بالون زدن یا آنژیوپلاستی روشی برای ترمیم و درمان عروق قلب

بالون زدن یا آنژیوپلاستی به معنی ترمیم و درمان عروق تغذیه کننده قلب است که به هر دلیلی بسته یا تنگ شده باشد.

آنژیوپلاستی، یا مداخله عروق کرونر از طریق پوست، یک روش برای باز کردن سرخرگ‌های قلب است. آنژیوپلاستی شامل قرار دادن و بالا رفتن موقت یک بالون کوچک در عروق مسدود شده است، آنژیوپلاستی یا بالون زدن می‌تواند علائم شریان‌های مسدود شده، مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس را بهبود بخشد. آنژیوپلاستی همچنین می‌تواند در طی یک حمله قلبی مورد استفاده قرار گیرد تا سریعا شریان مسدود شده را باز کند و میزان آسیب به قلب را کاهش دهد.

آنژیوپلاستی یا بالون زدن چیست

قلب به عنوان عضو اصلی خون رسانی بدن، خود نیازمند مصرف اکسیژن و مواد غذایی است. این نیاز اساسی بیشتر از طریق سرخرگ‌های کرونر تأمین می‌شود. گرفتگی یا تنگ شدن این رگ‌ها، با ایجاد نقص در خون رسانی قلب، موجب بروز نارسایی و حملات قلبی می‌شود.

آنژیوپلاستی روشی است که برای بازکردن عروق مسدود شده قلب به کار می‌رود و دکتر آنژیوپلاستی عروق کرونر (PCI) این روش را برای بهبود جریان خون در شریان‌های کرونر انجام می‌دهد.

دیواره رگه‌ای خونی به طور طبیعی صاف و هموار است. هم‌زمان با افزایش سن و در حضور عواملی نظیر استعمال دخانیات – بالا بودن چربی – فشار خون بالا (پرفشاری خون) و دیابت، چربی به صورت غیر طبیعی در رگ‌ها تجمع پیدا می‌کند. به این چربی‌ها پلاک گفته می‌شود. تشکیل پلاک در دیواره رگ، موجب باریک شدن و سخت شدن آنها شده و خونرسانی را دچار اختلال می‌کند.

به کمک تکنیک‌های متداول پرتونگاری، می‌توان با روشی کم خطرتر از جراحی قلب، جریان خون را مجدداً در سرخرگ‌های کرونر برقرار کرد. این روش را ترمیم سرخرگ‌های کرونر از طریق پوست یا آنژیوپلاستی یا بالون زدن می‌نامند. این عمل در بخش آنژیوگرافی (کت لب) انجام می‌شود. محل و میزان گرفتگی رگ‌ها توسط آنژیوگرافی (عکسبرداری از رگ‌های قلبی با استفاده از ماده تزریقی رنگی) تعیین می‌شود. در صورتی که تنگی رگ در حدود حداقل 70 درصد باشد به معنی تنگی شدید قلمداد شده و نیازمند مداخله درمانی است.

بالون زدن چرا انجام می‌شود

آنژیوپلاستی یا بالون زدن برای درمان بیماری قلبی شناخته شده به عنوان آترواسکلروز استفاده می‌شود. آترواسکلروز، ایجاد آهسته پلاک چربی در رگه‌ای خونی قلب است. زمانی که داروها یا تغییرات شیوه زندگی برای بهبود سلامت قلب شما کافی نیست، یا اگر شما دچار حمله قلبی، درد شدید قفسه سینه (آنژین صدری) یا علائم دیگر باشید، پزشک شما ممکن است آنژیوپلاستی را به عنوان گزینه درمان معرفی کند.

آنژیوپلاستی برای همه مفید نیست. اگر عضله قلب شما ضعیف باشد یا اگر عروق خونی چندگانه مسدود باشد، عمل جراحی بای پس عروق کرونر ممکن است گزینه‌ای بهتر از آنژیوپلاستی باشد. در عمل جراحی بای پس عروق کرونر، قسمت مسدود شده شریان با استفاده از رگ‌های خونی قسمت‌های دیگر بدن جایگزین می‌شود. اگر دچار دیابت و انسداد چندگانه شده‌اید، پزشک ممکن است عمل جراحی بای پس عروق کرونر را پیشنهاد کند. تصمیم گیری آنژیوپلاستی در مقابل جراحی بای پس بستگی به میزان بیماری قلبی و وضعیت کلی بیمار دارد.

خطرات

اگرچه آنژیوپلاستی یک روش کمتر تهاجمی برای باز کردن قفسه سینه از جراحی بای پس است، اما این روش هنوز خطرناک است. رایج‌ترین خطرات آنژیوپلاستی یا بالون زدن عبارت‌اند از:

• تنگ شدن مجرای شریانی (restenosis): با آنژیوپلاستی به تنهایی (بدون قرار دادن استنت) در حدود 30 درصد از موارد، تنگ شدن اتفاق می‌افتد.
• لخته شدن خون: لخته‌های خون حتی ممکن است بعد از عمل در استنت‌ها ایجاد شود. این لخته‌ها می‌توانند سرخرگ را مسدود کنند و باعث حمله قلبی شوند.
• خون ریزی: ممکن است دچار خونریزی در پا یا دست خود شوید که در آن یک کاتتر قرار داده شده است. معمولاً این عمل جراحی، منجر به کبودی می‌شود، اما بعضی اوقات خونریزی شدید رخ می‌دهد و ممکن است نیاز به انتقال خون یا روش‌های جراحی باشد.

سایر خطرات نادر آنژیوپلاستی عبارت‌اند از:

• حمله قلبی: اگرچه نادر است، اما ممکن است در طی مراحل یک حمله قلبی رخ دهد.
• آسیب عروق کرونری: در طی این روش، عروق کرونر ممکن است پاره شده یا آسیب ببیند.
• مشکلات کلیوی: رنگ مورد استفاده در هنگام آنژیوپلاستی و قرار دادن استنت می‌تواند باعث آسیب کلیه، به ویژه در افراد مبتلا به مشکلات کلیوی شود.
• سکته مغزی: در طی بالون زدن، وقتی که کاتترها از طریق آئورت گذاشته می‌شوند، احتمال سکته مغزی بالا است. لخته‌های خون همچنین می‌توانند در کاتتر ایجاد شوند و به مغز برسند. سکته مغزی یک عارضه بسیار نادر از آنژیوپلاستی کرونر است.
• ریتم‌های قلب غیر طبیعی: در طی مراحل عمل جراحی، قلب ممکن است خیلی سریع یا خیلی آهسته کار کند. این مشکلات ریتم قلب معمولاً کوتاه مدت است، اما گاهی اوقات دارو یا یک ضربان ساز موقت ضروری است.

مزایای بالون زدن

برخلاف جراحی قلب، آنژیوپلاستی نیاز به برش وسیع ندارد به همین دلیل بیمار مدت زمان کمتری بستری می‌شود و در واقع برای آنژیوپلاستی تنها 1 تا 2 روز بستری در بیمارستان لازم است. در آنژیوپلاستی از بی‌حسی موضعی استفاده می‌شود. پس از آنژیوپلاستی حداکثر ظرف مدت 10 روز فرد می‌تواند به محل کار بازگردد.

در آنژیوپلاستی مانند عمل قلب باز، احتمال گرفتگی مجدد وجود دارد. امروزه با استفاده از استنت‌های دارویی میزان تنگی مجدد رگ به کمتر از یک درصد رسیده است. لذا در شرایط خاصی برای کاهش احتمال تنگی مجدد استفاده از استنت دارویی توصیه می‌شود. دکتر آنژیوپلاستی با توجه به منافع عمل و آنژیوپلاستی یا بالون زدن، نوع رگ گرفتار شده، میزان گرفتگی و محل درگیری رگ، در مورد نوع درمان تصمیم می‌گیرد.

چگونه آماده بالون زدن شوم؟

قبل از آنژیوپلاستی برنامه‌ریزی شده، پزشک شما سابقه پزشکی را بررسی کرده و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. شما همچنین یک آزمایش تصویربرداری به نام angiogram coronary برای بررسی احختمال کارساز بودن آنژیوپلاستی خواهید داشت.

در یک آنژیوگرافی عروق کرونر، مایع رنگی به داخل عروق قلب از طریق یک کاتتر تزریق می‌شود (یک لوله طولانی و نازکی است که از طریق یک شریان از کشاله ران، بازو یا مچ دست به شریان‌ها در قلب وارد می‌شود). همان‌طور که رنگ، عروق را پر می‌کند، آنها روی اشعه ایکس و فیلم قابل مشاهده هستند، بنابراین پزشک می‌تواند ببیند شریان‌های شما کجا مسدود شده‌اند.

اگر پزشک شما در طول آنژیوگرافی عروق کرونر، انسداد را پیدا کند، ممکن است تصمیم به انجام آنژیوپلاستی بلافاصله پس از آنژیوگرافی اتخاذ کند. قبل از آنژیوپلاستی دستورالعمل‌هایی در مورد خوردن یا نوشیدن دریافت خواهید کرد. معمولاً، قبل از اینکه عمل بالون زدن انجام شود، باید از خوردن یا نوشیدن ۶ تا ۸ ساعت اجتناب کنید. قبل از عمل بالون زدن شما به احتمال زیاد باید برخی از تست‌های روتین، از جمله یک رادیوگرافی قفسه سینه، الکتروکاردیوگرام و آزمایش خون را انجام دهید.

در طول عمل بالون زدن چه انتظاری دارید

در طول مراحل، به جز یک برش بسیار کوچک در پوست روی یک رگ خون در پا، بازو یا مچ دست که از طریق آن یک لوله کوچک (کاتتر ) وارد بدن می‌شود، هیچ برش دیگری در بدن رخ نمی‌دهد. طول عمل آنژیوپلاستی بسته به مشکل و تعداد انسداد ممکن است به چند ساعت برسد، آنژیوپلاستی توسط یک متخصص قلب و یک تیم از پرستاران و تکنسین‌های تخصصی قلبی عروقی در یک اتاق عمل خاص به نام کاتتریزاسیون قلب انجام می‌شود.

این اتاق اغلب به نام کات لب شناخته می‌شود. آنژیوپلاستی معمولاً از طریق یک شریان در کشاله ران (سرخرگ فمورال) انجام می‌شود. قبل از بالون زدن، منطقه برش را ضد عفونی می‌کنند، یک بیهوشی موضعی برای خنثی کردن ناحیه‌ای که کاتتر وارد آن می‌شود تزریق می‌شود. پدهای کوچک الکترود روی قفسه سینه شما قرار می‌گیرند تا قلب را در طول مراحل نظارت کنند.

در این مورد، بیهوشی عمومی مورد نیاز نیست. شما می‌توانید آرام بخش بخورید اما در طول عمل بیدار باشید. شما می‌توانید مایعات، داروها را برای استراحت و داروهای ضد خونریزی و ضد انعقادی را از طریق کاتتر IV دریافت کنید.

سپس، بالون زدن شروع می‌شود: پس از ورود کاتتر به داخل شریان تا زمانی که به انسداد در قلب می‌رسد. شما ممکن است در ناحیه‌ای که سوند در آن قرار دارد، فشار را حس کنید، اما نباید درد شدید را احساس کنید. مقدار کمی رنگ از طریق کاتتر تزریق می‌شود. این به پزشک شما کمک می‌کند تا انسداد را روی تصاویر اشعه ایکس بررسی کند.

یک بالون کوچک در انتهای کاتتر پر می‌شود و شریان مسدود شده را باز می‌کند. پس از شریان کشیده شده، بالون تخلیه و حذف می‌شود. پزشک شما ممکن است چندین بار بالون را قبل از برداشتن، باد کند و خالی کند تا شریان باز شود. اگر چند انسداد داشته باشید، این روش ممکن است در هر انسداد تکرار شود. از آنجا که بالون به طور موقت جریان خون را به بخشی از قلب شما متصل می‌کند، غالباً تجربه درد در قفسه سینه را افزایش می‌دهد. در اکثر موارد همراه با بالون زدن، پزشک یک استنت را در رگ گرفته شده جای‌گذاری می‌کند تا از تنگی مجدد جلوگیری شود.

بعد از بالون زدن

احتمالاً بعد از بالون زدن یک روز در بیمارستان بستری می‌شوید، در حالی که قلب شما تحت نظارت است و داروهای شما تنظیم می‌شوند. اگر در طی یک حمله قلبی به آنژیوپلاستی و استنت گذاری نیاز پیدا کنید، در بیمارستان بستری می‌شوید و دوره بهبودی بیشتر طول خواهد کشید.

توصیه‌های لازم بعد از عمل بالون زدن

• هنگامی که به خانه برمی‌گردید، مقدار زیادی مایعات بنوشید تا بدن خود را از رنگ کنتراست پاک کنید. اجتناب از تمرین شدید و بلند کردن اجسام سنگین حداقل یک روز بعد از عمل بالون زدن الزامی است.
• شما می‌توانید فعالیت‌های روزمره خود را طی یکی دو روز پس از انجام آنژیوپلاستی به حد طبیعی برسانید.
• دوش گرفتن پس از 24 ساعت مانعی ندارد به شرط آنکه کوتاه و در شرایط کم بخار باشد.
• پیاده‌روی را در برنامه روزانه خود منظور نمایید. از روزی 5 دقیقه آغاز کرده و به تدریج مدت آن را به 35 دقیقه در روز برسانید.
•  از مصرف مشروبات الکلی و دخانیات جدا خودداری کنید.
• در صورت بروز درد یا کبودی در محل آنژیوپلاستی، از کیسه آب گرم یا حوله گرم استفاده کنید.
• علائم زیر را در اسرع وقت به پزشک خود اطلاع دهید: تشدید درد قفسه سینه، درد شدید، بی‌حسی، سرد شدن یا کبودی دست یا پا (عضو محل ورود کاتتر)، بروز تب، تنگی نفس، خونریزی یا تورم در محل.

توجه! کاردیولوژی قلب یکی از راه‌های درمانی است که می‌توانید با صلاح‌دید پزشک معالج از آن برای درمان مشکل قلبی خود استفاده کنید.

منابع:

mayoclinic