی اوقات، قلب برای راه‌اندازی مجدد به شوک الکتریکی خفیفی نیاز دارد.
- دستگاه بای‌پس قلب و ریه را قطع می‌کند.
- استخوان سینه یا برش‌های دیگر را با بخیه‌هایی می‌بندد.
- برای بستن برش پوست از بخیه استفاده می‌کند.
آماده شدن برای عمل جراحی قلب چگونه است؟
برای هر عمل جراحی قلب باز نیاز به آمادگی‌هایی پیش از فرایند و اقدامات و مراقبت‌هایی بعد از آن وجود دارد. در ادامه با این موارد آشنا می‌شوید. برای درمان بیماری‌های قلبی به این جراحی نیاز است.
قبل از عمل جراحی قلب باز
قبل از جراحی قلب باز، اقدامات زیر انجام می‌شوند:
- استفاده از اشعه ایکس برای تصویربرداری از قفسه سینه.
- به کارگیری الکتروکاردیوگرام (EKG) یا سایر آزمایش‌ها برای کمک به جراح در برنامه‌ریزی این روش.
- اصطلاح موهای سینه در افرادی که در این ناحیه موی زائد دارند.
- استریل‌کردن ناحیه جراحی با صابون ضدباکتری (کشنده باکتری).
- قراردادن ابزاری داخل وریدی (IV) در بازوی برای رساندن مایعات و داروها به بدن.
بعد از جراحی قلب باز
بنا به روش جراحی، ممکن است که نیاز به ماندن در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان (ICU) به مدت ۱ تا ۲ روز وجود داشته باشد. بمانید. بعد از این مدت، بیمار به اتاق معمولی منتقل میشود.
احتمالا چند روز بستری در انتظار بیمار است. باید نکات مراقبتی را یاد بگیرید و انجام بدهید. برای مثال، بالش سفت مخصوصی برای محافظت از قفسه سینه در هنگام سرفه، عطسه یا بیرون آمدن از رختخواب در اختیار داشته باشید.
پس از جراحی، احتمال بروز موارد زیر وجود دارد:
- یبوست (عوارض جانبی رایج مسکن‌های قوی).
- افسردگی یا نوسانات خلقی.
- بی‌خوابی یا مشکل در خوابیدن.
- از دست‌دادن اشتها.
- مشکلات حافظه.
- درد عضلانی در ناحیه قفسه سینه.
- درد، کبودی و تورم جزئی در محل برش.
مراقبت‌های بعد از عمل شامل مصرف منظم داروها، انجام تمرینات تنفسی و پیروی از رژیم غذایی توصیه شده توسط دکتر جراحی قلب و عروق است.
مراقبت‌های بعد از عمل جراحی قلب باز چیست؟
بعد از جراحی قلب باز باید به چه مراقبت‌های بعد از عمل قلب دقت داشته باشید:
- در دوران نقاهت فعال بمانید، اما به آرامی تحرک را شروع کنید و عجله نداشته باشید.
- برای مدت طولانی در یک نقطه نایستید یا ننشینید.
- پیاده روی ورزشی خوب برای ریه‌ها و قلب بعد از جراحی است.
- بالا رفتن از پله‌ها مشکلی ندارد، اما مراقب باشید.
- کارهای سبک خانه، مانند چیدن میز، تاکردن لباس، راه‌رفتن هم مطلوب و بی‌ضرر هستند.
دوره نقاهت جراحی قلب باز
جراحی‌های قلب باز معمولاً به ۴ تا ۵ روز بستری در بیمارستان نیاز دارند. هنگامی که از بیمارستان مرخص می شوید هم اغلب ۶ تا ۸ هفته طول می‌کشد تا عضلات سینه و قفسه سینه بهبود پیدا کنند و به تدریج به روال عادی روزانه خود بازگردید.
تغذیه بعد از عمل
بعد از عمل جراحی باز، به تغذیه سالم توجه ویژه‌ای داشته باشید:
- برنج قهوه ای
- ماکارونی سبوس‌دار
- کینوآ
- جو، چاودار، جو دوسر
- لبنیات ترجیحا کم چرب
- چربی‌ها و روغن‌های سالم از آجیل، دانه‌ها
- آووکادو و ماهی‌های روغنی.
خطر جراحی قلب باز چقدر است؟
جراحی قلب باز روشی کلی و مهم در جراحی مشکلات قلبی است. مانند هر جراحی دیگریی هم خطراتی احتمالی در پی دارد. اگر مشکلات سلامتی مانند دیابت یا چاقی داشته باشید، خطر عوارض بیشتر هم میشود. مشکلات ریوی مانند بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) هم خطرات عمل را افزایش می‌دهد. افرادی که سیگار می‌کشند هم، بیشتر مستعد مشکلات جراحی و بعد از آن هستند. از این رو، توصیه می‌کنیم تا هر چه زودتر، با یک پزشک متخصص در حوزه قلب، مشاوره تخصص و پزشکی داشته باشید تا از تمام وجوه خطر جراحی قلب باز و راه‌حل‌های جایگزین آن، باخبر شوید. خوشبختانه در تمامی شهرهای ایران، تعداد زیادی از متخصصان قلب، فعال هستند. مثلا در شهر تهران، بیش از 267 متخصص قلب و عروق تهران هستند که می‌توانید برای مشاوره با آن‌ها، نوبت ملاقات حضوری یا غیرحضوری خود را ثبت کنید.
عوارض بعد از عمل چیست؟
عوارض جراحی عبارت‌اند از:
- واکنش آلرژیک به بیهوشی.
- آریتمی (ضربان قلب نامنظم).
- خونریزی.
- آسیب به رگ‌های خونی اطراف یا اندام‌هایی مانند ریه‌ها یا کلیه‌ها.
- عفونت‌ها.
- سکته.
رانندگی پس از جراحی قلب باز
نباید تا ۴ هفته پس از پیوند عروق کرونر و جراحی‌های مشابه رانندگی کنید. پس از آن مرحله، این شما هستید که با مشورت پزشک عمومی و دکتر جراحی قلب باز خود تصمیم می‌گیرید که چه زمانی برای رانندگی مناسب است.
سرفه بعد از جراحی قلب باز
اغلب، سرفه بعد از جراحی اهمیت زیادی ندارد و می‌تواند ناشی از التهابات باقیمانده در نای در اثر اتصال به ونتیلاتور باشد. این ونتیلاتور توسط لوله‌ای در نای تعبیه شده بوده و این بخش از بدن را کمی آزرده کرده است.
عمل قلب باز دوم
گاهی اوقات نیاز به عمل قلب مجدد وجود دارد. گرفتگی مجدد عروق بعد از عمل قلب هم محتمل است. این مورد مربوط به زمانی است که فردی قبلاً جراحی قلب داشته و برای درمان عوارض یا مشکلاتی که پس از جراحی قبلی ایجاد شده، باید تحت عمل جراحی قلب دیگری قرار بگیرد.
زخم جراحی قلب باز
چگونه زخم بعد از جراحی قلب باز درمان میشود؟ به روند زیر دقت کنید:
- تمیز و خشک نگه‌داشتن ناحیه برش داده‌شده
- دوش روزانه
- شست‌وشوی زخم با آب و صابون آنتی‌باکتریال
- استفاده‌نکردن از کرم، لوسیون یا پماد آنتی‌بیوتیکی
- پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگی که ممکن است به زخم‌ها ساییده شوند.
جایگزین جراحی قلب باز چیست؟
بنا به پیشرفت‌های پزشکی، بسیاری از روش‌هایی که زمانی نیاز به باز کردن قفسه سینه داشتند، اکنون با استفاده از جراحی قلب کم‌تهاجمی یا با برش‌های کوچک انجام می‌شوند. گاهی اوقات، جراح هنوز نیاز به برش بخشی از استخوان سینه دارد (استرنوتومی جزئی).
بسته به شرایط هر بیمار، جراح از یکی از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
- مبتنی بر کاتتر؛ جراح شما یک کاتتر (لوله نازک و توخالی) را به قلب می‌کشد. سپس جراح ابزارهای جراحی، بالون‌ها یا استنت‌ها را از طریق کاتتر وارد بدن می‌کند تا عملی را پیش ببرد. روش‌های مبتنی بر کاتتر شامل تعویض دریچه آئورت ترانس کاتتر (TAVR) و آنژیوپلاستی کرونر و استنت‌گذاری می‌شوند.
- جراحی قفسه سینه با کمک ویدئو (VATS)؛ جراح با قراردادن یک دوربین فیلمبرداری کوچک (توراکوسکوپ) و ابزار جراحی در چندین برش کوچک در قفسه سینه کار را پیش می‌برد. شاید هم او از VATS برای قرار دادن ضربان‌ساز، ترمیم دریچه‌های قلب یا درمان آریتمی استفاده کند.
- عمل قلب باز کم‌تهاجمی با کمک رباتیک؛ برخی از بیماران مبتلا به بیماری دریچه‌ای قلب، تومورهای قلبی، فیبریلاسیون دهلیزی و نقایص سپتوم (سوراخ های قلب)، با این روش کم‌تهاجمی عمل می‌شوند.
عمل قلب باز برای افراد مسن چطور است؟
امکان انجام عمل جراحی قلب باز کامل برای افراد مسن وجود دارد. در بسیاری از موارد هم مشکلی پیش نمی‌آید و جراحی به‌خوبی به پایان می‌رسد. بااین‌حال، باید بدانید که ریسک‌هایی متوجه افراد مسن‌تر است که باید پیش از عمل مورد بررسی قرار بگیرند.
جراحی قلب باز در کودکان چگونه است؟
از این روش جراحی برای کودکان هم استفاده میشود. در حالی که کودک تحت بیهوشی عمومی قرار دارد و خواب است، دکتر جراحی قلب اطفال برشی از راه استخوان سینه ایجاد می‌کند. در این عمل، برای مسیریابی مجدد خون از راه یک پمپ مخصوص به نام دستگاه بای پس قلب-ریه تلاش میشود. به عکس عمل جراحی قلب باز نگاهی داشته باشید:
تفاوت جراحی قلب باز و بسته چیست؟
تفاوتی عمده بین جراحی قلب باز و بسته وجود دارد. در جراحی قلب بسته نیازی به استفاده از دستگاه بای پس قلب-ریه در طول عمل وجود ندارد. این یعنی جراحی قلب بسته معمولاً روی قلب تپنده انجام میشود، در حالی که جراحی قلب باز روی قلب غیرتپنده صورت می‌گیرد. برای چکاپ قلب و عروق به متخصصان مراجعه کنید و حواستان به حفظ سلامتی و پیگیری مشکلات این اعضا باشد. برای دریافت نوبت از بهترین متخصصان هم از سیستم نوبت دهی آنلاین سایت دکتردکتر کمک بگیرید. درباره عمل جراحی قلب باز سؤال دیگری هم در ذهن دارید؟ از ما بپرسید تا به جواب برسید.
منابع:
healthline.com
my.clevelandclinic.org
سوالات متداول جراحی قلب
جراحی قلب باز معمولاً سه تا پنج ساعت طول می کشد.
هر عمل جراحی با بروز عوارض و خطرات احتمالی همراه است. بعد از این عمل یا در طی آن هم امکان خطرات مختلفی وجود دارد.
کسانی که عمل جراحی قلب باز را با موفقیت پشت سر می‌گذارند و در ماه نخست پس از عمل هم مشکلی ندارند، طول عمری طبیعی و به اندازه افراد معمولی پیدا می‌کنند.
